Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Badem iç kurdu (Eurytoma amygdali), Eurytomidae familyasından zararlı böcek türü.
| Badem iç kurdu | ||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
  | ||||||||||||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
Eurytoma amygdali |
Diğer badem zararlıları içerisinde gerek yayılışı gerekse zarar oranının yüksek olmasıyla en önemli tür durumundadır.
Morfoloji
Yumurtalar gayet küçük oval yapılı ve süt beyazı renginde olup biri kısa, diğeri uzun olan iki uzantıya sahiptirler
Larvaları beyaz renkli ve bacaksızdır. Boyları normal duruşlarında (kıvrık) 4–5 mm, açılmış olarak 7–8 mm dir. Üzerleri vücut renginde seyrek kıllarla kaplıdır. Olgun larva beyaz renkte, bacaksız hafif kıvrıktır; boyu 6.0- 8.0 mm kadardır.
Pupa başlangıçta beyaz renktedir. Zamanla kirli sarı bir renk alır, renk gitgide koyulaşır ve siyah olana kadar devam eder.
Ergini siyah renkli bir arıcık olup, dış görünüşü ile tamamen kanatlı bir karıncayı andırır. Ön kanatlar hemen hemen üçgen şeklinde, saydam, renksiz, petrol parıltılı ve ortası hafif kahverengimsidir. Arka kanatlar böbrek şeklindedir. Dişileri erkeklere göre iri vücutlu olup karın nihayetinde belirgin bir yumurta koyma borusu taşırlar. Siyah renkte, sadece femur ve tibialarının uçları ile tarsi sarı renkte; kanatlar saydam ve madeni pırıltılı, başta integument nokta şeklinde çukurcuklar içerir, antenler 10 segmentli; abdomen erkekte yumurta şeklinde, dişide uca doğru sivrileşir, ovipozitör (yumurta koyma borusu) iyice belirgin, dişi 7-7.5; erkek 5.5–6 mm boyundadır.
Biyolojisi
Dişi yumurtalarını her meyveye bir tane olmak üzere kabuk altına yerleştirir. Bir dişi 80 kadar yumurta yapar. Yumurtalar 3-4 haftada açılır, çıkan larvalar 12 gün içinde meyvede beslenir ve çekirdek evini tamamen tahrip eder. Kurtlu meyveler renk değiştirir, sararır sağlamlara oranla daha erken kurur. Sonbahar ve kış aylarında genelde, ağaçta kalan bu meyvelerin yüzeyi siyahlaşır. Badem içkurdu kışı ağaç üzerinde kalmış ya da yere dökülmüş badem meyvesi içinde olgun larva döneminde geçirir ve meyve içinde pupa olur. Larvalar ilkbaharda pupa olur, birkaç hafta sonra da erginler yaklaşık 2 mm çapında bir delikten dışarı çıkarlar. Doğada ilk erginlerin görünme zamanları Nisan ayı ortalarından Haziranın ilk haftasına kadar değişiklik gösterir. Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da Mayıs başından itibaren başlamakta olup, daha sıcak bölgelerde çıkış biraz daha erken (Nisan) olmaktadır.
Larvalar olgun hale geldikten sonra, ertesi ilkbahara, bazen de daha sonraki ilkbahara kadar kuru meyvelerde bekleyebilirler.
Konakçıları
Ana konakçı badem olsa da erik ve kayısı ağaçlarında da bulunurlar.
Zararı
Ergini, yumurtasını meyvenin içine koyarken, meyve üzerinde çok küçük yara izi oluşturmaktadır. Ancak meyve gelişimiyle birlikte bu iz koynolur. Asıl önemli zararı larvalar yapar. Larva saldırısına uğramış bademler sağlamlardan daha çabuk kuruyarak renk değiştirir. Üst kabuktaki açık yeşil renk kaybolur. Kış aylarında ise üst kabuk rengi tamamen esmerleşir. Beslenme ilerledikçe zamanla iç kısmını tamamen yiyerek boşaltırlar ve sadece meyve içinin kabuğu kalır. Erginin çıkış yaptığı meyvelerin kabuk kısmında yaklaşık 2 mm çapında çıkış deliği görülür.
