Cevat Şakir Kabaağaçlı veya tanınan adıyla Halikarnas Balıkçısı (17 Nisan 1890, Girit - 13 Ekim 1973, İzmir), Bodrum'a olan aşkı ile tanınan ünlü roman ve hikâye yazarıdır.
Cevat Şakir Kabaağaçlı ("Halikarnas Balıkçısı") | |
---|---|
"Halikarnas Balıkçısı" Cevat Şakir Kabaağaçlı | |
Doğum | Musa Cevat Şakir 17 Nisan 1890 Girit, Osmanlı İmparatorluğu |
Ölüm | 13 Ekim 1973 (83 yaşında) İzmir, Türkiye |
Takma adlar | Halikarnas Balıkçısı Hüseyin Kenan (Sürgün cezası aldığında kullandığı takma isim) Musa Cevat M. C. |
Meslek | Yazar, gazeteci, ressam, şair, rehber, araştırmacı |
İkamet | İstanbul-Bodrum-İzmir |
Milliyet | Türkiye Cumhuriyeti |
Vatandaşlık | Türkiye |
Dönem | 20. yy |
Edebî akım | Anadoluculuk |
Etkiledikleri | |
Hayatı
17 Nisan 1890 tarihinde, Osmanlı'nın son köklü ailelerinden Şakir Paşa Ailesine mensup babasının yüksek komiser olarak görev yaptığı Girit'te doğdu. Babası Girit ve Atina'da sefirlik ve valilik yapan Mehmed Şakir Paşa, annesi Giritli Sare İsmet Hanım; amcası II. Abdülhamid devri Sadrazamı Ahmed Cevad Paşa, dedesi Şurayı Askeri Dairesi Reisi Miralay 'dir. Kendisine, iki evliliğinden de çocuğu olmayan ve onu kendi çocuğu gibi seven amcasının ismi verildi.
Cevat Şakir, altı çocuklu ailenin en büyük evladıydı. Ailesinin tüm fertleri sanatta yetenekliydi. Sırasıyla dünyaya gelen , Ayşe, Suat, Fahrelnisa ve Aliye adlı kardeşlerinden Fahrelnisa resim alanında, Aliye gravür alanında üne kavuştu; Hakkiye’nin kızı Füreya Koral, ilk Türk kadın seramikçi oldu; Fahrelnisa’nın çocukları Nejad Melih Devrim ressam; Şirin Devrim ise tiyatrocu oldu.
Cevat Şakir, çocukluk hayatının ilk yıllarını babası Şakir Paşa’nın elçi olarak bulunduğu Atina’da geçirdi. İlköğrenimini Büyükada'da, orta ve liseyi 1907'de Robert Kolej'de tamamladı. İlk yazısı aynı yıl İkdam gazetesinde yayımlandı. Bu, İngilizceden tercüme bir yazıydı. Lise öğreniminden sonra İngiltere’de denizcilik öğrenimi yapmak istediyse de ailesinin ısrarı ile Oxford Üniversitesi’nde tarih öğrenimi gördü. 1913’te İtalyan bir hanımla evlenerek İtalya’da kaldı ve resim öğrenimi gördü.
İstanbul'a döndüğünde gazete ve dergilerde yazılar yayınlamaya başladı. Aile, 1914 yılında maddi sıkıntı içine girmiş ve babası Mehmed Şakir Paşa Afyon’daki Kabaağaçlı çiftliğine yerleşmişti. Babasının çiftlikte bir tartışma anında Cevat Şakir’in silahından çıkan kurşunla vurularak ölmesi üzerine cinayet iddiasıyla yargılandı ve 15 yıl kürek cezasına çarptırıldı. Cezasının yedi yılını çektikten sonra baş gösteren verem hastalığından ötürü tahliye edildi.
1925 yılına kadar geçimini haftalık dergilerde tercümeler, yazılar yayınlayarak, resim ve yeni tarz tezhipler yaparak, karikatür yaparak, karikatür çizerek ve renkli dergi kapakları hazırlayarak temin etti. Türk basınında kapakçılığın gelişmesinde katkısı vardır.
