Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Aralık 2020) |
Büyülü gerçekçilik, olağan ya da gerçekçi bir çizgide ilerleyen sanat akımlarında bulunmaması gereken sihirli ve mantık dışı ögeleri içeren sanat akımı.
Edebiyatta
Büyülü gerçekçilik; gerçekçilikte akılla çözümlenemeyen, büyülü olarak adlandırıp geçiştirilen olayları kapsayacak biçimde kurgusal gerçekliği genişleten bir edebi gerçekçiliktir.
Terim, ilk defa Alman sanat eleştirmeni tarafından kullanılmıştır. Roh, gerçekliği gösteren bir tabloyu tanımlamak için bu terimi kullanmış olsa da, Novalis mahlasını kullanan erken dönem Alman romantik şair ve düşünür Georg Philipp Friedrich von Hardenberg, Roh’dan çok daha önce, on sekizinci yüzyılın sonlarında, büyülü gerçekçi kişiden söz eder. Roh’nun resim sanatı için kullandığı Magischer Realismus kavramının İtalyancadaki karşılığı Realismo Magico’yu ilk defa hem sanat hem de edebiyat için kullanan kişi İtalyan eleştirmen, şair, oyun, roman ve öykü yazarı ’dir. Daha sonraları ise Bontempelli'nin yakın arkadaşı Arturo Uslar Pietri büyülü gerçekçilik kavramını ilk kez Latin Amerika edebiyatı için kullanarak birçok Latin Amerikalı yazarın eserlerini büyülü gerçekçi olarak sınıflandırmıştır.
Kübalı yazar Alejo Carpentier (El Reino de Este Mundo, 1949) isimli romanın ön sözünde Latin Amerika’ya özgü olduğunu iddia ettiği bir gerçekliği olağanüstü Amerika gerçekliği diye tanımlar. Ona göre tuhaf olanın sıradan olduğunu söylediği kıtaya özgü bu gerçekliği de ancak Latin Amerikalı yazarlar aktarabilirdi. Carpentier’in bu görüşleri büyülü gerçekçiliğin politik yorumlamalarında ve Latin Amerika’ya özgü bir tarz olarak algılanmasında etkili olmuştur. Bu algı, 1960'lı-70'li yıllarda Gabriel Garcia Marquez gibi yazarlarla Latin Amerika edebiyatının uluslararası başarı kazanması sonrasında daha da pekişmiştir. Ancak Büyülü gerçekçilik Latin Amerika’ya özgü bir edebi tarz değildir. Latin Amerika edebiyatıyla ilişkilendirilmesi ve dolayısıyla bu edebiyatta yaşanan patlamanın kendisine kazandırdığı ivme sayesinde büyülü gerçekçilik özellikle post-kolonyal durum ile ilgili hassasiyetlerini dile getirmek isteyen yazarların da sıkça yararlandığı bir edebi tarz olmuştur.
Günümüzde ise büyülü gerçekçilik kimliği ne olursa olsun her coğrafyadan hem post-kolonyal hem de Batılı yazarların kullandığı uluslarararsı edebi bir tarz haline gelmiştir. Nitekim Salman Rüşdi, Gabriel García Márquez, Ben Okri, Isabel Allende gibi postkolonyal yazarlardan başka Günther Grass, Jeanette Winterson, , Robert Nye, Marina Warner, hatta Latife Tekin ve Nazlı Eray gibi batılı ya da kolonyal geçmişe sahip olmayan ülkelerin yazarlarının da büyülü gerçekçi bir tarzda yazmaları bu durumu yansıtmaktadır.
Özellikleri
- Büyülü gerçekçilik, fantastik unsurlara bolca yer veren postmodern edebiyat kuramında merkez teşkil edecek akımlardandır. Köken itibarıyla, Latin Amerika’da doğmuş ve en önemli örnekleri Latin Amerikalı yazarlar tarafından verilmiştir. Dünya ölçülerinde incelendiğinde üçüncü dünya ülkelerinin; Batı kapitalizmi, eğitimi ve teknolojisi ile karşılaşması sonucunda, bu ülkelerde edebiyat alanında büyülü gerçekçilik akımı görülmeye başlamıştır. Sömürgecilik sonrası söylemle ilişkilendirildiğinde, fantezi ve gerçek olmak üzere iki farklı özelliği birleştirmesinden dolayı melezlik (hybridity) ve ‘öteki’ kavramlarına değinilmesi eserin önemli özelliklerini teşkil eder. Üçüncü dünya ülkelerindeki insanların bireysel, toplumsal, ekonomik sorunlarını işlemek için kullanılan, dolayısıyla politik kaygı taşıyan bir akım olmuştur.
- Büyülü gerçekçilik, gerçek ve fantastik, alışılmış ve alışılmamış olanı bir arada kullanır. Fantastik veya alışılmamış olan, eserde büyülü bir hale dönüşür. Dolayısıyla, büyülü gerçekçilik, gerçek ve fantastiğin mükemmel oranda bileşimi olarak algılanmalıdır. Büyülü gerçekçi bir eser, doğal olan ile doğaüstü olanı okuyucuyu şaşırtmadan kaynaştırmalıdır.
- Büyülü gerçekçi bir eserde doğaüstü, perilerle, cinlerle, hayaletlerle dolu masalların, destanların, efsanelerin ve halk hikâyelerinin yararlanılması sonucu mitsel bir geleneğin yansıması olarak ortaya çıkar. Bu mitsel yansımalar eserin fantastik kısmını oluşturur. Yani, esere doğaüstü unsuru katabilmek için yerel folklordan yararlanılır. Geleneksel sözlü edebiyatın kullandığı anlatım teknikleri kullanılabilir.
- Büyülü gerçekçi bir eserde anlatıcı, okuyucunun tuhaf olandaki mantıksızlığı fark etmemesini sağlamak amacıyla, hiçbir açıklamada bulunmadan, bir uzaklık duygusu yaratarak olayları okuyucuya aktarır. Anlatıcının ketumluğu sayesinde uzaklık ve uzaklaşma duyguları yaratılırken, olaylar ve bu olayların akışı ön plana çıkmaktadır. Büyülü gerçekçilikte sıkça kullanılan ironi de anlatıcının yaratmış olduğu büyülü dünyadan kendisini uzak tutmasını sağlar.
- Anlatıcının ketumluğu ve ironinin kullanılması, eserde karakterlerin sunumunu, yer ve zaman algılarını etkilemektedir. Büyülü gerçekçilikte karakterler daha çok gerçekleştirdikleri eylemlerle tanıtılmakta, karakterlerin ruhsal, psikolojik ve ahlaki özellikleri açıklanmamaktadır. Yer ve zaman, eserde belirsiz kalır. Mitsel mekânlar kullanılır. Düz çizgisel bir zaman algısı yoktur, daha çok çevrimsel zaman algısı hâkimdir. Bazen semboller ve çağrışımlar, bazen de halk hikâyeleri, masallar, efsaneler, destanlar ve düşler yardımıyla geçmiş, şimdi ve gelecek iç içe geçer. Üslup açısından bakıldığında büyülü gerçekçilik, benzetme, mecaz, mübalağa, tekrarlar, sembolizm, ironi ve paradoks gibi pek çok söz sanatını kullanmaktadır.
Önemli öncüleri ve eserleri
Büyülü gerçekçilik akımının edebiyatta önde gelen yazarlarından bazıları ve ünlü eserleri şöyle sıralanabilir:
- Jorge Luis Borges - Alçaklığın Evrensel Tarihi (Historia Universal de la Infamia)
- - Haitililerin Büyülü Gerçekçiliği (Realisme Merveilleux des Haitiens)
- Isabel Allende - (La casa de los espíritus)
- Miguel Ángel Asturias - Men of Maize (Hombres de maíz)
- Miguel Ángel Asturias - Başkan (El Señor Presidente)
- Mihail Bulgakov - Usta ile Margarita (Master i Margarita)
- Italo Calvino - Görünmez Şehirler (Le città invisibili)
- İhsan Oktay Anar - Suskunlar
- Hasan Âli Toptaş - Gölgesizler
- Otar Çiladze — Yolda Bir Adam Gidiyordu (გზაზე ერთი კაცი მიდიოდა)
- Peter Carey - Illywhacker
- Alejo Carpentier - Bu Dünyanın Krallığı (El reino de este mundo)
- - The Magic Toyshop
- Louis-Ferdinand Céline - Journey to the End of the Night (Voyage au bout de la nuit)
- - The Obscene Bird of the Night (El obsceno pájaro de la noche)
- Ralph Ellison - Invisible Man
- Laura Esquivel - Acı Çikolata (Como agua para chocolate)
- - The Carpathians
- Carlos Fuentes - Artemio Cruz'un Ölümü (La muerte de Artemio Cruz)
- - January (Enero)
- Gabriel García Márquez - Yüzyıllık Yalnızlık (Cien años de soledad)
