Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki üslubun, ansiklopedik bir yazıdan beklenen resmî ve ciddi üsluba uygun olmadığı düşünülmektedir. |
Başmakçı, Afyonkarahisar ilinin bir ilçesidir. İlçe Afyonkarahisar'ın en güneydeki ilçesidir. İlçenin kuzeyinde Evciler ve Dinar, batısında Dazkırı ilçeleri, güneyinde ise Burdur ili bulunur.
| Başmakçı | |
|---|---|
 Afyonkarahisar'da bulunduğu yer | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Afyonkarahisar |
| Coğrafi bölge | Akdeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Ramazan Kıyak |
| • Belediye başkanı | Selçuk Gönüllü (CHP) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 446 km² |
| Rakım | 850 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 10,031 |
| • Kır | 4,583 |
| • Şehir | 5.034 |
| Zaman dilimi | (TSİ) |
| Posta kodu | 03450 |
| İl alan kodu | 0272 |
| İl plaka kodu | 03 |
Resmî site Başmakçı Belediyesi Web Sitesi Başmakçı Kaymakamlığı Web Sitesi | |
Tarihçe
Başmakçı'nın bilinen geçmişi MÖ 1750-1200 yıllarında hüküm süren Hititliler zamanına kadar gitmektedir. Hititlerden sonra Dinar'ı (Apemeia) belli bir süre başkent olarak kabul eden Frigyalıların elinde kalmıştır. Frigyalılardan sonra Lidyalılar bu bölgeye sahip oldular. MÖ 6. asırda Perslerin, MS 4. asırda 'nın eline geçmiştir. Büyük İskender’in ölümünün ardından imparatorluğun bölünmesiyle yöre Selevkosların elinde kalmış daha sonra da Bergama Krallığı'na onlardan sonra Roma İmparatorluğu'nun ikiye ayrılmasıyla birlikte Başmakçı, Bizans toprağı olmuştur.
1071 yılında Selçuklu Sultanı Alp Arslan'ın Malazgirt Savaşı'nda Bizanslıları yenmesiyle birlikte Anadolu’nun kapıları sonuna kadar Oğuz boylarına açılmıştır. Bunun sonucu olarak Türk boyları Anadolu’nun çeşitli bölgelerine dağıldılar ve oraları yurt edindiler.
Aşireti'ne bağlı Başmakçı cemaatı Azerbaycan'ın güneyinden Anadolu’ya girdiler. Göç yolu üzerinde ilk durakları Adana, Tarsus bölgesi olmuştur. Bir kısmı Tarsus ilçesinde kaldılar, halen Başmakçı adı ile anılan bir köy kurdular. Yola devam eden cemaat mensuplarının bir kısmı kuzeye, diğer bir kısmı da batı yönüne doğru yollarına devam ettiler. Kuzeye gidenler Çorum civarına, Batı yönüne giden grup ise şu anda bulunduğumuz topraklara yerleştiler. Bundan böyle bu yerleşim yerinin adı Başmakçı olarak anılmaya başlandı.
Başmakçı ahalisinin bu bölgeye gelişlerinin 1100-1200 yıllarında olduğu anlaşılıyor. Bu iddiaya destek olarak Başmakçı’nın manevi koruyucusu Abdulkâdir Geylanî’nin talebesi olan ’ın yaşadığı dönemin 1100-1200 yıllarında olduğudur.
Anadolu Selçuklularının dağılmasından sonra Germiyanoğulları Beyliği hakimiyetine geçmiştir. 1276 yılında Germiyanoğulları Beyliği'ne bağlı bir köy (karye) olarak kayıtlarda yer almaktadır. 1378 yılında Germiyan Beyi kızını Osmanlı Hükümdarı Yıldırım Beyazıt’a verince Başmakçı'nın da içinde bulunduğu bölge çeyiz olarak verilmiştir. Başmakçı, bu vesile ile Osmanlı toprağı olmuştur.
Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi'ndeki Kanuni Sultan Süleyman dönemine ait tapu tahrir defterinde 47 haneli bir köy (karye) olarak görünmektedir. Yine 845 tarihli (vergi) defterine göre Dazkırı kazasına bağlı, büyük bir köy olarak kayıtlara geçmiştir.
