Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
"Berenice", Edgar Allan Poe'nun korku türünde yazdığı, ilk defa 1835'te Southern Literary Messenger'da yayınlanan kısa öyküdür. Kuzeni Berenice ile evlenmeye hazırlanan Egaeus adında bir adam hakkındadır. Sevgilisi, belirsiz bir hastalık sebebiyle hızla kötüleşirken, Egaeus da genç kızın dişlerine saplantılı bir şekilde bağlanmaya başlar. Adam, kız öldükten sonra bile dişlerini düşünmeden duramaz. Bir gün, derin düşüncelere dalmış bir şekilde odasında oturmaktayken, bir hizmetçi gelir ve Egaeus'a Berenice'in mezarının açılmış olduğunu söyler. Bir anda kendine gelen adam elbiselerinin kanla kaplı olduğunu görür ve etrafında bakındığında dişçi aletleri ile içinde 32 beyaz dişin bulunduğu bir kutu görür.
| "Berenice" | |
|---|---|
 Öykünün ilk basımı | |
| Yazar | Edgar Allan Poe |
| Özgün adı | "Berenice - A Tale" |
| Ülke | ABD |
| Dil | İngilizce |
| Tür | Korku |
| Yayımlanma | Southern Literary Messenger |
Dönemin okuyucuları bu öyküdeki şiddet sebebiyle dehşete düştü ve öykünün yayınlandığı gazetenin editörüne pek çok şikayet mektubu gönderdi. Poe, daha sonra öykünün kendi sansürlediği bir versiyonunu yayınladı ancak yine de önemli olanın şikayetler değil, gazetenin kaç kopya sattığı olduğu fikrini savundu.
Konu özeti
Anlatıcı Egaeus, kuzini Berenice ile birlikte büyük ve kasvetli bir köşkte büyüyen hevesli bir gençtir. Belirli nesnelere karşı monomaniyle sonuçlanan bir tür obsesif bozukluk yaşamaktadır. Çok güzel olan Berenice ise, sürekli kötüleşen ve tipik bir semptom olarak katalepsiye sebep olan belirsiz bir hastalığa yakalanmıştır. Buna rağmen iki gencin evlenmesi planlanmaktadır.
Bir gün Egaeus kütüphanede otururken kendisine gülümseyen Berenice'i görür ve kızın dişlerine odaklanır. Saplantı hastalığı nükseden genç, günler boyunca birçok bilinçsizlik dönemi geçirir ve sürekli kızın dişlerini düşünür. Kızın dişlerini elinde tuttuğunu ve evirip çevirerek her yönden incelediğini hayal eder. Bu bilinçsiz anlarından birinde, hizmetçilerden biri ona, Berenice'in öldüğünü ve gömüldüğü söyler. Yine kendinden geçercesine düşünceye dalan Egaeus, bir anda açıklanamaz bir dehşetle kendine gelir ve masasında bir lamba ile küçük bir kutu görür. Bu sırada başka bir hizmetçi içeri girer ve Berenice'in mezarının açılmış olduğunu, mezarda kefen sarılmış biçimsiz - ama hâlâ canlı olan - bir beden bulunduğunu anlatır. Egaeus bunun üzerine, giysilerinin kan ve çamura bulanmış olduğunu görür. Önündeki küçük kutuyu açar ve içinde bazı dişçi aletleri ile birlikte "otuz iki küçük, beyaz ve kemiğe benzeyen nesne" bulur.
Öykünün başındaki Latince epigraf şöyle çevrilebilir: "Bir arkadaşım, sevdiğimin mezarını ziyaret edersem, ızdırabımın hafifleyeceğini söyledi." Aynı alıntı, öykünün son bölümünde Egaeus tarafından, açık bırakılmış bir kitapta görülür.
Analiz
Berenice'de Poe, yıllardır Amerikan ve İngiliz okurların yakından takip ettikleri Gotik kurgu türünün temel popüler özelliklerini kullandı. Ancak Poe, korku unsurlarını daha gerçekçi görüntülerle dramatize ederek, Gotik hikâyeleri daha karmaşık hale getirdi. Bu öykü Poe'nun en vahşi öykülerinden biridir. Anlatıcı, bilinçaltında içinde karısının dişlerinin bulunduğunu biliyor olmasın rağmen, kutuya baktığında "Peki niye... ensemdeki tüyler diken diken oluyor ve damarlarımdaki kan çekiliyordu?" der. Yine de Poe, dişlerin çekildiği sahneyi öyküye eklememiştir. Ayrıca okuyucu, Egaeus'un bu korkunç eylemi gerçekleştirirken, eşinin hâlâ hayatta olduğunu fark edemeyecek bir durumda, bir tür trans halinde olduğunu bilir. Öyküde ayrıca 32 dişin tamamının çekilmiş olduğu vurgulanır.
Öykünün ana teması Egaeus'un kendine sorduğu şu soruda gizlidir: "Güzellikten bir tür sevimsizlik türetmeyi nasıl başardım?" Ayrıca bu öykü Poe'nun daha sonra defalarca kullanacağı bir özellik olan saplantı hastalığını çeken bir karakteri ilk anlatışıdır.
Dişler, Poe'nun pek çok öyküsünde ölümlülüğü anlatan semboller olarak kullanılır. Bu sembolün benzer kullanımları, Metzengerstein'daki atın "mezardan çıkmışa benzeyen iğrenç" dişleri, 'de hipnotize olmuş adamın dudaklarının dişleri arasında sıkışıp kalması ve 'daki diş gıcırdatma sesleridir. Dişlerin Berenice öyküsündeki önemi Freudyen açıdan da değerlendirilebilir. Buna göre dişlerin sökülmesi, muhtemelen mastürbasyonun cezası olarak iğdiş edilmeyi sembolize eder. Başka bir cinsel çağrışıma göre dişler, kadının vücuduna girişi engelleyen koruma unsurları olarak görülebilir. Psikoanalitik edebiyat eleştirileri yapan Princess Marie Bonaparte, bu öyküyü "vagina dentata (dişli vajina)" miti ile ilişkilendirir.
Egaeus ve Berenice simgesel karakterlerdir. Poe'nun ismi belirli olan nadir anlatıcılarından biri olan Egeaus, kütüphanede doğmuştur ve entelektüelliği simgeler. Sessiz ve yalnız bir adamdır. Saplantıları, düşünmeye ve çalışmaya olan ilgisini vurgular. "Yaşamda umursamazca gezinen", "çevik, zarif ve enerji dolu" olan Berenice ise daha fiziksel bir karakterdir. Ancak öykü boyunca tek kelime etmeyen, bastırılmış bir kadındır. Poe öykülerindeki birçok kadın gibi, varlığının tek amacı güzel olmak ve ölmektir. Berenice hastalanınca Egaeus'un ona bir insan olarak ilgisi azalır. Kadın artık hayran olunacak değil incelenecek bir nesne haline gelir. Egaeus, Berenice'in alnından bahsederken, "onun alnı" demek yerine sadece "alın (the forehead)" diyerek, kadının insani özelliklerini yok sayar.
Poe karakterlere bu isimleri vererek, Antik Yunan trajedilerinin etkisini yaratmak istemiş olabilir. "Zafer getiren" anlamına gelen Berenice adı, 'un bir şiirinde geçer. Şiirde Berenice, eğer kocası savaştan sağ dönerse, Afrodit'e kendi saçlarını vermeyi vadeder. Egaeus ismi ise, oğlu Theseus'un Minotor'u öldürmeye çalışırken öldüğünü sanıp intihar eden Atina Kralı Aegeus'tan geliyor olabilir.
Öykünün son cümlesi, birçok yan cümlenin bir dizi bağlaçla birbirine bağlanması ile özellikle uzatılmıştır. Cümlenin etkisi artırmak için, ağır aksanlı sessiz harfler ile uzun sesli harfler kullanılmıştır.