Dört asker kaçağının kadersizliğiyle ilgili olarak "Hüseyin Kenan" takma adıyla kaleme aldığı 13 Nisan 1925 tarihli "Hapishanede İdama Mahkûm Olanlar Bile Bile Asılmağa Nasıl Giderler" başlıklı öyküsünden ötürü İstanbul İstiklal Mahkemesi'nde yargılandı. ‘Memlekette isyan bulunduğu sırada, askeri isyana teşvik edici yazı yazmak’ tan suçlu bulundu. Mahkeme Başkanı Ali Çetinkaya tarafından idama mahkûm edilmek istendiyse de, Kılıç Ali Bey'in önerisiyle kalebentlikle Bodrum'a sürüldü.
3 yıllık sürgünlüğünün yarısını Bodrum'da tamamladı. Cezasının son yarısını İstanbul'da tamamladıktan sonra, çok sevdiği insanları ve doğal güzellikleriyle kaynaştığı Bodrum'dan uzak kalamadı ve Bodrum'a yeniden dönüp yaklaşık 25 yıl kaldı.
Bodrum'un Antik Çağ'daki adı olan Halikarnas'ı mahlas olarak benimseyen Cevat Şakir, Bodrum'da balıkçılık dahil çeşitli işlerde çalıştı. Edebiyat sahasına giren eserlerinin büyük kısmını da Bodrum’da yazdı. İkinci evliliğini dayısının kızı Hamdiye, üçüncü evliliğini Hatice Hanım’la yapan Cevat Şakir'in üç evliliğinden beş çocuğu oldu. Çocuklarının orta öğrenim çağına gelince, o yıllarda bu kasabada ortaokul bulunmaması sebebiyle ailesini İzmir’e nakletti. Yaşamını yazarlık ve turist rehberliği ile sürdürdü, rehberlik kurslarında da ders verdi. 13 Ekim 1973'te İzmir'de kemik kanserinden öldü. Vasiyeti üzerine Bodrum'a gömüldü. Kabri Bodrum-Gümbet'teki Türbe Tepesinde manevi oğlu Şadan Gökovalı ile seçtiği yerde küçük bir müzesi ile birlikte "Halikarnas Balıkçısı Müzesi" adı altında bulunmaktadır.
Edebi hayatı
1926'dan sonra deniz hikâyeleriyle tanındı. Konularını Ege Bölgesi ve Akdeniz Bölgesi kıyı ve açıklarında gelişen, denize bağlı olaylardan çıkardı. İçinde yaşadığı, en küçük ayrıntılarına kadar bildiği hür ve asi denizi, kaderleri denizin elinde olan balıkçıları, dalgıçları, sünger avcılarını ve gemileri zengin bir terim ve mitologya hazinesinden güçlenerek, denize karşı sonsuz bir hayranlıktan gelen şiirli, yer yer aksayan, ama sürükleyip götüren bir anlatımla hikâye ve romana geçirdi.
Yazı ve düşünceleriyle Azra Erhat gibi döneminin önemli aydınlarını etkilemiş bir kişi olarak, çeşitli dillerden yüz kadar da kitap çevirmiş olan ve kendi eserlerinin sonraki baskıları yapılagelen Halikarnas Balıkçısı'na Kültür Bakanlığınca 1971 Devlet Kültür Armağanı verilmiştir.
Bodrum'da yaşadığı dönemde arkadaşları ile ilk Mavi Yolculuk fikrini ve uygulamasını gerçekleştirmişlerdir. Bu Mavi Yolculuklarda yanlarına aldıkları şeyler: Peynir, su, İstanköy peksimeti, tütün ve rakı idi. Mavi Yolculukta gazete okumaz radyo dinlemezlerdi. Amaç dünyadan kaçmak ve medeniyetten uzak olarak kafayı dinlemektir. Haftalarca denizde kalınır sadece acil ihtiyaçları temin etmek için karaya çıkılırdı. Oysaki bugün yapılan mavi yolculuklarda her türlü lüks mevcuttur. Bu yolculuklar yazarın edebî eserlerini de büyük oranda etkilemiştir.
Geniş bibliyografyası Yeni Yayınlar dergisinin Ekim 1974 sayısındadır.
Kızı (1930-2020), oğulları Dr. Sina Kabaağaç(1924-1997) ve Suat Kabaağaçlı(1934-2009) 'dır.
Eserleri
- Öykü
- 1939: Ege Kıyılarından
- 1947: Merhaba Akdeniz
- 1952: Ege'nin Dibi
- 1954: Yaşasın Deniz
- 1957: Gülen Ada
- 1972: Ege'den
- 1973: Gençlik Denizlerinde
- 1986: Parmak Damgası
- 1991: Çiçeklerin Düğünü
- 1991: Dalgıçlar
- xxxx: Ege'den Denize Bırakılmış Bir Çiçek
- xxxx: Gülen Ada
- Roman
- 1945: Aganta Burina Burinata
- 1956: Ötelerin Çocukları
- 1962: Uluç Reis
- 1966: Turgut Reis
- 1969: Deniz Gurbetçileri
- xxxx: Bulamaç
- Otobiyografi
- 1961: Mavi Sürgün
- Deneme
- 1954: Anadolu Efsaneleri
- 1955: Anadolu Tanrıları
- 1971: Anadolu'nun Sesi
- 1972: Hey Koca Yurt
- 1980: Merhaba Anadolu
- 1981: Düşün Yazıları
- 1982: Altıncı Kıta Akdeniz
- 1983: Sonsuzluk Sessiz Büyür
- 1993: Arşipel
- Çocuk kitabı
- Yol Ver Deniz
- Denizin Çağırışı
- İmbat Serinliği
- Nasrettin Hoca
- Gündüzünü Kaybeden Kuş
- Define Adası
- Tünek Ahmet
- İngilizce yazdığı kitaplar
- An Outline of the History of Turkey (Türkiye Tarihinin Bir Özeti) Turizm ve Tanıtma Bakanlığı'na vermiş, yayımlanmamış.
- The Meditteranean Civilization (Akdeniz Uygarlığı) Dışişleri Bakanlığı'na vermiş, yayımlanmamış.
- Ephesus (turistik kılavuz; Türkiye'de ilk)
- Halicarnassus (turistik kılavuz)
- Asia Minor
- Çeviri
- 1939: Hortlak Rikşav - Rudyard Kipling
- xxxx: Uykulu Kuytu Menkıbesi - Washington Irving
- Hakkında yazılanlar
(Ölümünden sonra yazılmışlardır)
- 1976: Mektuplarıyla Halikarnas Balıkçısı - Hazırlayan: Azra Erhat
- 1981: Düşün Yazıları - Hazırlayan: Azra Erhat
Anısına
17 Nisan 2015 tarihinde 125. yaşgünü nedeniyle Google tarafından özel bir doodle hazırlandı.
Karikatürleri
- "Ali Kemal Bey Hücre-i Mesaisinde." Güleryüz dergisi (sayı 35, sayfa 1, 29 Aralık 1921). Milli Mücadele aleyhtarı olan Ali Kemal Bey, bir oturak içinde gösterilmektedir.
- "Anadolu’daki nisbetsiz (boks) müsabakalarının son safhası: Kulaktan tutup oyundan dışarı fırlatmak ameliyesi." (Güleryüz dergisi, sayı 23, sayfa 1, 6 Ekim 1921) Sakarya Muharebesi'nden üç hafta sonra yayımlanmıştır.
- "Senebaşı münasebetiyle Anadolu’nun Yunanistan’a senebaşı hediyesi." (Güleryüz dergisi, sayı 34, sayfa 8, 22 Ekim 1921) Sakarya Muharebesi'nden bir ay sonra yayımlanmıştır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b "Google Halikarnas Balıkçısı için doodle hazırladı". Hürriyet. 17 Nisan 2015. 17 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2015.
- ^ . 31 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2011.
- ^ Yalıkavak Belediyesi Halikarnas Balıkçısı 115 Yaşında, 20 Kasım 2005[]
- ^ Halikarnas, Balıkçısı (1980). Merhaba Anadolu. Bilgi Yayınevi. ss. sayfa 7.
- ^ www.kultur.gov.tr[]
Dış bağlantılar
Vikisöz'de Halikarnas Balıkçısı ile ilgili sözleri bulabilirsiniz. |
- Kültür Bakanlığı - Halikarnas Balıkçısı18 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Halikarnas Balıkçısı hakkında genel bilgi *
- Halikarnas Balıkçısı, Cevat Şakir Kabaağaçlı Yaşamı ve Eserleri5 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cevat Sakir Kabaagacli veya taninan adiyla Halikarnas Balikcisi 17 Nisan 1890 Girit 13 Ekim 1973 Izmir Bodrum a olan aski ile taninan unlu roman ve hikaye yazaridir Cevat Sakir Kabaagacli Halikarnas Balikcisi Halikarnas Balikcisi Cevat Sakir KabaagacliDogumMusa Cevat Sakir 17 Nisan 1890 Girit Osmanli ImparatorluguOlum13 Ekim 1973 83 yasinda Izmir TurkiyeTakma adlarHalikarnas Balikcisi Huseyin Kenan Surgun cezasi aldiginda kullandigi takma isim Musa Cevat M C MeslekYazar gazeteci ressam sair rehber arastirmaciIkametIstanbul Bodrum IzmirMilliyetTurkiye CumhuriyetiVatandaslikTurkiyeDonem20 yyEdebi akimAnadoluculukEtkiledikleri Azra Erhat Sabahattin Eyuboglu Bedri Rahmi EyubogluHayati17 Nisan 1890 tarihinde Osmanli nin son koklu ailelerinden Sakir Pasa Ailesine mensup babasinin yuksek komiser olarak gorev yaptigi Girit te dogdu Babasi Girit ve Atina da sefirlik ve valilik yapan Mehmed Sakir Pasa annesi Giritli Sare Ismet Hanim amcasi II Abdulhamid devri Sadrazami Ahmed Cevad Pasa dedesi Surayi Askeri Dairesi Reisi Miralay dir Kendisine iki evliliginden de cocugu olmayan ve onu kendi cocugu gibi seven amcasinin ismi verildi Cevat Sakir alti cocuklu ailenin en buyuk evladiydi Ailesinin tum fertleri sanatta yetenekliydi Sirasiyla dunyaya gelen Ayse Suat Fahrelnisa ve Aliye adli kardeslerinden Fahrelnisa resim alaninda Aliye gravur alaninda une kavustu Hakkiye nin kizi Fureya Koral ilk Turk kadin seramikci oldu Fahrelnisa nin cocuklari Nejad Melih Devrim ressam Sirin Devrim ise tiyatrocu oldu Cevat Sakir cocukluk hayatinin ilk yillarini babasi Sakir Pasa nin elci olarak bulundugu Atina da gecirdi Ilkogrenimini Buyukada da orta ve liseyi 1907 de Robert Kolej de tamamladi Ilk yazisi ayni yil Ikdam gazetesinde yayimlandi Bu Ingilizceden tercume bir yaziydi Lise ogreniminden sonra Ingiltere de denizcilik ogrenimi yapmak istediyse de ailesinin israri ile Oxford Universitesi nde tarih ogrenimi gordu 1913 te Italyan bir hanimla evlenerek Italya da kaldi ve resim ogrenimi gordu Istanbul a dondugunde gazete ve dergilerde yazilar yayinlamaya basladi Aile 1914 yilinda maddi sikinti icine girmis ve babasi Mehmed Sakir Pasa Afyon daki Kabaagacli ciftligine yerlesmisti Babasinin ciftlikte bir tartisma aninda Cevat Sakir in silahindan cikan kursunla vurularak olmesi uzerine cinayet iddiasiyla yargilandi ve 15 yil kurek cezasina carptirildi Cezasinin yedi yilini cektikten sonra bas gosteren verem hastaligindan oturu tahliye edildi 1925 yilina kadar gecimini haftalik dergilerde tercumeler yazilar yayinlayarak resim ve yeni tarz tezhipler yaparak karikatur yaparak karikatur cizerek ve renkli dergi kapaklari hazirlayarak temin etti Turk basininda kapakciligin gelismesinde katkisi vardir Halikarnas Balikcisi nin Bodrum daki bustu Dort asker kacaginin kadersizligiyle ilgili olarak Huseyin Kenan takma adiyla kaleme aldigi 13 Nisan 1925 tarihli Hapishanede Idama Mahkum Olanlar Bile Bile Asilmaga Nasil Giderler baslikli oykusunden oturu Istanbul Istiklal Mahkemesi nde yargilandi Memlekette isyan bulundugu sirada askeri isyana tesvik edici yazi yazmak tan suclu bulundu Mahkeme Baskani Ali Cetinkaya tarafindan idama mahkum edilmek istendiyse de Kilic Ali Bey in onerisiyle kalebentlikle Bodrum a suruldu 3 yillik surgunlugunun yarisini Bodrum da tamamladi Cezasinin son yarisini Istanbul da tamamladiktan sonra cok sevdigi insanlari ve dogal guzellikleriyle kaynastigi Bodrum dan uzak kalamadi ve Bodrum a yeniden donup yaklasik 25 yil kaldi Bodrum un Antik Cag daki adi olan Halikarnas i mahlas olarak benimseyen Cevat Sakir Bodrum da balikcilik dahil cesitli islerde calisti Edebiyat sahasina giren eserlerinin buyuk kismini da Bodrum da yazdi Ikinci evliligini dayisinin kizi Hamdiye ucuncu evliligini Hatice Hanim la yapan Cevat Sakir in uc evliliginden bes cocugu oldu Cocuklarinin orta ogrenim cagina gelince o yillarda bu kasabada ortaokul bulunmamasi sebebiyle ailesini Izmir e nakletti Yasamini yazarlik ve turist rehberligi ile surdurdu rehberlik kurslarinda da ders verdi 13 Ekim 1973 te Izmir de kemik kanserinden oldu Vasiyeti uzerine Bodrum a gomuldu Kabri Bodrum Gumbet teki Turbe Tepesinde manevi oglu Sadan Gokovali ile sectigi yerde kucuk bir muzesi ile birlikte Halikarnas Balikcisi Muzesi adi altinda bulunmaktadir Bodrum daki mezariEdebi hayati1926 dan sonra deniz hikayeleriyle tanindi Konularini Ege Bolgesi ve Akdeniz Bolgesi kiyi ve aciklarinda gelisen denize bagli olaylardan cikardi Icinde yasadigi en kucuk ayrintilarina kadar bildigi hur ve asi denizi kaderleri denizin elinde olan balikcilari dalgiclari sunger avcilarini ve gemileri zengin bir terim ve mitologya hazinesinden guclenerek denize karsi sonsuz bir hayranliktan gelen siirli yer yer aksayan ama surukleyip goturen bir anlatimla hikaye ve romana gecirdi Yazi ve dusunceleriyle Azra Erhat gibi doneminin onemli aydinlarini etkilemis bir kisi olarak cesitli dillerden yuz kadar da kitap cevirmis olan ve kendi eserlerinin sonraki baskilari yapilagelen Halikarnas Balikcisi na Kultur Bakanliginca 1971 Devlet Kultur Armagani verilmistir Bodrum da yasadigi donemde arkadaslari ile ilk Mavi Yolculuk fikrini ve uygulamasini gerceklestirmislerdir Bu Mavi Yolculuklarda yanlarina aldiklari seyler Peynir su Istankoy peksimeti tutun ve raki idi Mavi Yolculukta gazete okumaz radyo dinlemezlerdi Amac dunyadan kacmak ve medeniyetten uzak olarak kafayi dinlemektir Haftalarca denizde kalinir sadece acil ihtiyaclari temin etmek icin karaya cikilirdi Oysaki bugun yapilan mavi yolculuklarda her turlu luks mevcuttur Bu yolculuklar yazarin edebi eserlerini de buyuk oranda etkilemistir Genis bibliyografyasi Yeni Yayinlar dergisinin Ekim 1974 sayisindadir Kizi 1930 2020 ogullari Dr Sina Kabaagac 1924 1997 ve Suat Kabaagacli 1934 2009 dir EserleriOyku1939 Ege Kiyilarindan 1947 Merhaba Akdeniz 1952 Ege nin Dibi 1954 Yasasin Deniz 1957 Gulen Ada 1972 Ege den 1973 Genclik Denizlerinde 1986 Parmak Damgasi 1991 Ciceklerin Dugunu 1991 Dalgiclar xxxx Ege den Denize Birakilmis Bir Cicek xxxx Gulen AdaRoman1945 Aganta Burina Burinata 1956 Otelerin Cocuklari 1962 Uluc Reis 1966 Turgut Reis 1969 Deniz Gurbetcileri xxxx BulamacOtobiyografi1961 Mavi SurgunDeneme1954 Anadolu Efsaneleri 1955 Anadolu Tanrilari 1971 Anadolu nun Sesi 1972 Hey Koca Yurt 1980 Merhaba Anadolu 1981 Dusun Yazilari 1982 Altinci Kita Akdeniz 1983 Sonsuzluk Sessiz Buyur 1993 ArsipelCocuk kitabiYol Ver Deniz Denizin Cagirisi Imbat Serinligi Nasrettin Hoca Gunduzunu Kaybeden Kus Define Adasi Tunek AhmetIngilizce yazdigi kitaplarAn Outline of the History of Turkey Turkiye Tarihinin Bir Ozeti Turizm ve Tanitma Bakanligi na vermis yayimlanmamis The Meditteranean Civilization Akdeniz Uygarligi Disisleri Bakanligi na vermis yayimlanmamis Ephesus turistik kilavuz Turkiye de ilk Halicarnassus turistik kilavuz Asia MinorCeviri1939 Hortlak Riksav Rudyard Kipling xxxx Uykulu Kuytu Menkibesi Washington IrvingHakkinda yazilanlar Olumunden sonra yazilmislardir 1976 Mektuplariyla Halikarnas Balikcisi Hazirlayan Azra Erhat 1981 Dusun Yazilari Hazirlayan Azra ErhatAnisina17 Nisan 2015 tarihinde 125 yasgunu nedeniyle Google tarafindan ozel bir doodle hazirlandi Karikaturleri Ali Kemal Bey Hucre i Mesaisinde Guleryuz dergisi sayi 35 sayfa 1 29 Aralik 1921 Milli Mucadele aleyhtari olan Ali Kemal Bey bir oturak icinde gosterilmektedir Anadolu daki nisbetsiz boks musabakalarinin son safhasi Kulaktan tutup oyundan disari firlatmak ameliyesi Guleryuz dergisi sayi 23 sayfa 1 6 Ekim 1921 Sakarya Muharebesi nden uc hafta sonra yayimlanmistir Senebasi munasebetiyle Anadolu nun Yunanistan a senebasi hediyesi Guleryuz dergisi sayi 34 sayfa 8 22 Ekim 1921 Sakarya Muharebesi nden bir ay sonra yayimlanmistir Ayrica bakinizMEB 100 Turk EdebiyatcisiKaynakca a b Google Halikarnas Balikcisi icin doodle hazirladi Hurriyet 17 Nisan 2015 17 Agustos 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2015 31 Mart 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Nisan 2011 Yalikavak Belediyesi Halikarnas Balikcisi 115 Yasinda 20 Kasim 2005 olu kirik baglanti Halikarnas Balikcisi 1980 Merhaba Anadolu Bilgi Yayinevi ss sayfa 7 www kultur gov tr olu kirik baglanti Dis baglantilarVikisoz de Halikarnas Balikcisi ile ilgili sozleri bulabilirsiniz Kultur Bakanligi Halikarnas Balikcisi18 Aralik 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Halikarnas Balikcisi hakkinda genel bilgi Halikarnas Balikcisi Cevat Sakir Kabaagacli Yasami ve Eserleri5 Aralik 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde