Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddede bulunmasına karşın yetersizliği nedeniyle bazı bilgilerin hangi kaynaktan alındığı belirsizdir. (Haziran 2020) () |
Betelgeuse (Beteljöz, Betelgeux, Betelgeuze, Beteigeux, Al Mankib, İkizlerevi), Avcı Takımyıldızı'nda yer alan kırmızı dev yıldızdır.
 Avcı Takımyıldızı içindeki Betelgeuse sol tarafta pembe okla gösterilmiştir. | |
| Gözlem verisi Dönem J2000.0 Ekinoks J2000.0 | |
|---|---|
| Takımyıldız | Avcı |
| Sağ açıklık (α) | 05sa 55d 10,3053s |
| Dik açıklık (δ) | +07° 24′ 25,426″ |
| Görünür büyüklük (V) | 0,42 (0,3 - 1,2) |
| Sınıflandırma | |
| Tayfsal sınıf | M2Iab |
| U−B renk ölçeği | 2,06 |
| B−V renk ölçeği | 1,85 |
| Değişen yıldız tipi | SR c (yarı-düzenli) |
| Astrometri | |
| Dikey hız () | +21,91 km/s |
| Özdevinim (μ) | RA: 24,95 ± 0,08 mys/y Dec.: 9,56 ± 0,15 mys/y |
| Iraklık açısı (π) | 5,07 mys |
| Uzaklık | 643 ± 146 Iy (197 ± 45 pc) |
| Mutlak büyüklük (V) | −6,02 |
| Özellikler | |
| Kütle (m) | 7,7 – 20 M☉ |
| Yarıçap (r) | 950 – 1200 R☉ |
| Aydınlatma gücü | 120.000 ± 30.000 L⊙ |
| Yüzey kütle çekimi (log g) | -0,5 cgs |
| Sıcaklık | 3.140 – 3.641 K |
| Metallik [Fe/H] | 0,05 |
| Dönüş hızı () | 5 km/sn km/s |
| Yaş | ~7.3 × 106 |
| Katalog belirtmeleri | |
Samanyolu'nda yer alan Betelgeuse, mavi dev Rigel'den (Beta Orionis) sonra Avcı Takımyıldızı'nın en parlak ikinci yıldızıdır. Takımyıldızın ortasında ise avcı Avcı kuşağı'nı oluşturan üç parlak mavi yıldız (Alnitak, Alnilam ve Mintaka) yer alır.
Betelgeuse adı, Arapça "el-cevze'nin eli" anlamına gelen "yad ül-cevze"dan bozmadır. El-Cevze, eski Arap mitolojisinde "gizemli kadın"dır. Batılılar için ise Betelgeuse, Helen mitolojisindeki avcı Orion'un yukarı uzanan sağ kolunun omuz başında yer almaktadır.
Betelgeuse, gökyüzünün en parlak iki kırmızı devinden biridir. Öteki Antares'tir. Ayrıca, görülebilecek en büyük yıldızlardan da biridir; öyle ki, Betelgeuse büyüklüğünde bir yıldıza kolay rastlanmamaktadır. Büyüklüğü birinci dereceden (genelde 0,50) olan Betelgeuse, gökyüzünün genellikle en parlak 11. yıldızıdır. Sıcaklığı ortalama 3.600 Kelvin derece olan kırmızı dev yıldızın ışıması yarı-düzenli olduğundan, büyüklüğü periyodik olarak 0,2 ile 1,5 arasında değişir.
Yıldızın Dünya'dan uzaklığının 400 ile 700 ışık yılı arasında olduğu tahmin edilir. Çapının yaklaşık 2,8 astronomik birim (AU) olduğu, yani Güneş'in çapının 600 katı olduğu hesaplanmıştır. (Bir astronomik birim Güneş'in merkeziyle Dünya'nın merkezi arasındaki uzaklık olan 149,6 milyon km.'dir.) Betelgeuse o kadar büyüktür ki, Güneş'in yerine konulacak olsaydı, yıldızın dış atmosferi Güneş Sistemi'nin beşinci gezegeni olan Jüpiter'in yörüngesini içine alırdı. Merkür, Venüs, Dünya ve Mars ise yıldızın içinde kalırlardı.
Kural olarak, bir yıldızın çapı Güneş'in çapının 100 katından fazla ise, dev yıldız sayılmaktadır. Kırmızı dev yıldızlar, kendilerine kırmızı rengi veren ve yüksek parlaklığı sağlayan yüzey sıcaklıklarının düşük oluşundan (genellikle Güneş'in yüzey sıcaklığının yarısı kadar) anlaşılmaktadır. Kırmızı devler, büyüklüklerine oranla son derece hafiftirler. Örneğin Betelgeuse'ün kütlesi Güneşin kütlesinin yalnızca 15 katıdır. Bir başka deyişle, Betelgeuse'ün yoğunluğu Güneş'in yoğunluğundan çok daha azdır.
Yıldızın kütlesi ilk olarak 1920'de, Kaliforniya'daki Mount Wilson Gözlemevi'nde çalışan ve Albert A. Michelson adlı gök bilimciler tarafından hesaplanmıştır. Bu, bir yıldızın kütlesinin hesaplandığı ilk başarılı çalışmadır. Ayrıca, Güneş'ten sonra yüzeyinin fotoğrafı çekilen ilk yıldız da Betelgeuse'dür. Bunu, Arizona Tucson'daki Kitt Peak Ulusal Gözlemevi'nde çalışan gök bilimciler bir radyo teleskobu yardımıyla gerçekleştirmişlerdir.
Büyüklüğü, sıcaklığı ve kızılötesi ışıması göz önüne alındığında Betelgeuse, Güneş'ten 60.000 kat daha parlak bir yıldızdır, yani 60.000 kat daha fazla ışıdığı söylenebilir. Betelgeuse, maddesini güçlü bir rüzgarla (bkz. güneş rüzgarı) dışarı püskürttüğünden, tozdan dev bir kabukla çevrelenmiştir. Yıldızı kuşatan bu dış atmosfer ve yıldızın tıpkı bir yürek gibi atması, yüzeyinin kesin yerinin ve gerçekte ne kadar büyük olduğunun belirlenmesini güçleştirmektedir. Betelgeuse'ün parlaklığı 40.000 ile 100.000 Güneş arasında değiştiğinden, bizden uzaklığı da kesin olarak belirlenememiştir.
Gerçek değerler ne olursa olsun, Betelgeuse hidrojen yakıtını tüketmek üzere olan ileri derecede evrimleşmiş bir yıldızdır. Bu nedenle, çekirdeği büzülerek yoğunlaşmış, dış kısımları ise kabarmıştır. Yıldızın gerçek durumu üzerine fazla bilgi olmasa da, çekirdeğindeki helyumu karbon ve oksijene dönüştürdüğü tahmin edilmektedir. Kuramsal olarak, yıldızın başlangıçtaki olağanüstü kütlesi, şuanda Güneş'in 12 ile 17 katı arasındaki bir değere düşmüştür; bu da, çekirdeğindeki elementlerin neon, magnezyum, sodyum, silikon ve sonuçta demire dönüştüğü anlamına gelmektedir.
Yıldızın geleceği
Betelgeuse yakıtını tamamen tükettiğinde kendi üzerine çökecek, ardından bir süpernova olarak patlayarak muhtemelen son derece küçük ve yoğun bir nötron yıldızına dönüşecektir.
Betelgeuse patladığında, Dünya'dan dolunay kadar parlak olması ve gündüzleri de gökyüzünde rahatlıkla görülebileceği, geceleri ise nesnelere gölge verebilecek kadar parlak olması beklenmektedir.
