Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Carnegie Kütüphanesi, İskoç iş adamı ve hayırsever Andrew Carnegie tarafından yapılan bağışlarla kurulan bir kütüphanedir. 1883 ile 1929 arasında toplamda 2,509 Carnegie kütüphanesi yapılmıştır ve bunların arasında kamu veya üniversite kütüphaneleri sistemine bağlı olanlar da vardır. Rakamsal olarak açıklamak gerekirse; ABD'de 1689, İngiltere ve İrlanda'da 660, Kanada'da 125 ve Avustralya, Yeni Zelanda, Güney Afrika, Belçika ve Fransa'da birçok kütüphane yaptırmıştır.
İlk başlarda Carnegie kütüphaneleri İskoçya veya Pittsburgh,Pensilvanya gibi Carnegie'in bizzat kişisel bağlantıda olduğu yerlerde kurulmuştu. 1899'dan itibaren, Carnegie bu alanların dışındaki yerlere bağışları artırmaya başladı.
Sonraki yıllarda çok az sayıda kasabanın bağış başvurusu kabul edildi. Son bağışın yapıldığı 1919 yılında, ABD'de neredeyse yarısı Carnegie bağışları tarafından yapılmış olmak üzere 3500 kütüphane bulunuyordu. Sadece ABD'de yaptığı bağışlar ise günümüz parası ile 1.3 milyar doları buluyordu.
Tarihçe
Carnegie kütüphanelerinin ilki doğum yeri olan Dunfermline, İskoçya'da Dunfermline Carnegie Kütüphanesi adı ile açılmıştır. 1881 yılında yaptırılmıştır ve açılışı ise 1883'te gerçekleşmiştir. Kumtaşından yapılan bu binanın ön girişindeki duvara şu söz kazınmıştır: "Let there be light" (Türkçe: Bırakın orada ışık olsun)
Carnegie tarafından ABD'de yaptırılan ilk kütüphane ise sonradan memleketi gibi benimsediği Allegheny, Pensilvanya'da 1886'da açılmıştır. 1890'da da ABD'deki ikinci kütüphanesi açılmıştır. Bu bina aynı zamanda dünyadaki ilk Carnegie Müzik Salonu'nun bulunduğu kütüphane olma özelliğini taşır.
ABD'de ilk Carnegie kütüphanesi 1889 yılında 'da açılmıştır. Pittsburgh'un 15 kilometre kuzeyinde olan bu kasaba Carnegie Demir Şirketi'ne ev sahipliği yapıyordu. 1893'te yapılan eklemeler binanın büyüklüğünü 2 katına çıkarmış ve aynı zamanda ABD'deki 3. Carnegie Müzik Salonu'nu da içerisinde barındırmıştır.
İlk başlarda, Carnegie bağış düşüncesini sadece birkaç kasaba ile sınırlandırmıştı. Bunlar daha çok İskoçya ve Pittsburgh bölgesindeydi. ABD'de yapılan ilk 10 kütüphanenin 7'si Pittsburgh yakınlarında kurulmuştur. Mimari eleştirmen Patricia Lowry Carnegie kütüphaneleri hakkında şunu söylemiştir: "Bu güne kadar, Carnegie'in ücretsiz halk kütüphaneleri, Pittsburgh'un en büyük kültürel ihracı duruma gelmiştir. Ve bu ihraç aslında milyonlarca insanın düşüncesini ve hayatını değiştiren bir hediyedir."
1898'e kadar, güneybatı Pensilvanya dışında tüm ABD'de yalnızca bir kütüphane yaptırılmıştır. Bu kütüphane Fairfield, Iowa'da 1892 yılında faaliyete geçmiştir. Bu bağış, Carnegie ile bizzat doğrudan bir yakınlığın olmadığı bir yer olmasından dolayı, kendisinin yakın zamanda kuracağı binlerce daha kütüphane için önemli bir temel oluşturmuştur.
1899'dan itibaren, Carnegie kuruluşunun yaptığı bağış miktarındaki belirgin bir artışla beraber açılan kütüphane sayısında da bir artış yaşanmıştır. Bu dönem 'nün İç Savaş sonrası yükseilişi ile aynı döneme rastlar. Kadınlar Kulübü Carnegie vakfı ile beraber kütüphane, hastane ve okul yapımı gibi sosyal işler konusunda 19. yüzyıl sonu ile 20. yüzyılın ilk çeyreği arasında etkili olmuşlardır. Yine ABD'de yapılan kütüphanelerin yaklaşık %80'i bu iki vakıf sayesinde gerçekleşmiştir.
Carnegie "çalışkan ve hevesli; her şeyi hazır isteyenler için değil, fakat hırslı ve kendi kendine yetebilenler başkalarının yardımını hak ederler" düşüncesinde insanlara bağış yapmaya inanıyordu. Irkçı politikanın olduğu zamanlarda, siyahi insanların Güney Eyaletleri'nde halk kütüphanelerine girişi yasaktı. Kendi kütüphanelerinde ırk ayrımını kaldırmayı direnmektense, Afrikalı Amerikalıların kullandığı farklı kütüphanelere bağış yaptı. Buna örnek olarak Houston'da kurulan Coloured Carnegie Library (Renkliler için Carnegie Kütüphanesi) yine Carnegie tarafından yapılan bağışlarla kurulmuştur. 1914 yılında Savannah, Georgia'da siyahi insanlar için kurulan Carnegie kütüphanesi ise kamu kütüphaneliğinden dışlanmıştır. Özel olarak organize edilen Colored Library Association of Savannah (Savannah Renklilerin Kütüphane Kurumu) kendi içinde para toplayarak siyahi insanlar için küçük bir kütüphane kurmaya çalıştı. Bu yönde çabası ve isteği Carnegie tarafından fark edildikten sonra, vakıf tarafından desteklenmeye başlamıştır.ABD Yüksek Mahkemesi yargıçlarından Clarence Thomas hatıratında; çocukluğunda - ırk ayrımı başlamadan önce - bu kütüphaneyi kullandığını yazmıştır.
Kaynakça
- ^ Stamberg, S. "How Andrew Carnegie Turned His Fortune Into A Library Legacy Listen· 7:47". Npr.org. 4 Nisan 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Ağustos 2013.
- ^ . www.mtc.gov.on.ca. Ministry of Tourism, Culture and Sport. 26 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2017.
- ^ a b Capps, K. "How Andrew Carnegie Built the Architecture of American Literacy". www.citylab.com. 21 Haziran 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Ekim 2014.
- ^ . Digital Public Library of America. 4 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2017.
- ^ . Fifedirect.org.uk. 5 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2002.
- ^ Lowry, P. Carnegie's Library Legacy. 9 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Post-gazette.com Erişim tarihi: 2 Mart 2003.
- ^ "Carnegie Historical Museum - Fairfield Cultural District". 6 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . fairfieldculturaldistrict.org. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2016.
- ^ Paula D. Watson, “Founding Mothers: The Contribution of Women’s Organizations to Public Library Development in the United States”, Library Quarterly, Vol. 64, Issue 3, 1994, p.236
- ^ Teva Scheer, “The “Praxis” Side of the Equation: Club Women and American Public Administration”, Administrative Theory & Praxis, Vol. 24, Issue 3, 2002, p.525
- ^ Andrew Carnegie, "The Best Fields for Philanthropy" 26 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., The North American Review, Volume 149, Issue 397, December 1889 from the website
- ^ Knott, C. "Houston's Colored Carnegie Library, 1907–1922". Accessed on-line August 2008 in a revised version
- ^ Live Oak Public Libraries: Library History, " Archived from the original on August 19, 2014.
- ^ Clarence Thomas, My Grandfather's Son: A Memoir. 1 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . HarperCollins, 2008, pp. 17, 29, 30, Google Books
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Carnegie Kutuphanesi Iskoc is adami ve hayirsever Andrew Carnegie tarafindan yapilan bagislarla kurulan bir kutuphanedir 1883 ile 1929 arasinda toplamda 2 509 Carnegie kutuphanesi yapilmistir ve bunlarin arasinda kamu veya universite kutuphaneleri sistemine bagli olanlar da vardir Rakamsal olarak aciklamak gerekirse ABD de 1689 Ingiltere ve Irlanda da 660 Kanada da 125 ve Avustralya Yeni Zelanda Guney Afrika Belcika ve Fransa da bircok kutuphane yaptirmistir nde sergilenen Carnegie portresi Ilk baslarda Carnegie kutuphaneleri Iskocya veya Pittsburgh Pensilvanya gibi Carnegie in bizzat kisisel baglantida oldugu yerlerde kurulmustu 1899 dan itibaren Carnegie bu alanlarin disindaki yerlere bagislari artirmaya basladi Andrew Carnegie nin hayirseverligi altin yagmuru seklinde tasvir ediliyor Puck dergisi 1903 Sonraki yillarda cok az sayida kasabanin bagis basvurusu kabul edildi Son bagisin yapildigi 1919 yilinda ABD de neredeyse yarisi Carnegie bagislari tarafindan yapilmis olmak uzere 3500 kutuphane bulunuyordu Sadece ABD de yaptigi bagislar ise gunumuz parasi ile 1 3 milyar dolari buluyordu Dunfermline daki ilk Carnegie kutuphanesiTarihceCarnegie kutuphanelerinin ilki dogum yeri olan Dunfermline Iskocya da Dunfermline Carnegie Kutuphanesi adi ile acilmistir 1881 yilinda yaptirilmistir ve acilisi ise 1883 te gerceklesmistir Kumtasindan yapilan bu binanin on girisindeki duvara su soz kazinmistir Let there be light Turkce Birakin orada isik olsun Carnegie tarafindan ABD de yaptirilan ilk kutuphane ise sonradan memleketi gibi benimsedigi Allegheny Pensilvanya da 1886 da acilmistir 1890 da da ABD deki ikinci kutuphanesi acilmistir Bu bina ayni zamanda dunyadaki ilk Carnegie Muzik Salonu nun bulundugu kutuphane olma ozelligini tasir ABD de ilk Carnegie kutuphanesi 1889 yilinda da acilmistir Pittsburgh un 15 kilometre kuzeyinde olan bu kasaba Carnegie Demir Sirketi ne ev sahipligi yapiyordu 1893 te yapilan eklemeler binanin buyuklugunu 2 katina cikarmis ve ayni zamanda ABD deki 3 Carnegie Muzik Salonu nu da icerisinde barindirmistir Ilk baslarda Carnegie bagis dusuncesini sadece birkac kasaba ile sinirlandirmisti Bunlar daha cok Iskocya ve Pittsburgh bolgesindeydi ABD de yapilan ilk 10 kutuphanenin 7 si Pittsburgh yakinlarinda kurulmustur Mimari elestirmen Patricia Lowry Carnegie kutuphaneleri hakkinda sunu soylemistir Bu gune kadar Carnegie in ucretsiz halk kutuphaneleri Pittsburgh un en buyuk kulturel ihraci duruma gelmistir Ve bu ihrac aslinda milyonlarca insanin dusuncesini ve hayatini degistiren bir hediyedir 1898 e kadar guneybati Pensilvanya disinda tum ABD de yalnizca bir kutuphane yaptirilmistir Bu kutuphane Fairfield Iowa da 1892 yilinda faaliyete gecmistir Bu bagis Carnegie ile bizzat dogrudan bir yakinligin olmadigi bir yer olmasindan dolayi kendisinin yakin zamanda kuracagi binlerce daha kutuphane icin onemli bir temel olusturmustur 1899 dan itibaren Carnegie kurulusunun yaptigi bagis miktarindaki belirgin bir artisla beraber acilan kutuphane sayisinda da bir artis yasanmistir Bu donem nun Ic Savas sonrasi yukseilisi ile ayni doneme rastlar Kadinlar Kulubu Carnegie vakfi ile beraber kutuphane hastane ve okul yapimi gibi sosyal isler konusunda 19 yuzyil sonu ile 20 yuzyilin ilk ceyregi arasinda etkili olmuslardir Yine ABD de yapilan kutuphanelerin yaklasik 80 i bu iki vakif sayesinde gerceklesmistir Carnegie caliskan ve hevesli her seyi hazir isteyenler icin degil fakat hirsli ve kendi kendine yetebilenler baskalarinin yardimini hak ederler dusuncesinde insanlara bagis yapmaya inaniyordu Irkci politikanin oldugu zamanlarda siyahi insanlarin Guney Eyaletleri nde halk kutuphanelerine girisi yasakti Kendi kutuphanelerinde irk ayrimini kaldirmayi direnmektense Afrikali Amerikalilarin kullandigi farkli kutuphanelere bagis yapti Buna ornek olarak Houston da kurulan Coloured Carnegie Library Renkliler icin Carnegie Kutuphanesi yine Carnegie tarafindan yapilan bagislarla kurulmustur 1914 yilinda Savannah Georgia da siyahi insanlar icin kurulan Carnegie kutuphanesi ise kamu kutuphaneliginden dislanmistir Ozel olarak organize edilen Colored Library Association of Savannah Savannah Renklilerin Kutuphane Kurumu kendi icinde para toplayarak siyahi insanlar icin kucuk bir kutuphane kurmaya calisti Bu yonde cabasi ve istegi Carnegie tarafindan fark edildikten sonra vakif tarafindan desteklenmeye baslamistir ABD Yuksek Mahkemesi yargiclarindan Clarence Thomas hatiratinda cocuklugunda irk ayrimi baslamadan once bu kutuphaneyi kullandigini yazmistir Kaynakca Stamberg S How Andrew Carnegie Turned His Fortune Into A Library Legacy Listen 7 47 Npr org 4 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Agustos 2013 www mtc gov on ca Ministry of Tourism Culture and Sport 26 Subat 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Mayis 2017 a b Capps K How Andrew Carnegie Built the Architecture of American Literacy www citylab com 21 Haziran 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Ekim 2014 Digital Public Library of America 4 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Mayis 2017 Fifedirect org uk 5 Mart 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Kasim 2002 Lowry P Carnegie s Library Legacy 9 Mayis 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Post gazette com Erisim tarihi 2 Mart 2003 Carnegie Historical Museum Fairfield Cultural District 6 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde fairfieldculturaldistrict org Erisim tarihi 15 Agustos 2016 Paula D Watson Founding Mothers The Contribution of Women s Organizations to Public Library Development in the United States Library Quarterly Vol 64 Issue 3 1994 p 236 Teva Scheer The Praxis Side of the Equation Club Women and American Public Administration Administrative Theory amp Praxis Vol 24 Issue 3 2002 p 525 Andrew Carnegie The Best Fields for Philanthropy 26 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde The North American Review Volume 149 Issue 397 December 1889 from the website Knott C Houston s Colored Carnegie Library 1907 1922 Accessed on line August 2008 in a revised version Live Oak Public Libraries Library History Archived from the original on August 19 2014 Clarence Thomas My Grandfather s Son A Memoir 1 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde HarperCollins 2008 pp 17 29 30 Google Books