Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Canik beylikleri, bugünkü Orta Karadeniz ve Doğu Karadeniz'in bir kısmına 14. ve 15. yüzyıllarda hakim olan (ikinci dönem Anadolu beyliklerine) verilen ad.
Canik Beylikleri | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1300'ler-1460 | |||||||||
 | |||||||||
| Başkent | (Çeşitli) | ||||||||
| Yaygın dil(ler) | Türkçe | ||||||||
| Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
| Günümüzdeki durumu |  Türkiye | ||||||||
Taceddinoğulları Beyliği, Bafra Beyliği, Kubadoğulları Emirliği, Taşanoğulları Beyliği, Kutluşahlar Beyliği ve Hacıemiroğulları Beyliği'nden müteşekkil olan bu beylikler tek bir hanedanın hüküm sürdüğü belirli sınırlara sahip beylikler değil, her biri farklı bir aile tarafından yönetilen ve sınırları hâlen tam olarak belirlenemeyen beyliklerdir. Canik beylikleri zaman zaman kısmen veya tam bağımsız olmuşlarsa da çoğu zaman Eretna Beyliği, Kadı Burhaneddin Devleti ve Osmanlı Devleti'ne bağlı olarak varlıklarını devam ettirmişlerdir.
Tarih
1243 Kösedağ Muharebesi'nden sonra Anadolu Moğolların kontrolüne girmiş ve Selçuklu sultanları İlhanlılara bağlı olmuştur. Anadolu Selçuklu Devleti'nin uçlarında yaşayan Türkmen boyları, yarı bağımsız beylikler oluşturmuşlardır. Doğu Karadeniz bölgesinde Eretna Beyliği'nin sözde vasalları olan bir dizi küçük beylik ortaya çıktı. Tarihçiler bu beyliklerin hepsini Canik Beylikleri olarak adlandırmaktadır.Yeşilırmak Deltasına Taceddinoğulları yerleşti. Doğusunda Canik Beylikleri'nin en güçlüsü Hacıemiroğulları Beyliği bulunuyordu. Bu beylik 13. yüzyılın sonunda Ordu vilayetini fetheden Çepni Türkmenleri tarafından kuruldu. Taceddinoğulları'nın batısında, Ladik ve Kavak'ta Kubadoğulları Emirliği, güneyinde merkezi Amasya olan Kutluşahlar, Havza ve Vezirköprü'de Taşanoğulları Beyliği hüküm sürüyordu.
Moğolların Anadolu'dan ayrılmasıyla bölgenin siyasi yapısı değişmeye başladı. Bunun sonucunda daha önce Selçuklu uç topraklarıyla yetinen Türkmenler, Trabzon İmparatorluğu'na baskın düzenlemeye başladılar. 14. yüzyılın başlarından itibaren Yunan kaynaklarına göre, Doğu Karadeniz bölgesinin yaklaşık 500 kilometrelik kısmı Türkmenler tarafından fethedilmiş ve Hamsiköy, Torul, Gümüşhane ve Kovanlı onlarla Rumlar arasındaki sınır haline gelmiştir. Bölgedeki Türkmen yoğunluğu o kadar arttı ki, baskılarına dayanamayan Rumlar, Trabzon çevresindeki kırsal kesimdeki topraklarını terk ederek şehre taşındı. Hacıemiroğulları 1347'de Fatsa ve Ünye'yi, 1396'da Giresun'u fethetti. Bundan yaklaşık yedi yıl sonra bölgeye gelen İspanya Büyükelçisi Ruy Claviho, 10.000 askeri bulunan Hacıemiroğulları'nın topraklarını Tirebolu'ya kadar genişlettiklerini bildirdi. Moğol sonrası dönemde ikinci büyük Türkmen beyliği Taceddinoğulları idi. 1379'da Taceddinoğulları Trabzon İmparatorluğu ile mücadele ederek Yeşilırmak ağzı çevresini fethettiler. 1386 tarihli bir kayda göre Taceddinoğulları'nın 12 bin askeri vardı. Bu, 60.000'in üzerinde bir nüfusa tekabül etmektedir. Trabzon İmparatorluğu'nun nüfusunun 10 binden fazla olmadığı bir dönemde, Canik beyliklerinin toplamda 20-25 bin kadar askeri bulunuyordu.
I. Bayezid döneminde bölge Osmanlı tarafından imparatorluğa dahil edilmeye başlandığında 1393 yılında dağılan ilk beylik Kutluşahlar olmuştur. Daha sonra tüm Canik Beylikleri çeşitli tarihlerde Osmanlı İmparatorluğu bünyesine katıldı. 1402 Ankara Muharebesi yenilgisinden sonra Osmanlı'da fetret devri başlamış ve beyliklerin çoğu kısa bir süre de olsa Canik yöresinde varlıklarını yeniden sürdürmüştür. Yerel beyler hem bağımsız hareket ettiler hem de topraklarını genişletmeye çalıştılar ve ittifaklar kurdular. Fetret döneminin 1413'te sona ermesinden sonra, Canik'in neredeyse tamamı yeniden Osmanlı İmparatorluğu'na dahil oldu.I. Mehmed tarafından ilk olarak Türkmen muhaliflerinden (İbn Arabşah'ın "Canik emirliğinin hükümdarı" dediği) Cüneyd Kubadoğlu 1419'da Osmanlı'ya bağlılığı kabul etti. Hacıemiroğulları ve Taceddinoğulları 1427/28 tarihine kadar varlıklarını sürdürdüler; En son olarak Taşanoğulları Beyliği Osmanlı'ya (1430'da) dahil oldu. Merkezi Samsun olan bölgede kurulan sancak (Canik Sancağı) olarak adlandırılmıştır. Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasından kısa bir süre önce bu sancak feshedilerek adı Samsun olarak değiştirilmiştir. Günümüzde Canik, Türkiye'de Karadeniz kıyılarının orta kesiminin ve bu kesimdeki dağların (Canik Dağları) coğrafi adıdır.
Beylikler
| Beylik | Başkenti | Dağılış Tarihi |
|---|---|---|
| Bafra Beyliği | Bafra | 1460 |
| Hacıemiroğulları Beyliği | Mesudiye | 1427 |
| Kubadoğulları Emirliği | Ladik | 1428 |
| Kutluşahlar Beyliği | Amasya | 1381 |
| Tâceddinoğulları Beyliği | Orduköy | 1415 |
| Taşanoğulları Beyliği | Merzifon | 1398 |
Beyliklerin tamamı Osmanlı Devleti bünyesine katılmıştır.
Beyler
Hanedanların bazı beylerinin isimleri:
- Kutluşah:
- Hacı Kutlu Şah Bey (1340-1361)
- Hacı Şâdgeldi Bey (1361-1381)
- Fahrüddîn Ahmed Bey (1381-1393)
- Tacettinoğulları (Tâcüddînoğulları)
- Tâcüddîn Doğan Şah (1308-1346)
- Tâcüddîn Bey (1346-1387)
- Mahmud Çelebi (1387-1423)
- Hüsâmüddîn Hasan Bey (1423-1425)
- Hacıemiroğulları (Bayramoğulları)
- Hacı Bayram Bey (1313-1331)
- Hacı Emir Bey (1331-1361)
- Süleyman Bey (1386-1392)
Kaynakça
- Dilcimen, Kâzım (1940), Canik Beyleri, Samsun: Ahali Matbaası
- ^ a b c d e f Karakök 2018.
- ^ Bryer 1975, s. 128.
- ^ Bryer 1975, s. 130—131.
- ^ Kuş 2016, s. 3.
- ^ a b Kastritsis 2007, s. 74.
- ^ Еремеев, Мейер 1992.
- ^ Yılmaz Öztuna:Devletler ve Hanedanlar, Kültür bakanlığı, 1996, pp.86-87
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Canik beylikleri bugunku Orta Karadeniz ve Dogu Karadeniz in bir kismina 14 ve 15 yuzyillarda hakim olan ikinci donem Anadolu beyliklerine verilen ad Canik Beylikleri1300 ler 1460Baskent Cesitli Yaygin dil ler TurkceTarihce Kurulusu1300 ler Dagilisi1460Onculler ArdillarTurkiye Selcuklu Devleti Osmanli ImparatorluguGunumuzdeki durumu Turkiye Taceddinogullari Beyligi Bafra Beyligi Kubadogullari Emirligi Tasanogullari Beyligi Kutlusahlar Beyligi ve Haciemirogullari Beyligi nden mutesekkil olan bu beylikler tek bir hanedanin hukum surdugu belirli sinirlara sahip beylikler degil her biri farkli bir aile tarafindan yonetilen ve sinirlari halen tam olarak belirlenemeyen beyliklerdir Canik beylikleri zaman zaman kismen veya tam bagimsiz olmuslarsa da cogu zaman Eretna Beyligi Kadi Burhaneddin Devleti ve Osmanli Devleti ne bagli olarak varliklarini devam ettirmislerdir Tarih1243 Kosedag Muharebesi nden sonra Anadolu Mogollarin kontrolune girmis ve Selcuklu sultanlari Ilhanlilara bagli olmustur Anadolu Selcuklu Devleti nin uclarinda yasayan Turkmen boylari yari bagimsiz beylikler olusturmuslardir Dogu Karadeniz bolgesinde Eretna Beyligi nin sozde vasallari olan bir dizi kucuk beylik ortaya cikti Tarihciler bu beyliklerin hepsini Canik Beylikleri olarak adlandirmaktadir Yesilirmak Deltasina Taceddinogullari yerlesti Dogusunda Canik Beylikleri nin en guclusu Haciemirogullari Beyligi bulunuyordu Bu beylik 13 yuzyilin sonunda Ordu vilayetini fetheden Cepni Turkmenleri tarafindan kuruldu Taceddinogullari nin batisinda Ladik ve Kavak ta Kubadogullari Emirligi guneyinde merkezi Amasya olan Kutlusahlar Havza ve Vezirkopru de Tasanogullari Beyligi hukum suruyordu Mogollarin Anadolu dan ayrilmasiyla bolgenin siyasi yapisi degismeye basladi Bunun sonucunda daha once Selcuklu uc topraklariyla yetinen Turkmenler Trabzon Imparatorlugu na baskin duzenlemeye basladilar 14 yuzyilin baslarindan itibaren Yunan kaynaklarina gore Dogu Karadeniz bolgesinin yaklasik 500 kilometrelik kismi Turkmenler tarafindan fethedilmis ve Hamsikoy Torul Gumushane ve Kovanli onlarla Rumlar arasindaki sinir haline gelmistir Bolgedeki Turkmen yogunlugu o kadar artti ki baskilarina dayanamayan Rumlar Trabzon cevresindeki kirsal kesimdeki topraklarini terk ederek sehre tasindi Haciemirogullari 1347 de Fatsa ve Unye yi 1396 da Giresun u fethetti Bundan yaklasik yedi yil sonra bolgeye gelen Ispanya Buyukelcisi Ruy Claviho 10 000 askeri bulunan Haciemirogullari nin topraklarini Tirebolu ya kadar genislettiklerini bildirdi Mogol sonrasi donemde ikinci buyuk Turkmen beyligi Taceddinogullari idi 1379 da Taceddinogullari Trabzon Imparatorlugu ile mucadele ederek Yesilirmak agzi cevresini fethettiler 1386 tarihli bir kayda gore Taceddinogullari nin 12 bin askeri vardi Bu 60 000 in uzerinde bir nufusa tekabul etmektedir Trabzon Imparatorlugu nun nufusunun 10 binden fazla olmadigi bir donemde Canik beyliklerinin toplamda 20 25 bin kadar askeri bulunuyordu I Bayezid doneminde bolge Osmanli tarafindan imparatorluga dahil edilmeye baslandiginda 1393 yilinda dagilan ilk beylik Kutlusahlar olmustur Daha sonra tum Canik Beylikleri cesitli tarihlerde Osmanli Imparatorlugu bunyesine katildi 1402 Ankara Muharebesi yenilgisinden sonra Osmanli da fetret devri baslamis ve beyliklerin cogu kisa bir sure de olsa Canik yoresinde varliklarini yeniden surdurmustur Yerel beyler hem bagimsiz hareket ettiler hem de topraklarini genisletmeye calistilar ve ittifaklar kurdular Fetret doneminin 1413 te sona ermesinden sonra Canik in neredeyse tamami yeniden Osmanli Imparatorlugu na dahil oldu I Mehmed tarafindan ilk olarak Turkmen muhaliflerinden Ibn Arabsah in Canik emirliginin hukumdari dedigi Cuneyd Kubadoglu 1419 da Osmanli ya bagliligi kabul etti Haciemirogullari ve Taceddinogullari 1427 28 tarihine kadar varliklarini surdurduler En son olarak Tasanogullari Beyligi Osmanli ya 1430 da dahil oldu Merkezi Samsun olan bolgede kurulan sancak Canik Sancagi olarak adlandirilmistir Turkiye Cumhuriyeti nin kurulmasindan kisa bir sure once bu sancak feshedilerek adi Samsun olarak degistirilmistir Gunumuzde Canik Turkiye de Karadeniz kiyilarinin orta kesiminin ve bu kesimdeki daglarin Canik Daglari cografi adidir BeyliklerBeylik Baskenti Dagilis TarihiBafra Beyligi Bafra 1460Haciemirogullari Beyligi Mesudiye 1427Kubadogullari Emirligi Ladik 1428Kutlusahlar Beyligi Amasya 1381Taceddinogullari Beyligi Ordukoy 1415Tasanogullari Beyligi Merzifon 1398 Beyliklerin tamami Osmanli Devleti bunyesine katilmistir BeylerHanedanlarin bazi beylerinin isimleri Kutlusah Haci Kutlu Sah Bey 1340 1361 Haci Sadgeldi Bey 1361 1381 Fahruddin Ahmed Bey 1381 1393 Tacettinogullari Tacuddinogullari Tacuddin Dogan Sah 1308 1346 Tacuddin Bey 1346 1387 Mahmud Celebi 1387 1423 Husamuddin Hasan Bey 1423 1425 Haciemirogullari Bayramogullari Haci Bayram Bey 1313 1331 Haci Emir Bey 1331 1361 Suleyman Bey 1386 1392 KaynakcaDilcimen Kazim 1940 Canik Beyleri Samsun Ahali Matbaasi a b c d e f Karakok 2018 Bryer 1975 s 128 Bryer 1975 s 130 131 Kus 2016 s 3 a b Kastritsis 2007 s 74 Eremeev Mejer 1992 Yilmaz Oztuna Devletler ve Hanedanlar Kultur bakanligi 1996 975 1704 715 pp 86 87