Aralık 2019'da Betelgeuse yıldızı belirgin şekilde sönükleşmekteydi. Astronomlar süpernovaya dönüşmek üzere olduğunu düşünmektedirler. Yani bu yıldız patlamak üzere ancak ne zaman patlayacağı konusunda kimse emin değildir. 2019 karartması, daha erken patlayabileceğini önerdi.
Kaynakça
- ^ a b c d e f "SIMBAD Query Result: BETELGEUSE – Semi-regular Pulsating Star". Centre de Données astronomiques de Strasbourg. 2 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Haziran 2007.
- ^ Davis, Kate (AAVSO Technical Assistant, Web) (Aralık 2000). "Variable Star of the Month: Alpha Orionis". American Association of Variable Star Observers. 6 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Temmuz 2010.
- ^ a b Nicolet, B. (1978). "Catalogue of Homogeneous Data in the UBV Photoelectric Photometric System". Astronomy & Astrophysics. Cilt 34. ss. 1-49. Bibcode:1978A&AS...34....1N.
- ^ a b c d e Harper, Graham M.; Brown, Alexander; Guinan, Edward F. (Nisan 2008). "A New VLA-Hipparcos Distance to Betelgeuse and its Implications" (PDF). The Astronomical Journal. 135 (4). ss. 1430-40. Bibcode:2008AJ....135.1430H. doi:10.1088/0004-6256/135/4/1430. 15 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 10 Temmuz 2010.
- ^ a b "Betelgeuse". Wolfram Alpha. 18 Mayıs 2009. 21 Eylül 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Haziran 2012.
- ^ a b c d Mohamed, S.; Mackey, J.; Langer, N. (2012). "3D Simulations of Betelgeuse's Bow Shock". Astronomy & Astrophysics. Cilt 541, id.A1. ss. A1. arXiv:1109.1555v2 $2. Bibcode:2012A&A...541A...1M. doi:10.1051/0004-6361/201118002.
- ^ Smith, Nathan; Hinkle, Kenneth H.; Ryde, Nils (Mart 2009). "Red Supergiants as Potential Type IIn Supernova Progenitors: Spatially Resolved 4.6 μm CO Emission Around VY CMa and Betelgeuse" (PDF). The Astronomical Journal. 137 (3). ss. 3558-3573. arXiv:0811.3037 $2. Bibcode:2009AJ....137.3558S. doi:10.1088/0004-6256/137/3/3558. 9 Ocak 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 9 Eylül 2012.
- ^ Lobel, Alex; Dupree, Andrea K. (2000). "Modeling the Variable Chromosphere of α Orionis" (PDF). The Astrophysical Journal,. 545 (1). ss. 454-74. Bibcode:2000ApJ...545..454L. doi:10.1086/317784. 15 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 10 Temmuz 2010.
- ^ Harper, Graham M.; Brown, Alexander; Lim, Jeremy (Nisan 2001). "A Spatially Resolved, Semiempirical Model for the Extended Atmosphere of α Orionis (M2 Iab)". The Astrophysical Journal. 551 (2). ss. 1073-98. Bibcode:2001ApJ...551.1073H. doi:10.1086/320215.
- ^ a b Kervella, P.; Verhoelst, T.; Ridgway, S. T.; Perrin, G.; Lacour, S.; Cami, J.; Haubois, X. (Eylül 2009). "The Close Circumstellar Environment of Betelgeuse. Adaptive Optics Spectro-imaging in the Near-IR with VLT/NACO" (PDF). Astronomy and Astrophysics. 504 (1). ss. 115-25. arXiv:0907.1843 $2. Bibcode:2009A&A...504..115K. doi:10.1051/0004-6361/200912521. 9 Ocak 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 10 Temmuz 2010.
- ^ Ramírez, Solange V.; Sellgren, K.; Carr, John S.; Balachandran, Suchitra C.; Blum, Robert; Terndrup, Donald M.; Steed, Adam (Temmuz 2000). "Stellar Iron Abundances at the Galactic Center" (PDF). The Astrophysical Journal,. 537 (1). ss. 205-20. arXiv:astro-ph/0002062 $2. Bibcode:2000ApJ...537..205R. doi:10.1086/309022. 15 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 9 Temmuz 2010.