Ana temalar
Öyküde, Poe'nun diğer eserlerinde de sıklıkla tekrar eden birkaç tema görülür.
- Güzel bir kadının ölümü (diğer öyküler: Ligeia, Morella, Oval Portre, )
- Diri diri gömülme (diğer öyküler: Amontillado Fıçısı, , Diri Diri Gömülüş)
- Ruhsal hastalıklar (diğer öyküler: Usher Evi'nin Çöküşü, Gammaz Yürek, )
- Katalepsi (diğer öyküler: Diri Diri Gömülüş, Usher Evi'nin Çöküşü)
Yayınlanma geçmişi ve eleştirel tepkiler
Öykü ilk defa Mart 1835'te, nispeten nazik bir dergi olan Southern Literary Messenger'da yayınlandı. Birçok okuyucunun öyküdeki şiddet karşısında rahatsız olmasının ve yayıncı Thomas W. White'a şikayette bulunmasının ardından 1840'ta öykünün yeniden düzenlenmiş bir versiyonu yayınlandı. Bu versiyonda öyküden çıkarılan dört paragrafta, Egaeus'un Berenice'i tam cenaze töreninden önce görmeye gittiği ve parmağını oynatıp gülümseyen genç kızın halen hayatta olduğunu aslında fark etmiş olduğu anlatılıyordu.
Poe şikayetleri haksız buldu. Berenice'in yayınlanmasında bir ay sonra White'a yazdığı bir mektupta pek çok derginin bu tür öyküler yayınlayarak ün kazandığını anlattı. Kötü şekilde olsa bile tek amacının değer verilmek olduğunu, "değer verilmek için de okunmak gerektiğini" yazdı. Hatta şöyle bir itirafta bulundu: "Biliyorum ki öykü oldukça tatsız - ama bir daha bu kadar berbat bir günah işlemeyeceğim." Yine de mektubunun sonunda Poe, öykü hakkındaki son yargının, okuyucu kitlesinin tepkisine göre değil, derginin dağıtım sayısına bakılarak verilmesi gerektiğini belirtti.
Adaptasyon
1995 tarihli video oyunu The Dark Eye Poe'nun bazı öykülerinin canlandırıldığı bölümler içeriyordu. Bu bölümlerden biri Berenice öyküsünden uyarlanmıştı. Oyunda, öykünün Egaeus'un ya da Berenice'in gözünden farklı şekilde oynanması mümkündü.
Kaynakça
- ^ a b c d Poe, Edgar Allan. Bütün Hikâyeleri, çeviren: Dost Körpe, İthaki Yayınları, 2002. s. 44 - 50
- ^ Silverman, Kenneth. Edgar A. Poe: Mournful and Never-ending Remembrance. Harper Perennial, 1991. s. 111.
- ^ a b c Meyers, Jeffrey. Edgar Allan Poe: His Life and Legacy. Cooper Square Press, 1992. s. 77.
- ^ Silverman, Kenneth. Edgar A. Poe: Mournful and Never-ending Remembrance. Harper Perennial, 1991. p. 114.
- ^ Kennedy, J. Gerald. Poe, Death, and the Life of Writing. New Haven, CT: Yale University Press, 1987. s. 79
- ^ Bonaparte, Marie. Edgar Poe. Étude psychanalytique, 1933
The Life and Works of E. A. Poe, 1949 - ^ a b Weekes, Karen. "Poe's Feminine Ideal,"
The Cambridge Companion to Edgar Allan Poe içinde. New York City: Cambridge University Press, 2002. s. 150 - ^ Son cümlenin özgün hali: But I could not force it open; and in my tremor it slipped from my hands, and fell heavily, and burst into pieces; and from it, with a rattling sound, there rolled out some instruments of dental surgery, intermingled with thirty-two small, white and ivory-looking substances that were scattered to and fro about the floor.
İngilizce 15 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Vikikaynak - ^ Silverman, Kenneth. Edgar A. Poe: Mournful and Never-ending Remembrance. Harper Perennial, 1991. s. 113.