- Günter Grass - Teneke Trampet (Die Blechtrommel)
- Hans Henny Jahnn - The Shoreless River (Fluss ohne Ufer)
- - Ironweed
- - Green Grass, Running Water
- Milan Kundera - Veda Valsi (The Farewell Waltz)
- - De komst van Joachim Stiller
- Curzio Malaparte - Kaputt (Kaputt)
- Yann Martel - Pi'nin Yaşamı (Life of Pi)
- Toni Morrison - Solomon'un Şarkısı (Song of Solomon)
- Haruki Murakami - İmkânsızın Şarkısı (Noruvei No Mori)
- Ben Okri - Aç Yol (The Famished Road)
- Juan Rulfo - Pedro Páramo (Pedro Páramo)
- Salman Rüşdi - Geceyarısı Çocukları (Midnight's Children)
- José Saramago - Baltasar ve Blimunda (Baltasar and Blimunda)
- Patrick Süskind - Koku (Das Parfum)
- Michel Tournier - Kızılağaçlar Kralı (Le Roi des Aulnes)
- Jeanette Winterson - Vişnenin Cinsiyeti (Sexing the Cherry)
- Ngugi wa Thiong'o- The Wizard of the Crow
- Louis de Bernières-Don Emmanuel'in Alt Tarafları (The War of Don Emmanuel's Nether Parts)
- Latife Tekin- Sevgili Arsız Ölüm (Dear Shameless Death)
Bahtiyar Ali- Êvara Perwaneyê (Pervanenin Akşamı,Hinara Dawîya Dinyayê Dünyanın Son Narı)
Kaynakça
- ^ a b c d e Arargüç, M. Fikret. Büyülü Gerçekçilik ve Louis de Berniéres'nin Latin Amerika Üçlemesi, Çizgi kitabevi, Konya, 2016. https://www.academia.edu/31904213/B%C3%BCy%C3%BCl%C3%BC_Ger%C3%A7ek%C3%A7ilik_ve_Louis_de_Bernierenin_Latin_Amerika_%C3%9C%C3%A7lemesi 10 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ BÜYÜLÜ GERÇEKÇİLİK 25 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . BÜYÜLÜ GERÇEKÇİLİK: LATİFE TEKİN’İN SEVGİLİ ARSIZ ÖLÜM VE ANGELA CARTER’IN BÜYÜLÜ OYUNCAKÇI DÜKKÂNI İSİMLİ ESERLERİNİN KARŞILAŞTIRMASI Derya EMİR1 Hatice Elif DİLER2
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Aralik 2020 Buyulu gercekcilik olagan ya da gercekci bir cizgide ilerleyen sanat akimlarinda bulunmamasi gereken sihirli ve mantik disi ogeleri iceren sanat akimi EdebiyattaBuyulu gercekcilik gercekcilikte akilla cozumlenemeyen buyulu olarak adlandirip gecistirilen olaylari kapsayacak bicimde kurgusal gercekligi genisleten bir edebi gercekciliktir Terim ilk defa Alman sanat elestirmeni tarafindan kullanilmistir Roh gercekligi gosteren bir tabloyu tanimlamak icin bu terimi kullanmis olsa da Novalis mahlasini kullanan erken donem Alman romantik sair ve dusunur Georg Philipp Friedrich von Hardenberg Roh dan cok daha once on sekizinci yuzyilin sonlarinda buyulu gercekci kisiden soz eder Roh nun resim sanati icin kullandigi Magischer Realismus kavraminin Italyancadaki karsiligi Realismo Magico yu ilk defa hem sanat hem de edebiyat icin kullanan kisi Italyan elestirmen sair oyun roman ve oyku yazari dir Daha sonralari ise Bontempelli nin yakin arkadasi Arturo Uslar Pietri buyulu gercekcilik kavramini ilk kez Latin Amerika edebiyati icin kullanarak bircok Latin Amerikali yazarin eserlerini buyulu gercekci olarak siniflandirmistir Kubali yazar Alejo Carpentier El Reino de Este Mundo 1949 isimli romanin on sozunde Latin Amerika ya ozgu oldugunu iddia ettigi bir gercekligi olaganustu Amerika gercekligi diye tanimlar Ona gore tuhaf olanin siradan oldugunu soyledigi kitaya ozgu bu gercekligi de ancak Latin Amerikali yazarlar aktarabilirdi Carpentier in bu gorusleri buyulu gercekciligin politik yorumlamalarinda ve Latin Amerika ya ozgu bir tarz olarak algilanmasinda etkili olmustur Bu algi 1960 li 70 li yillarda Gabriel Garcia Marquez gibi yazarlarla Latin Amerika edebiyatinin uluslararasi basari kazanmasi sonrasinda daha da pekismistir Ancak Buyulu gercekcilik Latin Amerika ya ozgu bir edebi tarz degildir Latin Amerika edebiyatiyla iliskilendirilmesi ve dolayisiyla bu edebiyatta yasanan patlamanin kendisine kazandirdigi ivme sayesinde buyulu gercekcilik ozellikle post kolonyal durum ile ilgili hassasiyetlerini dile getirmek isteyen yazarlarin da sikca yararlandigi bir edebi tarz olmustur Gunumuzde ise buyulu gercekcilik kimligi ne olursa olsun her cografyadan hem post kolonyal hem de Batili yazarlarin kullandigi uluslarararsi edebi bir tarz haline gelmistir Nitekim Salman Rusdi Gabriel Garcia Marquez Ben Okri Isabel Allende gibi postkolonyal yazarlardan baska Gunther Grass Jeanette Winterson Robert Nye Marina Warner hatta Latife Tekin ve Nazli Eray gibi batili ya da kolonyal gecmise sahip olmayan ulkelerin yazarlarinin da buyulu gercekci bir tarzda yazmalari bu durumu yansitmaktadir OzellikleriBuyulu gercekcilik fantastik unsurlara bolca yer veren postmodern edebiyat kuraminda merkez teskil edecek akimlardandir Koken itibariyla Latin Amerika da dogmus ve en onemli ornekleri Latin Amerikali yazarlar tarafindan verilmistir Dunya olculerinde incelendiginde ucuncu dunya ulkelerinin Bati kapitalizmi egitimi ve teknolojisi ile karsilasmasi sonucunda bu ulkelerde edebiyat alaninda buyulu gercekcilik akimi gorulmeye baslamistir Somurgecilik sonrasi soylemle iliskilendirildiginde fantezi ve gercek olmak uzere iki farkli ozelligi birlestirmesinden dolayi melezlik hybridity ve oteki kavramlarina deginilmesi eserin onemli ozelliklerini teskil eder Ucuncu dunya ulkelerindeki insanlarin bireysel toplumsal ekonomik sorunlarini islemek icin kullanilan dolayisiyla politik kaygi tasiyan bir akim olmustur Buyulu gercekcilik gercek ve fantastik alisilmis ve alisilmamis olani bir arada kullanir Fantastik veya alisilmamis olan eserde buyulu bir hale donusur Dolayisiyla buyulu gercekcilik gercek ve fantastigin mukemmel oranda bilesimi olarak algilanmalidir Buyulu gercekci bir eser dogal olan ile dogaustu olani okuyucuyu sasirtmadan kaynastirmalidir Buyulu gercekci bir eserde dogaustu perilerle cinlerle hayaletlerle dolu masallarin destanlarin efsanelerin ve halk hikayelerinin yararlanilmasi sonucu mitsel bir gelenegin yansimasi olarak ortaya cikar Bu mitsel yansimalar eserin fantastik kismini olusturur Yani esere dogaustu unsuru katabilmek icin yerel folklordan yararlanilir Geleneksel sozlu edebiyatin kullandigi anlatim teknikleri kullanilabilir Buyulu gercekci bir eserde anlatici okuyucunun tuhaf olandaki mantiksizligi fark etmemesini saglamak amaciyla hicbir aciklamada bulunmadan bir uzaklik duygusu yaratarak olaylari okuyucuya aktarir Anlaticinin ketumlugu sayesinde uzaklik ve uzaklasma duygulari yaratilirken olaylar ve bu olaylarin akisi on plana cikmaktadir Buyulu gercekcilikte sikca kullanilan ironi de anlaticinin yaratmis oldugu buyulu dunyadan kendisini uzak tutmasini saglar Anlaticinin ketumlugu ve ironinin kullanilmasi eserde karakterlerin sunumunu yer ve zaman algilarini etkilemektedir Buyulu gercekcilikte karakterler daha cok gerceklestirdikleri eylemlerle tanitilmakta karakterlerin ruhsal psikolojik ve ahlaki ozellikleri aciklanmamaktadir Yer ve zaman eserde belirsiz kalir Mitsel mekanlar kullanilir Duz cizgisel bir zaman algisi yoktur daha cok cevrimsel zaman algisi hakimdir Bazen semboller ve cagrisimlar bazen de halk hikayeleri masallar efsaneler destanlar ve dusler yardimiyla gecmis simdi ve gelecek ic ice gecer Uslup acisindan bakildiginda buyulu gercekcilik benzetme mecaz mubalaga tekrarlar sembolizm ironi ve paradoks gibi pek cok soz sanatini kullanmaktadir Onemli onculeri ve eserleriBuyulu gercekcilik akiminin edebiyatta onde gelen yazarlarindan bazilari ve unlu eserleri soyle siralanabilir Jorge Luis Borges Alcakligin Evrensel Tarihi Historia Universal de la Infamia Haitililerin Buyulu Gercekciligi Realisme Merveilleux des Haitiens Isabel Allende La casa de los espiritus Miguel Angel Asturias Men of Maize Hombres de maiz Miguel Angel Asturias Baskan El Senor Presidente Mihail Bulgakov Usta ile Margarita Master i Margarita Italo Calvino Gorunmez Sehirler Le citta invisibili Ihsan Oktay Anar Suskunlar Hasan Ali Toptas Golgesizler Otar Ciladze Yolda Bir Adam Gidiyordu გზაზე ერთი კაცი მიდიოდა Peter Carey Illywhacker Alejo Carpentier Bu Dunyanin Kralligi El reino de este mundo The Magic Toyshop Louis Ferdinand Celine Journey to the End of the Night Voyage au bout de la nuit The Obscene Bird of the Night El obsceno pajaro de la noche Ralph Ellison Invisible Man Laura Esquivel Aci Cikolata Como agua para chocolate The Carpathians Carlos Fuentes Artemio Cruz un Olumu La muerte de Artemio Cruz January Enero Gabriel Garcia Marquez Yuzyillik Yalnizlik Cien anos de soledad Gunter Grass Teneke Trampet Die Blechtrommel Hans Henny Jahnn The Shoreless River Fluss ohne Ufer Ironweed Green Grass Running Water Milan Kundera Veda Valsi The Farewell Waltz De komst van Joachim Stiller Curzio Malaparte Kaputt Kaputt Yann Martel Pi nin Yasami Life of Pi Toni Morrison Solomon un Sarkisi Song of Solomon Haruki Murakami Imkansizin Sarkisi Noruvei No Mori Ben Okri Ac Yol The Famished Road Juan Rulfo Pedro Paramo Pedro Paramo Salman Rusdi Geceyarisi Cocuklari Midnight s Children Jose Saramago Baltasar ve Blimunda Baltasar and Blimunda Patrick Suskind Koku Das Parfum Michel Tournier Kizilagaclar Krali Le Roi des Aulnes Jeanette Winterson Visnenin Cinsiyeti Sexing the Cherry Ngugi wa Thiong o The Wizard of the Crow Louis de Bernieres Don Emmanuel in Alt Taraflari The War of Don Emmanuel s Nether Parts Latife Tekin Sevgili Arsiz Olum Dear Shameless Death Bahtiyar Ali Evara Perwaneye Pervanenin Aksami Hinara Dawiya Dinyaye Dunyanin Son Nari Kaynakca a b c d e Ararguc M Fikret Buyulu Gercekcilik ve Louis de Bernieres nin Latin Amerika Uclemesi Cizgi kitabevi Konya 2016 https www academia edu 31904213 B C3 BCy C3 BCl C3 BC Ger C3 A7ek C3 A7ilik ve Louis de Bernierenin Latin Amerika C3 9C C3 A7lemesi 10 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde BUYULU GERCEKCILIK 25 Aralik 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde BUYULU GERCEKCILIK LATIFE TEKIN IN SEVGILI ARSIZ OLUM VE ANGELA CARTER IN BUYULU OYUNCAKCI DUKKANI ISIMLI ESERLERININ KARSILASTIRMASI Derya EMIR1 Hatice Elif DILER2