- ^ . Press Releases. Avrupa Güney Gözlemevi. 29 Temmuz 2009. 11 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2010.
- ^ https://edition.cnn.com/2020/01/25/world/betelgeuse-star-dimming-scn-trnd/index.html 17 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .<
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Şubat 2020.
- "Stars and Star of the Week", Prof. Jim Kaler
- "Uzay Bilgisi", William J. Weiser
- Microsoft Encarta96 Encyclopedia
- Software Toolworks Encyclopedia
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede kaynak listesi bulunmasina karsin metin ici kaynaklarin yetersizligi nedeniyle bazi bilgilerin hangi kaynaktan alindigi belirsizdir Lutfen kaynaklari uygun bicimde metin icine yerlestirerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Haziran 2020 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Betelgeuse Beteljoz Betelgeux Betelgeuze Beteigeux Al Mankib Ikizlerevi Avci Takimyildizi nda yer alan kirmizi dev yildizdir Betelgeuse a Ori Avci Takimyildizi icindeki Betelgeuse sol tarafta pembe okla gosterilmistir Gozlem verisi Donem J2000 0 Ekinoks J2000 0TakimyildizAvciSag aciklik a 05sa 55d 10 3053sDik aciklik d 07 24 25 426 Gorunur buyukluk V 0 42 0 3 1 2 SiniflandirmaTayfsal sinifM2IabU B renk olcegi2 06B V renk olcegi1 85Degisen yildiz tipiSR c yari duzenli AstrometriDikey hiz vr displaystyle v r 21 91 km sOzdevinim m RA 24 95 0 08 mys y Dec 9 56 0 15 mys yIraklik acisi p 5 07 mysUzaklik643 146 Iy 197 45 pc Mutlak buyukluk V 6 02OzelliklerKutle m 7 7 20 M Yaricap r 950 1200 R Aydinlatma gucu120 000 30 000 L Yuzey kutle cekimi log g 0 5 cgsSicaklik3 140 3 641 KMetallik Fe H 0 05Donus hizi ve sin i displaystyle v mathrm e cdot sin i 5 km sn km sYas 7 3 106Katalog belirtmeleriBetelgeuse a Ori 58 Ori HR 2061 BD 7 1055 HD 39801 FK5 224 HIP 27989 SAO 113271 GC 7451 CCDM J05552 0724AP AAVSO 0549 07 Samanyolu nda yer alan Betelgeuse mavi dev Rigel den Beta Orionis sonra Avci Takimyildizi nin en parlak ikinci yildizidir Takimyildizin ortasinda ise avci Avci kusagi ni olusturan uc parlak mavi yildiz Alnitak Alnilam ve Mintaka yer alir Betelgeuse adi Arapca el cevze nin eli anlamina gelen yad ul cevze dan bozmadir El Cevze eski Arap mitolojisinde gizemli kadin dir Batililar icin ise Betelgeuse Helen mitolojisindeki avci Orion un yukari uzanan sag kolunun omuz basinda yer almaktadir Betelgeuse gokyuzunun en parlak iki kirmizi devinden biridir Oteki Antares tir Ayrica gorulebilecek en buyuk yildizlardan da biridir oyle ki Betelgeuse buyuklugunde bir yildiza kolay rastlanmamaktadir Buyuklugu birinci dereceden genelde 0 50 olan Betelgeuse gokyuzunun genellikle en parlak 11 yildizidir Sicakligi ortalama 3 600 Kelvin derece olan kirmizi dev yildizin isimasi yari duzenli oldugundan buyuklugu periyodik olarak 0 2 ile 1 5 arasinda degisir Yildizin Dunya dan uzakliginin 400 ile 700 isik yili arasinda oldugu tahmin edilir Capinin yaklasik 2 8 astronomik birim AU oldugu yani Gunes in capinin 600 kati oldugu hesaplanmistir Bir astronomik birim Gunes in merkeziyle Dunya nin merkezi arasindaki uzaklik olan 149 6 milyon km dir Betelgeuse o kadar buyuktur ki Gunes in yerine konulacak olsaydi yildizin dis atmosferi Gunes Sistemi nin besinci gezegeni olan Jupiter in yorungesini icine alirdi Merkur Venus Dunya ve Mars ise yildizin icinde kalirlardi Kural olarak bir yildizin capi Gunes in capinin 100 katindan fazla ise dev yildiz sayilmaktadir Kirmizi dev yildizlar kendilerine kirmizi rengi veren ve yuksek parlakligi saglayan yuzey sicakliklarinin dusuk olusundan genellikle Gunes in yuzey sicakliginin yarisi kadar anlasilmaktadir Kirmizi devler buyukluklerine oranla son derece hafiftirler Ornegin Betelgeuse un kutlesi Gunesin kutlesinin yalnizca 15 katidir Bir baska deyisle Betelgeuse un yogunlugu Gunes in yogunlugundan cok daha azdir Yildizin kutlesi ilk olarak 1920 de Kaliforniya daki Mount Wilson Gozlemevi nde calisan ve Albert A Michelson adli gok bilimciler tarafindan hesaplanmistir Bu bir yildizin kutlesinin hesaplandigi ilk basarili calismadir Ayrica Gunes ten sonra yuzeyinin fotografi cekilen ilk yildiz da Betelgeuse dur Bunu Arizona Tucson daki Kitt Peak Ulusal Gozlemevi nde calisan gok bilimciler bir radyo teleskobu yardimiyla gerceklestirmislerdir Buyuklugu sicakligi ve kizilotesi isimasi goz onune alindiginda Betelgeuse Gunes ten 60 000 kat daha parlak bir yildizdir yani 60 000 kat daha fazla isidigi soylenebilir Betelgeuse maddesini guclu bir ruzgarla bkz gunes ruzgari disari puskurttugunden tozdan dev bir kabukla cevrelenmistir Yildizi kusatan bu dis atmosfer ve yildizin tipki bir yurek gibi atmasi yuzeyinin kesin yerinin ve gercekte ne kadar buyuk oldugunun belirlenmesini guclestirmektedir Betelgeuse un parlakligi 40 000 ile 100 000 Gunes arasinda degistiginden bizden uzakligi da kesin olarak belirlenememistir Gercek degerler ne olursa olsun Betelgeuse hidrojen yakitini tuketmek uzere olan ileri derecede evrimlesmis bir yildizdir Bu nedenle cekirdegi buzulerek yogunlasmis dis kisimlari ise kabarmistir Yildizin gercek durumu uzerine fazla bilgi olmasa da cekirdegindeki helyumu karbon ve oksijene donusturdugu tahmin edilmektedir Kuramsal olarak yildizin baslangictaki olaganustu kutlesi suanda Gunes in 12 ile 17 kati arasindaki bir degere dusmustur bu da cekirdegindeki elementlerin neon magnezyum sodyum silikon ve sonucta demire donustugu anlamina gelmektedir Yildizin gelecegiParlaklik dususu gosteren grafikOcak ve Aralik 2019 parlakliklari arasindaki farklar Betelgeuse yakitini tamamen tukettiginde kendi uzerine cokecek ardindan bir supernova olarak patlayarak muhtemelen son derece kucuk ve yogun bir notron yildizina donusecektir Betelgeuse patladiginda Dunya dan dolunay kadar parlak olmasi ve gunduzleri de gokyuzunde rahatlikla gorulebilecegi geceleri ise nesnelere golge verebilecek kadar parlak olmasi beklenmektedir Aralik 2019 da Betelgeuse yildizi belirgin sekilde sonuklesmekteydi Astronomlar supernovaya donusmek uzere oldugunu dusunmektedirler Yani bu yildiz patlamak uzere ancak ne zaman patlayacagi konusunda kimse emin degildir 2019 karartmasi daha erken patlayabilecegini onerdi Kaynakca a b c d e f SIMBAD Query Result BETELGEUSE Semi regular Pulsating Star Centre de Donnees astronomiques de Strasbourg 2 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Haziran 2007 Davis Kate AAVSO Technical Assistant Web Aralik 2000 Variable Star of the Month Alpha Orionis American Association of Variable Star Observers 6 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Temmuz 2010 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link a b Nicolet B 1978 Catalogue of Homogeneous Data in the UBV Photoelectric Photometric System Astronomy amp Astrophysics Cilt 34 ss 1 49 Bibcode 1978A amp AS 34 1N a b c d e Harper Graham M Brown Alexander Guinan Edward F Nisan 2008 A New VLA Hipparcos Distance to Betelgeuse and its Implications PDF The Astronomical Journal 135 4 ss 1430 40 Bibcode 2008AJ 135 1430H doi 10 1088 0004 6256 135 4 1430 15 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 10 Temmuz 2010 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link a b Betelgeuse Wolfram Alpha 18 Mayis 2009 21 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Haziran 2012 a b c d Mohamed S Mackey J Langer N 2012 3D Simulations of Betelgeuse s Bow Shock Astronomy amp Astrophysics Cilt 541 id A1 ss A1 arXiv 1109 1555v2 2 Bibcode 2012A amp A 541A 1M doi 10 1051 0004 6361 201118002 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Smith Nathan Hinkle Kenneth H Ryde Nils Mart 2009 Red Supergiants as Potential Type IIn Supernova Progenitors Spatially Resolved 4 6 mm CO Emission Around VY CMa and Betelgeuse PDF The Astronomical Journal 137 3 ss 3558 3573 arXiv 0811 3037 2 Bibcode 2009AJ 137 3558S doi 10 1088 0004 6256 137 3 3558 9 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 9 Eylul 2012 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Lobel Alex Dupree Andrea K 2000 Modeling the Variable Chromosphere of a Orionis PDF The Astrophysical Journal 545 1 ss 454 74 Bibcode 2000ApJ 545 454L doi 10 1086 317784 15 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 10 Temmuz 2010 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Harper Graham M Brown Alexander Lim Jeremy Nisan 2001 A Spatially Resolved Semiempirical Model for the Extended Atmosphere of a Orionis M2 Iab The Astrophysical Journal 551 2 ss 1073 98 Bibcode 2001ApJ 551 1073H doi 10 1086 320215 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link a b Kervella P Verhoelst T Ridgway S T Perrin G Lacour S Cami J Haubois X Eylul 2009 The Close Circumstellar Environment of Betelgeuse Adaptive Optics Spectro imaging in the Near IR with VLT NACO PDF Astronomy and Astrophysics 504 1 ss 115 25 arXiv 0907 1843 2 Bibcode 2009A amp A 504 115K doi 10 1051 0004 6361 200912521 9 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 10 Temmuz 2010 Ramirez Solange V Sellgren K Carr John S Balachandran Suchitra C Blum Robert Terndrup Donald M Steed Adam Temmuz 2000 Stellar Iron Abundances at the Galactic Center PDF The Astrophysical Journal 537 1 ss 205 20 arXiv astro ph 0002062 2 Bibcode 2000ApJ 537 205R doi 10 1086 309022 15 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 9 Temmuz 2010 Press Releases Avrupa Guney Gozlemevi 29 Temmuz 2009 11 Eylul 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Eylul 2010 https edition cnn com 2020 01 25 world betelgeuse star dimming scn trnd index html 17 Subat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde lt Arsivlenmis kopya 17 Subat 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Subat 2020 Stars and Star of the Week Prof Jim Kaler Uzay Bilgisi William J Weiser Microsoft Encarta96 Encyclopedia Software Toolworks Encyclopedia