- ^ Silverman, Kenneth. Edgar A. Poe: Mournful and Never-ending Remembrance. Harper Perennial, 1991. s. 110.
- ^ a b c Whalen, Terence. "Poe and the American Publishing Industry".
A Historical Guide to Edgar Allan Poe içinde, editör J. Gerald Kennedy. Oxford University Press, 2001. s. 69.
Dış bağlantılar
- Berenice 12 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - 1835 tarhili ilk baskının tam metni
- Berenice 10 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - Öykünün Türkçe tam metni
- Vikikaynak'ta İngilizce 15 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. tam metin
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Berenice Edgar Allan Poe nun korku turunde yazdigi ilk defa 1835 te Southern Literary Messenger da yayinlanan kisa oykudur Kuzeni Berenice ile evlenmeye hazirlanan Egaeus adinda bir adam hakkindadir Sevgilisi belirsiz bir hastalik sebebiyle hizla kotulesirken Egaeus da genc kizin dislerine saplantili bir sekilde baglanmaya baslar Adam kiz oldukten sonra bile dislerini dusunmeden duramaz Bir gun derin dusuncelere dalmis bir sekilde odasinda oturmaktayken bir hizmetci gelir ve Egaeus a Berenice in mezarinin acilmis oldugunu soyler Bir anda kendine gelen adam elbiselerinin kanla kapli oldugunu gorur ve etrafinda bakindiginda disci aletleri ile icinde 32 beyaz disin bulundugu bir kutu gorur Berenice Oykunun ilk basimiYazarEdgar Allan PoeOzgun adi Berenice A Tale UlkeABDDilIngilizceTurKorkuYayimlanmaSouthern Literary Messenger Donemin okuyuculari bu oykudeki siddet sebebiyle dehsete dustu ve oykunun yayinlandigi gazetenin editorune pek cok sikayet mektubu gonderdi Poe daha sonra oykunun kendi sansurledigi bir versiyonunu yayinladi ancak yine de onemli olanin sikayetler degil gazetenin kac kopya sattigi oldugu fikrini savundu Konu ozetiAnlatici Egaeus kuzini Berenice ile birlikte buyuk ve kasvetli bir koskte buyuyen hevesli bir genctir Belirli nesnelere karsi monomaniyle sonuclanan bir tur obsesif bozukluk yasamaktadir Cok guzel olan Berenice ise surekli kotulesen ve tipik bir semptom olarak katalepsiye sebep olan belirsiz bir hastaliga yakalanmistir Buna ragmen iki gencin evlenmesi planlanmaktadir Bir gun Egaeus kutuphanede otururken kendisine gulumseyen Berenice i gorur ve kizin dislerine odaklanir Saplanti hastaligi nukseden genc gunler boyunca bircok bilincsizlik donemi gecirir ve surekli kizin dislerini dusunur Kizin dislerini elinde tuttugunu ve evirip cevirerek her yonden inceledigini hayal eder Bu bilincsiz anlarindan birinde hizmetcilerden biri ona Berenice in oldugunu ve gomuldugu soyler Yine kendinden gecercesine dusunceye dalan Egaeus bir anda aciklanamaz bir dehsetle kendine gelir ve masasinda bir lamba ile kucuk bir kutu gorur Bu sirada baska bir hizmetci iceri girer ve Berenice in mezarinin acilmis oldugunu mezarda kefen sarilmis bicimsiz ama hala canli olan bir beden bulundugunu anlatir Egaeus bunun uzerine giysilerinin kan ve camura bulanmis oldugunu gorur Onundeki kucuk kutuyu acar ve icinde bazi disci aletleri ile birlikte otuz iki kucuk beyaz ve kemige benzeyen nesne bulur Oykunun basindaki Latince epigraf soyle cevrilebilir Bir arkadasim sevdigimin mezarini ziyaret edersem izdirabimin hafifleyecegini soyledi Ayni alinti oykunun son bolumunde Egaeus tarafindan acik birakilmis bir kitapta gorulur AnalizBerenice de Poe yillardir