Publius Aelius Traianus Hadrianus (24 Ocak 76 – 10 Temmuz 138), 117–138 yılları arasında Stoacı-, Aelia Klan'ı üyesi Roma İmparatoru. Hadrianus "Beş İyi İmparator'un üçüncüsüdür." Saltanatının sendeleyen bir başlangıcı, şanlı bir ortası ve trajik bir sonu vardı.
Hadrianus | |||||
---|---|---|---|---|---|
İmparator Hadrianus'un heykeli, Münih | |||||
14. Roma İmparatoru | |||||
Hüküm süresi | 10 Ağustos 117 - 10 Temmuz 138 | ||||
Önce gelen | Trajan | ||||
Sonra gelen | Antoninus Pius | ||||
Doğum | 24 Ocak 76 , İspanya | ||||
Ölüm | 10 Temmuz 138 (62 yaşında) Baiae | ||||
Eş(ler)i | Vibia Sabina | ||||
| |||||
Hanedan | Nervan-Antoninler Hanedanı | ||||
Babası | |||||
Annesi | Domitia |
Hadrianus, (İtalya) kökenli ve sonradan İspanya Baetica'daki (orijinalinde İspanya Ulterior) 'ya yerleşmiş eski bir ailenin üyesi olarak Roma'da doğdu. Selefi Trajan'nın halasının torunu olarak onunla aile bağı vardı. Trajan, resmi olarak onu hiçbir zaman halefi olarak belirlemedi ama karısı Plotina'ya göre, Trajan ölmeden hemen önce Hadrianus'u acilen İmparator olarak adlandırdı. Her halukârda, Trajan'nın karısı Hadrianus'u destekliyordu ve belki de Hadrianus imparatorluğunu bu kadına borçludur. Hadrianus onun ricasıyla 100 yılında Vibia Sabina ile evlenmiştir.
İlk yılları
Bir söylenti Hadrianus'un İspanya'da doğduğunu anlatsa da, kendi yazdığı ve şimdi kayıp olan otobiyografisine göre Hadrianus, Roma'da 24 Ocak 76'da İtalyan kökenli ama kuşaklar boyu İspanya da yaşamış bir ailenin üyesi olarak doğdu. praetorio derecesinden bir senatör olan Babası , zamanının çoğunu Roma'da geçirirdi. Hadrianus’un ataları İtalya'daki antik bir kent olan Picenum, 'dan gelir, ancak aile Scipio Africanus Major'un Hispania Baetica'yı fethinden hemen sonra buradaki Italica şehrine yerleşmişlerdir. Hadrianus Afer, gelecekteki imparator Trajan'ın kuzeniydi. Karısı , 'dendi (Cadiz) ve Domitii'ler başka bir İspanya kökenli aileydi. Hadrianus'un Genç Domitia Paulina adında bir kız kardeşi vardı. Afer'in 85 civarında ölümünden sonra o sıralar dokuz yaşında olan Hadrianus, Trajan ve 'un vesayeti altına girdi (daha sonra Trajan’ın praefectus praetoriosu olan). Hadrianus, döneminin genç aristokratları gibi değişik konularda eğitildi ve Yunan Edebiyatı öğrenmeye olan düşkünlüğü nedeniyle kendisine Graeculus ("Küçük Yunan") lakâbı verildi.
Hadrianus 14 yaşındayken Italica'yı ziyaret etti ve orada askere yazıldı ancak bundan sonra gelişiminden sorumlu olan Trajan tarafından geri çağrıldı. Onuruna colonia yapıldığı halde Hadrianus Italica'yı bir daha hiç ziyaret etmedi. İlk askeri görevi tribune'lüğüydü. Sonra, Almanya'daki 'ya transfer oldu. 98'de Nerva ölünce Hadrianus, Trajan'ı hemen şahsen bilgilendiren ilk kişiydi. Önce yukarı Pannonia lejyon'una ve sonunda da aynı eyalete vali oldu. Aynı zamanda kısa bir süre için Atina archon'uydu ve Atina vatandaşlığına seçilmişti.
Hadrianus, Dacia'lılara karşı yapılan savaşta oldukça aktifti ('si olarak) ve rivayete göre başarıları içim Trajan'dan ödüller kazanmıştı. Saltanatında askerî eylemlerin yokluğuna bağlı olarak, Hadrianus'un askeri becerileri hakkında çok fazla bilgi yoktur, her halukârda ordu hakkındaki güçlü ilgisi, bilgisi ve yönetim becerisinin ispat ettikleri onun olası stratejik yeteneğini gösterir.
Hadrianus, Trajan'ın İran seferine onun karargâhında legate olarak katıldı. Hadrianus ne başlangıç aşamasındaki zaferlerde, ne de savaşın ikinci aşamasında isyan Mezopotamya'ya yayıldığında kayda değer bir şey yaptı. Her halükarda Suriye valisinin artan huzursuzluğu düzenlemek için Dacia'ya gönderilmek zorunda kalınmasının ardından, Hadrianus'a bir yer değiştirmeyle Suriye valiliğine getirildi ve kendisine özgürce komuta etme yetkisi verildi. Trajan ciddi olarak hastaydı ve Roma'ya dönmeye karar verdi. Hadrianus, ordunun arkasını kollamak için muhafız olarak Suriye'de kaldı. Trajan, iyice hastalanmadan önce ancak Selinus'a kadar gelebildi. Hadrianus, her halukârda apaçık halef olduğu halde henüz Trajan'ın varisçisi olarak evlat edinilmemişti. Karısı Plotina (Hadrianus destekçisidir) tarafından refakât edilen Trajan, ölüm döşeğinde yatarken, sonunda Hadrianus'u halefi olarak evlat edindi ve ardından öldü. İddialara göre olayların şekli başka türlü olsaydı sorun bu kadar sessiz çözülemezdi.
Gücün güvenliği
Hadrianus hemen Lejyonların desteğini sağladı — olası muhalifi , anında ortadan kaldırıldı. Senato'nun onayını takiben Trajan'ın belki de tahrif edilmiş evlatlık edinme belgeleri takdim edildi (Trajan'ın himayesinde büyüdüğü halde). Yine de, bu evlatlık edinmenin evraklarının tahrif edildiği söylentisi biraz daha devam etti. Hadrianus'un meşrutiyetinin gerçek kaynağı Suriye ordularının doğrulaması ve Senato'nun tasdikinden sonra ortaya çıktı. Tarihi belgelere göre Hadrianus'a düşkünlüğü bilinen Trajan'ın karısı 'nın kâğıtların taklidini yaptırdığının uzun süre spekülasyonu yapıldı.
Hadrianus öncelikle Roma'ya gitmedi. Elini bağlayan doğudan ayrılarak, Trajan zamanında çökmüş olan Yahudi isyanını bastırdı — ardından Tuna cephesine gitmek için ayrıldı. Hadrianus'un yerine eski muhafızı Attianus, Roma'dan sorumluydu. Attianus orada Lusius Quietus'un da dahil olduğu dört senatör tarafından hazırlanan bir entrikayla kuşatılmış olduğunu "keşfetti" ve senatodan ölümlerini talep etti. Mahkemede herhangi bir duruşma olmaksızın, yakalandılar ve düşünmeksizin öldürüldüler.
Hadrianus bu sırada Roma'da olmadığı için, Attianus kendi inisiyatifini kullanarak hareket edebilirdi. 'e göre ölümlerinin sebebi Trajan'ın adamı olmalarıydı.
Hadrianus ve ordu
Askeri yönetici olarak kendi büyük kişiliğine rağmen, Hadrianus'un yönetimi büyük askeri çatışmaların eksikliği ile dikkat çeker. Askeri açıdan savunulamaz olduğu gerekçesiyle Trajan'ın Mezopotamya'daki fetihlerinden feragât etti. 121 yılında neredeyse Perslerle bir savaşa giriyordu ancak tehdit barışla sonuçlanan müzakereyle önlendi. Hadrianus'un Yahudiye'deki Yahudi karşıtı tavırları ve Rabbi Akiva önderliğinde büyük bir Yahudi ayaklanması'na yol açtı (132–135). Hadrianus'un ordusu sonunda isyanı bastırdı ve Yahudilere karşı Babylon Talmud'uduna istinaden dinsel baskı devam etti.
Barış politikası, imparatorluk sınırları boyunca kalıcı tahkimatların yapılmasıyla güçlendirildi. Bunların en ünlü olanı İngiltere'deki büyük Hadrian Duvarı'dır. Tuna ve Ren sınırları düzenli aralıklarla genellikle ahşap tahkimatlar, hisarlar, ileri karakollar ve özellikle iletişimi geliştirmek ve yerel bölgelerin güvenliğini sağlamak için gözetleme kuleleri inşa edilerek tahkim edildi. Moralleri korumak ve orduyu artan sabırsızlıktan korumak için Hadrianus, yoğun rutin talimler oluşturdu ve orduları kişisel olarak denetledi. Sikkelerinde, askeri imajı sivil imajından daha sık göründüğü halde, Hadrianus'un politikası Kuvvet kaynaklı ve antlaşmalardan oluşan bir barıştı.
