Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde önerilmeyen biçimde kaynaklandırılmıştır. (Haziran 2020) () |
Çipura ya da çupra (Sparus aurata), Sparidae familyasına ait, Akdeniz'de yayılım gösteren balık türü.
| Çipura balığı | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Sparus aurata | |||||||||||||||
 | |||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||
| Sparus aurata L., 1758 | |||||||||||||||
 | |||||||||||||||
| Dağılımı | |||||||||||||||
Klimatik yapıdan çipura balığına tüm Akdeniz’de rastlanmakla birlikte doğu ve güneydoğu Akdeniz ülkelerinde, Kanarya Adaları'nda, İngiltere kıyılarında, ve nadir olarak Karadeniz kıyılarında rastlanır. Genellikle tropikal, subtropikal ve ılıman kuşaklarda yayılım gösteren çipura deniz fenogramlarının bulunduğu kumlu–çamurlu ve çamurlu ortamlarda yaşamını sürdürür. Bunun yanı sıra nehir ağızlarına ve lagüner bölgelere de girer. Türkiye'de daha çok güney sahilleri ve Ege kıyılarında yayılım gösterir. 30-50 gram olanları ince lidaki, 100 gram olanları lidaki, 100-180 gram olanları kaba lidaki, 200 gram ve üzeri ağırlıkta olanları da çipura olarak adlandırılır. 0-3 yaş arası çipuraların mide içerikleri incelendiğinde bu türün karnivor bir form olduğu ve özellikle ergin bireylerin Crustacea ve Mollusca familyasına ait türlerle beslendiği ortaya çıkmıştır. Sırt yüksekliği fazla olup lateralden yassılaşmış simetrik bir yapıya sahiptir. Baş iri, burun küt ve ağız terminal konumlu olup düzdür. Alt çenede dişler önde 4 adet kanin, arkada 4 sıra molar, üst çenede ön tarafta 4 adet kanin, arkada ise 3 sıra molar şeklindedir. Üst dudak, alt dudağa oranla daha kalın olup gözün başladığı noktanın paralelinde biter. Gözler orta derecede gelişmiştir. Göz çukuru önündeki mesafe, göz çapından en az iki kat daha uzundur. Gözler arasında V şeklinde yıldızsı bir bant vardır. Kuvvetli çenesiyle küçük kabukluları, balıkları ve diğer hayvanları kolayca yiyen etçil bir balıktır. Yaz aylarında sığlarda, kış aylarında da 30–40 m. derinliklerde yaşar. İki yaşın üzerindekiler daha da derinlere iner. Cinsel olgunluğa erişme yaşı 2 'dir. Bu dönemde balıkların genel olarak erkek oldukları gözlenir. 3 ve 4. yaştan itibaren balıklarda dişiliğe dönüşüm olduğu görülür (Protandrik hermafroditizm). Ortam koşullarına bağlı olarak balıkların cinsiyet değiştirmesi her zaman az da olsa mümkün olduğu bildirilmektedir. Çipura balıkları son 20-25 yılda ilgi çeken ve yetiştirmeye alınan bir tür olduğundan türün her an cinsiyet değiştirebildiği zaman zaman gözlenebilmekte ise de doğadan yakalanan yaşlı balıkların önemli bölümünün dişi olması ve iki yaşlı balıklarda erkek bireylerin çok yüksek oranda olması, bu türde balıkların 2. yaştan sonra çoğunlukla dişi olduklarını göstermektedir. Yumurtlama dönemleri Ekim – Aralık aylarında olur ve 100–150.000 yumurta dökerler. Eti az kılçıklı, sert ve beyazdır. Izgarada pişirilmesi tercih edilir. Ayrıca üretim kültürüne uygunluğu nedeniyle ekonomik değeri çok yüksektir. Çipura balığı günümüzde Türkiye'de, Yunanistan'da, İsrail'de ve İspanya'da başarılı olarak üretilir. Yıllar boyunca yapılan kontrolsüz avlanmalar sonucu denizlerde sayısı çok azalmış ancak balık çiftliklerinde yetiştirilmektedir, balık çiftliklerinde yetiştirilen balıkların boyutu daha büyüktür.
Biyoloji
Genellikle 0-30 metre (0-98 ft) derinliklerde bulunur ancak 150 metre (490 ft)'a kadar oluşabilir, tek başına veya tek tek yakınında veya kumlu diplerin üzerinde, ancak bazen ilkbaharda haliçlerde küçük gruplar görülebilir.
Esas olarak leri, aynı zamanda bazı bitkilerle de beslenir.
Balıkçılık ve su ürünleri yetiştiriciliği
Çipura, saygın bir yem balığıdır ancak 2000–2009 yılları arasında özellikle Akdeniz'den olmak üzere yabani balıkların avlanması nispeten mütevazı olmuştur; 2000–2009 yılları arasında 6,100 ila 9,600 ton arasında olmuştur. Ek olarak, çipura, geleneksel olarak kıyı lagünlerinde ve tuzlu su havuzlarında yaygın olarak yetiştirilmiştir. Ancak, 1980'lerde yoğun yetiştirme sistemleri geliştirildi ve çipura, özellikle Akdeniz bölgesinde ve Portekiz'de önemli bir türü haline geldi. Bildirilen üretim, 1980'lerin sonlarına kadar ihmal edilebilir düzeydeydi ancak 2010'da 140,000 tona ulaştı ve bu nedenle balık avcılığı üretimini gölgede bıraktı. Yunanistan, Avrupa'nın en büyük çipura üreticisidir ve onu Türkiye izlemektedir.
Su ürünleri yetiştiriciliğindeki çipura, dahil olmak üzere parazit enfeksiyonlarına karşı hassastır.
Mutfak
Balık, Akdeniz mutfağında çeşitli isimler altında yaygın olarak kullanılmaktadır. Tunus'ta yerel olarak "Dorate" olarak bilinir.
Kaynakça
- ^ a b c Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;fishbaseisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ FAO (Food and Agriculture Organization of the United Nations) (2011). Yearbook of fishery and aquaculture statistics 2009. Capture production (PDF). Rome: FAO. s. 163. 19 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 4 Eylül 2021.
- ^ . Cultured Aquatic Species Information Programme. FAO Fisheries and Aquaculture Department. 12 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2012.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Eylül 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Eylül 2021.
1. Şahin SAKA-Kürşat FIRAT 2.İstanbul Büyükşehir Belediyesi Sağlık ve Sosyal Hizmetler Dairesi web alanı[]
Galeri
-
![image]()
-
![image]()
Çupra
 | Kemikli balıklar ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde onerilmeyen bicimde kaynaklandirilmistir Gosterilen kaynaklar kaynak gosterme sablonlari kullanilarak dipnot belirtme bicemine uygun olarak duzenlenmelidir Haziran 2020 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Cipura ya da cupra Sparus aurata Sparidae familyasina ait Akdeniz de yayilim gosteren balik turu Cipura baligiSparus aurataBiyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataSinif TeleosteiTakim PerciformesFamilya SparidaeCins SparusTur S aurataIkili adlandirmaSparus aurataL 1758Dagilimi Klimatik yapidan cipura baligina tum Akdeniz de rastlanmakla birlikte dogu ve guneydogu Akdeniz ulkelerinde Kanarya Adalari nda Ingiltere kiyilarinda ve nadir olarak Karadeniz kiyilarinda rastlanir Genellikle tropikal subtropikal ve iliman kusaklarda yayilim gosteren cipura deniz fenogramlarinin bulundugu kumlu camurlu ve camurlu ortamlarda yasamini surdurur Bunun yani sira nehir agizlarina ve laguner bolgelere de girer Turkiye de daha cok guney sahilleri ve Ege kiyilarinda yayilim gosterir 30 50 gram olanlari ince lidaki 100 gram olanlari lidaki 100 180 gram olanlari kaba lidaki 200 gram ve uzeri agirlikta olanlari da cipura olarak adlandirilir 0 3 yas arasi cipuralarin mide icerikleri incelendiginde bu turun karnivor bir form oldugu ve ozellikle ergin bireylerin Crustacea ve Mollusca familyasina ait turlerle beslendigi ortaya cikmistir Sirt yuksekligi fazla olup lateralden yassilasmis simetrik bir yapiya sahiptir Bas iri burun kut ve agiz terminal konumlu olup duzdur Alt cenede disler onde 4 adet kanin arkada 4 sira molar ust cenede on tarafta 4 adet kanin arkada ise 3 sira molar seklindedir Ust dudak alt dudaga oranla daha kalin olup gozun basladigi noktanin paralelinde biter Gozler orta derecede gelismistir Goz cukuru onundeki mesafe goz capindan en az iki kat daha uzundur Gozler arasinda V seklinde yildizsi bir bant vardir Kuvvetli cenesiyle kucuk kabuklulari baliklari ve diger hayvanlari kolayca yiyen etcil bir baliktir Yaz aylarinda siglarda kis aylarinda da 30 40 m derinliklerde yasar Iki yasin uzerindekiler daha da derinlere iner Cinsel olgunluga erisme yasi 2 dir Bu donemde baliklarin genel olarak erkek olduklari gozlenir 3 ve 4 yastan itibaren baliklarda disilige donusum oldugu gorulur Protandrik hermafroditizm Ortam kosullarina bagli olarak baliklarin cinsiyet degistirmesi her zaman az da olsa mumkun oldugu bildirilmektedir Cipura baliklari son 20 25 yilda ilgi ceken ve yetistirmeye alinan bir tur oldugundan turun her an cinsiyet degistirebildigi zaman zaman gozlenebilmekte ise de dogadan yakalanan yasli baliklarin onemli bolumunun disi olmasi ve iki yasli baliklarda erkek bireylerin cok yuksek oranda olmasi bu turde baliklarin 2 yastan sonra cogunlukla disi olduklarini gostermektedir Yumurtlama donemleri Ekim Aralik aylarinda olur ve 100 150 000 yumurta dokerler Eti az kilcikli sert ve beyazdir Izgarada pisirilmesi tercih edilir Ayrica uretim kulturune uygunlugu nedeniyle ekonomik degeri cok yuksektir Cipura baligi gunumuzde Turkiye de Yunanistan da Israil de ve Ispanya da basarili olarak uretilir Yillar boyunca yapilan kontrolsuz avlanmalar sonucu denizlerde sayisi cok azalmis ancak balik ciftliklerinde yetistirilmektedir balik ciftliklerinde yetistirilen baliklarin boyutu daha buyuktur BiyolojiSardinya Italya nin kuzey batisinda kiyi Spiaggia de La Pelosa da yaldizli cipura Genellikle 0 30 metre 0 98 ft derinliklerde bulunur ancak 150 metre 490 ft a kadar olusabilir tek basina veya tek tek yakininda veya kumlu diplerin uzerinde ancak bazen ilkbaharda haliclerde kucuk gruplar gorulebilir Esas olarak leri ayni zamanda bazi bitkilerle de beslenir Balikcilik ve su urunleri yetistiriciligi source source source source source source Yaldizli bir cipura parcasi Cipura saygin bir yem baligidir ancak 2000 2009 yillari arasinda ozellikle Akdeniz den olmak uzere yabani baliklarin avlanmasi nispeten mutevazi olmustur 2000 2009 yillari arasinda 6 100 ila 9 600 ton arasinda olmustur Ek olarak cipura geleneksel olarak kiyi lagunlerinde ve tuzlu su havuzlarinda yaygin olarak yetistirilmistir Ancak 1980 lerde yogun yetistirme sistemleri gelistirildi ve cipura ozellikle Akdeniz bolgesinde ve Portekiz de onemli bir turu haline geldi Bildirilen uretim 1980 lerin sonlarina kadar ihmal edilebilir duzeydeydi ancak 2010 da 140 000 tona ulasti ve bu nedenle balik avciligi uretimini golgede birakti Yunanistan Avrupa nin en buyuk cipura ureticisidir ve onu Turkiye izlemektedir Su urunleri yetistiriciligindeki cipura dahil olmak uzere parazit enfeksiyonlarina karsi hassastir MutfakIzgara Orata Balik Akdeniz mutfaginda cesitli isimler altinda yaygin olarak kullanilmaktadir Tunus ta yerel olarak Dorate olarak bilinir Kaynakca a b c Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi fishbase isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme FAO Food and Agriculture Organization of the United Nations 2011 Yearbook of fishery and aquaculture statistics 2009 Capture production PDF Rome FAO s 163 19 Mayis 2017 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 4 Eylul 2021 Cultured Aquatic Species Information Programme FAO Fisheries and Aquaculture Department 12 Subat 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Eylul 2012 Arsivlenmis kopya 4 Eylul 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Eylul 2021 1 Sahin SAKA Kursat FIRAT 2 Istanbul Buyuksehir Belediyesi Saglik ve Sosyal Hizmetler Dairesi web alani olu kirik baglanti GaleriCipura baligi Spiaggia de La Pelosa Sardinya Italya CupraKemikli baliklar ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz