Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Benlik kurgusu, kişinin kendine dair algısını, kendisiyle ilgili farkındalığını sosyal etkileşimler sonucu oluşturduğu bir yapıdır.
Benlik kavramı farklı kültürel ortamlarda farklı şekillerde anlaşılır. Çoğu psikolog ve antropolog tarafından benlik üzerinde kültürün rolü vurgulansa da genel olarak kabul gören yaklaşım, benliğin bağımsız, kendine yeten, özerk, içsel atıflar doğrultusunda hareket eden ve özgün bir yapı olan, "bağımsız benlik kurgusu"dur.
Markus ve Kitayama bağımsız benlik kurgusuna alternatif olarak karşılıklı "bağımlı benlik kurgusu" kavramını ortaya koymuştur. Farklı kültürlere mensup bireylerin bağımsız ya da bağımlı benlik kurgusuna sahip olacaklarını düşünme yönünde bir eğilim vardır. Markus ve Kitayama (1999) kültürün benlik kurgularını yaratacağını, farklı benlik kurgularına sahip kişilerin de farklı duygusal, bilişsel ve motivasyonel eğilimleri olacağını açıklamıştır. Ayrıca her iki benlik kurgusunun da bir arada bulunabileceği kabul edilmekte ancak birinin diğerine daha baskın olduğu ileri sürülmektedir.
Giderek artan kültürler arası çalışmaların gösterdiği de benlikle ilgili böyle bir temel farklılığın olduğudur. Kağıtçıbaşı, bağımsız ve karşılıklı bağımlı benlik kurgusu kavramlarını, ilişkisel benlik ve ayrık benlik olarak ele almış, bu kavramlara sosyoekonomik gelişmeler sonucu ortaya çıkan aile değişimlerinin, özerklik ve ilişkiselliği bir araya getiren "özerk-ilişkisel benlik" boyutunu da ekleyerek kurgu kavramına daha geniş bir perspektif sunmuştur.
Bağımsız benlik kurgusu
Bağımsız benlik kurgusu bakış açısı, daha çok Amerika ve Batı Avrupa kültürlerini yansıtmaktadır. Bağımsız benlik kurgusuna sahip bireylerin davranışları, kendi içsel düşünceleri, duyguları ve hareketleri doğrultusunda organize olur. Kendini gerçekleştirme güdüsü ve kendi ihtiyaçları ve yetenekleri doğrultusunda hareket eden bağımsız benlik kurgusuna sahip bireyler, sosyal çevre ile benlikleri arasına belirgin bir sınır çizer. Ayrıca Cross ve Madson (1997) bağımsız benlik kurgusunu; benliğin diğerlerinden ayrılabildiği kadar ayrılması olarak tanımlamaktadır. Bireyci, ego-merkezli, kendine yeten, özerk gibi kavramlar bağımsız benlik kurgusuna yakındır. Bağımsız benlik kurgusuna sahip kişiler de sosyal çevreye karşı duyarlıdır, ancak bu sorumluluk daha çok benliğin içsel atıflarını ön plana çıkarmaya yöneliktir. Bağımsız benlik kurgusuna sahip kişiler için diğerleri, daha çok ayna benlik, benliğin onay ve kabul ihtiyacı için gereklidir. Markus ve Kitayama, bağımsız benliğin yapısını şekildeki gibi göstermiştir.
Karşılıklı bağımlı benlik kurgusu
Karşılıklı bağımlı benlik kurgusu görüşü, daha çok Japon ve diğer Asya kültürlerini yansıtmaktadır. Ayrıca Afrika, Latin Amerika ve bazı Güney Avrupa kültürlerini de kapsamaktadır. Bağımsız benlik fikrinin aksine insanların birbirine olan "bağlılığı", karşılıklı bağımlı benlik kurgusu için çok temel bir kavramdır. Karşılıklı bağımlı benlik kurgusunda duygu, biliş ve davranışlar sosyal ilişkiler bağlamında deneyimlenmektedir. Örneğin bir Japon'un benlik deneyimi bağlı olduğu sosyal yapıdaki statüsü ve karşılıklı bağlılığını içerir. Bu benlik kurgusunda uygun sosyal ilişkide kişiler kendilerini tamamlanmış ve harmonik olarak birbiriyle uyumlu hisseder. Diğer-merkezli, toplulukçu, bütüncül, durum bağlantılı gibi kavramlar karşılıklı bağımlı benlik kurgusu ile yakından ilgilidir. Markus ve Kitayama, karşılıklı bağımlı benliğin yapısını şekildeki gibi göstermiştir.
Çiğdem Kağıtçıbaşı'nın Sunduğu Kavramlarla Benlik
Benlik sosyal etkileşimler sonucu oluştuğu ve sosyal bir konumda yer aldığı için sosyal bir üründür. Benlik kavramı farklı kültürel ortamlarda farklı şekillerde anlaşılır.Bireyin psikolojik ve sosyal işleyişinde benliğin belirgin, sınırlı ayrık olması veya ilişkili ve akışkan sınırları olması büyük bir önem taşımaktadır. Bu nedenle benliğin, ilişkisellik-ayrıklık derecesi temel bir boyuttur.
İlişkisel Benlik-Ayrık Benlik
Kağıtçıbaşı, ilişkisel benlik-ayrık benlik kavramlarını, Markus ve Kitayama'nın (1991) bağımsız ve karşılıklı bağımlı yapılarını kullandığı gibi ele aldığını belirtmektedir. Bu kavramların insan ilişkileri ile benliğin etkileşimine yönelik ele alınışları bakımından çok benzer olduğunu ifade etmektedir.İlişkisel-ayrık benlik yapıları, karşılıklı bağımlı/bağımsız boyutları gibi insanlar arası yakınlaşma ve ayrışma süreçlerini içermektedir. Batı psikoloji literatürüne bakıldığında sağlıklı olan durumun ayrık benlik olduğu varsayılmaktadır. Çiğdem Kağıtçıbaşı bu noktada özerkliğin gelişmesi için kişinin kendisini başkalarından ayırması gerektiği iddiasına, yani ayrıklıkla özerkliğin örtüşmesi varsayımına eleştiri getirmektedir. Bu eleştirileri bazı örnekler üzerinden ele almak gerekirse, Hindistan'da Sosyal sorumluluk ahlaki bir meseleyken Amerika'da yaşamsal tehlike arz eden acil durumlar dışında, sosyal sorumluluk bir tercih olarak görüldüğü söylenebilir. Hindistan'da başkalarının refahını ön plana çıkartan ilişkisel benliğe karşın ahlaki değerlerin bireylerin adalet ve özgürlükleriyle sınırlı olan ayrık benliğe sahip olduğu söylenebilir.
Özerk-İlişkisel Benlik
Kağıçıbaşı'na göre benliğin gelişimi ve bu konudaki bakış açılarını anlamada özerklik ve ilişkiselliğin nasıl yorumlandığı çok önemlidir. Özerklik ve ilişkisellik uzun zamandır temel insan ihtiyaçları olarak görülmüştür. Bu birleşme ve ayrılma eğilimlerinin diyalektik bir sentezinin sağlıklı kişiyi oluşturabileceği savunularak özerk-ilişkisel benlik kavramı önerilmiştir. Amerikalılarda da hem bireycilik hem de ilişkiselliğin bazı yönlerine sıkça rastlandığı ve bu durumların birbiriyle uyumuna dikkat çekilmektedir. Özerk-ilişkisel benlik; bağımsızlık, bağlılık, özerklik ve ilişkisellik arasında bir denge oluşturan toplumlarda görülmektedir. İnsan gelişimi belirli bir bağlamda gerçekleşir ve bunun önemli bir bölümünü aile içindeki toplumsallaşma oluşturmaktadır.Bu aile bağlamında, ebeveynler ve çocuk arasındaki yakınlık ve sıcaklığı temsil eden çocuğun psikolojik değeri yaygındır. Çocuk yetiştirirken hem özerklik hem de ebeveyn kontrolü vardır. Bu özellikler kent yaşam tarzının ve ilişkisel kültürün birleştiği sosyokültürel ortamlarda bulunmaktadır. İmamoğlu ve İmamoğlu (1992) özerk-ilişkisel benliğin Türkiye'de geleneksel ortam, ilişkisel benliğin gelişimini destekleyen aile, akrabalar ve komşularla kişiler arası ilişkilerin yakın ve bağların önemli olduğu ortamlarda geliştiğini vurgulamıştır. Maddi bağımlılıklar azaldıkça, çocukların özerklikleri daha fazla desteklenmektedir. Ailenin refahı için çocuğun maddi katkısının öneminin azalarak çocuğun özerkliği bir tehdit olarak algılanışı ortadan kalkmaktadır. Duygusal bağımlılık aile modelinde gelişen benlik özerk ilişkisel benliktir ve hem özerkliği hem de ilişkiselliği içermektedir. Duygusal bağımlılık aile modelinde anne ve babalar hem çocuklarının özerkliklerini desteklemekte hem de onları kontrol etmektedirler. Bağımsız aile, bağımlı aile, hiyerarşik sağlıksız aile modelleri içerisinden duygusal psikolojik aile modeli en sağlıklısı gibi görünmektedir. Çünkü temel iki temel insan ihtiyacı olan özerklik ve ilişkiselliğin tatmin edilmesini içermektedir.
Benlikleri Ölçmek
Özerk benlik, ilişkisel benlik ve özerk-ilişkisel benlikleri ölçmek amacıyla geliştirilen 9'ar maddelik ölçekler bulunmaktadır. Eğer kişi hem özerk benlik hem de ilişkisel benlik ölçeğinden ortalama değerin üzerinde bir puan alıyorsa, bu özerk-ilişkisel benliği gösterecektir Eğer kişi hem özerk benlik hem de ilişkisel benlik ölçeğinden düşük puan alıyorsa, bağımlı-ayrık benliktir. Her ölçek tek faktörlü ve tek boyutlu olarak tasarlanmış Kağıtçıbaşı, Baydar ve Cemalcılar (2006) tarafından Türk üniversite öğrencilerine uygulanmıştır. Ayrıca bir araştırmada ailede özerk-ilişkisel benlik ölçeklerinin psikometrik özellikleri incelenmiştir. Ailede özerk-ilişkisel benlik ölçeklerinin benlik kurgusu açısından cinsiyet farklılıklarını değerlendirmede de kullanılabilir olduğu görülmüştür. Sonuçlar ölçeğin lise öğrencileri geçerli ve güvenilir olduğunu göstermiştir. Bu ölçekler hala kültürler arası araştırmalarda kullanılmaya devam edilmektedir.
Benlik kurgusu ile ilgili bazı araştırmalar
Gelişim psikolojisi
İlişkisel-karşılıklı bağımlı benlik kurgusu, siber zorbalık ve psikolojik uyumsuzluk arasındaki ilişkileri incelemek amacıyla yapılan bir araştırmada ise, siber zorbalık ve siber mağduriyetin ilişkisel-karşılıklı bağımlı benlik kurgusuyla negatif; depresyon, anksiyete ve stresle pozitif ilişkili olduğu bulgulanmıştır.
İlköğretim 6.7 ve 8. sınıf öğrencilerin okul tükenmişlikleri, yaşam doyumları ve benlik kurgularını inceleyen bir araştırmada, öğrencilerin tükenmişlikleri ile yaşam doyumları ve yakın ilişkisellik benlik kurgusu arasında negatif bir ilişki olduğu bulunmuştur. Aynı zamanda yakın ilişkisel benlik kurgusu ile genel yaşam doyumu arasında pozitif bir ilişki saptanmıştır.
Sosyal Psikoloji
Kültürel kimlik ve yaşam doyumu arasındaki ilişkinin benlik kurguları çerçevesinde incelenmesi amaçlanan başka bir araştırma, Almanya'da yaşayan Türk kökenli katılımcılarla yapılmıştır. Ev sahibi kültürle özdeşimin ve karşılıklı bağımlı benlik kurgusunun yaşam doyumunu pozitif yönde yordadığı tespit edilmiştir.