Kültürel uğraşları ve hamiliği
Hadrianus, Ronald Symehas tarafından Roma İmparatorları arasında "çok yönlü" bir imparator olarak tasvir edilmiştir. Hadrianus aynı zamanda entelektüel ve sanatsal alanların tümünde bilgisini göstermeyi severdi. Hepsinden öte, Hadrianus sanatı himaye ederdi: Tibur'daki (Tivoli) kutsal arazi parçasının yeniden düzenlenmesi olan İskenderiye bahçesinin Roma'daki en güzel örneğidir, kendi bahçesini yapmak için birçok mermerin yerini değiştiren tarafından yağmalanan kalıntıların büyük bölümü kaybolmuştur. Roma Pantheon'u, orijinal olarak Agrippa tarafından inşa ettirilmiştir ancak M.S. 80'de bir yangınla yıkılmış ve ardından Hadrianus zamanında yeniden kubbe formunda yeniden yapılmış ve günümüze kadar ulaşmıştır. En iyi korunmuş Antik Roma yapıları arasındadır ve İtalyan Rönesansı'nda ve Barok dönemde birçok büyük mimarı oldukça etkilemiştir.
Saltanatından çok önce, Hadrianus mimari üzerine güçlü bir ilgi gösterdi ancak göründüğü kadarıyla bu hevesi her zaman hoş karşılanmadı. Örneğin, Trajan Forumu'nun ünlü mimarı , onun çizimlerini dikkate almadı. Hadrianus'un selefi Trajan, Apollodorus ile mimari bir problem üzerine konuşurken, Hadrianus akıl vermek için sözünü kesince Apollodorus, "Defol git ve kabaklarını boya. Bu problem hakkında hiçbir şey bilmiyorsun." diye cevapladı. "Kabaklar" diye bahsedilen, Hadrianus'un villasındaki "serapeum" gibi boyanmış kubbelerdi. Söylentiye göre Hadrianus, Trajan'ın ardından imparator olunca Apollodorus'u sürgüne gönderdi ve sonra öldürttü. Büyük olasılıkla ikinci hikâye onun karakterine bir iftira girişimi olup, Hadrianus, tüm imparatorluk ta çok popüler olmasına rağmen sağken ya da ölümünden sonra herkesçe takdir edilen biri değildi.
Hadrianus, içlerinde günümüze sadece iyi bilinen bir Latince şiir olan kalan Yunanca ve Latince şiirler yazardı. Onu muhafaza eden Historia Augusta'ya göre (Hadrian XXV.9), şiiri ölüm döşeğinde yazmıştı. Aynı zamanda bir otobiyografi yazmıştı - görünüşe göre, çok uzun bir çalışmaydı ancak değişik söylenti ya da onun değişik eylemlerini açıklıyordu. Eser kayıptır ancak görünüşe göre diğer yazarlar tarafından kullanılmıştır - ya da öyle birisi - Hadrianus'un hayatı için çoğunlukla güvenilen Historia Augusta da: en azından, birçok ifadede hayatı ( ve diğerlerince) belki de nihayetinde otobiyografiden alındığı için tanımlanmıştır.
Hadrianus'un sanata bir diğer katkısı sakaldır. İmparator portrelerinin bu noktada hemen hepsi Yunan atletler gibi idealize edilmiş olarak temiz tıraşlıdır. Hadrianus tüm portrelerinde sakalıyla görünür. Ardından gelen İmparatorların portreleri de bir buçuk asırdan fazla bir süre için sakallı yapıldı.
Hadrianus bir Hümanist ve tüm zevklerinde bir Hellen hayranıydı. Filozoflar , Heliodorus ve Favorinus'un doktirinlerini benimsemişti ve genellikle gibi bazı arkadaşlarıyla birlikte bir olarak mütalaa edilir. Evde sosyal ihtiyaçlara katılırdı. Hadrianus, köleliği azaltmıştı ancak kaldırmamıştı, kanunları insancıl hale getirdi ve işkenceyi yasakladı. Kütüphaneler, su kemerleri, hamamlar ve tiyatrolar inşa ettirdi. Hadrianus birçok tarihçi tarafından akıllı biri olarak kabul edilmiş, Schiller onu "İmparatorluğun ilk hizmetçisi" olarak çağırmış ve Edward Gibbon ise onu "engin ve aktif deha ," ek olarak da "adil ve ılımlı" olarak takdir etmiştir.
125'teki Yunanistan ziyaretinde, tüm Yunanistan ve İyonya'daki (Küçük Asya'da) eski yarı-özerk şehir devletlerini birbirine bağlayan bir çeşit bölgesel parlamento kurmaya çalıştı. olarak bilinen bu parlamento, Hellen'ler arasında işbirliği sağlamak için, hevesli çabalara rağmen başarısız oldu. Hadrianus, özellikle Yunan genci, Antinous'la olan aşk ilişkisi nedeniyle çok ünlüydü. Hadrianus'un Mısır eyaletini ziyareti sırasında Antinous, esrarengiz bir biçimde 130 yılında Nil Nehri'nde boğuldu. Derinden sarsılan Hadrianus, Mısır şehri 'i kurdurdu. Antinous'u yeni antikite tanrısı yaparak tüm imparatorluğun yas tutmasını sağladı.
Hadrianus Baiae'deki villasında öldü. Cenazesi Roma'da Tiber Nehri'nin batı yakasındaki sonradan Papa'lığa ait bir kaleye dönüştürülen Sant'Angelo Kalesi'ndeki mozole'ye kaldırıldı. Mozolenin boyutları orijinal formunda, kasten Augustus Mozolesi'nden biraz daha büyük yapılmıştı.
Roma Tarihi adlı eserinin bir bölümünde, "Hadrianus'un ölümünün ardından dört atlıyı bir arenada gösteren büyük bir heykeli dikilmişti. Heykel o kadar büyüktü ki en iri adam bile her atın gözlerinin arasından yürüyebilirdi, eserin çok yüksek olmasından dolayı aşağıdan geçen bir kimse Hadrianus'un atlardan daha küçük olduğuna inanıyordu." diye bahseder.
Seyahatleri
Stoacı-Epikürik İmparator, Lejyonları arazide denetlemek ve düzenlemek için bolca seyahat etti. İmparator olmadan önce de, Roma ordusuyla dışarıda çok gezmiş olması onun birçok konuda deneyim kazanmasına neden olmuştu. Saltanatını yarıdan fazlasını İtalya dışında geçirdi. Diğer imparatorlar Roma'dan genellikle savaş için ayrılır ve savaşın bitmesinin hemen ardından geri dönerdi. Önceki İmparatorlardan Nero, bir zamanlar Yunanistan'a gitmişti ve kendine düşkünlüğünden dolayı ayıplanmıştı. Hadrianus, bir tezat olarak, yönetim gereği seyahat etmişti ve bu senato ve halk için anlaşılabilir bir şeydi. Hadrianus bu seyahatleri yapabiliyordu çünkü Roma'da, toplumun yukarı basamaklarından gelen adından sadık destekçisi eski bir askere sahipti. Aynı zamanda, güvenilir kaynaklardaki bilgiye göre, kontrolü sağlamak ve kendisi ülke dışında seyahatteyken meydana gelebilecek bir harekete karşı gizli bir polis teşkilatı 'lere sahipti.
Hadrianus'ın ziyaretleri, yeni kamu binalarının yapılması talimatlarını kapsayan bağışlarla dikkat çeker. Hadrianus, imparatorluk boyunca altyapıyı geliştirmeye - fetihlere ya da yeni düşmanlar edinmeye karşı çıkarak- istekliydi. Çoğunlukla seyahatlerinde inşaatlar, projeler için keşifler yapar, yeni yerleşimler için planlamalarla uğraşırdı. Yunan kültürüne olan inancı bakış açısını zenginleştirmişti, ondan önceki birçok imparator gibi, Hadrianus'un isteklerine neredeyse her zaman itaat edildi. Seyahat ettiği heyet yöneticiler, mimarlar ve inşaatçılar olmak üzere oldukça kalabalıktı. Geçtiği bölgelere verdiği sıkıntı bazen oldukça fazlaydı. Genellikle gelişi birtakım yararlar sağlıyordu ve ziyaretin masraflarını en fazla yararı sağlayan farklı sınıftan kişiler üstleniyordu. Örneğin, Mısır ziyareti sırasında erzak tedarikinin büyük oranda köylülerden talep edildi ancak büyük ölçüde ancak ailelerine yetecek kadar üreten köylülerin açlıktan ölmesine neden oldu. Aynı zamanda, Avrupa Rönesansı'na kadar olan zamanda krallar, kendi şehir ve ülkelerine geldiklerinde masraflarını kendileri karşılıyorlardı ve bu sıkıntıların çok azı fakir sınıflara yükleniyordu.
Hadrianus'ın ilk turu 121 yılındaydı ve başlangıçta amacı, kendi genel kültürel amaçları için özgürlük sağlamaktı. Kuzeye, Almanya'ya gitti ve savunmayı güçlendirmek için kaynak tahsis ederek Ren-Tuna cephesini denetledi. Her halükarda bu yolculuk imparatorun belki de en önemli ziyaretiydi, yeni çıktığını duyduğu isyan nedeniyle Britanya'ya geçti.