En fazla badem üretimi yapan ülkeler sırasıyla ABD, İspanya, İran, Fas, Suriye, İtalya, Yunanistan ve Türkiye’dir. Badem iç kurdu bu ülkelerde üretimi düşürüp ekonomik kayba sebep olan en önemli badem zararlısıdır. Türkiye'de badem ağaçlarında %40 oranında bulunurlar.
Düşmanları
Larva parazitoitleri
- (Torymidae; Hymenoptera)
- (Eulophidae; Hymenoptera)
Avcıları
- (Chrysopidae; Neuroptera)
- (Coccinellidae; Coleoptera)
- (Coccinellidae; Coleoptera)
- (Coccinellidae; Coleoptera)
- (Coccinellidae; Coleoptera)
- spp. (Syrphidae; Diptera)
- spp. (Anthocoridae; Heteroptera)
- spp. (Nabidae; Heteroptera)
Mücadele
Kültürel önlemler: Badem ağaçlarında çeşitlere göre meyvenin kurtlanma oranında farklılıklar olduğu bilinmektedir. Eğer bu kurtlanmayan çeşitler pomolojik özellikleri uygunsa, yeni tesis edilecek bademliklerde bu çeşitler tercih edilmelidir. (Türkiye'de en çok kurtlanan badem çeşitleri: Nonpareil ve Picantily)
Mekanik mücadele: Badem içkurdu ile bulaşık tüm bahçelerde hasat sırasında veya kış aylarında ağaçlar üzerindeki ve yere dökülen kurtlu bademleri toplayarak yakmak veya çok derin şekilde toprağa gömmek zararlıya karşı en etkin mücadele yöntemidir.
Kimyasal mücadele: Kullanılacak ilaçlar ve dozları hakkında en yakın il veya ilçe müdürlüklerine başvurulmalıdır.
Kaynakça
- Güler Burcu Gökalp Barut (2007)[], Kahramanmaraş koşullarında bademlerde zararlı badem iç kurdu, Eurytoma amygdali Enderlein (Hymenoptera:Eurytomidae)'nin bazı biyolojik özelliklerinin belirlenmesi üzerine çalışmalar, yüksek lisans tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bitki Koruma Anabilim Dalı, Eylül 2007
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Badem ic kurdu Eurytoma amygdali Eurytomidae familyasindan zararli bocek turu Badem ic kurduBiyolojik siniflandirmaUst alem EukaryotaAlem AnimaliaAlt alem EumetazoaSube ArthropodaAlt sube HexapodaSinif InsectaTakim Hymenoptera Zar kanatlilar Alt takim ApocritaUst familya Familya EurytomidaeAlt familya Cins Tur E amygdaliIkili adlandirmaEurytoma amygdaliBadem icinde larvaLarvaNimfGelisimini tamamlayip bademden cikan yeni ergin Diger badem zararlilari icerisinde gerek yayilisi gerekse zarar oraninin yuksek olmasiyla en onemli tur durumundadir MorfolojiYumurtalar gayet kucuk oval yapili ve sut beyazi renginde olup biri kisa digeri uzun olan iki uzantiya sahiptirler Larvalari beyaz renkli ve bacaksizdir Boylari normal duruslarinda kivrik 4 5 mm acilmis olarak 7 8 mm dir Uzerleri vucut renginde seyrek killarla kaplidir Olgun larva beyaz renkte bacaksiz hafif kivriktir boyu 6 0 8 0 mm kadardir Pupa baslangicta beyaz renktedir Zamanla kirli sari bir renk alir renk gitgide koyulasir ve siyah olana kadar devam eder Ergini siyah renkli bir aricik olup dis gorunusu ile tamamen kanatli bir karincayi andirir On kanatlar hemen hemen ucgen seklinde saydam renksiz petrol pariltili ve ortasi hafif kahverengimsidir Arka kanatlar bobrek seklindedir Disileri erkeklere gore iri vucutlu olup karin nihayetinde belirgin bir yumurta koyma borusu tasirlar Siyah renkte sadece femur ve tibialarinin uclari ile tarsi sari renkte kanatlar saydam ve madeni piriltili basta integument nokta seklinde cukurcuklar icerir antenler 10 segmentli abdomen erkekte yumurta seklinde diside uca dogru sivrilesir ovipozitor