Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Eylül 2020) () |
Beş İyi İmparator ya da Evlatlık İmparatorlar, 96-180 arasında Roma İmparatorluğu'nu birbiri ardınca yönetmiş olan Nerva, Trajan, Hadrianus, Antoninus Pius ve Marcus Aurelius adlı imparatorlardır. Zalim ve baskıcı halef ve seleflerine oranla daha ılımlı olan politikaları sayesinde yönetimleri boyunca Roma İmparatorluğu Pax Romana altında en müreffeh dönemini yaşamıştır. Bazen bu dönem aslında ve hanedanlarının birleşmesinden oluşan, Commodus'un da dahil olduğu Nerva-Antonin Hanedanı olarak da adlandırılır.
Roma İmparatorluğu boyunca beş imparator dönemi özellikle yönetimdeki yer değiştirmelerin barışçıl yollarla yapılması açısından dikkat çekicidir. Her imparator kendi halefini yetenekli vârisleri arasından dikkatlice seçerek evlat edinmiş, geleneksel — anayasal değil — hanedan prensiplerine göre eşit yasal bir bağla yakınlık kurularak teknik olarak saygı görmeleri sağlanmış ve böylece yer değiştirmeler sırasında bu dönemin öncesinde ve sonrasında sıkça görülen politik kargaşalar önlenebimiştir. Bu tanımlama Marcus Aurelius'un talihsizce vâris seçtiği oğlu Commodus tarafından bozulmuş ve bazı tarihçiler tarafından (özellikle Edward Gibbon) imparatorluğun çöküşünün başlangıç işareti olarak kabul edilmiştir.
Tarihsel süreç
Tarihçi Edward Gibbon'un The History of the Decline and Fall of the Roman Empire adlı eseri bu dönemden:
Eğer bir insandan, insan ırkının tarihi boyunca en mutlu ve zengin olduğu dönemini belirlemesi istenseydi hiç şüphesiz cevap; Domitian'ın ölümü ile Commodus'un tahta çıkışı arasında geçen dönem olurdu. Roma İmparatorluğu mutlak bir güç olarak, erdem ve bilgeliğin kılavuzluğunda en geniş topraklara hükmetti. Ordular, birbiri ardına gelen yumuşak huylu imparatorlarca karakter ve otoritelerinin gördüğü saygıyla sıkı bir şekilde kontrol altında tutuldu. Sivil yönetim şekli, dikkatli bir şekilde, özgürlük imajından ve kanunlar önünde sorumlu olmaya saygı duymaktan hoşlanan imparatorlar Nerva, Trajan, Hadrianus ve Antonine'lerce korundu. Bu yöneticiler Roma Cumhuriyetini yeniden restore onuruna eriştiler ve sayelerinde Romalılar ölçülü bir özgürlükten keyif almayı başardılar.
diye bahseder.
Her halûkarda, son dönem tarihçileri bu analizin birçok ayrıntısını kabul etmekle birlikte, Edward Gibbon'un bu dönem hakkındaki övgüsüne bütünüyle katılmazlar. Bu imparatorluğun yönetimi altında yaşayan, tarihi kayıtlarda bahsedilen ya da kaydedilen hali vakti yerinde özel insanlardan başka daha birçok insan vardı. Geri kalanların büyük bir kısmını oluşturan çiftçilerin ya da onlara bağlı olanların hayatlarında her zaman var olan kaprisli ve aç gözlü hükûmet memurları ya da zaptedilemeyen eşkiyalar, "İyi İmparatorlar" döneminde onların öncesi ve sonrasından daha az değildi. Bu insanların acısının ya da mutluluğunun büyüklüğü, tarihi tartışmaların konusu olmaya devam edecektir. Her nasılsa, sadece Roma yönetimi altında zorla Roma vatandaşı yapılanlar değil, birçok Barbar (Cermenler gibi) kabile Roma Vatandaşlığı için gönüllü oldu (foederati olarak (Koloni)) ya da dağılan imparatorluğun fethedilen köşelerinde Roma tarzı yaşamın, çağdaş standartlarının sosyo-ekonomik cazibesinin bir kanıtı olarak çabucak Romalılaştırıldılar.
Zaman çizelgesi
Kaynakça
| Wikimedia Commons'ta Beş İyi İmparator ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Bes Iyi Imparator haber gazete kitap akademik JSTOR Eylul 2020 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Bes Iyi Imparator ya da Evlatlik Imparatorlar 96 180 arasinda Roma Imparatorlugu nu birbiri ardinca yonetmis olan Nerva Trajan Hadrianus Antoninus Pius ve Marcus Aurelius adli imparatorlardir Zalim ve baskici halef ve seleflerine oranla daha ilimli olan politikalari sayesinde yonetimleri boyunca Roma Imparatorlugu Pax Romana altinda en mureffeh donemini yasamistir Bazen bu donem aslinda ve hanedanlarinin birlesmesinden olusan Commodus un da dahil oldugu Nerva Antonin Hanedani olarak da adlandirilir Roma Imparatorlugu boyunca bes imparator donemi ozellikle yonetimdeki yer degistirmelerin bariscil yollarla yapilmasi acisindan dikkat cekicidir Her imparator kendi halefini yetenekli varisleri arasindan dikkatlice secerek evlat edinmis geleneksel anayasal degil hanedan prensiplerine gore esit yasal bir bagla yakinlik kurularak teknik olarak saygi gormeleri saglanmis ve boylece yer degistirmeler sirasinda bu donemin oncesinde ve sonrasinda sikca gorulen politik kargasalar onlenebimistir Bu tanimlama Marcus Aurelius un talihsizce varis sectigi oglu Commodus tarafindan bozulmus ve bazi tarihciler tarafindan ozellikle Edward Gibbon imparatorlugun cokusunun baslangic isareti olarak kabul edilmistir Tarihsel surecTarihci Edward Gibbon un The History of the Decline and Fall of the Roman Empire adli eseri bu donemden Eger bir insandan insan irkinin tarihi boyunca en mutlu ve zengin oldugu donemini belirlemesi istenseydi hic suphesiz cevap Domitian in olumu ile Commodus un tahta cikisi arasinda gecen donem olurdu Roma Imparatorlugu mutlak bir guc olarak erdem ve bilgeligin kilavuzlugunda en genis topraklara hukmetti Ordular birbiri ardina gelen yumusak huylu imparatorlarca karakter ve otoritelerinin gordugu saygiyla siki bir sekilde kontrol altinda tutuldu Sivil yonetim sekli dikkatli bir sekilde ozgurluk imajindan ve kanunlar onunde sorumlu olmaya saygi duymaktan hoslanan imparatorlar Nerva Trajan Hadrianus ve Antonine lerce korundu Bu yoneticiler Roma Cumhuriyetini yeniden restore onuruna eristiler ve sayelerinde Romalilar olculu bir ozgurlukten keyif almayi basardilar diye bahseder Her halukarda son donem tarihcileri bu analizin bircok ayrintisini kabul etmekle birlikte Edward Gibbon un bu donem hakkindaki ovgusune butunuyle katilmazlar Bu imparatorlugun yonetimi altinda yasayan tarihi kayitlarda bahsedilen ya da kaydedilen hali vakti yerinde ozel insanlardan baska daha bircok insan vardi Geri kalanlarin buyuk bir kismini olusturan ciftcilerin ya da onlara bagli olanlarin hayatlarinda her zaman var olan kaprisli ve ac gozlu hukumet memurlari ya da zaptedilemeyen eskiyalar Iyi Imparatorlar doneminde onlarin oncesi ve sonrasindan daha az degildi Bu insanlarin acisinin ya da mutlulugunun buyuklugu tarihi tartismalarin konusu olmaya devam edecektir Her nasilsa sadece Roma yonetimi altinda zorla Roma vatandasi yapilanlar degil bircok Barbar Cermenler gibi kabile Roma Vatandasligi icin gonullu oldu foederati olarak Koloni ya da dagilan imparatorlugun fethedilen koselerinde Roma tarzi yasamin cagdas standartlarinin sosyo ekonomik cazibesinin bir kaniti olarak cabucak Romalilastirildilar Zaman cizelgesiNerva Trajan Hadrianus Antoninus PiusKaynakca Arsivlenmis kopya 1 Mart 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Mart 2007 Arsivlenmis kopya 6 Subat 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Mart 2007 Wikimedia Commons ta Bes Iyi Imparator ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir