Cromwell Kruvazör Tank (A27M) Mk VIII, Birleşik Krallık Ordusu tarafından II. Dünya Savaşı sırasında kullanılan kruvazör tank sınıfında etkili bir zırhlı savaş aracıydı. Adını İngiliz İç Savaşı liderlerinden Oliver Cromwell'den almıştır. Tamamiyle İngiliz tophanelerinde üretilen, iki parçalı namlusu bulunan, yüksek hızlı ve makul bir zırha sahip bir tanktı. Savaşın sonlarına doğru diğer İngiliz tankları gibi yerini Amerikan yapımı M4 Shermanlarına bıraktı. Tasarımı ileride üretilecek olan heybetli tankına kaynak olarak kullanıldı.
Cromwell Kruvazör Tank (A27M) Mk VIII | |
---|---|
Çeşidi | Kruvazör Tank |
Uyruğu | Birleşik Krallık |
Özellikler | |
Ağırlık | 28 ton |
Uzunluk | 6,35 m |
Genişlik | 2,91 m |
Yükseklik | 2,83 m |
Mürettebat | 5 (Komutan, silahçı, yükleyici, sürücü, yardımcı sürücü) |
Zırhı | 76 mm |
Ana silahı | |
Diğer silahları | 2 x 7.92 mm Besa Makineli tüfek |
Motor | V12 benzinli 600 beygir (447 kW) |
Kaldırma kapasitesi | 21,4 beygir/ton |
Süspansiyon donanımı | geliştirilmiş |
Harekat menzili | 280 km |
Azami hızı | 64 km/s |
Tarihi
Cromwell aslında İngilizler tarafından uzunca bir süredir tasarlanan ve üretilen kruvazör sınıfı tanklardan birisiydi. Modası geçmiş Crusader tankının yerine geçirilmek üzere tasarlandı. İngiliz genelkurmayı tarafından 1940 yılı sonlarında yeni tanktan istenilen özellikler açıklandı. 1941 yılının başlarında firmalar tasarımlarını sunmaya başladı.
İlk başlarda hemen kabul edilen tanklar ileride tipik hızlı üretim ve eksik bileşenlerinden ötürü birçok sorunla karşılaşıyordu. Örneğin Cavalier tankı cephede birçok sorun çıkartmıştı. En önemli sorunu, Nuffield yapımı Liberty motoruydu.
Düşünülen yeni aslında Spitfire uçaklarında kullanılmakta olan motorundan esinlenildi. Merlin motorunu Rolls-Royce firması üretmekteydi. Ancak daha fazla üretim yapacak imkânı yoktu ve bu sebepten Meteor motorların üretimini Rover firmasına devretti. Yeniden elden geçirilen A27 Mk VIII tasarımı tanka bu güçlü motor takıldı. Motor ortalama 600 beygir (447 kW) güç üretmekteydi. Bu neredeyse Liberty motorunun iki katına eşitti.
Meteor motorunu üretmeye başlamak için hazırlana Rover firmasında bu işler çok uzun bir süre aldığından, ilk üretilen A27 tankları modası geçmiş Liberty motoru ile donatıldı. Bu araçlara A27L Centaur adı konuldu. Aradan geçen birkaç ayın ardından Ocak 1943 tarihinde yeni Meteor motorları tanklara takılmaya başlandı. Yeni motorlu bu tanklara A27M Cromwell adı verildi.
Toplamda 4016 adet A27 tank topuyla üretildi. Bunlardan 1408 adeti Centaurs ve 2608 adeti Cromwell modeliydi. 375 adet Centaur gövdesi üzerine uçaksavar silahı yerleştirilmesi düşünüldü. Ancak sadece 95 adedi üretildi.
Cromwell ordu servisine girmeden önce bile geliştirilmeye çalışılıyordu. Tankın sahip olduğu 6-pounder (57 mm) top top ile değiştirildi. (takılan 6 pounder top tasarımı Amerikan yapımı mermisi atmaktaydı.),Ancak bu işlem Haziran 1944 tarihinden önce olamadı. Bu araçlar yeni topları ile Müttefik Kuvvetler tarafından gerçekleştirilen Normandiya Çıkarması sırasındaki katıldı. Tank mürettebatı tarafından karışık duygularla kullanıldı. Araç M4 Shermanına göre hızlı ve daha alçak bir yapıya sahipti. Zırhı Sherman tankına nazaran kalın olmasına rağmen eğimi azdı. Bu da Sherman tankına göre mürettebata daha az koruma sağlaması demekti. 75 mmlik top sadece yüksek patlayıcılı mermi atabiliyordu. Sherman tankına ait Kanada yapımı Sherman Firefly modelinde bulunan 6 pdr veya toplar gibi zırhlı araçlara karşı etkili değildi.
Centaur sadeece eğitim amaçlı kullanıldı. Çok özel amaçlar için az sayıda tank cephede kullanıldı. Yakın destek aracı olarak üretilen Close Support modeli Kraliyet Deniz Kuvvetleri ne Bağlı Zırhlı Destek Grubu altında D-Day günü, bazı araçlarsa levazım birlikleri bünyesinde kullanıldı.
Sherman tankı İngiltere ve İngiliz Milletler Topluluğu bünyesinde en çok kullanılan tank oldu. Cromwell modeli ile tamamı ile donatılan tek birlik 7. Zırhlı Tümeni oldu. Cromwell tankı İngiliz zırhlı birlikleri içerisinde en hızlı araçlardan birisi olduğundan ileri keşif görevlerinde de kullanıldı. Cromwell modelini ileride az sayıda üretilen başarılı Comet tankı takip etti. Comet modeli Cromwelle çok yakındı. Onu daha iyi yapan sahip olduğu 77 mmlik topuydu.
Savaştan sonra İngiliz ordusunda görevine devam eden tank Finlandiya tarafından da kullanıldı.
Performansı
Saatte 64 (km/s) hıza ulaşıyordu. (Amerikan yapımı M18 Hellcat tank imha edici kara yolunda 96 km/s hıza ulaşabiliyordu.) için bu hız çok fazlaydı ve daha sonra bu hız 51 km/s düşürüldü. Christie süspansiyon sayesinde Cromwell cephede çok çevik ve atak bir yapıya kavuştu. Çift amaçlı 75 mmlik ana silahı Amerikan yapımı 75 mmlik top ile aynı mühimmat olan ve zırh delici mermiler kullanıyordu. Cromwellın zırhı 8 mmden 76 mmye ulaşıyordu. Daha sonra üzerine kaynak yapılarak eklenen zırh plakaları ile bu 102 mmye çıkartıldı. Bu zırh Sherman ile kıyaslandığında iyi bir koruma sağlıyordu. Ama Cromwellin zırhı Sherman tankının zırhındaki kadar eğimli değildi. Kuzey Batı cephesinde savaşan Cromwell mürettebatına göre bu tank uyuşuk Alman tanklarına nazaran çok hızlı, manevra kabiliyeti çok yüksek ve kullanışlıydı.Ancak Alman tanklarının sahip olduğu zırh koruması yoktu. Bu sebepten İngiliz tasarımcılar Comet tankı ve Centurion tankı modeli üzerinde çalıştılar.
Modelleri
Centaur I (1059 adet üretildi)
İlk seçilen model. Silah olarak RO QF 6 pounder (57 mm) topu (64 mermi mühimmat taşıyordu) bulunuyordu. Sadece eğitim amaçlı kullanıldı.
Centaur II
Mark I modelinin geniş paletli ve gövde MT yoksun tasarımı. Sadece deneme üretimi yapıldı.
Centaur III (233 adet üretildi)
Centaur üzerine top takıldı. 1943 yılında birçok Centaur I tankı III modeline dönüştürüldü.
Centaur IV (114 adet üretildi)
Centaur üzeirne 95 mmlik obüs takıldı.(51 adet mermi taşıyordu). Yakın destek aracı olarak üretilen Close Support modeli Kraliyet Deniz Kuvvetleri ne Bağlı Zırhlı Destek Grubu altında cephede savaşan tek araç oldu. Araca suda ilerlemesi için ekipman ve buna uygun egzoz sistemi takıldı.
Centaur, AA Mk I (95 adet üretildi)
Saşe olarak Crusader III ve Mk II ait taret üzerine ikili 20 mm Polsten uçaksavar topu takıldı. Normandiya Çıkarması için geliştirilen araç hava üstünlüğünden ötürü kullanılmadı.
Centaur, AA Mk II
Saşe olarak Crusader III ve Mk II ait taret üzerine ikili 20 mm Polsten uçaksavar topu takıldı.
Cromwell I (357 adet üretildi)
Centaur I mdelinin tamamiyle aynısıydı. Sadece Meteor model motor kullanıldı. Çok az sayıda tankın 6 pounder (57 mm)lik topu 75 mmlik topla yer değiştirildi.
Cromwell II
Palet yapısı genişletildi.Gövdedeki makineli tüfek çıkartılarak taret içerisinde fazladan alan kazanıldı. Üretilmedi.
Cromwell III (±200 adet üretildi)
Centaur I Meteor V12 motor takılarak geliştirildi. Centaur I modelinin elde kıt sayıda olmasından birkaç adet üretilebildi.
Cromwell IV (1935+ adet üretildi)
Centaur III modeli üzerine Meteor motor takıldı. En çok üretilen model oldu.
Cromwell IVw
Meteor motorlu ve tamamı kaynaklı tareti bulunuyordu.
Cromwell Vw
Cromwell üzeirne 75 mmlik top takıldı. Perçinli gövdesi kaynaklı gövde ile değiştirildi.
Cromwell VI (341 adet üretildi)
Cromwell üzerine 95 mm obüs takıldı.
Cromwell VII (±1500 adet üretildi)
Cromwell IV ve V geliştirlmiş zırh, vites kutusu ve geniş paletlerle yenilendi. Bu araç savaşın son dönemlerinde tasarlandı ve üretildi. Bu yüzden cephelerde pek kullanılamadı.
Cromwell VIIw
Cromwell VII tasarımı üzerinde çalışılarak standart hale getirildi ve Cromwell Vw adını aldı.
Cromwell VIII
Cromwell VI modeli üzerine VII ye ait değişiklikler yapıldı.
Yapımında kullanıldığı araçlar
- The design combined lengthened Cromwell chassis and the gun in a new turret.
- SP 17pdr, A30 (Avenger)
- Challenger modelini üzeri açık tasarımı.
- Centaur Dozer (250 adet üretildi)
- A Centaur with the turret removed and given a simple dozer blade operated by a winch.
- Centaur OP (Observation Post, Türkçe Gözetleme Aracı)
- Centaur üzrine sahte bir top ve fazlanadan telsiz takıldı. Keşif aracı olarak kullanıldı.
- Centaur Kangaroo
- Centaur tankının tareti şıkartılarak fazladan yolcu için yer açıldı. (Az sayıda üretildi)
- Centaur ARV
- Centaur tareti çıkartılan araca vinç takıldı. Zırhlı kurtarma aracı olarak kullanıldı.
- Cromwell Command/Observation Post
Cromwell IV, Cromwell VI veya Cromwell VIII tankları üzerine sahte top ve fazladan telsiz takıldı. Komuta ve ileri gözetleme aracı olarak kullanıldı.
- FV 4101 Charioteer
- 1950 yılların başlarında Kraliyet Zırhlı Kolordusunun ateş gücünü arttırmak için bazı Cromwell tankalrının topları 20 pounder modeli ile değiştirildi.(aynı top Centurion tankında kullanıldı) Ortaya çıkan araca FV 4101 Charioteer tank imha edici adı verildi. Toplamda 200 adet araç Robinson and Kershaw Ltd Cheshire firmasına ait tesislerde dönüştürüldü. Üretilen araçlar 1950'li yıllarda İngiltere'ye ait topraklarda kullanıldı. 1950'li yılların sonlarına doğru Avustralya, Finlandiya ve Ürdün'e satıldı.
- Avustralya 80 adet satın aldı.
- Finlandiya 1960 yılında toplamda 38 adet "Charioteer Mk VII Model B" araç satın aldı. Ve 1979 yılına kadar bu araçlar serviste kaldı.
- Ürdün aldığı araçlardan 1954 yılında 3. Tank Alayı bünyesinde iki adet bölük kurdu. (24 adet). Bazı araçlar daha sonra Lübnana satıldı. Bazı araçlar 1978 yılında sırasında FKÖ tarafından İsrail ordusuna karşı kullanıldı.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Cromwell tankı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- OnWar specifications: ,
- Henk of Holland 4 Ağustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Photo Gallery of WW2 26 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Shermanic Firefly4 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Notlar
- ^ Leland Ness, Jane's World War Two Tanks and Fighting Vehicles, p. 22
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cromwell Kruvazor Tank A27M Mk VIII Birlesik Krallik Ordusu tarafindan II Dunya Savasi sirasinda kullanilan kruvazor tank sinifinda etkili bir zirhli savas araciydi Adini Ingiliz Ic Savasi liderlerinden Oliver Cromwell den almistir Tamamiyle Ingiliz tophanelerinde uretilen iki parcali namlusu bulunan yuksek hizli ve makul bir zirha sahip bir tankti Savasin sonlarina dogru diger Ingiliz tanklari gibi yerini Amerikan yapimi M4 Shermanlarina birakti Tasarimi ileride uretilecek olan heybetli tankina kaynak olarak kullanildi Cromwell Kruvazor Tank A27M Mk VIIICesidi Kruvazor TankUyrugu Birlesik KrallikOzelliklerAgirlik 28 tonUzunluk 6 35 mGenislik 2 91 mYukseklik 2 83 mMurettebat 5 Komutan silahci yukleyici surucu yardimci surucu Zirhi 76 mmAna silahiDiger silahlari 2 x 7 92 mm Besa Makineli tufekMotor V12 benzinli 600 beygir 447 kW Kaldirma kapasitesi 21 4 beygir tonSuspansiyon donanimi gelistirilmisHarekat menzili 280 kmAzami hizi 64 km sTarihiCromwell aslinda Ingilizler tarafindan uzunca bir suredir tasarlanan ve uretilen kruvazor sinifi tanklardan birisiydi Modasi gecmis Crusader tankinin yerine gecirilmek uzere tasarlandi Ingiliz genelkurmayi tarafindan 1940 yili sonlarinda yeni tanktan istenilen ozellikler aciklandi 1941 yilinin baslarinda firmalar tasarimlarini sunmaya basladi Ilk baslarda hemen kabul edilen tanklar ileride tipik hizli uretim ve eksik bilesenlerinden oturu bircok sorunla karsilasiyordu Ornegin Cavalier tanki cephede bircok sorun cikartmisti En onemli sorunu Nuffield yapimi Liberty motoruydu Dusunulen yeni aslinda Spitfire ucaklarinda kullanilmakta olan motorundan esinlenildi Merlin motorunu Rolls Royce firmasi uretmekteydi Ancak daha fazla uretim yapacak imkani yoktu ve bu sebepten Meteor motorlarin uretimini Rover firmasina devretti Yeniden elden gecirilen A27 Mk VIII tasarimi tanka bu guclu motor takildi Motor ortalama 600 beygir 447 kW guc uretmekteydi Bu neredeyse Liberty motorunun iki katina esitti Meteor motorunu uretmeye baslamak icin hazirlana Rover firmasinda bu isler cok uzun bir sure aldigindan ilk uretilen A27 tanklari modasi gecmis Liberty motoru ile donatildi Bu araclara A27L Centaur adi konuldu Aradan gecen birkac ayin ardindan Ocak 1943 tarihinde yeni Meteor motorlari tanklara takilmaya baslandi Yeni motorlu bu tanklara A27M Cromwell adi verildi Toplamda 4016 adet A27 tank topuyla uretildi Bunlardan 1408 adeti Centaurs ve 2608 adeti Cromwell modeliydi 375 adet Centaur govdesi uzerine ucaksavar silahi yerlestirilmesi dusunuldu Ancak sadece 95 adedi uretildi Cromwell ordu servisine girmeden once bile gelistirilmeye calisiliyordu Tankin sahip oldugu 6 pounder 57 mm top top ile degistirildi takilan 6 pounder top tasarimi Amerikan yapimi mermisi atmaktaydi Ancak bu islem Haziran 1944 tarihinden once olamadi Bu araclar yeni toplari ile Muttefik Kuvvetler tarafindan gerceklestirilen Normandiya Cikarmasi sirasindaki katildi Tank murettebati tarafindan karisik duygularla kullanildi Arac M4 Shermanina gore hizli ve daha alcak bir yapiya sahipti Zirhi Sherman tankina nazaran kalin olmasina ragmen egimi azdi Bu da Sherman tankina gore murettebata daha az koruma saglamasi demekti 75 mmlik top sadece yuksek patlayicili mermi atabiliyordu Sherman tankina ait Kanada yapimi Sherman Firefly modelinde bulunan 6 pdr veya toplar gibi zirhli araclara karsi etkili degildi Centaur sadeece egitim amacli kullanildi Cok ozel amaclar icin az sayida tank cephede kullanildi Yakin destek araci olarak uretilen Close Support modeli Kraliyet Deniz Kuvvetleri ne Bagli Zirhli Destek Grubu altinda D Day gunu bazi araclarsa levazim birlikleri bunyesinde kullanildi Sherman tanki Ingiltere ve Ingiliz Milletler Toplulugu bunyesinde en cok kullanilan tank oldu Cromwell modeli ile tamami ile donatilan tek birlik 7 Zirhli Tumeni oldu Cromwell tanki Ingiliz zirhli birlikleri icerisinde en hizli araclardan birisi oldugundan ileri kesif gorevlerinde de kullanildi Cromwell modelini ileride az sayida uretilen basarili Comet tanki takip etti Comet modeli Cromwelle cok yakindi Onu daha iyi yapan sahip oldugu 77 mmlik topuydu Savastan sonra Ingiliz ordusunda gorevine devam eden tank Finlandiya tarafindan da kullanildi PerformansiSaatte 64 km s hiza ulasiyordu Amerikan yapimi M18 Hellcat tank imha edici kara yolunda 96 km s hiza ulasabiliyordu icin bu hiz cok fazlaydi ve daha sonra bu hiz 51 km s dusuruldu Christie suspansiyon sayesinde Cromwell cephede cok cevik ve atak bir yapiya kavustu Cift amacli 75 mmlik ana silahi Amerikan yapimi 75 mmlik top ile ayni muhimmat olan ve zirh delici mermiler kullaniyordu Cromwellin zirhi 8 mmden 76 mmye ulasiyordu Daha sonra uzerine kaynak yapilarak eklenen zirh plakalari ile bu 102 mmye cikartildi Bu zirh Sherman ile kiyaslandiginda iyi bir koruma sagliyordu Ama Cromwellin zirhi Sherman tankinin zirhindaki kadar egimli degildi Kuzey Bati cephesinde savasan Cromwell murettebatina gore bu tank uyusuk Alman tanklarina nazaran cok hizli manevra kabiliyeti cok yuksek ve kullanisliydi Ancak Alman tanklarinin sahip oldugu zirh korumasi yoktu Bu sebepten Ingiliz tasarimcilar Comet tanki ve Centurion tanki modeli uzerinde calistilar ModelleriCentaur I 1059 adet uretildi Ilk secilen model Silah olarak RO QF 6 pounder 57 mm topu 64 mermi muhimmat tasiyordu bulunuyordu Sadece egitim amacli kullanildi Centaur IV Centaur II Mark I modelinin genis paletli ve govde MT yoksun tasarimi Sadece deneme uretimi yapildi Centaur III 233 adet uretildi Centaur uzerine top takildi 1943 yilinda bircok Centaur I tanki III modeline donusturuldu Centaur IV 114 adet uretildi Centaur uzeirne 95 mmlik obus takildi 51 adet mermi tasiyordu Yakin destek araci olarak uretilen Close Support modeli Kraliyet Deniz Kuvvetleri ne Bagli Zirhli Destek Grubu altinda cephede savasan tek arac oldu Araca suda ilerlemesi icin ekipman ve buna uygun egzoz sistemi takildi Centaur AA Mk I 95 adet uretildi Sase olarak Crusader III ve Mk II ait taret uzerine ikili 20 mm Polsten ucaksavar topu takildi Normandiya Cikarmasi icin gelistirilen arac hava ustunlugunden oturu kullanilmadi Centaur AA Mk II Sase olarak Crusader III ve Mk II ait taret uzerine ikili 20 mm Polsten ucaksavar topu takildi Cromwell I 357 adet uretildi Centaur I mdelinin tamamiyle aynisiydi Sadece Meteor model motor kullanildi Cok az sayida tankin 6 pounder 57 mm lik topu 75 mmlik topla yer degistirildi Cromwell II Palet yapisi genisletildi Govdedeki makineli tufek cikartilarak taret icerisinde fazladan alan kazanildi Uretilmedi Cromwell III 200 adet uretildi Centaur I Meteor V12 motor takilarak gelistirildi Centaur I modelinin elde kit sayida olmasindan birkac adet uretilebildi Cromwell IV 1935 adet uretildi Centaur III modeli uzerine Meteor motor takildi En cok uretilen model oldu Cromwell IVw Meteor motorlu ve tamami kaynakli tareti bulunuyordu Cromwell Vw Cromwell uzeirne 75 mmlik top takildi Percinli govdesi kaynakli govde ile degistirildi Cromwell VI 341 adet uretildi Cromwell uzerine 95 mm obus takildi Cromwell VII 1500 adet uretildi Cromwell IV ve V gelistirlmis zirh vites kutusu ve genis paletlerle yenilendi Bu arac savasin son donemlerinde tasarlandi ve uretildi Bu yuzden cephelerde pek kullanilamadi Cromwell VIIw Cromwell VII tasarimi uzerinde calisilarak standart hale getirildi ve Cromwell Vw adini aldi Cromwell VIII Cromwell VI modeli uzerine VII ye ait degisiklikler yapildi Yapiminda kullanildigi araclarCentaur DozerChallenger Kruvazor Tank A30 The design combined lengthened Cromwell chassis and the gun in a new turret SP 17pdr A30 Avenger Challenger modelini uzeri acik tasarimi Centaur Dozer 250 adet uretildi A Centaur with the turret removed and given a simple dozer blade operated by a winch Centaur OP Observation Post Turkce Gozetleme Araci Centaur uzrine sahte bir top ve fazlanadan telsiz takildi Kesif araci olarak kullanildi Centaur KangarooCentaur tankinin tareti sikartilarak fazladan yolcu icin yer acildi Az sayida uretildi Centaur ARVCentaur tareti cikartilan araca vinc takildi Zirhli kurtarma araci olarak kullanildi Cromwell Command Observation Post Cromwell IV Cromwell VI veya Cromwell VIII tanklari uzerine sahte top ve fazladan telsiz takildi Komuta ve ileri gozetleme araci olarak kullanildi Charioteer tank imha ediciFV 4101 Charioteer1950 yillarin baslarinda Kraliyet Zirhli Kolordusunun ates gucunu arttirmak icin bazi Cromwell tankalrinin toplari 20 pounder modeli ile degistirildi ayni top Centurion tankinda kullanildi Ortaya cikan araca FV 4101 Charioteer tank imha edici adi verildi Toplamda 200 adet arac Robinson and Kershaw Ltd Cheshire firmasina ait tesislerde donusturuldu Uretilen araclar 1950 li yillarda Ingiltere ye ait topraklarda kullanildi 1950 li yillarin sonlarina dogru Avustralya Finlandiya ve Urdun e satildi Avustralya 80 adet satin aldi Finlandiya 1960 yilinda toplamda 38 adet Charioteer Mk VII Model B arac satin aldi Ve 1979 yilina kadar bu araclar serviste kaldi Urdun aldigi araclardan 1954 yilinda 3 Tank Alayi bunyesinde iki adet boluk kurdu 24 adet Bazi araclar daha sonra Lubnana satildi Bazi araclar 1978 yilinda sirasinda FKO tarafindan Israil ordusuna karsi kullanildi dd Ayrica bakinizII Dunya Savasi Zirhli Arac ListesiDis baglantilarWikimedia Commons ta Cromwell tanki ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir OnWar specifications Henk of Holland 4 Agustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Photo Gallery of WW2 26 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Shermanic Firefly4 Subat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Notlar Leland Ness Jane s World War Two Tanks and Fighting Vehicles p 22