Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Birinci Çeçen Savaşı, diğer adıyla Çeçenistan Savaşı, Rusya Federasyonu ile Çeçen İçkerya Cumhuriyeti arasındaki, Aralık 1994'ten Ağustos 1996'ya kadar süren savaştır. 1994–1995 yıllarında, özellikle Grozni Muharebesi'nde zirveye ulaşan başlangıç harekâtından sonra Rus kuvvetleri, Çeçenistan'ın dağlık bölgelerinin kontrolünü ele geçirmeye çalıştı ancak daha üst konumda olduğu asker sayısı, silah gücü, yakın hava desteği gibi faktörlere rağmen, Çeçen gerilla savaşı ve düz arazilere yapılan baskınlar nedeniyle geri çekildi. Bunlar sonucunda oluşan Rus kuvvetlerindeki geniş çaplı demoralizasyon ve Rus kamuoyunun savaşa yönelik yaygın karşıtlığı, Boris Yeltsin hükûmetinin 1996'da Çeçenlerle ateşkes ilan etmesine ve bundan bir yıl sonra barış antlaşması imzalamasına neden oldu.
| Birinci Çeçen Savaşı | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Çeçen-Rus çatışması | |||||||
 Aralık 1994'te başkent Grozni yakınlarında Çeçen savaşçıları tarafından düşürülmüş bir Rus Mil Mi-8 askerî helikopteri. | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Arap mücahitler UNA-UNSO "Viking"Belgorod gönüllüleri İçkerya'da  İçkerya'daki Türk gönüllüler - "Boz Kurtlar" |  Rusya Federasyonu | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
 Cahar Dudayev Aslan Mashadov Zelimhan Yandarbiyev Şamil Basayev Ahmed Zakayev Fethi el-Ürdüni |  Boris Yeltsin Aleksey Mityuhin Anatoli Şkurko Vyaçeslav Tihomirov Vladimir Şamanov | ||||||
| Güçler | |||||||
 Yaklaşık 6,000 (Çeçen iddiası) 500–700 | 38,000 (Aralık 1994) 70,500 (Şubat 1995) | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| 3,654-5,622 ölü veya kayıp (Çeçen iddiası) 17,391 ölü veya kayıp (Rus iddiası) |
Diğer iddialar: 14,000 asker ölü veya kayıp ('ye göre) 1,906–3,000 kayıp | ||||||
| 30,000–40,000 sivil öldü (Rusya'ya göre) 80,000 sivil öldü (İnsan Hakları Organizasyonu'na göre) Çeçenya dışarısında 161 sivil öldü 500,000+ sivil yerinden oldu | |||||||
Rus askeri ölümlerinin resmi rakamı 5.732 iken çoğu tahmin, bu sayıyı 3.500 ile 7.500 arasında, hatta 14.000'e kadar çıkarıyor. Öldürülen Çeçen kuvvetlerinin sayısıyla ilgili kesin rakamlar olmamasına rağmen, çeşitli tahminler yaklaşık 3.000 ila 17.391 ölü veya kayıp olduğunu söylüyor. Çeşitli rakamlar, sivil ölümlerin 30.000 ila 100.000 arasında ve yaralıların 200.000'in üzerinde olduğunu tahmin ederken, 500.000'den fazla insan, Çeçenistan'daki şehirleri ve köyleri harabeye çeviren çatışmalar nedeniyle yerlerinden edildi. Çatışma, şiddet ve ayrımcılık nedeniyle Çeçen olmayan nüfusun önemli ölçüde azalmasına neden oldu.
Arka Plan
1991'de Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından eski Sovyet generali Cahar Dudayev, Çeçenistan'da hakimiyet sağladı ve Çeçen İçkerya Cumhuriyeti'ni ilan etti. 1 Aralık 1994 tarihinde Rus uçakları Grozni'yi bombaladı, 10 gün sonra 11 Aralık'ta ise Rusya Silahlı Kuvvetleri kara harekâtına başladı.