Amerikan ve Ingiliz okurlarin yakindan takip ettikleri Gotik kurgu turunun temel populer ozelliklerini kullandi Ancak Poe korku unsurlarini daha gercekci goruntulerle dramatize ederek Gotik hikayeleri daha karmasik hale getirdi Bu oyku Poe nun en vahsi oykulerinden biridir Anlatici bilincaltinda icinde karisinin dislerinin bulundugunu biliyor olmasin ragmen kutuya baktiginda Peki niye ensemdeki tuyler diken diken oluyor ve damarlarimdaki kan cekiliyordu der Yine de Poe dislerin cekildigi sahneyi oykuye eklememistir Ayrica okuyucu Egaeus un bu korkunc eylemi gerceklestirirken esinin hala hayatta oldugunu fark edemeyecek bir durumda bir tur trans halinde oldugunu bilir Oykude ayrica 32 disin tamaminin cekilmis oldugu vurgulanir Oykunun ana temasi Egaeus un kendine sordugu su soruda gizlidir Guzellikten bir tur sevimsizlik turetmeyi nasil basardim Ayrica bu oyku Poe nun daha sonra defalarca kullanacagi bir ozellik olan saplanti hastaligini ceken bir karakteri ilk anlatisidir Disler Poe nun pek cok oykusunde olumlulugu anlatan semboller olarak kullanilir Bu sembolun benzer kullanimlari Metzengerstein daki atin mezardan cikmisa benzeyen igrenc disleri de hipnotize olmus adamin dudaklarinin disleri arasinda sikisip kalmasi ve daki dis gicirdatma sesleridir Dislerin Berenice oykusundeki onemi Freudyen acidan da degerlendirilebilir Buna gore dislerin sokulmesi muhtemelen masturbasyonun cezasi olarak igdis edilmeyi sembolize eder Baska bir cinsel cagrisima gore disler kadinin vucuduna girisi engelleyen koruma unsurlari olarak gorulebilir Psikoanalitik edebiyat elestirileri yapan Princess Marie Bonaparte bu oykuyu vagina dentata disli vajina miti ile iliskilendirir Egaeus ve Berenice simgesel karakterlerdir Poe nun ismi belirli olan nadir anlaticilarindan biri olan Egeaus kutuphanede dogmustur ve entelektuelligi simgeler Sessiz ve yalniz bir adamdir Saplantilari dusunmeye ve calismaya olan ilgisini vurgular Yasamda umursamazca gezinen cevik zarif ve enerji dolu olan Berenice ise daha fiziksel bir karakterdir Ancak oyku boyunca tek kelime etmeyen bastirilmis bir kadindir Poe oykulerindeki bircok kadin gibi varliginin tek amaci guzel olmak ve olmektir Berenice hastalaninca Egaeus un ona bir insan olarak ilgisi azalir Kadin artik hayran olunacak degil incelenecek bir nesne haline gelir Egaeus Berenice in alnindan bahsederken onun alni demek yerine sadece alin the forehead diyerek kadinin insani ozelliklerini yok sayar Poe karakterlere bu isimleri vererek Antik Yunan trajedilerinin etkisini yaratmak istemis olabilir Zafer getiren anlamina gelen Berenice adi un bir siirinde gecer Siirde Berenice eger kocasi savastan sag donerse Afrodit e kendi saclarini vermeyi vadeder Egaeus ismi ise oglu Theseus un Minotor u oldurmeye calisirken oldugunu sanip intihar eden Atina Krali Aegeus tan geliyor olabilir Oykunun son cumlesi bircok yan cumlenin bir dizi baglacla birbirine baglanmasi ile ozellikle uzatilmistir Cumlenin etkisi artirmak icin agir aksanli sessiz harfler ile uzun sesli harfler kullanilmistir Ana temalar Oykude Poe nun diger eserlerinde de siklikla tekrar eden birkac tema gorulur Guzel bir kadinin olumu diger oykuler Ligeia Morella Oval Portre Diri diri gomulme diger oykuler Amontillado Ficisi Diri Diri Gomulus Ruhsal hastaliklar diger oykuler Usher Evi nin Cokusu Gammaz Yurek Katalepsi