Türkiye'de 590 kişinin katılımıyla yapılan benlik kurgusuyla ilgili bir araştırmada, benlik kurgusunun bireycilik ve ilişkisellik boyutlarının, toplulukçu boyuttan daha ön planda çıktığı ve bu boyutların cinsiyet, eğitim ve sosyoekonomik düzeye göre daha farklı sonuçlar çıkarabildiği tespit edilmiştir.
Amerika'da yapılan bir araştırma kadınların karşılıklı bağımlı, erkeklerin ise bağımsız benlik kurgusuna sahip olduğunu göstermiştir.
Türkiye'de ev kadını ve çalışan kadınların katıldığı bir araştırmaya göre ise, çalışan kadınların daha bağımsız benlik kurgusuna, ev kadınlarının ise daha çok ilişkisel benlik kurgusuna sahip olduğu tespit edilmiştir.
Bilişsel psikoloji
Benlik kurgularını hazırlama etkisiyle (priming) ortaya çıkarılmasını içeren araştırmada, öğrencilerin bağımsız ve karşılıklı bağımlı benlik kurguları harekete geçirilmiş, yaşam doyumu, pozitif ve negatif duygu durumu ölçekleri uygulanmıştır. Bağımsız benlik kurgusu hazırlanan katılımcılar, karşılıklı bağımlı benlik kurgusu hazırlanan katılımcılara göre yaşam doyumu ve pozitif duygu durumu ölçeğinden daha yüksek puan, negatif duygu durumu ölçeğinden ise daha düşük puan almıştır.
Kaynakça
- ^ a b c d e f g h i Kağıtçıbaşı, Çiğdem (2010). Benlik, Aile ve İnsan Gelişimi Kültürel Psikoloji. istanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
- ^ a b c d Markus, H.R ve Kitayama, S. (1991). Culture and the Self: Implications for Cognition, Emotion, and Motivation. Psychological Review, 98, 224-253.
- ^ Çetin, B., Eroğlu, Y., Peker, A., Akbaba, S. ve Pepsoy, S. (2012). Ergenlerde ilişkisel-Karşılıklı Bağımlı Benlik Kurgusu, Siber Zorbalık ve Psikolojik Uyumsuzluk Arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 12(2), 637-653.
- ^ a b Özdemir, Y. (2012). Kırsal Kesimde ve Kentte Yaşayan Ergenlerin Benlik Kurguları Açısından Karşılaştırılması. Kastamonu Eğitim Dergisi. 20(1), 81-86.
- ^ Özdemir, Y. ve Çok, F. (2011). ''Ailede Özerk-İlişkisel Benlik Ölçeklerinin” Lise Öğrencileri için Uyarlanması ve Psikometrik Özellikleri. İlköğretim Online, 10(1), 121-132.
- ^ Çetin, B.; Eroğlu, Y.; Peker, A.; Akbaba, S. ve Pepsoy, S. (2012). Ergenlerde ilişkisel-karşılıklı Bağımlı Benlik Kurgusu, Siber Zorbalık ve Psikolojik Uyumsuzluk Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 12(2):637-653.
- ^ Öztan, S. (2014). Ortaokul 6.7.8. sınıf öğrencilerinin okul tükenmişliklerinin yaşam doyumları ve benlik kurgusu algıları açısından incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Arel Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- ^ Koydemir, S. ve Schütz, A. (2014). Almanya'daki Türk Göçmenlerde Yaşam Doyumu: Kültürel Kimlik ve Benlik Kurgularının Rolü. Turkish Psychological Counseling & Guidance Journal. 5(42), 208-220.
- ^ Ercan, H. (2013). Genç yetişkinlerde benlik kurgusu üzerine bir çalışma. Journal of World of Turks (WfWT), 5(2), 157-178.
- ^ Cross, S.E. ve Madson, L. (1997). Models of the self: Self construals and gender. Psychological Bulletin, 122(1), 5-37.