Britanya
Hadrianus'un Britanya'ya gelişinden önce burada 119 – 121 arasında iki yıl boyunca devam eden büyük bir isyan olmuştu. 122 yılında Hadrian Duvarı'nın yapımına başlandı. Duvar esas olarak Britanya eyaletini kuzeydeki 'dan (günümüzde İskoçya'dan) ileride gelebilecek olası saldırılardan korumak için yapılmıştı. Caledonia'da Roma'da bilinen adlarıyla kabileleri yerleşikti. Hadrianus, Caledonian'ların Romalılarla birlikte yaşamayı reddettiklerini anlamıştı. Caledonia değerli olduğu halde sert toprak yapısı ve yüksek yaylaları, fethini İmparatorluk için çok pahalı ve verimsiz hale getiriyordu. Bu sebeple, fetih yerine bir duvar yaptırmaya karar verdi. Hadrianus belki de kalıntıları bugün bile kilometrelerce uzanan ve adıyla anılan bu duvarı inşa ettirdiği için çok meşhur. Hadrianus birçok yönden, savaşlar ve fetihler yapmaktan ziyade imparatorluğu düzenlemek ve geliştirmek arzusundaydı.
Onun zamanında, York'ta Britain tanrıçasına bir tapınak yapıldı ve üzerinde Britanya'yı bir kadın olarak resmeden tasvirler bulunan sikkeler bastırıldı. 122 yılı sonunda ziyaretini tamamladı ve güneye dönerek deniz yoluyla Mauretanya'ya gitti.
İran ve Anadolu
123'te vardığı Mauretanya'da yerel isyana karşı yapılan harekâtı yönetti. Bu ziyaret doğuda Partların tekrar savaş için hazırlandıkları haberi üzerine kısa sürdü ve hemen doğu bölgesine doğru hareket etti. Doğuya seyahatinde bilindiği kadarıyla 'yi (Libya) ziyaret etti ve kişisel olarak soylu ailelerin genç erkeklerinin Roma Ordusu için eğitilmeleri amacıyla kaynak oluşturdu. Cyrene, 119 yılında son Yahudi isyanından sonra zarar gören kamu binalarının tamiri için verdiği paralar sayesinde onun cömertliğinden yararlandı.
Hadrianus, Fırat Nehri'ne ulaştığında, sorunu Pers kralıyla () müzakere ederek sorunu kendine has bir yöntemle çözdü. Batıya doğru Karadeniz kıyıları boyunca gitmek için ayrılmadan önce Roma savunmasını kontrol etti. Kışı büyük ihtimalle Bithynia eyaletinin başkenti İzmit'te geçirdi. Hadrianus, gelmesinden hemen önce bir deprem tarafından yıkılan İzmit'e binaların tekrar yapılması için cömert yardımlarda bulundu. Cömertliğine teşekkür etmek için Hadrianus tüm eyaletin şef onarımcısı ilan edildi. Hadrianus'un 'i ziyaret ettiği ve ileride 'u - erkek sevgilisi - olacak genç ve güzel Antinous'u burada gördüğü tahmin ediliyor. Kaynaklar Hadrianus'un Antinous ile tanışması hakkında hiçbir şey yazmıyor, ancak yirmili yaşlarda genç birisi olarak tasvir ediliyor. Buna göre Antinous'un 130'da boğulmasından hemen önce, Antinous 13 ya da 14 yaşlarında olmalıydı. Antinous'un, page (iç oğlanı) olarak eğitilip imparatora hizmet etmek için ve yavaş yavaş yükselip imparatorun gözdesi olacağı Roma'ya gönderilmiş olması mümkündür.
Antinous'la tanıştıktan sonra Hadrianus, Anadolu'ya geçti. Rotası kesin olarak bilinmiyor. Değişik işaretlerin anlattığına göre başarılı bir domuz avından sonra Mysia bölgesinde, şehrini kurmuştur. (Az nüfuslu, ağaçlık alan şehrin gelişimi için oldukça uygundu). Bu sırada, Küçük Asya'da bir tapınak kurulmasının planlandığı yazılır. Yeni tapınak Trajan ve Hadrianus'a ithaf edilecekti ve göz alıcı beyaz mermerden yapılacaktı.
Yunanistan
Bu seyahatin en heyecanlı yeri Hellen âşığı Hadrianus'un tüm yolculuk boyunca aklında olan Yunanistan ziyaretiydi. 124 sonbaharında 'ne katılma zamanında geldi. Geleneksel olarak törenin bir safhasında ustalar silah taşıyabiliyorlardı ancak imparator aralarındayken herhangi bir risk almamak için bu haklarından feragat ettiler. Atinalıların ricası üzerine yasalarında düzenleme yaptı, adını taşıyan yeni bir kabile ilave edildi.
Kışı, Peloponnese yarımadasını (Mora) dolaşarak geçirdi. Kesin rotası bilinmemekle beraber Pausanias'ın anlattığı hikâyelere göre, Hadrianus bir tapınak inşa ettirmişti ve Epidaurus halkı şehirlerini onaran imparatora teşekkürlerini onun heykelini yaparak sunmuşlardı. Hadrianus, Antinous'un evi Bithynia ile arasındaki yakın bağlara bakarak o sırada Hadrianus'un sevgilisi olduğu yolundaki teoriyi destekler biçimde cömertliğini en çok Mantinea şehrine göstermişti.
125 martında Hadrianus, Dionysia şenliklerine başkanlık etmek için Atina'ya ulaştı. Hadrianus'un başlattığı inşaat programı önemliydi. Değişik yöneticiler Olympian Zeus'u için bir tapınak yapmak için çalışmışlardı, ancak işin tamamlanmasını sağlayan Hadrianus olmuştu. Aynı zamanda kendi zevkine göre birkaç kamu binası inşaatını başlatmış ve bir su kemerinin yapımını planlamıştı.
İtalya'ya dönüş
İtalya'ya dönüşünde Hadrianus Sicilya'ya dolambaçlı bir gezi yaptı. Sikkeler onu adanın onarıcısı olarak kutlasa da, bu övgüyü almak için ne yaptığına dair en ufak bir kayıt yoktur.
Roma'ya döndüğünde Pantheon tekrar inşasının bitmiş halini kendi gözleriyle görebilirdi. Aynı zamanda Hadrianus'un yakınlarındaki villası — 'nde ne zaman Roma onun için çok fazla olsa kaçabileceği hoş bir inziva yeri - tamamlanmıştı. 127 martının başında Hadrianus, İtalya gezisi için Roma'dan ayrıldı. Bir kez daha, tarihçiler onun rotasını tarihi kayıtlardan ziyade bağışlarıyla kanıtlayabilmektedir. Örnek olarak, o yıl şehrindeki Picentine Toprak Tanrıçası Cupra'yı restore ettirdi. Belirsiz bir zamanda 'nün drenajını düzelttirdi. İtalya'yı konsül derecesinde imparatorluk legate'lerin yönetimi altında dört bölgeye bölme düşüncesi cömertliğinden daha az hoş karşılandı.
Hadrianus bu dönemde hastalandı ancak hastalığının ne olduğu bilinmiyordu. Hastalığı onu 128 baharında Afrika'yı ziyaret etmekten alıkoyamadı. Gelişi kuraklığın sona ereceğine dair iyi bir kehanetle başladı. Hayırsever ve onarıcı olarak alışılmamış rolü süresince, birliklerini denetlemek için zaman bulabildi ve birliklerine yaptığı konuşmalar günümüze kadar geldi.
Hadrianus 128 yazında İtalya'ya döndü ancak kalışı üç yıl sürecek gezisine çıkmadan hemen önce çok kısaydı.
Yunanistan ve Asya
128 ekiminde Hadrianus tekrar Eleusinian Gizemleri' ne katıldı. Bu defaki Yunanistan ziyaretinde görünüşe göre Yunanistan'ın egemenliği için rakip iki antik kent olan Atina ve Sparta'ya odaklanmıştı. Hadrianus, Delphi merkezli 'ni tekrar canlandırmak fikrine odaklandı ancak artık daha asil bir şeye karar vermişti. Yeni Panhellenion, her nerede kurulacak olursa olsun tüm Yunan şehirlerini bir araya getirecek bir konseydi. Buluşma yeri Atina'da yapılacak yeni Zeus tapınağıydı. Hazırlıklara başlamak için harekete geçildiğinde hangi şehrin gerçekten Yunan şehri olduğuna karar vermesi zaman alacağından Hadrianus, Efes'e doğru yola çıktı.
130 ekim ayında, Hadrianus ve maiyeti Nil Nehri'nde tekneyle dolaşırken Antinous, kaza, cinayet, suikast ya da kurban edilme gibi kesin olarak bilinmeyen bir nedenle boğuldu. İmparator kedere boğulmuştu. Antinous'un tanrılaştırılmasını emretti ve şehirlerin adını değiştirdi, onu tasvir eden madalyalar basıldı ve imparatorluğun her yerine heykelleri dikildi. Bithynia, Mantineia (Arcadia) ve Atina'da adına tapınaklar yapıldı, onuruna festivaller kutlandı. Antinoupolis ya da Antinoe şehri öldüğü yer olan Besa şehrinin yıkıntıları üzerine kuruldu. (Dio Cassius lix. 11; Spartianus, Hadrian).
Yunanistan, Filistin, İlirya
Hadrianus'un 30 Ekim 130'da Antinopolis'in kuruluşundan sonraki gezileri belirsizdir. Roma'ya dönüp dönmediği bilinmese de 132 kışını Atina'da geçirdiği, bir ihtimal Yunanistan'da kaldığı, 132'de bastırılan Yahudi isyanı için doğuya gittiği düşünülüyor. Yazıtlar 133 yılında ordusuyla beraber isyanlara karşı mücadele ettiğini gösteriyor, ardından aynı yıl İlirya üzerinden Roma'ya döndüğü tahmin ediliyor (Yazıtlara dayanarak) .
Son dönemleri ve halefi
Hadrianus hayatının son dönemlerini Roma'da geçirdi. 134'te Yahudi Savaşı'nın sonunda (aslında bir sonraki yıla kadar sona ermeyecekti.) imparatorluk selamlaması aldı. 136'da eskiden Nero'nun olduğu bölgede yeni bir Venüs ve Roma Tapınağı kurulmasına karar verdi.
Bu dönemde, sağlık problemlerinden muzdarip olmasına rağmen halefinin kim olacağına kafa yordu. 136'da o yılın sıradan konsüllerinden birini, adını alan Lucius Ceionius Commodus'u evlat edindi. 118'de idam edilen Dört Konsül'den biri olan 'un hem üvey oğlu hem de damadıydı ancak sağlık açısından çok narin bir yapısı vardı. ve Pannonia valiliği verilen Aelius Caesar, 137'ye kadar konsüllüğe devam etti ancak 1 Ocak 138'de öldü.
Aelius’un ölümün ardından Hadrianus, İtalya'nın dört İmparatorluk Legate'sinden biri (Hadrianus tarafından kurulan bir mevkii) ve Asya eyaleti prokonsülü olarak görev yapmış Titus Aurelius Fulvus Boionius Arrius Antoninus'u (gelecekteki imparator Antoninus Pius) evlat edindi. 25 Şubat 138'de Antoninus tribunician gücü ve imperium'u (emretme yetkisi) aldı. Ayrıca, hanedanın geleceği için Hadrianus, Antoninus'tan Lucius Ceionius Commodus'u (müteveffa Aelius Caesar'ın oğlu) ve Marcus Annius Verus'u (aynı isimli Harian'ın yakın arkadaşı ve etkili senator 'un torunu ve Aelius Caesar'ın kızının nişanlısı) evlat edinmesini rica etti. Hadrianus’un bu amacının isabeti tartışılabilir. Antoninus'un halefi olarak Annius Verus'u (gelecekte imparator olacak olan Marcus Aurelius) istediği konusundan uzlaşma olsa da aslında kendi evlatlığının oğlu olan Ceionius Commodus'a niyeti olduğu düşünülür ama kendisinin de üyesi olduğu senatoryal Hispano-Narbonensian ailesi ile olan sıkı bağları olan Annius Verus'a odaklandı. Annius Verus'un amcası olan Antoninus Pius için Hadrianus'un tercihi olan önemli mevkiiden daha iyi olmuş olabilir. İmparator olduğunda, Marcus Aurelius kendi inisiyatifi ile Ceionius Commodus'la (Lucius Verus adıyla) yardımcı imparator olarak işbirliği yaptı.
Antik kaynaklara göre Hadrianus'un son birkaç yılı çatışmalar ve üzüntü ile geçmiştir. Aelius Caesar'ın evlat edinilmesi hoş karşılanmamış, en azından Hadrianus'un eniştesi ve Servianus'un torunu rahatsız olmuştu. Servianus, çok yaşlı olmasına rağmen saltanat tartışmaların başında haleflik için öne çıkmıştı, ayrıca Fuscus söylendiğine göre kendine bir imparatorluk gücü oluşturmuş ve 137'de dedesinin de karıştığı bir darbe girişiminde bulunmuştu. Gerçek her ne olursa olsun, Hadrianus her ikisinin öldürülmesini emretti. Öldürülmesi için yalvardığı Hadrianus, Servianus'a "Ölümü özlemek ama ölememek, ne kadar korkunç! " diyecekti. Hadrianus, idamı sırasında uzayan hastalığı nedeniyle rahatsız olunca Servianus'un isteği yerine getirilir. Birkaç suikast denemesinden kurtulması gerekti.
Ölümü
Hadrianus 10 Temmuz 138 tarihinde Baiae'daki villasında 62 yaşında öldü. Ancak hayatının büyük bölümünü seyahatlerle geçiren bu adamın yolculuğu henüz bitmemişti. Önce, Baiae yakınlarındaki Puteoli'de eskiden Cicero'ya ait olan mülke defnedildi. Kısa bir süre sonra cenazesi neredeyse bitmiş olan mozolesinin bulunduğu yere yakın "Domitia Bahçeleri"'ne taşındı. 'nın Roma'da tamamlanması üzerine 139'da halefi Antoninus Pius tarafından cenazesi yakıldı ve külleri, karısı Vibia Sabina ve ilk evlatlığı ve yine 138'de ölen 'la birlikte mezara yerleştirildi. Antoninus 139'da onu tanrılaştırdı ve Campus Martius'dan bir tapınak verdi.
Müzeler
Hadrianus'un zırhlı torsosu (gövdesi), Türkiye'deki Amasra Müzesi'nde sergilenmektedir. Torso, Hadrianus'un Hierapytna heykel tipine girmektedir ve buluntu yeri Anadolu olan tek örnektir.
Kaynakça
- ^ Following Hadrian: Elizabeth Speller, pp. 61 – 62
- ^ Historia Augusta, 'Hadrian', I-II, Burada açıkça otobiyografiden bahsedilir. Bu Historia Augusta'da uydurma olduğundan kuşku duymaya gerek olmayan pasajlardan biridir.
- ^ Hadrianus'un doğumu sırasında Roma ve semtlerinde oturan İspanya kökenli birçok senatoryal aile için bakınız R.Syme, 'Tivoli'deki İspanyollar', Roman Papers IV (Oxford, 1988), pp.96-114. Tivoli (Tibur) doğal olarak Hadrianus'un İmparatorluk villasının olduğu yerdi.
- ^ Royston Lambert, Sevgili ve Tanrı, pp. 31 – 32
- ^ Anthony Birley, Hadrian, Huzursuz İmparator, p. 68
- ^ Anthony Birley, p. 75
- ^ Elizabeth Speller, p. 26
- ^ Royston Lambert
- ^ Elizabeth Speller
- ^ Elizabeth Speller, p. 69
- ^ Elizabeth Speller, pp. 74 – 81
- ^ . 18 Haziran 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2007.
- ^ Royston Lambert, pp. 41 – 42
- ^ Anthony Birley, pp. 151 – 152
- ^ Anthony Birley, pp. 153 – 155
- ^ Anthony Birley, pp. 157 – 158
- ^ Royston Lambert, pp. 60 – 61
- ^ Anthony Birley, pp. 164 – 167
- ^ Anthony Birley, pp. 175 – 177
- ^ Anthony Birley, pp. 177 – 180
- ^ Anthony Birley, pp. 182 – 184
- ^ Anthony Birley, pp. 189 – 190
- ^ Anthony Birley, pp. 191 – 200
- ^ Royston Lambert, pp. 71 – 72
- ^ Anthony Birley, pp. 213 – 214
- ^ "Yeniden Yönlendirme Bildirimi". www.google.com. 24 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2022.
- ^ Anthony Birley, pp. 215 – 220
- ^ Ronald Syme, "Hadrian'ın Seyahatleri" (1988), pp. 164 – 169
- ^ Anthony Birley, pp. 289 – 292
- ^ The adoptions: Anthony Birley, pp. 294 – 295; T.D. Barnes, 'Hadrian ve Lucius Verus', Journal of Roman Studies (1967), Ronald Syme, Tacitus, p. 601. İtalya'da legate olarak Antoninus : Anthony Birley, p. 199.
- ^ Anthony Birley, pp. 291 – 292
- ^ Dio 69.17.2 29 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Anthony Birley, p. 297
- ^ . 19 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Bibliyografya
- Birincil
- Cassius Dio, Roma Tarihi. Earnest Cary, İngilizce
- Scriptores Historiae Augustae, Historia Augusta. David Magie, İngilizce28 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- İkincil
- T. D. Barnes, (1967), Hadrian ve Lucius Verus, Journal of Roman Studies, 57, 1/2, 65-79, İng.
- Anthony R. Birley, Hadrian. Huzursuz İmparator, London, Routledge, (1997), , İng.
- Royston Lambert, Sevgili ve Tanrı: Hadrian ve Antinous'un hikâyesi, London, Phoenix, Giants, 1997, , İng.
- Elizabeth Speller, Hadrian'ın İzinde: 2. yüzyılda Roma İmparatorluğuna bir seyahat, London, Review, 2003, , İng.
- Ronald Syme, Tacitus, Oxford University Press, İb.1958, Sb.1997, , İng.
- Ronald Syme, 1988, Hadrian'ın Yolculukları, Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik, 73,159-170, http://www.uni-koeln.de/phil-fak/ifa/zpe/downloads/1988/073pdf/073159.pdf21 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., İng.
- Marguerite Yourcenar, Hadrian'ın anıları, New York, Farrar, Straus and Giroux, 1951, , İng.
- Edward Gibbon, The Decline and Fall of the Roman Empire, vol. I, 1776, İng.
Konuyla ilgili yayınlar
- Bernard W. Henderson, İmparator Hadrian'ın Hayatı ve Saltanatı, 1923, İngilizce;
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Hadrianus ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- http://bilgibank.tk/wordpress/hadrianus.html 13 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Historia_Augusta/Hadrian/1*.html10 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Hadrian, in: De Imperatoribus Romanis, An Online Encyclopedia of Roma İmparatorlarının Online Ansiklopedisi, İng.8 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Hadrian sikkeleri, İng. 17 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Quicktime VR, Rome
- Catholic Encyclopedia article, İng. 6 Nisan 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Hadrianus Doğumu: 24 Ocak 76 Ölümü: 10 Temmuz 138 | ||
Siyasi görevi | ||
---|---|---|
Önce gelen: Trajan | Roma İmparatoru 117 - 138 | Sonra gelen: Antoninus Pius |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Publius Aelius Traianus Hadrianus 24 Ocak 76 10 Temmuz 138 117 138 yillari arasinda Stoaci Aelia Klan i uyesi Roma Imparatoru Hadrianus Bes Iyi Imparator un ucuncusudur Saltanatinin sendeleyen bir baslangici sanli bir ortasi ve trajik bir sonu vardi HadrianusImparator Hadrianus un heykeli Munih14 Roma ImparatoruHukum suresi10 Agustos 117 10 Temmuz 138Once gelenTrajanSonra gelenAntoninus PiusDogum24 Ocak 76 IspanyaOlum10 Temmuz 138 62 yasinda BaiaeEs ler iVibia SabinaTam adiPublius Aelius Traianus HadrianusHanedanNervan Antoninler HanedaniBabasiAnnesiDomitiaHadrianus Anadolu Medeniyetleri Muzesi Hadrianus Italya kokenli ve sonradan Ispanya Baetica daki orijinalinde Ispanya Ulterior ya yerlesmis eski bir ailenin uyesi olarak Roma da dogdu Selefi Trajan nin halasinin torunu olarak onunla aile bagi vardi Trajan resmi olarak onu hicbir zaman halefi olarak belirlemedi ama karisi Plotina ya gore Trajan olmeden hemen once Hadrianus u acilen Imparator olarak adlandirdi Her halukarda Trajan nin karisi Hadrianus u destekliyordu ve belki de Hadrianus imparatorlugunu bu kadina borcludur Hadrianus onun ricasiyla 100 yilinda Vibia Sabina ile evlenmistir Ilk yillariBir soylenti Hadrianus un Ispanya da dogdugunu anlatsa da kendi yazdigi ve simdi kayip olan otobiyografisine gore Hadrianus Roma da 24 Ocak 76 da Italyan kokenli ama kusaklar boyu Ispanya da yasamis bir ailenin uyesi olarak dogdu praetorio derecesinden bir senator olan Babasi zamaninin cogunu Roma da gecirirdi Hadrianus un atalari Italya daki antik bir kent olan Picenum dan gelir ancak aile Scipio Africanus Major un Hispania Baetica yi fethinden hemen sonra buradaki Italica sehrine yerlesmislerdir Hadrianus Afer gelecekteki imparator Trajan in kuzeniydi Karisi dendi Cadiz ve Domitii ler baska bir Ispanya kokenli aileydi Hadrianus un Genc Domitia Paulina adinda bir kiz kardesi vardi Afer in 85 civarinda olumunden sonra o siralar dokuz yasinda olan Hadrianus Trajan ve un vesayeti altina girdi daha sonra Trajan in praefectus praetoriosu olan Hadrianus doneminin genc aristokratlari gibi degisik konularda egitildi ve Yunan Edebiyati ogrenmeye olan duskunlugu nedeniyle kendisine Graeculus Kucuk Yunan lakabi verildi Hadrianus 14 yasindayken Italica yi ziyaret etti ve orada askere yazildi ancak bundan sonra gelisiminden sorumlu olan Trajan tarafindan geri cagrildi Onuruna colonia yapildigi halde Hadrianus Italica yi bir daha hic ziyaret etmedi Ilk askeri gorevi tribune luguydu Sonra Almanya daki ya transfer oldu 98 de Nerva olunce Hadrianus Trajan i hemen sahsen bilgilendiren ilk kisiydi Once yukari Pannonia lejyon una ve sonunda da ayni eyalete vali oldu Ayni zamanda kisa bir sure icin Atina archon uydu ve Atina vatandasligina secilmisti Hadrianus Dacia lilara karsi yapilan savasta oldukca aktifti si olarak ve rivayete gore basarilari icim Trajan dan oduller kazanmisti Saltanatinda askeri eylemlerin yokluguna bagli olarak Hadrianus un askeri becerileri hakkinda cok fazla bilgi yoktur her halukarda ordu hakkindaki guclu ilgisi bilgisi ve yonetim becerisinin ispat ettikleri onun olasi stratejik yetenegini gosterir Hadrianus Trajan in Iran seferine onun karargahinda legate olarak katildi Hadrianus ne baslangic asamasindaki zaferlerde ne de savasin ikinci asamasinda isyan Mezopotamya ya yayildiginda kayda deger bir sey yapti Her halukarda Suriye valisinin artan huzursuzlugu duzenlemek icin Dacia ya gonderilmek zorunda kalinmasinin ardindan Hadrianus a bir yer degistirmeyle Suriye valiligine getirildi ve kendisine ozgurce komuta etme yetkisi verildi Trajan ciddi olarak hastaydi ve Roma ya donmeye karar verdi Hadrianus ordunun arkasini kollamak icin muhafiz olarak Suriye de kaldi Trajan iyice hastalanmadan once ancak Selinus a kadar gelebildi Hadrianus her halukarda apacik halef oldugu halde henuz Trajan in variscisi olarak evlat edinilmemisti Karisi Plotina Hadrianus destekcisidir tarafindan refakat edilen Trajan olum doseginde yatarken sonunda Hadrianus u halefi olarak evlat edindi ve ardindan oldu Iddialara gore olaylarin sekli baska turlu olsaydi sorun bu kadar sessiz cozulemezdi Gucun guvenligiHadrianus hemen Lejyonlarin destegini sagladi olasi muhalifi aninda ortadan kaldirildi Senato nun onayini takiben Trajan in belki de tahrif edilmis evlatlik edinme belgeleri takdim edildi Trajan in himayesinde buyudugu halde Yine de bu evlatlik edinmenin evraklarinin tahrif edildigi soylentisi biraz daha devam etti Hadrianus un mesrutiyetinin gercek kaynagi Suriye ordularinin dogrulamasi ve Senato nun tasdikinden sonra ortaya cikti Tarihi belgelere gore Hadrianus a duskunlugu bilinen Trajan in karisi nin kagitlarin taklidini yaptirdiginin uzun sure spekulasyonu yapildi Hadrianus oncelikle Roma ya gitmedi Elini baglayan dogudan ayrilarak Trajan zamaninda cokmus olan Yahudi isyanini bastirdi ardindan Tuna cephesine gitmek icin ayrildi Hadrianus un yerine eski muhafizi Attianus Roma dan sorumluydu Attianus orada Lusius Quietus un da dahil oldugu dort senator tarafindan hazirlanan bir entrikayla kusatilmis oldugunu kesfetti ve senatodan olumlerini talep etti Mahkemede herhangi bir durusma olmaksizin yakalandilar ve dusunmeksizin oldurulduler Hadrianus bu sirada Roma da olmadigi icin Attianus kendi inisiyatifini kullanarak hareket edebilirdi e gore olumlerinin sebebi Trajan in adami olmalariydi Imparator Hadrianus un Bronz Heykeli Istanbul Arkeoloji Muzesi Hadrianus ve orduHadrianus doneminde imparatorluk sinirlari Askeri yonetici olarak kendi buyuk kisiligine ragmen Hadrianus un yonetimi buyuk askeri catismalarin eksikligi ile dikkat ceker Askeri acidan savunulamaz oldugu gerekcesiyle Trajan in Mezopotamya daki fetihlerinden feragat etti 121 yilinda neredeyse Perslerle bir savasa giriyordu ancak tehdit barisla sonuclanan muzakereyle onlendi Hadrianus un Yahudiye deki Yahudi karsiti tavirlari ve Rabbi Akiva onderliginde buyuk bir Yahudi ayaklanmasi na yol acti 132 135 Hadrianus un ordusu sonunda isyani bastirdi ve Yahudilere karsi Babylon Talmud uduna istinaden dinsel baski devam etti Baris politikasi imparatorluk sinirlari boyunca kalici tahkimatlarin yapilmasiyla guclendirildi Bunlarin en unlu olani Ingiltere deki buyuk Hadrian Duvari dir Tuna ve Ren sinirlari duzenli araliklarla genellikle ahsap tahkimatlar hisarlar ileri karakollar ve ozellikle iletisimi gelistirmek ve yerel bolgelerin guvenligini saglamak icin gozetleme kuleleri insa edilerek tahkim edildi Moralleri korumak ve orduyu artan sabirsizliktan korumak icin Hadrianus yogun rutin talimler olusturdu ve ordulari kisisel olarak denetledi Sikkelerinde askeri imaji sivil imajindan daha sik gorundugu halde Hadrianus un politikasi Kuvvet kaynakli ve antlasmalardan olusan bir baristi Kulturel ugraslari ve hamiligiHadrianus Ronald Symehas tarafindan Roma Imparatorlari arasinda cok yonlu bir imparator olarak tasvir edilmistir Hadrianus ayni zamanda entelektuel ve sanatsal alanlarin tumunde bilgisini gostermeyi severdi Hepsinden ote Hadrianus sanati himaye ederdi Tibur daki Tivoli kutsal arazi parcasinin yeniden duzenlenmesi olan Iskenderiye bahcesinin Roma daki en guzel ornegidir kendi bahcesini yapmak icin bircok mermerin yerini degistiren tarafindan yagmalanan kalintilarin buyuk bolumu kaybolmustur Roma Pantheon u orijinal olarak Agrippa tarafindan insa ettirilmistir ancak M S 80 de bir yanginla yikilmis ve ardindan Hadrianus zamaninda yeniden kubbe formunda yeniden yapilmis ve gunumuze kadar ulasmistir En iyi korunmus Antik Roma yapilari arasindadir ve Italyan Ronesansi nda ve Barok donemde bircok buyuk mimari oldukca etkilemistir Saltanatindan cok once Hadrianus mimari uzerine guclu bir ilgi gosterdi ancak gorundugu kadariyla bu hevesi her zaman hos karsilanmadi Ornegin Trajan Forumu nun unlu mimari onun cizimlerini dikkate almadi Hadrianus un selefi Trajan Apollodorus ile mimari bir problem uzerine konusurken Hadrianus akil vermek icin sozunu kesince Apollodorus Defol git ve kabaklarini boya Bu problem hakkinda hicbir sey bilmiyorsun diye cevapladi Kabaklar diye bahsedilen Hadrianus un villasindaki serapeum gibi boyanmis kubbelerdi Soylentiye gore Hadrianus Trajan in ardindan imparator olunca Apollodorus u surgune gonderdi ve sonra oldurttu Buyuk olasilikla ikinci hikaye onun karakterine bir iftira girisimi olup Hadrianus tum imparatorluk ta cok populer olmasina ragmen sagken ya da olumunden sonra herkesce takdir edilen biri degildi Hadrianus iclerinde gunumuze sadece iyi bilinen bir Latince siir olan kalan Yunanca ve Latince siirler yazardi Onu muhafaza eden Historia Augusta ya gore Hadrian XXV 9 siiri olum doseginde yazmisti Ayni zamanda bir otobiyografi yazmisti gorunuse gore cok uzun bir calismaydi ancak degisik soylenti ya da onun degisik eylemlerini acikliyordu Eser kayiptir ancak gorunuse gore diger yazarlar tarafindan kullanilmistir ya da oyle birisi Hadrianus un hayati icin cogunlukla guvenilen Historia Augusta da en azindan bircok ifadede hayati ve digerlerince belki de nihayetinde otobiyografiden alindigi icin tanimlanmistir Sant Angelo Kalesi Antik Hadrianus Mozole si Hadrianus un sanata bir diger katkisi sakaldir Imparator portrelerinin bu noktada hemen hepsi Yunan atletler gibi idealize edilmis olarak temiz tiraslidir Hadrianus tum portrelerinde sakaliyla gorunur Ardindan gelen Imparatorlarin portreleri de bir bucuk asirdan fazla bir sure icin sakalli yapildi Hadrianus bir Humanist ve tum zevklerinde bir Hellen hayraniydi Filozoflar Heliodorus ve Favorinus un doktirinlerini benimsemisti ve genellikle gibi bazi arkadaslariyla birlikte bir olarak mutalaa edilir Evde sosyal ihtiyaclara katilirdi Hadrianus koleligi azaltmisti ancak kaldirmamisti kanunlari insancil hale getirdi ve iskenceyi yasakladi Kutuphaneler su kemerleri hamamlar ve tiyatrolar insa ettirdi Hadrianus bircok tarihci tarafindan akilli biri olarak kabul edilmis Schiller onu Imparatorlugun ilk hizmetcisi olarak cagirmis ve Edward Gibbon ise onu engin ve aktif deha ek olarak da adil ve ilimli olarak takdir etmistir 124 yilinda Troya yi ziyaret eden Hadrianus un 1993 te bulunan heykeli Troya Muzesi nde sergilenir 125 teki Yunanistan ziyaretinde tum Yunanistan ve Iyonya daki Kucuk Asya da eski yari ozerk sehir devletlerini birbirine baglayan bir cesit bolgesel parlamento kurmaya calisti olarak bilinen bu parlamento Hellen ler arasinda isbirligi saglamak icin hevesli cabalara ragmen basarisiz oldu Hadrianus ozellikle Yunan genci Antinous la olan ask iliskisi nedeniyle cok unluydu Hadrianus un Misir eyaletini ziyareti sirasinda Antinous esrarengiz bir bicimde 130 yilinda Nil Nehri nde boguldu Derinden sarsilan Hadrianus Misir sehri i kurdurdu Antinous u yeni antikite tanrisi yaparak tum imparatorlugun yas tutmasini sagladi Hadrianus Baiae deki villasinda oldu Cenazesi Roma da Tiber Nehri nin bati yakasindaki sonradan Papa liga ait bir kaleye donusturulen Sant Angelo Kalesi ndeki mozole ye kaldirildi Mozolenin boyutlari orijinal formunda kasten Augustus Mozolesi nden biraz daha buyuk yapilmisti Roma Tarihi adli eserinin bir bolumunde Hadrianus un olumunun ardindan dort atliyi bir arenada gosteren buyuk bir heykeli dikilmisti Heykel o kadar buyuktu ki en iri adam bile her atin gozlerinin arasindan yuruyebilirdi eserin cok yuksek olmasindan dolayi asagidan gecen bir kimse Hadrianus un atlardan daha kucuk olduguna inaniyordu diye bahseder SeyahatleriStoaci Epikurik Imparator Lejyonlari arazide denetlemek ve duzenlemek icin bolca seyahat etti Imparator olmadan once de Roma ordusuyla disarida cok gezmis olmasi onun bircok konuda deneyim kazanmasina neden olmustu Saltanatini yaridan fazlasini Italya disinda gecirdi Diger imparatorlar Roma dan genellikle savas icin ayrilir ve savasin bitmesinin hemen ardindan geri donerdi Onceki Imparatorlardan Nero bir zamanlar Yunanistan a gitmisti ve kendine duskunlugunden dolayi ayiplanmisti Hadrianus bir tezat olarak yonetim geregi seyahat etmisti ve bu senato ve halk icin anlasilabilir bir seydi Hadrianus bu seyahatleri yapabiliyordu cunku Roma da toplumun yukari basamaklarindan gelen adindan sadik destekcisi eski bir askere sahipti Ayni zamanda guvenilir kaynaklardaki bilgiye gore kontrolu saglamak ve kendisi ulke disinda seyahatteyken meydana gelebilecek bir harekete karsi gizli bir polis teskilati lere sahipti Hadrianus in ziyaretleri yeni kamu binalarinin yapilmasi talimatlarini kapsayan bagislarla dikkat ceker Hadrianus imparatorluk boyunca altyapiyi gelistirmeye fetihlere ya da yeni dusmanlar edinmeye karsi cikarak istekliydi Cogunlukla seyahatlerinde insaatlar projeler icin kesifler yapar yeni yerlesimler icin planlamalarla ugrasirdi Yunan kulturune olan inanci bakis acisini zenginlestirmisti ondan onceki bircok imparator gibi Hadrianus un isteklerine neredeyse her zaman itaat edildi Seyahat ettigi heyet yoneticiler mimarlar ve insaatcilar olmak uzere oldukca kalabalikti Gectigi bolgelere verdigi sikinti bazen oldukca fazlaydi Genellikle gelisi birtakim yararlar sagliyordu ve ziyaretin masraflarini en fazla yarari saglayan farkli siniftan kisiler ustleniyordu Ornegin Misir ziyareti sirasinda erzak tedarikinin buyuk oranda koylulerden talep edildi ancak buyuk olcude ancak ailelerine yetecek kadar ureten koylulerin acliktan olmesine neden oldu Ayni zamanda Avrupa Ronesansi na kadar olan zamanda krallar kendi sehir ve ulkelerine geldiklerinde masraflarini kendileri karsiliyorlardi ve bu sikintilarin cok azi fakir siniflara yukleniyordu Hadrianus in ilk turu 121 yilindaydi ve baslangicta amaci kendi genel kulturel amaclari icin ozgurluk saglamakti Kuzeye Almanya ya gitti ve savunmayi guclendirmek icin kaynak tahsis ederek Ren Tuna cephesini denetledi Her halukarda bu yolculuk imparatorun belki de en onemli ziyaretiydi yeni ciktigini duydugu isyan nedeniyle Britanya ya gecti Hadrian Duvari Kuzey Ingiltere den bir bolum Britanya Hadrianus un Britanya ya gelisinden once burada 119 121 arasinda iki yil boyunca devam eden buyuk bir isyan olmustu 122 yilinda Hadrian Duvari nin yapimina baslandi Duvar esas olarak Britanya eyaletini kuzeydeki dan gunumuzde Iskocya dan ileride gelebilecek olasi saldirilardan korumak icin yapilmisti Caledonia da Roma da bilinen adlariyla kabileleri yerlesikti Hadrianus Caledonian larin Romalilarla birlikte yasamayi reddettiklerini anlamisti Caledonia degerli oldugu halde sert toprak yapisi ve yuksek yaylalari fethini Imparatorluk icin cok pahali ve verimsiz hale getiriyordu Bu sebeple fetih yerine bir duvar yaptirmaya karar verdi Hadrianus belki de kalintilari bugun bile kilometrelerce uzanan ve adiyla anilan bu duvari insa ettirdigi icin cok meshur Hadrianus bircok yonden savaslar ve fetihler yapmaktan ziyade imparatorlugu duzenlemek ve gelistirmek arzusundaydi Onun zamaninda York ta Britain tanricasina bir tapinak yapildi ve uzerinde Britanya yi bir kadin olarak resmeden tasvirler bulunan sikkeler bastirildi 122 yili sonunda ziyaretini tamamladi ve guneye donerek deniz yoluyla Mauretanya ya gitti Iran ve Anadolu 123 te vardigi Mauretanya da yerel isyana karsi yapilan harekati yonetti Bu ziyaret doguda Partlarin tekrar savas icin hazirlandiklari haberi uzerine kisa surdu ve hemen dogu bolgesine dogru hareket etti Doguya seyahatinde bilindigi kadariyla yi Libya ziyaret etti ve kisisel olarak soylu ailelerin genc erkeklerinin Roma Ordusu icin egitilmeleri amaciyla kaynak olusturdu Cyrene 119 yilinda son Yahudi isyanindan sonra zarar goren kamu binalarinin tamiri icin verdigi paralar sayesinde onun comertliginden yararlandi Hadrian Kapisi Antalya Hadrianus un M S 130 da kenti ziyaret etmesi onuruna yapilmistir Hadrianus Firat Nehri ne ulastiginda sorunu Pers kraliyla muzakere ederek sorunu kendine has bir yontemle cozdu Batiya dogru Karadeniz kiyilari boyunca gitmek icin ayrilmadan once Roma savunmasini kontrol etti Kisi buyuk ihtimalle Bithynia eyaletinin baskenti Izmit te gecirdi Hadrianus gelmesinden hemen once bir deprem tarafindan yikilan Izmit e binalarin tekrar yapilmasi icin comert yardimlarda bulundu Comertligine tesekkur etmek icin Hadrianus tum eyaletin sef onarimcisi ilan edildi Hadrianus un i ziyaret ettigi ve ileride u erkek sevgilisi olacak genc ve guzel Antinous u burada gordugu tahmin ediliyor Kaynaklar Hadrianus un Antinous ile tanismasi hakkinda hicbir sey yazmiyor ancak yirmili yaslarda genc birisi olarak tasvir ediliyor Buna gore Antinous un 130 da bogulmasindan hemen once Antinous 13 ya da 14 yaslarinda olmaliydi Antinous un page ic oglani olarak egitilip imparatora hizmet etmek icin ve yavas yavas yukselip imparatorun gozdesi olacagi Roma ya gonderilmis olmasi mumkundur Antinous la tanistiktan sonra Hadrianus Anadolu ya gecti Rotasi kesin olarak bilinmiyor Degisik isaretlerin anlattigina gore basarili bir domuz avindan sonra Mysia bolgesinde sehrini kurmustur Az nufuslu agaclik alan sehrin gelisimi icin oldukca uygundu Bu sirada Kucuk Asya da bir tapinak kurulmasinin planlandigi yazilir Yeni tapinak Trajan ve Hadrianus a ithaf edilecekti ve goz alici beyaz mermerden yapilacakti Yunanistan Atina Zeus Tapinagi Bu seyahatin en heyecanli yeri Hellen asigi Hadrianus un tum yolculuk boyunca aklinda olan Yunanistan ziyaretiydi 124 sonbaharinda ne katilma zamaninda geldi Geleneksel olarak torenin bir safhasinda ustalar silah tasiyabiliyorlardi ancak imparator aralarindayken herhangi bir risk almamak icin bu haklarindan feragat ettiler Atinalilarin ricasi uzerine yasalarinda duzenleme yapti adini tasiyan yeni bir kabile ilave edildi Kisi Peloponnese yarimadasini Mora dolasarak gecirdi Kesin rotasi bilinmemekle beraber Pausanias in anlattigi hikayelere gore Hadrianus bir tapinak insa ettirmisti ve Epidaurus halki sehirlerini onaran imparatora tesekkurlerini onun heykelini yaparak sunmuslardi Hadrianus Antinous un evi Bithynia ile arasindaki yakin baglara bakarak o sirada Hadrianus un sevgilisi oldugu yolundaki teoriyi destekler bicimde comertligini en cok Mantinea sehrine gostermisti 125 martinda Hadrianus Dionysia senliklerine baskanlik etmek icin Atina ya ulasti Hadrianus un baslattigi insaat programi onemliydi Degisik yoneticiler Olympian Zeus u icin bir tapinak yapmak icin calismislardi ancak isin tamamlanmasini saglayan Hadrianus olmustu Ayni zamanda kendi zevkine gore birkac kamu binasi insaatini baslatmis ve bir su kemerinin yapimini planlamisti Italya ya donus The Hadrianus tarafindan tekrar yaptirlimistir Italya ya donusunde Hadrianus Sicilya ya dolambacli bir gezi yapti Sikkeler onu adanin onaricisi olarak kutlasa da bu ovguyu almak icin ne yaptigina dair en ufak bir kayit yoktur Roma ya dondugunde Pantheon tekrar insasinin bitmis halini kendi gozleriyle gorebilirdi Ayni zamanda Hadrianus un yakinlarindaki villasi nde ne zaman Roma onun icin cok fazla olsa kacabilecegi hos bir inziva yeri tamamlanmisti 127 martinin basinda Hadrianus Italya gezisi icin Roma dan ayrildi Bir kez daha tarihciler onun rotasini tarihi kayitlardan ziyade bagislariyla kanitlayabilmektedir Ornek olarak o yil sehrindeki Picentine Toprak Tanricasi Cupra yi restore ettirdi Belirsiz bir zamanda nun drenajini duzelttirdi Italya yi konsul derecesinde imparatorluk legate lerin yonetimi altinda dort bolgeye bolme dusuncesi comertliginden daha az hos karsilandi Hadrianus bu donemde hastalandi ancak hastaliginin ne oldugu bilinmiyordu Hastaligi onu 128 baharinda Afrika yi ziyaret etmekten alikoyamadi Gelisi kurakligin sona erecegine dair iyi bir kehanetle basladi Hayirsever ve onarici olarak alisilmamis rolu suresince birliklerini denetlemek icin zaman bulabildi ve birliklerine yaptigi konusmalar gunumuze kadar geldi Hadrianus 128 yazinda Italya ya dondu ancak kalisi uc yil surecek gezisine cikmadan hemen once cok kisaydi Yunanistan ve Asya 128 ekiminde Hadrianus tekrar Eleusinian Gizemleri ne katildi Bu defaki Yunanistan ziyaretinde gorunuse gore Yunanistan in egemenligi icin rakip iki antik kent olan Atina ve Sparta ya odaklanmisti Hadrianus Delphi merkezli ni tekrar canlandirmak fikrine odaklandi ancak artik daha asil bir seye karar vermisti Yeni Panhellenion her nerede kurulacak olursa olsun tum Yunan sehirlerini bir araya getirecek bir konseydi Bulusma yeri Atina da yapilacak yeni Zeus tapinagiydi Hazirliklara baslamak icin harekete gecildiginde hangi sehrin gercekten Yunan sehri olduguna karar vermesi zaman alacagindan Hadrianus Efes e dogru yola cikti 130 ekim ayinda Hadrianus ve maiyeti Nil Nehri nde tekneyle dolasirken Antinous kaza cinayet suikast ya da kurban edilme gibi kesin olarak bilinmeyen bir nedenle boguldu Imparator kedere bogulmustu Antinous un tanrilastirilmasini emretti ve sehirlerin adini degistirdi onu tasvir eden madalyalar basildi ve imparatorlugun her yerine heykelleri dikildi Bithynia Mantineia Arcadia ve Atina da adina tapinaklar yapildi onuruna festivaller kutlandi Antinoupolis ya da Antinoe sehri oldugu yer olan Besa sehrinin yikintilari uzerine kuruldu Dio Cassius lix 11 Spartianus Hadrian Yunanistan Filistin Ilirya Hadrianus un 30 Ekim 130 da Antinopolis in kurulusundan sonraki gezileri belirsizdir Roma ya donup donmedigi bilinmese de 132 kisini Atina da gecirdigi bir ihtimal Yunanistan da kaldigi 132 de bastirilan Yahudi isyani icin doguya gittigi dusunuluyor Yazitlar 133 yilinda ordusuyla beraber isyanlara karsi mucadele ettigini gosteriyor ardindan ayni yil Ilirya uzerinden Roma ya dondugu tahmin ediliyor Yazitlara dayanarak Son donemleri ve halefiHadrianus hayatinin son donemlerini Roma da gecirdi 134 te Yahudi Savasi nin sonunda aslinda bir sonraki yila kadar sona ermeyecekti imparatorluk selamlamasi aldi 136 da eskiden Nero nun oldugu bolgede yeni bir Venus ve Roma Tapinagi kurulmasina karar verdi Bu donemde saglik problemlerinden muzdarip olmasina ragmen halefinin kim olacagina kafa yordu 136 da o yilin siradan konsullerinden birini adini alan Lucius Ceionius Commodus u evlat edindi 118 de idam edilen Dort Konsul den biri olan un hem uvey oglu hem de damadiydi ancak saglik acisindan cok narin bir yapisi vardi ve Pannonia valiligi verilen Aelius Caesar 137 ye kadar konsulluge devam etti ancak 1 Ocak 138 de oldu Aelius un olumun ardindan Hadrianus Italya nin dort Imparatorluk Legate sinden biri Hadrianus tarafindan kurulan bir mevkii ve Asya eyaleti prokonsulu olarak gorev yapmis Titus Aurelius Fulvus Boionius Arrius Antoninus u gelecekteki imparator Antoninus Pius evlat edindi 25 Subat 138 de Antoninus tribunician gucu ve imperium u emretme yetkisi aldi Ayrica hanedanin gelecegi icin Hadrianus Antoninus tan Lucius Ceionius Commodus u muteveffa Aelius Caesar in oglu ve Marcus Annius Verus u ayni isimli Harian in yakin arkadasi ve etkili senator un torunu ve Aelius Caesar in kizinin nisanlisi evlat edinmesini rica etti Hadrianus un bu amacinin isabeti tartisilabilir Antoninus un halefi olarak Annius Verus u gelecekte imparator olacak olan Marcus Aurelius istedigi konusundan uzlasma olsa da aslinda kendi evlatliginin oglu olan Ceionius Commodus a niyeti oldugu dusunulur ama kendisinin de uyesi oldugu senatoryal Hispano Narbonensian ailesi ile olan siki baglari olan Annius Verus a odaklandi Annius Verus un amcasi olan Antoninus Pius icin Hadrianus un tercihi olan onemli mevkiiden daha iyi olmus olabilir Imparator oldugunda Marcus Aurelius kendi inisiyatifi ile Ceionius Commodus la Lucius Verus adiyla yardimci imparator olarak isbirligi yapti Antik kaynaklara gore Hadrianus un son birkac yili catismalar ve uzuntu ile gecmistir Aelius Caesar in evlat edinilmesi hos karsilanmamis en azindan Hadrianus un enistesi ve Servianus un torunu rahatsiz olmustu Servianus cok yasli olmasina ragmen saltanat tartismalarin basinda haleflik icin one cikmisti ayrica Fuscus soylendigine gore kendine bir imparatorluk gucu olusturmus ve 137 de dedesinin de karistigi bir darbe girisiminde bulunmustu Gercek her ne olursa olsun Hadrianus her ikisinin oldurulmesini emretti Oldurulmesi icin yalvardigi Hadrianus Servianus a Olumu ozlemek ama olememek ne kadar korkunc diyecekti Hadrianus idami sirasinda uzayan hastaligi nedeniyle rahatsiz olunca Servianus un istegi yerine getirilir Birkac suikast denemesinden kurtulmasi gerekti OlumuHadrianus 10 Temmuz 138 tarihinde Baiae daki villasinda 62 yasinda oldu Ancak hayatinin buyuk bolumunu seyahatlerle geciren bu adamin yolculugu henuz bitmemisti Once Baiae yakinlarindaki Puteoli de eskiden Cicero ya ait olan mulke defnedildi Kisa bir sure sonra cenazesi neredeyse bitmis olan mozolesinin bulundugu yere yakin Domitia Bahceleri ne tasindi nin Roma da tamamlanmasi uzerine 139 da halefi Antoninus Pius tarafindan cenazesi yakildi ve kulleri karisi Vibia Sabina ve ilk evlatligi ve yine 138 de olen la birlikte mezara yerlestirildi Antoninus 139 da onu tanrilastirdi ve Campus Martius dan bir tapinak verdi MuzelerHadrianus un zirhli torsosu govdesi Turkiye deki Amasra Muzesi nde sergilenmektedir Torso Hadrianus un Hierapytna heykel tipine girmektedir ve buluntu yeri Anadolu olan tek ornektir Kaynakca Following Hadrian Elizabeth Speller pp 61 62 Historia Augusta Hadrian I II Burada acikca otobiyografiden bahsedilir Bu Historia Augusta da uydurma oldugundan kusku duymaya gerek olmayan pasajlardan biridir Hadrianus un dogumu sirasinda Roma ve semtlerinde oturan Ispanya kokenli bircok senatoryal aile icin bakiniz R Syme Tivoli deki Ispanyollar Roman Papers IV Oxford 1988 pp 96 114 Tivoli Tibur dogal olarak Hadrianus un Imparatorluk villasinin oldugu yerdi Royston Lambert Sevgili ve Tanri pp 31 32 Anthony Birley Hadrian Huzursuz Imparator p 68 Anthony Birley p 75 Elizabeth Speller p 26 Royston Lambert Elizabeth Speller Elizabeth Speller p 69 Elizabeth Speller pp 74 81 18 Haziran 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Mart 2007 Royston Lambert pp 41 42 Anthony Birley pp 151 152 Anthony Birley pp 153 155 Anthony Birley pp 157 158 Royston Lambert pp 60 61 Anthony Birley pp 164 167 Anthony Birley pp 175 177 Anthony Birley pp 177 180 Anthony Birley pp 182 184 Anthony Birley pp 189 190 Anthony Birley pp 191 200 Royston Lambert pp 71 72 Anthony Birley pp 213 214 Yeniden Yonlendirme Bildirimi www google com 24 Haziran 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Agustos 2022 Anthony Birley pp 215 220 Ronald Syme Hadrian in Seyahatleri 1988 pp 164 169 Anthony Birley pp 289 292 The adoptions Anthony Birley pp 294 295 T D Barnes Hadrian ve Lucius Verus Journal of Roman Studies 1967 Ronald Syme Tacitus p 601 Italya da legate olarak Antoninus Anthony Birley p 199 Anthony Birley pp 291 292 Dio 69 17 2 29 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Anthony Birley p 297 19 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Bibliyografya BirincilCassius Dio Roma Tarihi Earnest Cary Ingilizce Scriptores Historiae Augustae Historia Augusta David Magie Ingilizce28 Mayis 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde IkincilT D Barnes 1967 Hadrian ve Lucius Verus Journal of Roman Studies 57 1 2 65 79 Ing Anthony R Birley Hadrian Huzursuz Imparator London Routledge 1997 ISBN 0 415 16544 X Ing Royston Lambert Sevgili ve Tanri Hadrian ve Antinous un hikayesi London Phoenix Giants 1997 ISBN 1 85799 944 4 Ing Elizabeth Speller Hadrian in Izinde 2 yuzyilda Roma Imparatorluguna bir seyahat London Review 2003 ISBN 0 7472 6662 X Ing Ronald Syme Tacitus Oxford University Press Ib 1958 Sb 1997 ISBN 0 19 814327 3 Ing Ronald Syme 1988 Hadrian in Yolculuklari Zeitschrift fur Papyrologie und Epigraphik 73 159 170 http www uni koeln de phil fak ifa zpe downloads 1988 073pdf 073159 pdf21 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ing Marguerite Yourcenar Hadrian in anilari New York Farrar Straus and Giroux 1951 ISBN 0 374 52926 4 Ing Edward Gibbon The Decline and Fall of the Roman Empire vol I 1776 Ing Konuyla ilgili yayinlarBernard W Henderson Imparator Hadrian in Hayati ve Saltanati 1923 Ingilizce Dis baglantilarWikimedia Commons ta Hadrianus ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir http bilgibank tk wordpress hadrianus html 13 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde http penelope uchicago edu Thayer E Roman Texts Historia Augusta Hadrian 1 html10 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Hadrian in De Imperatoribus Romanis An Online Encyclopedia of Roma Imparatorlarinin Online Ansiklopedisi Ing 8 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Hadrian sikkeleri Ing 17 Mayis 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Quicktime VR Rome Catholic Encyclopedia article Ing 6 Nisan 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde HadrianusNervan Antoninler HanedaniDogumu 24 Ocak 76 Olumu 10 Temmuz 138Siyasi goreviOnce gelen Trajan Roma Imparatoru 117 138 Sonra gelen Antoninus Pius