Başmakçı, tarih içerisinde Hüdavendigar, ve sancaklarına bağlanmıştır.
Başmakçı, 24 Ağustos 1892 saat 16.00 sıralarında meydana gelen büyük bir deprem ile sarsılmıştır. Bu deprem sırasında 110 ev tamamen yıkılmış 191 ev ise oturulamaz durumda ağır hasar görmüştür. Mevsimin yaz olması ve ahalinin tamamının harman yerinde olmasından dolayı ölüm olayı yaşanmamıştır. Bu depremden sonra Başmakçı, padişahın emri üzerine yeniden imar edilmiştir.
Başmakçı, düşman işgali görmemiştir. Ancak Çanakkale ve Kurtuluş savaşlarında çok sayıda şehit ve gazi vermiştir.
12 Temmuz 1945 yılında tam teşekkül bucak teşkilatı, 1952 yılında belediye kurulmuş olup, 1959 yılında Dinar'a bağlı iken, bu tarihte ilçe olan Dazkırı'ya bağlanmıştır. 19 Haziran 1987 tarihinde ise 3392 sayılı kanun ile ilçe haline dönüşmüştür. Tek beldesi Yaka'ydı. Adresi Dayalı Nüfus Tespit Çalışmalarına göre nüfusu 2.000'in altına düşen belde belediyelerinin kapatılması sebebiyle Yaka Belde Belediyesi (nüfusu 912) kapatılmıştır.
Ekonomi
İlçenin en önemli geçim kaynağı büyükbaş süt hayvancılığı, yumurta tavukçuluğu ve gül yağı üreticiliğidir. Türkiye'deki yumurta fiyatlarının belirlendiği bu ilçede, yaklaşık 6 milyon tavuk ile yumurta üretimi gerçekleştirilmektedir. Tavuk nüfusu, insan nüfusundan 600 ila 650 kat daha fazladır. Tavuk sayısı, nüfusa göre oranlandığında ise kişi başına yaklaşık 1.200 tavuk düşmektedir. 6.000'in üzerinde kültür ırkı süt ineği ile önemli sayılabilecek miktarda süt üretilmektedir. Ayrıca, gül yağı üretimi yapılmakta olup yağın dış ülkelere ihracı ile ilçeye önemli derecede gelir sağlanmaktadır.
Başmakçı, halk arasında "Afyonkarahisar'ın kooperatifler ilçesi" olarak adlandırılır. Üretici, girişimci yaptığı en küçük uğraşıyı kooperatif kurarak devam ettirmektedir.
Nüfus
İlçenin nüfusu, 2022 yılında yapılan Adrese Dayalı Nüfus Tespit çalışmalarına göre toplam 9.353'tür. Nüfusunun 4.906'sı ilçe merkezinde, geriye kalan 4.447'si ise kasaba ve köylerde yaşamaktadır. İlçe, 14 köy ve 8 mahalleden oluşmaktadır.
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1990 | 13.021 | 6.574 | 6.447 |
| 2000 | 15.084 | 7.816 | 7.268 |
| 2007 | 11.329 | 5.899 | 5.430 |
| 2008 | 11.033 | 5.752 | 5.281 |
| 2009 | 10.944 | 5.681 | 5.263 |
| 2010 | 10.834 | 5.562 | 5.272 |
| 2011 | 10.737 | 5.531 | 5.206 |
| 2012 | 10.589 | 5.555 | 5.034 |
| 2013 | 10.541 | 5.559 | 4.982 |
| 2014 | 10.436 | 5.516 | 4.920 |
| 2015 | 10.286 | 5.432 | 4.854 |
| 2016 | 10.152 | 5.363 | 4.789 |
| 2017 | 10.013 | 5.262 | 4.751 |
| 2018 | 10.031 | 5.335 | 4.696 |
| 2019 | 9.788 | 5.136 | 4.652 |
| 2020 | 9.617 | 5.034 | 4.583 |
Spor
Başmakçı ilçesini, Afyonkarahisar Amatör Liglerinde temsil etmektedir. Maçlarını Başmakçı İlçe Sahasında oynamaktadır.
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 3 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 23 Mart 2014.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Haziran 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Aralık 2012.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 31 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Ocak 2023.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Başmakçı Nüfusu - Afyonkarahisar". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Afyonkarahisar Başmakçı Nüfusu". nufusune.com.