- ^ Gezici, M. ve Güvenç, G. (2003). Çalışan kadınların ve ev kadınlarının benlik-algısı ve benlik kurgusu açısından karşılaştırılması. Türk Psikoloji Dergisi, 18(51), 1-14.
- ^ Koydemir, S. ve Mısır, S. (2015). Benlik Kurguları ve Mutluluk: Deneysel Bir Hazırlama Çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(44), 49-60.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Benlik kurgusu kisinin kendine dair algisini kendisiyle ilgili farkindaligini sosyal etkilesimler sonucu olusturdugu bir yapidir Benlik kavrami farkli kulturel ortamlarda farkli sekillerde anlasilir Cogu psikolog ve antropolog tarafindan benlik uzerinde kulturun rolu vurgulansa da genel olarak kabul goren yaklasim benligin bagimsiz kendine yeten ozerk icsel atiflar dogrultusunda hareket eden ve ozgun bir yapi olan bagimsiz benlik kurgusu dur Markus ve Kitayama bagimsiz benlik kurgusuna alternatif olarak karsilikli bagimli benlik kurgusu kavramini ortaya koymustur Farkli kulturlere mensup bireylerin bagimsiz ya da bagimli benlik kurgusuna sahip olacaklarini dusunme yonunde bir egilim vardir Markus ve Kitayama 1999 kulturun benlik kurgularini yaratacagini farkli benlik kurgularina sahip kisilerin de farkli duygusal bilissel ve motivasyonel egilimleri olacagini aciklamistir Ayrica her iki benlik kurgusunun da bir arada bulunabilecegi kabul edilmekte ancak birinin digerine daha baskin oldugu ileri surulmektedir Giderek artan kulturler arasi calismalarin gosterdigi de benlikle ilgili boyle bir temel farkliligin oldugudur Kagitcibasi bagimsiz ve karsilikli bagimli benlik kurgusu kavramlarini iliskisel benlik ve ayrik benlik olarak ele almis bu kavramlara sosyoekonomik gelismeler sonucu ortaya cikan aile degisimlerinin ozerklik ve iliskiselligi bir araya getiren ozerk iliskisel benlik boyutunu da ekleyerek kurgu kavramina daha genis bir perspektif sunmustur Bagimsiz benlik kurgusuMarkus H R ve Kitayama S 1991 Culture and the Self Implications for Cognition Emotion and Motivation Psychological Review 98 224 253 Bagimsiz benlik kurgusu bakis acisi daha cok Amerika ve Bati Avrupa kulturlerini yansitmaktadir Bagimsiz benlik kurgusuna sahip bireylerin davranislari kendi icsel dusunceleri duygulari ve hareketleri dogrultusunda organize olur Kendini gerceklestirme gudusu ve kendi ihtiyaclari ve yetenekleri dogrultusunda hareket eden bagimsiz benlik kurgusuna sahip bireyler sosyal cevre ile benlikleri arasina belirgin bir sinir cizer Ayrica Cross ve Madson 1997 bagimsiz benlik kurgusunu benligin digerlerinden ayrilabildigi kadar ayrilmasi olarak tanimlamaktadir Bireyci ego merkezli kendine yeten ozerk gibi kavramlar bagimsiz benlik kurgusuna yakindir Bagimsiz benlik kurgusuna sahip kisiler de sosyal cevreye karsi duyarlidir ancak bu sorumluluk daha cok benligin icsel atiflarini on plana cikarmaya yoneliktir Bagimsiz benlik kurgusuna sahip kisiler icin digerleri daha cok ayna benlik benligin onay ve kabul ihtiyaci icin gereklidir Markus ve Kitayama bagimsiz benligin yapisini sekildeki gibi gostermistir Karsilikli bagimli benlik kurgusuMarkus H R ve Kitayama S 1991 Culture and the Self Implications for Cognition Emotion and Motivation Psychological Review 98 224 253 Karsilikli bagimli benlik kurgusu gorusu daha cok Japon ve diger Asya kulturlerini yansitmaktadir Ayrica Afrika Latin Amerika ve bazi Guney Avrupa kulturlerini de kapsamaktadir Bagimsiz benlik fikrinin aksine insanlarin birbirine olan bagliligi karsilikli bagimli benlik kurgusu icin cok temel bir kavramdir Karsilikli bagimli benlik kurgusunda duygu bilis ve davranislar sosyal iliskiler baglaminda deneyimlenmektedir Ornegin bir Japon un benlik deneyimi bagli oldugu sosyal yapidaki statusu ve karsilikli bagliligini icerir Bu benlik kurgusunda uygun sosyal iliskide kisiler kendilerini tamamlanmis ve harmonik olarak birbiriyle uyumlu hisseder Diger merkezli toplulukcu butuncul durum baglantili gibi kavramlar karsilikli bagimli benlik kurgusu ile yakindan ilgilidir Markus ve Kitayama karsilikli bagimli benligin yapisini sekildeki gibi gostermistir Cigdem Kagitcibasi nin Sundugu Kavramlarla BenlikBenlik sosyal etkilesimler sonucu olustugu ve sosyal bir konumda yer aldigi icin sosyal bir urundur Benlik kavrami farkli kulturel ortamlarda farkli sekillerde anlasilir Bireyin psikolojik ve sosyal isleyisinde benligin belirgin sinirli ayrik olmasi veya iliskili ve akiskan sinirlari olmasi buyuk bir onem tasimaktadir Bu nedenle benligin iliskisellik ayriklik derecesi temel bir boyuttur Iliskisel Benlik Ayrik Benlik Kagitcibasi iliskisel benlik ayrik benlik kavramlarini Markus ve Kitayama nin 1991 bagimsiz ve karsilikli bagimli yapilarini kullandigi gibi ele aldigini belirtmektedir Bu kavramlarin insan iliskileri ile benligin etkilesimine yonelik ele alinislari bakimindan cok benzer oldugunu ifade etmektedir Iliskisel ayrik benlik yapilari karsilikli bagimli bagimsiz boyutlari gibi insanlar arasi yakinlasma ve ayrisma sureclerini icermektedir Bati psikoloji literaturune bakildiginda saglikli olan durumun ayrik benlik oldugu varsayilmaktadir Cigdem Kagitcibasi bu noktada ozerkligin gelismesi icin kisinin kendisini baskalarindan ayirmasi gerektigi iddiasina yani ayriklikla ozerkligin ortusmesi varsayimina elestiri getirmektedir Bu elestirileri bazi ornekler uzerinden ele almak gerekirse Hindistan da Sosyal sorumluluk ahlaki bir meseleyken Amerika da yasamsal tehlike arz eden acil durumlar disinda sosyal sorumluluk bir tercih olarak goruldugu soylenebilir Hindistan da baskalarinin refahini on plana cikartan iliskisel benlige karsin ahlaki degerlerin bireylerin adalet ve ozgurlukleriyle sinirli olan ayrik benlige sahip oldugu soylenebilir Ozerk Iliskisel Benlik Kagicibasi na gore benligin gelisimi ve bu konudaki bakis acilarini anlamada ozerklik ve iliskiselligin nasil yorumlandigi cok onemlidir Ozerklik ve iliskisellik uzun zamandir temel insan ihtiyaclari olarak gorulmustur Bu birlesme ve ayrilma egilimlerinin diyalektik bir sentezinin saglikli kisiyi olusturabilecegi savunularak ozerk iliskisel benlik kavrami onerilmistir Amerikalilarda da hem bireycilik hem de iliskiselligin bazi yonlerine sikca rastlandigi ve bu durumlarin birbiriyle uyumuna dikkat cekilmektedir Ozerk iliskisel benlik bagimsizlik baglilik ozerklik ve iliskisellik arasinda bir denge olusturan toplumlarda gorulmektedir Insan gelisimi belirli bir baglamda gerceklesir ve bunun onemli bir bolumunu aile icindeki toplumsallasma olusturmaktadir Bu aile baglaminda ebeveynler ve cocuk arasindaki yakinlik ve sicakligi temsil eden cocugun psikolojik degeri yaygindir Cocuk yetistirirken hem ozerklik hem de ebeveyn kontrolu vardir Bu ozellikler kent yasam tarzinin ve iliskisel kulturun birlestigi sosyokulturel ortamlarda bulunmaktadir Imamoglu ve Imamoglu 1992 ozerk iliskisel benligin Turkiye de geleneksel ortam iliskisel benligin gelisimini destekleyen aile akrabalar ve komsularla kisiler arasi iliskilerin yakin ve baglarin onemli oldugu ortamlarda gelistigini vurgulamistir Maddi bagimliliklar azaldikca cocuklarin ozerklikleri daha fazla desteklenmektedir Ailenin refahi icin cocugun maddi katkisinin oneminin azalarak cocugun ozerkligi bir tehdit olarak algilanisi ortadan kalkmaktadir Duygusal bagimlilik aile modelinde gelisen benlik ozerk iliskisel benliktir ve hem ozerkligi hem de iliskiselligi icermektedir Duygusal bagimlilik aile modelinde anne ve babalar hem cocuklarinin ozerkliklerini desteklemekte hem de onlari kontrol etmektedirler Bagimsiz aile bagimli aile hiyerarsik sagliksiz aile modelleri icerisinden duygusal psikolojik aile modeli en sagliklisi gibi gorunmektedir Cunku temel iki temel insan ihtiyaci olan ozerklik ve iliskiselligin tatmin edilmesini icermektedir Benlikleri Olcmek Ozerk benlik iliskisel benlik ve ozerk iliskisel benlikleri olcmek amaciyla gelistirilen 9 ar maddelik olcekler bulunmaktadir Eger kisi hem ozerk benlik hem de iliskisel benlik olceginden ortalama degerin uzerinde bir puan aliyorsa bu ozerk iliskisel benligi gosterecektir Eger kisi hem ozerk benlik hem de iliskisel benlik olceginden dusuk puan aliyorsa bagimli ayrik benliktir Her olcek tek faktorlu ve tek boyutlu olarak tasarlanmis Kagitcibasi Baydar ve Cemalcilar 2006 tarafindan Turk universite ogrencilerine uygulanmistir Ayrica bir arastirmada ailede ozerk iliskisel benlik olceklerinin psikometrik ozellikleri incelenmistir Ailede ozerk iliskisel benlik olceklerinin benlik kurgusu acisindan cinsiyet farkliliklarini degerlendirmede de kullanilabilir oldugu gorulmustur Sonuclar olcegin lise ogrencileri gecerli ve guvenilir oldugunu gostermistir Bu olcekler hala kulturler arasi arastirmalarda kullanilmaya devam edilmektedir Benlik kurgusu ile ilgili bazi arastirmalarGelisim psikolojisi Iliskisel karsilikli bagimli benlik kurgusu siber zorbalik ve psikolojik uyumsuzluk arasindaki iliskileri incelemek amaciyla yapilan bir arastirmada ise siber zorbalik ve siber magduriyetin iliskisel karsilikli bagimli benlik kurgusuyla negatif depresyon anksiyete ve stresle pozitif iliskili oldugu bulgulanmistir Ilkogretim 6 7 ve 8 sinif ogrencilerin okul tukenmislikleri yasam doyumlari ve benlik kurgularini inceleyen bir arastirmada ogrencilerin tukenmislikleri ile yasam doyumlari ve yakin iliskisellik benlik kurgusu arasinda negatif bir iliski oldugu bulunmustur Ayni zamanda yakin iliskisel benlik kurgusu ile genel yasam doyumu arasinda pozitif bir iliski saptanmistir Sosyal Psikoloji Kulturel kimlik ve yasam doyumu arasindaki iliskinin benlik kurgulari cercevesinde incelenmesi amaclanan baska bir arastirma Almanya da yasayan Turk kokenli katilimcilarla yapilmistir Ev sahibi kulturle ozdesimin ve karsilikli bagimli benlik kurgusunun yasam doyumunu pozitif yonde yordadigi tespit edilmistir Turkiye de 590 kisinin katilimiyla yapilan benlik kurgusuyla ilgili bir arastirmada benlik kurgusunun bireycilik ve iliskisellik boyutlarinin toplulukcu boyuttan daha on planda ciktigi ve bu boyutlarin cinsiyet egitim ve sosyoekonomik duzeye gore daha farkli sonuclar cikarabildigi tespit edilmistir Amerika da yapilan bir arastirma kadinlarin karsilikli bagimli erkeklerin ise bagimsiz benlik kurgusuna sahip oldugunu gostermistir Turkiye de ev kadini ve calisan kadinlarin katildigi bir arastirmaya gore ise calisan kadinlarin daha bagimsiz benlik kurgusuna ev kadinlarinin ise daha cok iliskisel benlik kurgusuna sahip oldugu tespit edilmistir Bilissel psikoloji Benlik kurgularini hazirlama etkisiyle priming ortaya cikarilmasini iceren arastirmada ogrencilerin bagimsiz ve karsilikli bagimli benlik kurgulari harekete gecirilmis yasam doyumu pozitif ve negatif duygu durumu olcekleri uygulanmistir Bagimsiz benlik kurgusu hazirlanan katilimcilar karsilikli bagimli benlik kurgusu hazirlanan katilimcilara gore yasam doyumu ve pozitif duygu durumu olceginden daha yuksek puan negatif duygu durumu olceginden ise daha dusuk puan almistir Kaynakca a b c d e f g h i Kagitcibasi Cigdem 2010 Benlik Aile ve Insan Gelisimi Kulturel Psikoloji istanbul Koc Universitesi Yayinlari a b c d Markus H R ve Kitayama S 1991 Culture and the Self Implications for Cognition Emotion and Motivation Psychological Review 98 224 253 Cetin B Eroglu Y Peker A Akbaba S ve Pepsoy S 2012 Ergenlerde iliskisel Karsilikli Bagimli Benlik Kurgusu Siber Zorbalik ve Psikolojik Uyumsuzluk Arasindaki iliskinin incelenmesi Kuram ve Uygulamada Egitim Bilimleri 12 2 637 653 a b Ozdemir Y 2012 Kirsal Kesimde ve Kentte Yasayan Ergenlerin Benlik Kurgulari Acisindan Karsilastirilmasi Kastamonu Egitim Dergisi 20 1 81 86 Ozdemir Y ve Cok F 2011 Ailede Ozerk Iliskisel Benlik Olceklerinin Lise Ogrencileri icin Uyarlanmasi ve Psikometrik Ozellikleri Ilkogretim Online 10 1 121 132 Cetin B Eroglu Y Peker A Akbaba S ve Pepsoy S 2012 Ergenlerde iliskisel karsilikli Bagimli Benlik Kurgusu Siber Zorbalik ve Psikolojik Uyumsuzluk Arasindaki Iliskinin Incelenmesi Kuram ve Uygulamada Egitim Bilimleri 12 2 637 653 Oztan S 2014 Ortaokul 6 7 8 sinif ogrencilerinin okul tukenmisliklerinin yasam doyumlari ve benlik kurgusu algilari acisindan incelenmesi Yayinlanmamis Yuksek Lisans Tezi Arel Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Istanbul Koydemir S ve Schutz A 2014 Almanya daki Turk Gocmenlerde Yasam Doyumu Kulturel Kimlik ve Benlik Kurgularinin Rolu Turkish Psychological Counseling amp Guidance Journal 5 42 208 220 Ercan H 2013 Genc yetiskinlerde benlik kurgusu uzerine bir calisma Journal of World of Turks WfWT 5 2 157 178 Cross S E ve Madson L 1997 Models of the self Self construals and gender Psychological Bulletin 122 1 5 37 Gezici M ve Guvenc G 2003 Calisan kadinlarin ve ev kadinlarinin benlik algisi ve benlik kurgusu acisindan karsilastirilmasi Turk Psikoloji Dergisi 18 51 1 14 Koydemir S ve Misir S 2015 Benlik Kurgulari ve Mutluluk Deneysel Bir Hazirlama Calismasi Turk Psikolojik Danisma ve Rehberlik Dergisi 5 44 49 60