Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bilişsel taklit, bir sosyal öğrenme alt biçimi ve taklit alt türüdür. Bilişsel taklit motor ve vokal taklitle kontrast oluşturur. Diğer tüm taklit şekillerinde olduğu gibi, bilişsel taklit bir başkasının uyguladığı kuralları veya yanıtları öğrenmeyi ve kopyalamayı içerir. Motor ve bilişsel taklit arasındaki en temel fark, gözlemci tarafından öğrenilen ve kopyalanan kuralın (ve uyaranın) türüdür. Bu nedenle, tipik bir taklitle öğrenme deneyinde katılımcıların nesneler üstünde yeni eylemleri veya yeni spesifik hareket dizinlerini (yeni motor taklit) kopyalaması gerekirken, bir bilişsel taklit paradigmasında katılımcıların belirli hareket ve hareket kalıplarından bağımsız olarak yeni bir kuralı taklit etmesi beklenmektedir.
Takip eden örnekte bilişsel taklit ve motor-mekansal taklit arasındaki farkı görebiliriz. Birinin omzundan bakan ve para çekme makinesi (ATM) şifresini çalan birini hayal edin. Diğer tüm taklit biçimlerinde olduğu gibi birey gördüğü diziyi öğrenir ve başarılı bir şekilde tekrar eder. Örneğimizdeki gözlemci, çoğumuz gibi, muhtemelen bir ATM’yi nasıl kullanacağını bilir (ATM ekranında belli bir sırayla X sayıda tuşa basmak gerekir), yani ekrana verilen belirli motor tepkiler hırsızın yeni öğrendiği bir durum değildir. Buna karşın hırsızın öğrenebileceği iki tür soyut kural vardır. Bir taraftan hırsız mekansal bir kural öğrenebilir; önce sağ üst köşedeki tuşa dokun, sonra sol üst köşedeki ve en ortadaki, son olarak da sağ alt köşedeki tuşa dokun. Hırsızın davranışları soyut bir motor mekansal kural tarafından yönetildiği için bu durum motor-mekansal taklide bir örnek oluşturur. Diğer taraftan hırsızımız gözlemlediği davranıştaki mekansal dizgiyi görmezden gelebilir ve onun yerine nerede olduklarından bağımsız olarak dokunulan belirli öğelere odaklanıp soyut bir sayısal kural oluşturabilir: 3-1-5-9 gibi. Bu bilişsel taklide bir örnek oluşturur çünkü birey belirli bir motor davranışı kopyalamadan soyut bir sıralı kuralı kopyalamış olur. Bu örnekte hırsızın davranışı (yanıtı) gözlemlediği davranışla örtüşür çünkü numaralar her seferinde hep aynı yerdedir; eğer numaralar farklı yerlerde olsaydı - mesela her yeni şifre girme denemesinde ATM klavyesinde numaralar farklı yerlerde olsaydı- hırsızımız yine de şifreyi doğru bir şekilde yeniden üretebilirdi çünkü mekansal bir kural yerine (gözlemlenebilir bir motor-mekansal şablon) bilişsel (soyut, öğeye özel sıralı kural) bir kural öğrenmişti.
Rhesus maymunlarında
“Bilişsel taklit” terimi ilk olarak Subiaul ve meslektaşları (Subiaul, Cantlon, et al., 2004) tarafından kullanılmış ve “toy bir öğrencinin uzman birinin bir kuralı kullanışını taklit etmesi gibi olan bir tür gözlemleyerek öğrenme biçimi” olarak tanımlanmıştır. Bilişsel taklidi motor taklitten ayırmak için Subiaul ve meslektaşları iki rhesus makağını dokunmatik bir ekranda aynı anda görünen farklı fotoğraf setlerine, belirlenen sırayla yanıt vermeleri için eğitti. Her denemede fotoğrafların yerleri farklı yerde olduğu için dizinlerin motor taklitle öğrenilme şansı yoktu. İki maymun da, bir uzmanı gözlemledikleri zaman kendi deneme yanılma yöntemleriyle öğrendikleri zamana kıyasla çok daha hızlı öğrendiler. Her iki maymunun da performansına yönelik bir mikro-analiz, her iki maymunun da dört fotoğraftan ikisinin sırasını başlangıç seviyesinden daha hızlı öğrendiğini gösterdi. İkinci bir deney sosyal kolaylaştırmayı bu sonuçlar için bir açıklama olmaktan çıkardı. Ancak üçüncü bir deney, başka bir maymunun yokluğunda, bir bilgisayarın doğru sıralamayı vurguladığı deney düzeneğinde (hayalet kontrol) öğrenmenin gerçekleşmediğini gösterdi.
Bilişsel ve motor-mekansal taklidin ayrıştırılması
Subiaul ve meslektaşları, iki soyut kuralın öğrenilmesini ölçen bilgisayar kaynaklı iki görev yardımıyla, bilişsel- öğe odaklı- kuralların (örneğin çocuk- kedi- elma;) ve motor- mekansal- kaynaklı- kuralların (örneğin yukarı-aşağı-sağa) taklidi arasında önemli ayrımlar olduğunu göstermiştir. Spesifik olarak, buldukları sonuçlara göre, 3 yaş grubu çocuklar başarılı bir şekilde öğeye özgü kuralları taklit edebilirken (bilişsel taklit), aynı 3 yaş grubu motor-mekansal kuralları taklit etmekte başarısız olmuştur. Bu ayrım motor-mekansal kuralların, bilişsel kurallara kıyasla doğası gereği daha zor olması gibi bir sebepten kaynaklı değildir. Takip eden çalışmalar, 3-yaş grubunun mekansal kuralları deneme yanılma yöntemiyle kolaylıkla öğrenebildiğini ve öğrendikleri kuralları 30 saniyelik gecikme periyodundan sonra doğru bir şekilde hatırlayabildiğni göstermiştir. Bu sonuçlar 3 yaş grubunun motor-mekansal kuralları öğrenmedeki zorluğunun sebebinin genel olarak öğrenmedeki zorluklardan (kodlama ve hatırlama) kaynaklanabiliyor olma olasılığını görmezden gelmektedir. Bir başka çalışmada, 3 yaş grubu çocuklara bilerek sıralamada hata yapan ama “ ah, bu doğru değil!” diyerek yanlışlıkla böyle yaptığını belirten modeller gösterilmiştir. Bu deney düzeneğinde modeller, örneğin sağ-üst, sol-alt, sol-üst şeklinde olması gereken sıralamayı sağ-üst, sol-üst, sol-alt şeklinde gösterdikten sonra bu sıralamanın doğru olmadığını belirtmişlerdir. Bu düzenekte, Meltzoff’un “canlandırma” paradigmasında olduğu gibi, çocuğun gözlemlenen durumu değil (sağ-üst, sol-üst, sol-alt) amaç edinilen sıralamayı (sağ-üst, sol-alt, sol-üst) öğrenmesi beklendiğinden, bu deney hedef öykünmesi koşulludur . Karşılık verme imkanı sunulduğu zaman, 3 yaş grubu istenilen (yani doğru) cevabı üretmiştir. 3 yaş grubunun hedef öykünmesi koşulundaki başarısı, bu yaş grubunun motor-mekansal taklit yeteneğindeki problemin yeni bir mekansal kuralı bir model vasıtasıyla vekaleten öğrenmelerinden kaynaklı olabileceği ihtimalini dahil etmemektedir (örn., ilgi yetersizliği, dikkatini toplayamamak, amaç çıkarımında bulunamamak). Çocukların hedef öykünme koşulundaki başarısı, sosyal öğrenmenin sosyal çıkarım yoluyla (amaç çıkarımı yapmak) ve nedensel çıkarım yoluyla (hata algılama), herhangi bir mekan-spesifik taklitle öğrenme mekanizmasından bağımsız olarak gerçekleşebileceğini göstermiştir.
Bilişsel ve motor-mekansal taklit arasındaki ayrımı daha derinden incelemek için Subiaul ve meslektaşlarıokul-öncesi çocuklarla (2-6 yaşları), bilişsel (öğe-odaklı) ve motor-mekansal (mekan-odaklı) görevleri içeren, büyük ölçekli, denek-iç, kesitsel bir çalışma dizayn etmişlerdir. Bu sonuçlar, çocukların bilişsel taklit performansının veya motor-mekansal taklit performansının diğerine dair tahminde bulunmakta kullanılamayacağını göstermiştir. Bir başka önemli nokta da, yaşın daha gelişmiş bir bilişsel ve motor-mekansal taklit yeteneğini ön görmesine rağmen, çocukların tek tek her iki tipteki kuralı da deneme yanılma yöntemiyle öğrenmesi bu kuralları taklit etme yeteneklerine dair bir öngörüde bulunmamıştır.
Subiaul ve meslektaşları bu sonuçların taklit öğrenmenin alan-spesifik olup alan-genel olmadığı hipoteziyle aynı doğrultuda olduğunu savunmuşlardır. Fakat dikkat çekilmesi gereken bir önemli nokta da Heyes ve diğer araştırmacıların savunduğu; "yeni" öğrenilmiş kuralların taklit ve cevaplamasının alan-spesifik iken, "aşina" olunan taklit ve cevaplamasının büyük ihtimalle alan-genel, özelleşmemiş mekanizmalar tarafından yönetildiği fikridir.
Ayrıca bakınız
- Imitation
- Mimic octopus
- Modelling (psychology)
- Monkey see, monkey do
Kaynakça
- ^ Francys Subiaul (27 October 2009). "Rhesus Monkey 4 ITEM SCP" – via YouTube.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Temmuz 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Temmuz 2021.
- ^ Subiaul, Anderson et al. 2012, Subiaul, Patterson et al. 2014
- ^ a b Subiaul, Anderson et al. 2012
- ^ Meltzoff 1995, Bellagamba, Camaioni et al. 2006
- ^ a b Subiaul, Patterson et al. 2015
- Notlar
- Subiaul, F., Cantlon, J., Holloway, R. L., Terrace, H. S. (2004). Cognitive Imitation in Rhesus Macaques. Science, 305 (5682, pp. 407–410).
- Subiaul, F., et al. (2015). "Becoming a high-fidelity - super - imitator: what are the contributions of social and individual learning?" Dev Sci.
- Subiaul, F., et al. (2012). "Multiple imitation mechanisms in children." Dev Psychol 48(4): 1165-1179.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bilissel taklit bir sosyal ogrenme alt bicimi ve taklit alt turudur Bilissel taklit motor ve vokal taklitle kontrast olusturur Diger tum taklit sekillerinde oldugu gibi bilissel taklit bir baskasinin uyguladigi kurallari veya yanitlari ogrenmeyi ve kopyalamayi icerir Motor ve bilissel taklit arasindaki en temel fark gozlemci tarafindan ogrenilen ve kopyalanan kuralin ve uyaranin turudur Bu nedenle tipik bir taklitle ogrenme deneyinde katilimcilarin nesneler ustunde yeni eylemleri veya yeni spesifik hareket dizinlerini yeni motor taklit kopyalamasi gerekirken bir bilissel taklit paradigmasinda katilimcilarin belirli hareket ve hareket kaliplarindan bagimsiz olarak yeni bir kurali taklit etmesi beklenmektedir Takip eden ornekte bilissel taklit ve motor mekansal taklit arasindaki farki gorebiliriz Birinin omzundan bakan ve para cekme makinesi ATM sifresini calan birini hayal edin Diger tum taklit bicimlerinde oldugu gibi birey gordugu diziyi ogrenir ve basarili bir sekilde tekrar eder Ornegimizdeki gozlemci cogumuz gibi muhtemelen bir ATM yi nasil kullanacagini bilir ATM ekraninda belli bir sirayla X sayida tusa basmak gerekir yani ekrana verilen belirli motor tepkiler hirsizin yeni ogrendigi bir durum degildir Buna karsin hirsizin ogrenebilecegi iki tur soyut kural vardir Bir taraftan hirsiz mekansal bir kural ogrenebilir once sag ust kosedeki tusa dokun sonra sol ust kosedeki ve en ortadaki son olarak da sag alt kosedeki tusa dokun Hirsizin davranislari soyut bir motor mekansal kural tarafindan yonetildigi icin bu durum motor mekansal taklide bir ornek olusturur Diger taraftan hirsizimiz gozlemledigi davranistaki mekansal dizgiyi gormezden gelebilir ve onun yerine nerede olduklarindan bagimsiz olarak dokunulan belirli ogelere odaklanip soyut bir sayisal kural olusturabilir 3 1 5 9 gibi Bu bilissel taklide bir ornek olusturur cunku birey belirli bir motor davranisi kopyalamadan soyut bir sirali kurali kopyalamis olur Bu ornekte hirsizin davranisi yaniti gozlemledigi davranisla ortusur cunku numaralar her seferinde hep ayni yerdedir eger numaralar farkli yerlerde olsaydi mesela her yeni sifre girme denemesinde ATM klavyesinde numaralar farkli yerlerde olsaydi hirsizimiz yine de sifreyi dogru bir sekilde yeniden uretebilirdi cunku mekansal bir kural yerine gozlemlenebilir bir motor mekansal sablon bilissel soyut ogeye ozel sirali kural bir kural ogrenmisti Rhesus maymunlarinda Bilissel taklit terimi ilk olarak Subiaul ve meslektaslari Subiaul Cantlon et al 2004 tarafindan kullanilmis ve toy bir ogrencinin uzman birinin bir kurali kullanisini taklit etmesi gibi olan bir tur gozlemleyerek ogrenme bicimi olarak tanimlanmistir Bilissel taklidi motor taklitten ayirmak icin Subiaul ve meslektaslari iki rhesus makagini dokunmatik bir ekranda ayni anda gorunen farkli fotograf setlerine belirlenen sirayla yanit vermeleri icin egitti Her denemede fotograflarin yerleri farkli yerde oldugu icin dizinlerin motor taklitle ogrenilme sansi yoktu Iki maymun da bir uzmani gozlemledikleri zaman kendi deneme yanilma yontemleriyle ogrendikleri zamana kiyasla cok daha hizli ogrendiler Her iki maymunun da performansina yonelik bir mikro analiz her iki maymunun da dort fotograftan ikisinin sirasini baslangic seviyesinden daha hizli ogrendigini gosterdi Ikinci bir deney sosyal kolaylastirmayi bu sonuclar icin bir aciklama olmaktan cikardi Ancak ucuncu bir deney baska bir maymunun yoklugunda bir bilgisayarin dogru siralamayi vurguladigi deney duzeneginde hayalet kontrol ogrenmenin gerceklesmedigini gosterdi Bilissel ve motor mekansal taklidin ayristirilmasiSubiaul ve meslektaslari iki soyut kuralin ogrenilmesini olcen bilgisayar kaynakli iki gorev yardimiyla bilissel oge odakli kurallarin ornegin cocuk kedi elma ve motor mekansal kaynakli kurallarin ornegin yukari asagi saga taklidi arasinda onemli ayrimlar oldugunu gostermistir Spesifik olarak bulduklari sonuclara gore 3 yas grubu cocuklar basarili bir sekilde ogeye ozgu kurallari taklit edebilirken bilissel taklit ayni 3 yas grubu motor mekansal kurallari taklit etmekte basarisiz olmustur Bu ayrim motor mekansal kurallarin bilissel kurallara kiyasla dogasi geregi daha zor olmasi gibi bir sebepten kaynakli degildir Takip eden calismalar 3 yas grubunun mekansal kurallari deneme yanilma yontemiyle kolaylikla ogrenebildigini ve ogrendikleri kurallari 30 saniyelik gecikme periyodundan sonra dogru bir sekilde hatirlayabildigni gostermistir Bu sonuclar 3 yas grubunun motor mekansal kurallari ogrenmedeki zorlugunun sebebinin genel olarak ogrenmedeki zorluklardan kodlama ve hatirlama kaynaklanabiliyor olma olasiligini gormezden gelmektedir Bir baska calismada 3 yas grubu cocuklara bilerek siralamada hata yapan ama ah bu dogru degil diyerek yanlislikla boyle yaptigini belirten modeller gosterilmistir Bu deney duzeneginde modeller ornegin sag ust sol alt sol ust seklinde olmasi gereken siralamayi sag ust sol ust sol alt seklinde gosterdikten sonra bu siralamanin dogru olmadigini belirtmislerdir Bu duzenekte Meltzoff un canlandirma paradigmasinda oldugu gibi cocugun gozlemlenen durumu degil sag ust sol ust sol alt amac edinilen siralamayi sag ust sol alt sol ust ogrenmesi beklendiginden bu deney hedef oykunmesi kosulludur Karsilik verme imkani sunuldugu zaman 3 yas grubu istenilen yani dogru cevabi uretmistir 3 yas grubunun hedef oykunmesi kosulundaki basarisi bu yas grubunun motor mekansal taklit yetenegindeki problemin yeni bir mekansal kurali bir model vasitasiyla vekaleten ogrenmelerinden kaynakli olabilecegi ihtimalini dahil etmemektedir orn ilgi yetersizligi dikkatini toplayamamak amac cikariminda bulunamamak Cocuklarin hedef oykunme kosulundaki basarisi sosyal ogrenmenin sosyal cikarim yoluyla amac cikarimi yapmak ve nedensel cikarim yoluyla hata algilama herhangi bir mekan spesifik taklitle ogrenme mekanizmasindan bagimsiz olarak gerceklesebilecegini gostermistir Bilissel ve motor mekansal taklit arasindaki ayrimi daha derinden incelemek icin Subiaul ve meslektaslariokul oncesi cocuklarla 2 6 yaslari bilissel oge odakli ve motor mekansal mekan odakli gorevleri iceren buyuk olcekli denek ic kesitsel bir calisma dizayn etmislerdir Bu sonuclar cocuklarin bilissel taklit performansinin veya motor mekansal taklit performansinin digerine dair tahminde bulunmakta kullanilamayacagini gostermistir Bir baska onemli nokta da yasin daha gelismis bir bilissel ve motor mekansal taklit yetenegini on gormesine ragmen cocuklarin tek tek her iki tipteki kurali da deneme yanilma yontemiyle ogrenmesi bu kurallari taklit etme yeteneklerine dair bir ongorude bulunmamistir Subiaul ve meslektaslari bu sonuclarin taklit ogrenmenin alan spesifik olup alan genel olmadigi hipoteziyle ayni dogrultuda oldugunu savunmuslardir Fakat dikkat cekilmesi gereken bir onemli nokta da Heyes ve diger arastirmacilarin savundugu yeni ogrenilmis kurallarin taklit ve cevaplamasinin alan spesifik iken asina olunan taklit ve cevaplamasinin buyuk ihtimalle alan genel ozellesmemis mekanizmalar tarafindan yonetildigi fikridir Ayrica bakinizImitation Mimic octopus Modelling psychology Monkey see monkey doKaynakca Francys Subiaul 27 October 2009 Rhesus Monkey 4 ITEM SCP via YouTube Arsivlenmis kopya 11 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Temmuz 2021 Arsivlenmis kopya 11 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Temmuz 2021 Subiaul Anderson et al 2012 Subiaul Patterson et al 2014 a b Subiaul Anderson et al 2012 Meltzoff 1995 Bellagamba Camaioni et al 2006 a b Subiaul Patterson et al 2015 NotlarSubiaul F Cantlon J Holloway R L Terrace H S 2004 Cognitive Imitation in Rhesus Macaques Science 305 5682 pp 407 410 Subiaul F et al 2015 Becoming a high fidelity super imitator what are the contributions of social and individual learning Dev Sci Subiaul F et al 2012 Multiple imitation mechanisms in children Dev Psychol 48 4 1165 1179