Savaş
Rusya, yaklaşık 1 yıl içinde Grozni'nin büyük kısmı da dahil olmak üzere Çeçenistan'ın kuzeyini ele geçirdi. 1995 Haziran ayında Şamil Basayev önderliğindeki bir grup Çeçen, Budyonnovsk şehrindeki bir hastaneyi ve hastane içindeki yaklaşık 1.500 kişiyi rehin aldı. Rusya rehinelerin serbest bırakılması karşılığında Çeçenlerin istediği ateşkesi kabul etti. Bu ateşkes çok uzun sürmese de Çeçen direnişçiler bu süreçte yeniden organize oldu. 6 Ağustos 1996'da Çeçen direnişçilerin saldırıları sonucu başlayan Grozni Muharebesi (Ağustos 1996) veya Çeçenlerin verdiği isimle "Cihad Operasyonu" 20 Ağustos'ta Çeçen zaferi ile sona erdi ve direnişçiler Grozni'yi geri aldı. Grozni'nin kaybedilişi sonrası Rusya ile Çeçen İçkerya Cumhuriyeti 'nı imzaladı. Anlaşma sonucu Rus kuvvetlerinin 31 Aralık 1996'ya kadar Çeçenistan topraklarından tamamen çıkması kararlaştırıldı. Ardından 12 Mayıs 1997'de imzalandı. Böylece savaş sona erdi. Rusya, ordu düzeyinde olmayan ve sayıları binli sayılarla ifade edilen Çeçen direnişçilere karşı hezimete uğrayarak savaşı kaybetti. İki taraf da birçok askeri kayıp verdi.
Ayrıca Bakınız
Kaynakça
- ^ "TURKISH VOLUNTEERS IN CHECHNYA". Jamestown Vakfı. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Nisan 2020.
- ^ a b Amjad M. Jaimoukha (2005). The Chechens: A Handbook. Psychology Press. s. 237. ISBN . 10 Aralık 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Nisan 2020.
- ^ Google Kitaplar'da Politics of Conflict: A Survey, s. 68,
- ^ Google Kitaplar'da Energy and Security in the Caucasus, s. 66,
- ^ "Radical Ukrainian Nationalism and the War in Chechnya". 12 Nisan 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Nisan 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Mart 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Mart 2023.
- ^ https://books.google.ru/books?id=MeWOAQAAQBAJ&printsec=frontcover&hl=ru#v=snippet&q=citizens%20fought&f=false []
- ^ Galeotti, Mark (2014). Russia's War in Chechnya 1994–2009. Osprey Publishing. ISBN .
- ^ "The radicalisation of the Chechen separatist movement: Myth or reality?". The Prague Watchdog. 16 Mayıs 2007. 25 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2011.
- ^ a b . MN-Files. Mosnews.com. 7 Şubat 2007. 2 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2020.
- ^ a b Saradzhyan, Simon (9 Mart 2005). "Army Learned Few Lessons From Chechnya". Moscow Times. 27 Nisan 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Nisan 2020.
- ^ Cherkasov, Alexander. . Polit.ru. 2 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2016.
- ^ . 28 Aralık 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2013.
- ^ 120 in , and 41 in
- ^ a b First Chechnya War – 1994–1996 24 Kasım 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde . GlobalSecurity.org
- ^ "The War That Continues to Shape Russia, 25 Years Later". The New York Times. 10 Aralık 2019. 10 Aralık 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Eylül 2020.
- ^ O.P. Orlov; V.P. Cherkassov. (Rusça). . 3 Kasım 1999 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2020.