yumurta koyma borusu iyice belirgin disi 7 7 5 erkek 5 5 6 mm boyundadir BiyolojisiDisi yumurtalarini her meyveye bir tane olmak uzere kabuk altina yerlestirir Bir disi 80 kadar yumurta yapar Yumurtalar 3 4 haftada acilir cikan larvalar 12 gun icinde meyvede beslenir ve cekirdek evini tamamen tahrip eder Kurtlu meyveler renk degistirir sararir saglamlara oranla daha erken kurur Sonbahar ve kis aylarinda genelde agacta kalan bu meyvelerin yuzeyi siyahlasir Badem ickurdu kisi agac uzerinde kalmis ya da yere dokulmus badem meyvesi icinde olgun larva doneminde gecirir ve meyve icinde pupa olur Larvalar ilkbaharda pupa olur birkac hafta sonra da erginler yaklasik 2 mm capinda bir delikten disari cikarlar Dogada ilk erginlerin gorunme zamanlari Nisan ayi ortalarindan Haziranin ilk haftasina kadar degisiklik gosterir Dogu ve Guneydogu Anadolu da Mayis basindan itibaren baslamakta olup daha sicak bolgelerde cikis biraz daha erken Nisan olmaktadir Larvalar olgun hale geldikten sonra ertesi ilkbahara bazen de daha sonraki ilkbahara kadar kuru meyvelerde bekleyebilirler KonakcilariAna konakci badem olsa da erik ve kayisi agaclarinda da bulunurlar ZarariErgini yumurtasini meyvenin icine koyarken meyve uzerinde cok kucuk yara izi olusturmaktadir Ancak meyve gelisimiyle birlikte bu iz koynolur Asil onemli zarari larvalar yapar Larva saldirisina ugramis bademler saglamlardan daha cabuk kuruyarak renk degistirir Ust kabuktaki acik yesil renk kaybolur Kis aylarinda ise ust kabuk rengi tamamen esmerlesir Beslenme ilerledikce zamanla ic kismini tamamen yiyerek bosaltirlar ve sadece meyve icinin kabugu kalir Erginin cikis yaptigi meyvelerin kabuk kisminda yaklasik 2 mm capinda cikis deligi gorulur En fazla badem uretimi yapan ulkeler sirasiyla ABD Ispanya Iran Fas Suriye Italya Yunanistan ve Turkiye dir Badem ic kurdu bu ulkelerde uretimi dusurup ekonomik kayba sebep olan en onemli badem zararlisidir Turkiye de badem agaclarinda 40 oraninda bulunurlar DusmanlariLarva parazitoitleri Torymidae Hymenoptera Eulophidae Hymenoptera Avcilari Chrysopidae Neuroptera Coccinellidae Coleoptera Coccinellidae Coleoptera Coccinellidae Coleoptera Coccinellidae Coleoptera spp Syrphidae Diptera spp Anthocoridae Heteroptera spp Nabidae Heteroptera MucadeleKulturel onlemler Badem agaclarinda cesitlere gore meyvenin kurtlanma oraninda farkliliklar oldugu bilinmektedir Eger bu kurtlanmayan cesitler pomolojik ozellikleri uygunsa yeni tesis edilecek bademliklerde bu cesitler tercih edilmelidir Turkiye de en cok kurtlanan badem cesitleri Nonpareil ve Picantily Mekanik mucadele Badem ickurdu ile bulasik tum bahcelerde hasat sirasinda veya kis aylarinda agaclar uzerindeki ve yere dokulen kurtlu bademleri toplayarak yakmak veya cok derin sekilde topraga gommek zararliya karsi en etkin mucadele yontemidir Kimyasal mucadele Kullanilacak ilaclar ve dozlari hakkinda en yakin il veya ilce mudurluklerine basvurulmalidir KaynakcaGuler Burcu Gokalp Barut 2007 olu kirik baglanti Kahramanmaras kosullarinda bademlerde zararli badem ic kurdu Eurytoma amygdali Enderlein Hymenoptera Eurytomidae nin bazi biyolojik ozelliklerinin belirlenmesi uzerine calismalar yuksek lisans tezi Kahramanmaras Sutcu Imam Universitesi Fen Bilimleri Enstitusu Bitki Koruma Anabilim Dali Eylul 2007