diger oykuler Diri Diri Gomulus Usher Evi nin Cokusu Yayinlanma gecmisi ve elestirel tepkilerOyku ilk defa Mart 1835 te nispeten nazik bir dergi olan Southern Literary Messenger da yayinlandi Bircok okuyucunun oykudeki siddet karsisinda rahatsiz olmasinin ve yayinci Thomas W White a sikayette bulunmasinin ardindan 1840 ta oykunun yeniden duzenlenmis bir versiyonu yayinlandi Bu versiyonda oykuden cikarilan dort paragrafta Egaeus un Berenice i tam cenaze toreninden once gormeye gittigi ve parmagini oynatip gulumseyen genc kizin halen hayatta oldugunu aslinda fark etmis oldugu anlatiliyordu Poe sikayetleri haksiz buldu Berenice in yayinlanmasinda bir ay sonra White a yazdigi bir mektupta pek cok derginin bu tur oykuler yayinlayarak un kazandigini anlatti Kotu sekilde olsa bile tek amacinin deger verilmek oldugunu deger verilmek icin de okunmak gerektigini yazdi Hatta soyle bir itirafta bulundu Biliyorum ki oyku oldukca tatsiz ama bir daha bu kadar berbat bir gunah islemeyecegim Yine de mektubunun sonunda Poe oyku hakkindaki son yarginin okuyucu kitlesinin tepkisine gore degil derginin dagitim sayisina bakilarak verilmesi gerektigini belirtti Adaptasyon1995 tarihli video oyunu The Dark Eye Poe nun bazi oykulerinin canlandirildigi bolumler iceriyordu Bu bolumlerden biri Berenice oykusunden uyarlanmisti Oyunda oykunun Egaeus un ya da Berenice in gozunden farkli sekilde oynanmasi mumkundu Kaynakca a b c d Poe Edgar Allan Butun Hikayeleri ceviren Dost Korpe Ithaki Yayinlari 2002 s 44 50 Silverman Kenneth Edgar A Poe Mournful and Never ending Remembrance Harper Perennial 1991 s 111 ISBN 0 06 092331 8 a b c Meyers Jeffrey Edgar Allan Poe His Life and Legacy Cooper Square Press 1992 s 77 ISBN 0 8154 1038 7 Silverman Kenneth Edgar A Poe Mournful and Never ending Remembrance Harper Perennial 1991 p 114 ISBN 0 06 092331 8 Kennedy J Gerald Poe Death and the Life of Writing New Haven CT Yale University Press 1987 ISBN 0 300 03773 2 s 79 Bonaparte Marie Edgar Poe Etude psychanalytique 1933 The Life and Works of E A Poe 1949 a b Weekes Karen Poe s Feminine Ideal The Cambridge Companion to Edgar Allan Poe icinde New York City Cambridge University Press 2002 ISBN 0 521 79727 6 s 150 Son cumlenin ozgun hali But I could not force it open and in my tremor it slipped from my hands and fell heavily and burst into pieces and from it with a rattling sound there rolled out some instruments of dental surgery intermingled with thirty two small white and ivory looking substances that were scattered to and fro about the floor Ingilizce 15 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Vikikaynak Silverman Kenneth Edgar A Poe Mournful and Never ending Remembrance Harper Perennial 1991 s 113 ISBN 0 06 092331 8 Silverman Kenneth Edgar A Poe Mournful and Never ending Remembrance Harper Perennial 1991 s 110 ISBN 0 06 092331 8 a b c Whalen Terence Poe and the American Publishing Industry A Historical Guide to Edgar Allan Poe icinde editor J Gerald Kennedy Oxford University Press 2001 s 69 ISBN 0 19 512150 3Dis baglantilarBerenice 12 Mayis 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde 1835 tarhili ilk baskinin tam metni Berenice 10 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Oykunun Turkce tam metni Vikikaynak ta Ingilizce 15 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi tam metin