- ^ Unity Or Separation: Center-periphery Relations in the Former Soviet Union By , p.122
- ^ Allah's Mountains: Politics and War in the Russian Caucasus By p.134
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Aralık 2021.
 | Savaş ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
Dış bağlantılar
- The World Regional Conflicts Project
- Crimes of War Project
- A collection of analyses and interviews of Chechen commanders conducted by the United States Marine Corps
- Documentary by Sergey Govorukhin
- First Chechnya War – 1994–199624 Kasım 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- by
- Why It All Went So Very Wrong 13 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . TIME
- U.S. Foreign Studies
- Wounded Bear27 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde . GlobalSecurity.org
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Birinci Cecen Savasi diger adiyla Cecenistan Savasi Rusya Federasyonu ile Cecen Ickerya Cumhuriyeti arasindaki Aralik 1994 ten Agustos 1996 ya kadar suren savastir 1994 1995 yillarinda ozellikle Grozni Muharebesi nde zirveye ulasan baslangic harekatindan sonra Rus kuvvetleri Cecenistan in daglik bolgelerinin kontrolunu ele gecirmeye calisti ancak daha ust konumda oldugu asker sayisi silah gucu yakin hava destegi gibi faktorlere ragmen Cecen gerilla savasi ve duz arazilere yapilan baskinlar nedeniyle geri cekildi Bunlar sonucunda olusan Rus kuvvetlerindeki genis capli demoralizasyon ve Rus kamuoyunun savasa yonelik yaygin karsitligi Boris Yeltsin hukumetinin 1996 da Cecenlerle ateskes ilan etmesine ve bundan bir yil sonra baris antlasmasi imzalamasina neden oldu Birinci Cecen SavasiCecen Rus catismasiAralik 1994 te baskent Grozni yakinlarinda Cecen savascilari tarafindan dusurulmus bir Rus Mil Mi 8 askeri helikopteri Tarih11 Aralik 1994 31 Agustos 1996 1 yil 8 ay 2 hafta ve 6 gun BolgeCecenistan ve Stavropol Krayi Ingusya bolgeleri Dagistan RusyaSonucCecen zaferi Aralik 1996 da Rus birliklerinin Cecenistan dan cekilisiTaraflarCecen Ickerya Cumhuriyeti Arap mucahitler UNA UNSO Viking Belgorod gonulluleri Ickerya da Ickerya daki Turk gonulluler Boz Kurtlar Rusya FederasyonuKomutanlar ve liderlerCahar Dudayev Aslan Mashadov Zelimhan Yandarbiyev Samil Basayev Ahmed Zakayev Fethi el UrduniBoris Yeltsin Aleksey Mityuhin Anatoli Skurko Vyaceslav Tihomirov Vladimir SamanovGuclerYaklasik 6 000 Cecen iddiasi 500 70038 000 Aralik 1994 70 500 Subat 1995 Kayiplar3 654 5 622 olu veya kayip Cecen iddiasi 17 391 olu veya kayip Rus iddiasi 5 732 asker olu veya kayip Rus iddiasi 17 892 52 000 yaralandi Diger iddialar 14 000 asker olu veya kayip ye gore 1 906 3 000 kayip30 000 40 000 sivil oldu Rusya ya gore 80 000 sivil oldu Insan Haklari Organizasyonu na gore Cecenya disarisinda 161 sivil oldu 500 000 sivil yerinden oldu Rus askeri olumlerinin resmi rakami 5 732 iken cogu tahmin bu sayiyi 3 500 ile 7 500 arasinda hatta 14 000 e kadar cikariyor Oldurulen Cecen kuvvetlerinin sayisiyla ilgili kesin rakamlar olmamasina ragmen cesitli tahminler yaklasik 3 000 ila 17 391 olu veya kayip oldugunu soyluyor Cesitli rakamlar sivil olumlerin 30 000 ila 100 000 arasinda ve yaralilarin 200 000 in uzerinde oldugunu tahmin ederken 500 000 den fazla insan Cecenistan daki sehirleri ve koyleri harabeye ceviren catismalar nedeniyle yerlerinden edildi Catisma siddet ve ayrimcilik nedeniyle Cecen olmayan nufusun onemli olcude azalmasina neden oldu Arka Plan1991 de Sovyetler Birligi nin dagilmasinin ardindan eski Sovyet generali Cahar Dudayev Cecenistan da hakimiyet sagladi ve Cecen Ickerya Cumhuriyeti ni ilan etti 1 Aralik 1994 tarihinde Rus ucaklari Grozni yi bombaladi 10 gun sonra 11 Aralik ta ise Rusya Silahli Kuvvetleri kara harekatina basladi SavasRusya yaklasik 1 yil icinde Grozni nin buyuk kismi da dahil olmak uzere Cecenistan in kuzeyini ele gecirdi 1995 Haziran ayinda Samil Basayev onderligindeki bir grup Cecen Budyonnovsk sehrindeki bir hastaneyi ve hastane icindeki yaklasik 1 500 kisiyi rehin aldi Rusya rehinelerin serbest birakilmasi karsiliginda Cecenlerin istedigi ateskesi kabul etti Bu ateskes cok uzun surmese de Cecen direnisciler bu surecte yeniden organize oldu 6 Agustos 1996 da Cecen direniscilerin saldirilari sonucu baslayan Grozni Muharebesi Agustos 1996 veya Cecenlerin verdigi isimle Cihad Operasyonu 20 Agustos ta Cecen zaferi ile sona erdi ve direnisciler Grozni yi geri aldi Grozni nin kaybedilisi sonrasi Rusya ile Cecen Ickerya Cumhuriyeti ni imzaladi Anlasma sonucu Rus kuvvetlerinin 31 Aralik 1996 ya kadar Cecenistan topraklarindan tamamen cikmasi kararlastirildi Ardindan 12 Mayis 1997 de imzalandi Boylece savas sona erdi Rusya ordu duzeyinde olmayan ve sayilari binli sayilarla ifade edilen Cecen direniscilere karsi hezimete ugrayarak savasi kaybetti Iki taraf da bircok askeri kayip verdi Ayrica BakinizIkinci Cecen SavasiKaynakca TURKISH VOLUNTEERS IN CHECHNYA Jamestown Vakfi 3 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Nisan 2020 a b Amjad M Jaimoukha 2005 The Chechens A Handbook Psychology Press s 237 ISBN 978 0 415 32328 4 10 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Nisan 2020 Google Kitaplar da Politics of Conflict A Survey s 68 Google Kitaplar da Energy and Security in the Caucasus s 66 Radical Ukrainian Nationalism and the War in Chechnya 12 Nisan 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Nisan 2020 Arsivlenmis kopya 4 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Mart 2023 https books google ru books id MeWOAQAAQBAJ amp printsec frontcover amp hl ru v snippet amp q citizens 20fought amp f false yalin URL Galeotti Mark 2014 Russia s War in Chechnya 1994 2009 Osprey Publishing ISBN 978 1782002796 The radicalisation of the Chechen separatist movement Myth or reality The Prague Watchdog 16 Mayis 2007 25 Haziran 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Haziran 2011 a b MN Files Mosnews com 7 Subat 2007 2 Mart 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Nisan 2020 a b Saradzhyan Simon 9 Mart 2005 Army Learned Few Lessons From Chechnya Moscow Times 27 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Nisan 2020 Cherkasov Alexander Polit ru 2 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Ocak 2016 28 Aralik 2002 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Kasim 2013 120 in and 41 in a b First Chechnya War 1994 1996 24 Kasim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde GlobalSecurity org The War That Continues to Shape Russia 25 Years Later The New York Times 10 Aralik 2019 10 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Eylul 2020 O P Orlov V P Cherkassov Rusca 3 Kasim 1999 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Ekim 2020 Unity Or Separation Center periphery Relations in the Former Soviet Union By p 122 Allah s Mountains Politics and War in the Russian Caucasus By p 134 Arsivlenmis kopya 3 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Aralik 2021 Savas ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz Dis baglantilarThe World Regional Conflicts Project Crimes of War Project A collection of analyses and interviews of Chechen commanders conducted by the United States Marine Corps Documentary by Sergey Govorukhin First Chechnya War 1994 199624 Kasim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde by Why It All Went So Very Wrong 13 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde TIME U S Foreign Studies Wounded Bear27 Mayis 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde GlobalSecurity org