Dış bağlantılar
- Yerelnet: Başmakçı16 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki uslubun ansiklopedik bir yazidan beklenen resmi ve ciddi usluba uygun olmadigi dusunulmektedir Maddeyi gelistirerek ya da konuyla ilgili tartismaya katilarak Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Basmakci Afyonkarahisar ilinin bir ilcesidir Ilce Afyonkarahisar in en guneydeki ilcesidir Ilcenin kuzeyinde Evciler ve Dinar batisinda Dazkiri ilceleri guneyinde ise Burdur ili bulunur BasmakciIlceAfyonkarahisar da bulundugu yerIlce sinirlari haritasiUlkeTurkiyeIlAfyonkarahisarCografi bolgeAkdeniz BolgesiIdare KaymakamRamazan Kiyak Belediye baskaniSelcuk Gonullu CHP Yuzolcumu Toplam446 km Rakim850 mNufus 2018 Toplam10 031 Kir4 583 Sehir5 034Zaman dilimiUTC 03 00 TSI Posta kodu03450Il alan kodu0272Il plaka kodu03Resmi site Basmakci Belediyesi Web Sitesi Basmakci Kaymakamligi Web SitesiTarihceBasmakci nin bilinen gecmisi MO 1750 1200 yillarinda hukum suren Hititliler zamanina kadar gitmektedir Hititlerden sonra Dinar i Apemeia belli bir sure baskent olarak kabul eden Frigyalilarin elinde kalmistir Frigyalilardan sonra Lidyalilar bu bolgeye sahip oldular MO 6 asirda Perslerin MS 4 asirda nin eline gecmistir Buyuk Iskender in olumunun ardindan imparatorlugun bolunmesiyle yore Selevkoslarin elinde kalmis daha sonra da Bergama Kralligi na onlardan sonra Roma Imparatorlugu nun ikiye ayrilmasiyla birlikte Basmakci Bizans topragi olmustur 1071 yilinda Selcuklu Sultani Alp Arslan in Malazgirt Savasi nda Bizanslilari yenmesiyle birlikte Anadolu nun kapilari sonuna kadar Oguz boylarina acilmistir Bunun sonucu olarak Turk boylari Anadolu nun cesitli bolgelerine dagildilar ve oralari yurt edindiler Asireti ne bagli Basmakci cemaati Azerbaycan in guneyinden Anadolu ya girdiler Goc yolu uzerinde ilk duraklari Adana Tarsus bolgesi olmustur Bir kismi Tarsus ilcesinde kaldilar halen Basmakci adi ile anilan bir koy kurdular Yola devam eden cemaat mensuplarinin bir kismi kuzeye diger bir kismi da bati yonune dogru yollarina devam ettiler Kuzeye gidenler Corum civarina Bati yonune giden grup ise su anda bulundugumuz topraklara yerlestiler Bundan boyle bu yerlesim yerinin adi Basmakci olarak anilmaya baslandi Basmakci ahalisinin bu bolgeye gelislerinin 1100 1200 yillarinda oldugu anlasiliyor Bu iddiaya destek olarak Basmakci nin manevi koruyucusu Abdulkadir Geylani nin talebesi olan in yasadigi donemin 1100 1200 yillarinda oldugudur Anadolu Selcuklularinin dagilmasindan sonra Germiyanogullari Beyligi hakimiyetine gecmistir 1276 yilinda Germiyanogullari Beyligi ne bagli bir koy karye olarak kayitlarda yer almaktadir 1378 yilinda Germiyan Beyi kizini Osmanli Hukumdari Yildirim Beyazit a verince Basmakci nin da icinde bulundugu bolge ceyiz olarak verilmistir Basmakci bu vesile ile Osmanli topragi olmustur Basbakanlik Devlet Arsivleri Genel Mudurlugu Osmanli Arsivi ndeki Kanuni Sultan Suleyman donemine ait tapu tahrir defterinde 47 haneli bir koy karye olarak gorunmektedir Yine 845 tarihli vergi defterine gore Dazkiri kazasina bagli buyuk bir koy olarak kayitlara gecmistir Basmakci tarih icerisinde Hudavendigar ve sancaklarina baglanmistir Basmakci 24 Agustos 1892 saat 16 00 siralarinda meydana gelen buyuk bir deprem ile sarsilmistir Bu deprem sirasinda 110 ev tamamen yikilmis 191 ev ise oturulamaz durumda agir hasar gormustur Mevsimin yaz olmasi ve ahalinin tamaminin harman yerinde olmasindan dolayi olum olayi yasanmamistir Bu depremden sonra Basmakci padisahin emri uzerine yeniden imar edilmistir Basmakci dusman isgali gormemistir Ancak Canakkale ve Kurtulus savaslarinda cok sayida sehit ve gazi vermistir 12 Temmuz 1945 yilinda tam tesekkul bucak teskilati 1952 yilinda belediye kurulmus olup 1959 yilinda Dinar a bagli iken bu tarihte ilce olan Dazkiri ya baglanmistir 19 Haziran 1987 tarihinde ise 3392 sayili kanun ile ilce haline donusmustur Tek beldesi Yaka ydi Adresi Dayali Nufus Tespit Calismalarina gore nufusu 2 000 in altina dusen belde belediyelerinin kapatilmasi sebebiyle Yaka Belde Belediyesi nufusu 912 kapatilmistir EkonomiIlcenin en onemli gecim kaynagi buyukbas sut hayvanciligi yumurta tavukculugu ve gul yagi ureticiligidir Turkiye deki yumurta fiyatlarinin belirlendigi bu ilcede yaklasik 6 milyon tavuk ile yumurta uretimi gerceklestirilmektedir Tavuk nufusu insan nufusundan 600 ila 650 kat daha fazladir Tavuk sayisi nufusa gore oranlandiginda ise kisi basina yaklasik 1 200 tavuk dusmektedir 6 000 in uzerinde kultur irki sut inegi ile onemli sayilabilecek miktarda sut uretilmektedir Ayrica gul yagi uretimi yapilmakta olup yagin dis ulkelere ihraci ile ilceye onemli derecede gelir saglanmaktadir Basmakci halk arasinda Afyonkarahisar in kooperatifler ilcesi olarak adlandirilir Uretici girisimci yaptigi en kucuk ugrasiyi kooperatif kurarak devam ettirmektedir NufusIlcenin nufusu 2022 yilinda yapilan Adrese Dayali Nufus Tespit calismalarina gore toplam 9 353 tur Nufusunun 4 906 si ilce merkezinde geriye kalan 4 447 si ise kasaba ve koylerde yasamaktadir Ilce 14 koy ve 8 mahalleden olusmaktadir Yil Toplam Sehir Kir1990 13 021 6 574 6 4472000 15 084 7 816 7 2682007 11 329 5 899 5 4302008 11 033 5 752 5 2812009 10 944 5 681 5 2632010 10 834 5 562 5 2722011 10 737 5 531 5 2062012 10 589 5 555 5 0342013 10 541 5 559 4 9822014 10 436 5 516 4 9202015 10 286 5 432 4 8542016 10 152 5 363 4 7892017 10 013 5 262 4 7512018 10 031 5 335 4 6962019 9 788 5 136 4 6522020 9 617 5 034 4 583SporBasmakci ilcesini Afyonkarahisar Amator Liglerinde temsil etmektedir Maclarini Basmakci Ilce Sahasinda oynamaktadir Kaynakca Arsivlenmis kopya PDF 3 Subat 2013 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 23 Mart 2014 Arsivlenmis kopya 27 Haziran 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Aralik 2012 Arsivlenmis kopya 31 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Ocak 2023 1990 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2000 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2007 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2008 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2009 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2010 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2011 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2012 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 20 Subat 2013 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 8 Mart 2013 2013 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 15 Subat 2014 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 15 Subat 2014 2014 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 10 Subat 2015 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 10 Subat 2015 a b c d e f Merkezi Dagitim Sistemi html Dogrudan bir kaynak olmayip ilgili veriye ulasmak icin sorgulama yapilmalidir Turkiye Istatistik Kurumu Erisim tarihi 13 Nisan 2016 Basmakci Nufusu Afyonkarahisar nufusu com Erisim tarihi 5 Subat 2021 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Afyonkarahisar Basmakci Nufusu nufusune com Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Dis baglantilarYerelnet Basmakci16 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde