Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Melek ya da Tepeli Kutan (Pelecanus crispus), pelikangiller (Pelecanidae) familyasından çok büyük bir su kuşu türüdür. Avrupa'nın güneydoğusundan Hindistan ve Çin'e yayılan bölgede bataklıklar ve sığ göllerde yaşar. Yuvaları bitkiler ve dallardan oluşan kaba bir yapıdır. Geniş bir alana yayılmasına rağmen alt türü yoktur ancak boyut farklılıklarına dayanarak Azerbaycan'da bulunan fosillerden Pleistosen dönemine ait Pelecanus crispus palaeocrispus türü tanımlanmıştır.
| melek | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
| Korunma durumu | |||||||||||||||
 Neredeyse tehdit altında (IUCN 3.1) | |||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||
| Pelecanus crispus , 1832 | |||||||||||||||
 | |||||||||||||||
| Dağılımı | |||||||||||||||
Fiziksel özellikleri
Tepeli pelikan, pelikanlar arasında en büyüğüdür ve yaşayan kuş türleri arasında da en büyük kuşlar arasındadır. Boyu 160 ila 183 cm. arasında, ağırlığı 9 ila 15 kg arasında, kanat açıklığı da 290 ila 351 cm arasında değişir. Bireysel olarak tepeli pelikandan daha ağır toylar ve kuğular olsa da 11,5 kg. olan ortalama ağırlığı ile dünyanın uçabilen en ağır kuş türüdür. sonra dünyanın en geniş kanat açıklığına sahip kuşlarından biridir.
Kısmen tepeli pelikana benzeyen ak pelikanlar biraz daha küçük yapılıdır ancak ak pelikanların en büyük erkek kuşları tepeli pelikan ile aynı boyutlarda olabilir. Ancak tepeli pelikan ensesindeki kıvırcık tüyler, gri bacaklar ve saf beyaz yerine gümüşî beyaz tüyleri ile ak pelikandan ayırt edilebilirler. Kışları erişkin tepeli pelikanların tüyleri gümüşî griden kahverengi-gri krem rengine dönüşür. Erişkin olmayan kuşlar gri renklidir ve yüzlerinde erişkin ak pelikanlarda olan pembe tüysüz deri bulunmaz. Tepeli pelikanın alnında bulunan tüyler yüzün önünde tam gaganın üstünde W şeklinde durabilirler. Üreme döneminde boğaz keseleri turuncu-kırmızı renkli olurken üst gagaları sarı renkli kalır. Kışları ise tüm gagaları mat sarı renklidir. 36 ila 45 cm uzunluğunda olan gagası, Avustralya pelikanından sonra ikinci en uzun kuş gagasıdır. Gözlerin çevresindeki tüysüz deri sarı ile morumsu renkler arasında olabilir. Standart ölçüler ak pelikanla kıyaslandığında tepeli pelikanın 11,6 ila 12,2 cm. arasındaki tarsus uzunluğu biraz daha kısadır ama 22 ila 24 cm. arasındaki kuyruğu ile 68 ila 80 cm. arasındaki kanat kiriş uzunluğu belirli şekilde daha uzundur. Tepeli pelikan uçarken diğer pelikanların aksine kanatları gri-beyaz renklidir ve uçları siyahtır. Havada zarif bir şekilde süzülür. Tepeli pelikan sürüsü birlikte uçarken sürü üyeleri senkron olarak hareket ederler ve boyunları balıkçıllar gibi geriye doğru S şeklinde kıvrılır.
Tepeli pelikan, tüm pelikanlarda olduğu gibi genelde sessizdir ancak üreme döneminde oldukça yüksek sesler çıkarabilir. Bu sesler derinden gelen sesleri takip eden havlamaya benzer sesler, tıslama ve homurtulardır.
Dağılımı ve yaşam alanı
Tepeli pelikan genellikle kısa mesafelerde göç eder. Beslenme fırsatlarına göre Avrupa'da dağınık olarak yaşar ve batıda bulunan kuşlar kışları Akdeniz bölgesinde geçirir. Tuna Deltasına mart ayında gelen tepeli pelikanlar ağustos sonunda buradan ayrılırlar. Asya popülasyonları daha aktif olarak göç ederler, Rusya'da üreme mevsimini geçiren kuşlar kışları İran ile orta Hindistan ve Nepal arasındaki bölgede geçirirler.Moğolistan'da üreme dönemini geçiren kuşlar ise kışları Çin'in doğu kıyılarında geçirirler.
Tepeli pelikan göllerde, akarsularda, deltalarda ve haliçlerde yaşarlar. Ak pelikanlara nazaran tepeli pelikan yalnızca ovalara bağımlı değildir ve uygun su havzası bulduğu durumlarda her rakımda yuvalanabilir. Ak pelikana göre üreme alanı seçiminde daha az fırsatçıdır ve tamamen uygunsuz hâle gelene kadar her yıl aynı üreme bölgesine geri gelir. Kışları Avrupa'da buz tutmayan göllerde ve Hindistan'da mevsimsel olarak oluşan göllerde geçirir. Ayrıca kışları koruma altındaki deniz kıyılarını da beslenmek için ziyaret ederler.
Beslenme
Bu pelikan hemen hemen tamamen balık ile beslenir. Tercih ettikleri balıklar arasında bayağı sazan, tatlısu levreği, kızılkanat, yılanbalığı, yayın, kefal ve turna balığıdır. Yunanistan'da kalan en büyük koloninin tercih ettiği balığın yerel türü olduğu bildirilmiştir. Tepeli pelikanın günlük balık ihtiyacı yaklaşık 1200 g. kadardır. Genellikle tek başına ya da iki ila iç kuştan oluşan gruplar hâlinde avlanır. Avlanırken yavaş yavaş dolanarak yüzer ve avını gördüğünde gagasını hızlı bir şekilde sualtına daldırarak balıklarla birlikte büyük miktarda suyu boğaz kesesini kepçe gibi kullanarak alır. Gaga su yüzüne çıktıktan sonra su boğaz kesesinin kenarlarından dışarı akar ve balık yutulur. Ara sıra diğer pelikanlarla birlikte balıkları sığ sulara sürme yoluyla grup hâlinde avlanır ve Yunanistan'da karabataklarla birlikte avlandıkları da gözlemlenmiştir.Kabuklular, solucanlar, böcekler ve diğer su kuşlarının yumurtaları ve yavruları ile de beslenebilirler.
Üreme ve tehditler
Oldukça sosyal hayvanlar olan pelikanlar arasında tepeli pelikan en az sosyallik eğilimi gösteren türdür. Diğer pelikan türlerine göre görece daha az sayıda bireylerden oluşan küçük gruplar hâlinde yuvalanırlar ve hatta yalnız olarak yuva yaptıkları da görülebilir. Yine de en fazla 250 çifte kadar varan küçük koloniler oluştururlar. Ara sıra ak pelikan kolonilerinin arasında da karışabilirler. Genellikle geniş sular içindeki küçük adacıklara) ya da yoğun sazlıkların arasına yuva yaparlar. Büyük boyutları nedeniyle genellikle yuvalarının çevresindeki sazları ezerek çamurlu hâle getirirler ve bu yuvalar üç yıldan sonra kullanılmaz hâle gelir.
Yuva orta büyüklükte ot, saz, çalı ve tüy yığınlarından oluşur ve ortalama olarak 1 m derinliğinde ve 63 cm. genişliğindedir. Genellikle yerde ya da yüzen bitki örtüsü üzerindedirler. Kuş dışkılarıyla kaplanana kadar çok dayanıksızdırlar. Üreme dönemi ak pelikanlardan bir ay kadar önce mart ya da nisan aylarında başlar. Dişi kuş bir ila altı yumurta arasında yumurtlar ancak genellikle iki yumurtaya daha sık rastlanır. Yumurtalar 120 ila 195 g. arasındadır. Erkek ve dişi kuş dönüşümlü olarak 30 ila 34 gün arasında kuluçkaya yatar. Yumurtadan tüysüz çıkan yavrular kısa sürede beyaz hav tüylere kavuşur. Yavrular 6 ila 7 haftalık iken pelikanlar küçük gruplar hâlinde bir araya toplanırlar. Yavrular 85 günlük iken palazlanır ve 100 ila 105 günlük iken bağımsız olurlar. Yavrulama başarı yüzdesi yerel çevresel koşullara göre %58 ila %100 arasında değişir. Yuvalar sınırlı olarak tehditlere karşı koruma sağlar, su düzeyleri düşük iken etçil memeliler yuvalara ulaşabilir. Bulgaristan'da yaban domuzlarının tepeli pelikan yuvalarını yok ettikleri gözlemlenmiştir.Çakallar, tilkiler, kurtlar, köpekler ve vaşaklar da yuvalara saldırabilirler, ayrıca da palazlanmış yavrulara saldırdıkları görülür. Cinsel olgunluğa 3 ila 4 yılda erişilir.
Korunma durumu
Tepeli pelikan popülasyonu yaşadığı bölgelerde ak pelikandan daha fazla oranda azalmıştır. Küresel popülasyonunun 10.000 ila 20.000 arasında olduğu tahmin edilmektedir. Kayıtlarda geçtiğine göre bir zamanlar yalnızca Romanya'da milyonlarca tepeli pelikan olduğu görülmektedir. 20. yüzyılda bu türün popülasyonunda sebebi tam olarak anlaşılamayan dramatik düşüşler olmuştur. En olası sebep su havzalarının kurutulması ve bölgesel gelişmeler nedeniyle yaşam alanı yok olmasıdır. Koloniler düzenli olarak insan aktiviteleri nedeniyle rahatsız edilmekte ve ebeveynler geçici olarak yuvalarını terk etmekte dolayısıyla da yuvadaki yavrular tehditlerle yüz yüze kalmaktadır. Ara sıra balıkların azalmasına neden olduğunu düşünmeleri sebebiyle balıkçılar tepeli pelikanları öldürmektedir. Bu tarz öldürmeler küçük çaplı olsa da pelikanların balık kaynaklarını tükettikleri konusundaki endişe hâlen devam etmektedir. Popülasyon azalmasının bir başka muhtemel nedeni de kaçak avlanmadır. Moğolistan'da tepeli pelikanlar boğaz keselerini torba olarak kullanmak üzere yerel halk tarafından öldürülmektedir. Tipik bir günde bir Moğolistan pazarında elli kadar pelikan kesesi satışa sunulmakta ve öyle nadir bir nesne olarak görülmektedir ki karşılığında on at ile otuz koyun takas edilebilmektedir. Yaşam döngüsünün her etabında sömürülen bu kuş Moğolistan'da kritik tehlike altındadır ve yalnızca 130 kadar tepeli pelikan bulunmaktadır. Tepeli pelikanlar ayrıca sıklıkla elektrik iletim hatlarına uçarken takılarak elektrik çarpması sonucu ölmektedir. Yunanistan'da tepeli pelikanlar özellikle turist taşıyan tekneler tarafından o kadar çok rahatsız edilmektedir ki bu nedenle beslenememekte ve açlıktan ölmektedirler. 1994 yılında çoğu Yunanistan'da bulunmak üzere, Ukrayna, Makedonya, Romanya, Bulgaristan ve Arnavutluk'ta binden fazla çift tepeli pelikan bulunmaktaydı. 1950'lerden beri Hırvatistan'da soylarının tükendiği kabul edilmiştir ancak 2011 yılında tek bir tepeli pelikan gözlemlenmiştir. Geriye kalan en büyük koloni yaklaşık 1.400 çift ile Yunanistan'da Mikri gölündedir. Yaklaşık 3.000 çift tepeli pelikan popülasyonu ile bu kuşların en çok bulundukları ülke günümüzde Rusya'dır. Dünya çapında üreyen 3.000 ila 5.000 çift olduğu sanılmaktadır. Hindistan'da 8.000 tepeli pelikan olduğuna dair olan gözlemin aslında yanlış tanımlanmış ak pelikanlar olduğu ortaya çıkmıştır.
Afrika-Avrasya Göçmen Sukuşları Korunması Sözleşmesi'nde yer alan kuş türlerinden biri de tepeli pelikandır. Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) tarafından hassas türler arasında listelenmiştir. Özellikle Avrupa'da olmak üzer tepeli pelikanları koruma amaçlı eylemler alınmıştır. Her ne kadar normalde yerde yuvalansalar da üremelerini kolaylaştırmak için Türkiye, Yunanistan, Bulgaristan ve Romanya'da yerden yükseltilmiş platformlara yuvalar yapılmış ve tepeli pelikanlar bunları kullanmaya başlamıştır. Yunanistan ve Bulgaristan'da ayrıca su üstünde yüzen sallar da bu türün kullanımı için yapılmıştır. Ayrıca bu ülkelerde kolonilere yakın olan elektrik iletişim hatları ya sökülmüş ya da işaretlenmiştir. Ayrıca yöresel olarak su seviyesi kontrol programları ve eğitimler de korunma çabalarına yardımcı olmaktadır. Asya'da da korunma çabaları gösterilse de daha yüksek oranda kaçak avlanma ve yüksek oranda yaşam alanı yok olması buradaki çabaların sonuç vermesine engel olmaktadır. 2012 yılında olağandışı koşullarla çok soğuk geçen kış mevsiminde Hazar Denizi'nin donması orada kışlayan en azından yirmi tepeli pelikanın açlıktan ölümüyle sonuçlanmıştır. Yerel yetkililerin başlangıçta engellemesine rağmen halkın buradaki pelikanları getirdikleri balıklarla beslemeleri sonucu kalan pelikanlar kışı atlatabilmiştir.
Notlar
- ^ Çakmak, Merete (2005). Anadolu Kuş Adları Sözlüğü:İngilizce-Türkçe-Latince. İstanbul: Kitap Yayınevi. s. 77. .
- ^ Birdlife International
- ^ Burnie D and Wilson DE (Eds.), Animal: The Definitive Visual Guide to the World's Wildlife. DK Adult (2005),
- ^ a b CRC Handbook of Avian Body Masses by John B. Dunning Jr. (Editor). CRC Press (1992), .
- ^ Firefly Encyclopedia of Birds by Christopher Perrins. Firefly Books (2003),
- ^ Ali, Salim (1993). The Book of Indian Birds. Bombay: Bombay Natural History Society. ISBN .
- ^ a b c Harrison, Peter, Seabirds: An Identification Guide. Houghton Mifflin Harcourt (1991),
- ^ a b c d e f g h i j k l m n del Hoyo, et al., Handbook of the Birds of the World. Volume 1: Ostrich to Ducks. Lynx Edicons (1992),
- ^ a b c d e f g h i Dalmatian pelican videos, photos and facts – Pelecanus crispus 12 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. ARKive.
- ^ a b c d e f g h i j k l m Dalmatian Pelican (Pelecanus crispus) – BirdLife species factsheet 12 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Birdlife.org (1998-10-03).
- ^ Dalmatian Pelican (Pelecanus crispus) 15 Nisan 2013 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi. Avis.indianbiodiversity.org. Retrieved on 2012-08-22.
- ^ Great White Pelican – Pelecanus onocrotalus 13 Ocak 2013 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi. Avis.indianbiodiversity.org. Retrieved on 2012-08-22.
- ^ Dalmatian Pelican – Pelecanus crispus : WAZA : World Association of Zoos and Aquariums 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. WAZA.
- ^ Crivelli, A. J. (April 1996). Action Plan for the Dalmatian Pelican (Pelecanus crispus) In Europe 17 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. europa.eu
- ^ Dalmatian Pelican (Pelecanus crispus) 21 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Planet of Birds (2011-06-08). Retrieved on 2012-08-22.
- ^ a b c Nyambayar, B., Bräunlich, A., Tseveenmyadag, N., Shar, S. & Gantogs, S. (2007). (PDF). BirdingASIA. Cilt 7. ss. 68-74. 27 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2014.
- ^ Coleman, Loren. (2011-03-24) Croatian Dalmatian Pelican Sighted 28 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Cryptomundo.
- ^ Trapped Dalmatian pelicans hand-fed in frozen Caspian Sea 24 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Bbc.co.uk (2012-02-21).
Dış bağlantılar
- BirdLife Species Factsheet.6 Temmuz 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- European Commission for Environment: Action plan for the Dalmatian Pelican (1994)
- Conference Proceedings of the 2009 Adriatic Flyway Conference in Ulcinj, Montenegro11 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Melek ya da Tepeli Kutan Pelecanus crispus pelikangiller Pelecanidae familyasindan cok buyuk bir su kusu turudur Avrupa nin guneydogusundan Hindistan ve Cin e yayilan bolgede batakliklar ve sig gollerde yasar Yuvalari bitkiler ve dallardan olusan kaba bir yapidir Genis bir alana yayilmasina ragmen alt turu yoktur ancak boyut farkliliklarina dayanarak Azerbaycan da bulunan fosillerden Pleistosen donemine ait Pelecanus crispus palaeocrispus turu tanimlanmistir melekKorunma durumuNeredeyse tehdit altinda IUCN 3 1 Biyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataSinif AvesTakim PelecaniformesFamilya PelecanidaeCins PelecanusTur P crispusIkili adlandirmaPelecanus crispus 1832DagilimiFiziksel ozellikleriTepeli pelikan pelikanlar arasinda en buyugudur ve yasayan kus turleri arasinda da en buyuk kuslar arasindadir Boyu 160 ila 183 cm arasinda agirligi 9 ila 15 kg arasinda kanat acikligi da 290 ila 351 cm arasinda degisir Bireysel olarak tepeli pelikandan daha agir toylar ve kugular olsa da 11 5 kg olan ortalama agirligi ile dunyanin ucabilen en agir kus turudur sonra dunyanin en genis kanat acikligina sahip kuslarindan biridir Gagasini acmis tepeli pelikan Pelecanus crispus Kismen tepeli pelikana benzeyen ak pelikanlar biraz daha kucuk yapilidir ancak ak pelikanlarin en buyuk erkek kuslari tepeli pelikan ile ayni boyutlarda olabilir Ancak tepeli pelikan ensesindeki kivircik tuyler gri bacaklar ve saf beyaz yerine gumusi beyaz tuyleri ile ak pelikandan ayirt edilebilirler Kislari eriskin tepeli pelikanlarin tuyleri gumusi griden kahverengi gri krem rengine donusur Eriskin olmayan kuslar gri renklidir ve yuzlerinde eriskin ak pelikanlarda olan pembe tuysuz deri bulunmaz Tepeli pelikanin alninda bulunan tuyler yuzun onunde tam gaganin ustunde W seklinde durabilirler Ureme doneminde bogaz keseleri turuncu kirmizi renkli olurken ust gagalari sari renkli kalir Kislari ise tum gagalari mat sari renklidir 36 ila 45 cm uzunlugunda olan gagasi Avustralya pelikanindan sonra ikinci en uzun kus gagasidir Gozlerin cevresindeki tuysuz deri sari ile morumsu renkler arasinda olabilir Standart olculer ak pelikanla kiyaslandiginda tepeli pelikanin 11 6 ila 12 2 cm arasindaki tarsus uzunlugu biraz daha kisadir ama 22 ila 24 cm arasindaki kuyrugu ile 68 ila 80 cm arasindaki kanat kiris uzunlugu belirli sekilde daha uzundur Tepeli pelikan ucarken diger pelikanlarin aksine kanatlari gri beyaz renklidir ve uclari siyahtir Havada zarif bir sekilde suzulur Tepeli pelikan surusu birlikte ucarken suru uyeleri senkron olarak hareket ederler ve boyunlari balikcillar gibi geriye dogru S seklinde kivrilir Tepeli pelikan tum pelikanlarda oldugu gibi genelde sessizdir ancak ureme doneminde oldukca yuksek sesler cikarabilir Bu sesler derinden gelen sesleri takip eden havlamaya benzer sesler tislama ve homurtulardir Dagilimi ve yasam alaniTepeli pelikan genellikle kisa mesafelerde goc eder Beslenme firsatlarina gore Avrupa da daginik olarak yasar ve batida bulunan kuslar kislari Akdeniz bolgesinde gecirir Tuna Deltasina mart ayinda gelen tepeli pelikanlar agustos sonunda buradan ayrilirlar Asya populasyonlari daha aktif olarak goc ederler Rusya da ureme mevsimini geciren kuslar kislari Iran ile orta Hindistan ve Nepal arasindaki bolgede gecirirler Mogolistan da ureme donemini geciren kuslar ise kislari Cin in dogu kiyilarinda gecirirler Tepeli pelikan gollerde akarsularda deltalarda ve haliclerde yasarlar Ak pelikanlara nazaran tepeli pelikan yalnizca ovalara bagimli degildir ve uygun su havzasi buldugu durumlarda her rakimda yuvalanabilir Ak pelikana gore ureme alani seciminde daha az firsatcidir ve tamamen uygunsuz hale gelene kadar her yil ayni ureme bolgesine geri gelir Kislari Avrupa da buz tutmayan gollerde ve Hindistan da mevsimsel olarak olusan gollerde gecirir Ayrica kislari koruma altindaki deniz kiyilarini da beslenmek icin ziyaret ederler BeslenmeBu pelikan hemen hemen tamamen balik ile beslenir Tercih ettikleri baliklar arasinda bayagi sazan tatlisu levregi kizilkanat yilanbaligi yayin kefal ve turna baligidir Yunanistan da kalan en buyuk koloninin tercih ettigi baligin yerel turu oldugu bildirilmistir Tepeli pelikanin gunluk balik ihtiyaci yaklasik 1200 g kadardir Genellikle tek basina ya da iki ila ic kustan olusan gruplar halinde avlanir Avlanirken yavas yavas dolanarak yuzer ve avini gordugunde gagasini hizli bir sekilde sualtina daldirarak baliklarla birlikte buyuk miktarda suyu bogaz kesesini kepce gibi kullanarak alir Gaga su yuzune ciktiktan sonra su bogaz kesesinin kenarlarindan disari akar ve balik yutulur Ara sira diger pelikanlarla birlikte baliklari sig sulara surme yoluyla grup halinde avlanir ve Yunanistan da karabataklarla birlikte avlandiklari da gozlemlenmistir Kabuklular solucanlar bocekler ve diger su kuslarinin yumurtalari ve yavrulari ile de beslenebilirler Ureme ve tehditlerTepeli pelikan ucarken Oldukca sosyal hayvanlar olan pelikanlar arasinda tepeli pelikan en az sosyallik egilimi gosteren turdur Diger pelikan turlerine gore gorece daha az sayida bireylerden olusan kucuk gruplar halinde yuvalanirlar ve hatta yalniz olarak yuva yaptiklari da gorulebilir Yine de en fazla 250 cifte kadar varan kucuk koloniler olustururlar Ara sira ak pelikan kolonilerinin arasinda da karisabilirler Genellikle genis sular icindeki kucuk adaciklara ya da yogun sazliklarin arasina yuva yaparlar Buyuk boyutlari nedeniyle genellikle yuvalarinin cevresindeki sazlari ezerek camurlu hale getirirler ve bu yuvalar uc yildan sonra kullanilmaz hale gelir Yuva orta buyuklukte ot saz cali ve tuy yiginlarindan olusur ve ortalama olarak 1 m derinliginde ve 63 cm genisligindedir Genellikle yerde ya da yuzen bitki ortusu uzerindedirler Kus diskilariyla kaplanana kadar cok dayaniksizdirlar Ureme donemi ak pelikanlardan bir ay kadar once mart ya da nisan aylarinda baslar Disi kus bir ila alti yumurta arasinda yumurtlar ancak genellikle iki yumurtaya daha sik rastlanir Yumurtalar 120 ila 195 g arasindadir Erkek ve disi kus donusumlu olarak 30 ila 34 gun arasinda kuluckaya yatar Yumurtadan tuysuz cikan yavrular kisa surede beyaz hav tuylere kavusur Yavrular 6 ila 7 haftalik iken pelikanlar kucuk gruplar halinde bir araya toplanirlar Yavrular 85 gunluk iken palazlanir ve 100 ila 105 gunluk iken bagimsiz olurlar Yavrulama basari yuzdesi yerel cevresel kosullara gore 58 ila 100 arasinda degisir Yuvalar sinirli olarak tehditlere karsi koruma saglar su duzeyleri dusuk iken etcil memeliler yuvalara ulasabilir Bulgaristan da yaban domuzlarinin tepeli pelikan yuvalarini yok ettikleri gozlemlenmistir Cakallar tilkiler kurtlar kopekler ve vasaklar da yuvalara saldirabilirler ayrica da palazlanmis yavrulara saldirdiklari gorulur Cinsel olgunluga 3 ila 4 yilda erisilir Korunma durumuCin de Pekin hayvanat bahcesinde yuzen tepeli pelikan Tepeli pelikan populasyonu yasadigi bolgelerde ak pelikandan daha fazla oranda azalmistir Kuresel populasyonunun 10 000 ila 20 000 arasinda oldugu tahmin edilmektedir Kayitlarda gectigine gore bir zamanlar yalnizca Romanya da milyonlarca tepeli pelikan oldugu gorulmektedir 20 yuzyilda bu turun populasyonunda sebebi tam olarak anlasilamayan dramatik dususler olmustur En olasi sebep su havzalarinin kurutulmasi ve bolgesel gelismeler nedeniyle yasam alani yok olmasidir Koloniler duzenli olarak insan aktiviteleri nedeniyle rahatsiz edilmekte ve ebeveynler gecici olarak yuvalarini terk etmekte dolayisiyla da yuvadaki yavrular tehditlerle yuz yuze kalmaktadir Ara sira baliklarin azalmasina neden oldugunu dusunmeleri sebebiyle balikcilar tepeli pelikanlari oldurmektedir Bu tarz oldurmeler kucuk capli olsa da pelikanlarin balik kaynaklarini tukettikleri konusundaki endise halen devam etmektedir Populasyon azalmasinin bir baska muhtemel nedeni de kacak avlanmadir Mogolistan da tepeli pelikanlar bogaz keselerini torba olarak kullanmak uzere yerel halk tarafindan oldurulmektedir Tipik bir gunde bir Mogolistan pazarinda elli kadar pelikan kesesi satisa sunulmakta ve oyle nadir bir nesne olarak gorulmektedir ki karsiliginda on at ile otuz koyun takas edilebilmektedir Yasam dongusunun her etabinda somurulen bu kus Mogolistan da kritik tehlike altindadir ve yalnizca 130 kadar tepeli pelikan bulunmaktadir Tepeli pelikanlar ayrica siklikla elektrik iletim hatlarina ucarken takilarak elektrik carpmasi sonucu olmektedir Yunanistan da tepeli pelikanlar ozellikle turist tasiyan tekneler tarafindan o kadar cok rahatsiz edilmektedir ki bu nedenle beslenememekte ve acliktan olmektedirler 1994 yilinda cogu Yunanistan da bulunmak uzere Ukrayna Makedonya Romanya Bulgaristan ve Arnavutluk ta binden fazla cift tepeli pelikan bulunmaktaydi 1950 lerden beri Hirvatistan da soylarinin tukendigi kabul edilmistir ancak 2011 yilinda tek bir tepeli pelikan gozlemlenmistir Geriye kalan en buyuk koloni yaklasik 1 400 cift ile Yunanistan da Mikri golundedir Yaklasik 3 000 cift tepeli pelikan populasyonu ile bu kuslarin en cok bulunduklari ulke gunumuzde Rusya dir Dunya capinda ureyen 3 000 ila 5 000 cift oldugu sanilmaktadir Hindistan da 8 000 tepeli pelikan olduguna dair olan gozlemin aslinda yanlis tanimlanmis ak pelikanlar oldugu ortaya cikmistir 2013 yili Azerbaycan posta pulunda tepeli pelikan Afrika Avrasya Gocmen Sukuslari Korunmasi Sozlesmesi nde yer alan kus turlerinden biri de tepeli pelikandir Dunya Doga ve Dogal Kaynaklari Koruma Birligi IUCN tarafindan hassas turler arasinda listelenmistir Ozellikle Avrupa da olmak uzer tepeli pelikanlari koruma amacli eylemler alinmistir Her ne kadar normalde yerde yuvalansalar da uremelerini kolaylastirmak icin Turkiye Yunanistan Bulgaristan ve Romanya da yerden yukseltilmis platformlara yuvalar yapilmis ve tepeli pelikanlar bunlari kullanmaya baslamistir Yunanistan ve Bulgaristan da ayrica su ustunde yuzen sallar da bu turun kullanimi icin yapilmistir Ayrica bu ulkelerde kolonilere yakin olan elektrik iletisim hatlari ya sokulmus ya da isaretlenmistir Ayrica yoresel olarak su seviyesi kontrol programlari ve egitimler de korunma cabalarina yardimci olmaktadir Asya da da korunma cabalari gosterilse de daha yuksek oranda kacak avlanma ve yuksek oranda yasam alani yok olmasi buradaki cabalarin sonuc vermesine engel olmaktadir 2012 yilinda olagandisi kosullarla cok soguk gecen kis mevsiminde Hazar Denizi nin donmasi orada kislayan en azindan yirmi tepeli pelikanin acliktan olumuyle sonuclanmistir Yerel yetkililerin baslangicta engellemesine ragmen halkin buradaki pelikanlari getirdikleri baliklarla beslemeleri sonucu kalan pelikanlar kisi atlatabilmistir Notlar Cakmak Merete 2005 Anadolu Kus Adlari Sozlugu Ingilizce Turkce Latince Istanbul Kitap Yayinevi s 77 ISBN 975 6051 03 5 Birdlife International Burnie D and Wilson DE Eds Animal The Definitive Visual Guide to the World s Wildlife DK Adult 2005 ISBN 978 0 7894 7764 4 a b CRC Handbook of Avian Body Masses by John B Dunning Jr Editor CRC Press 1992 ISBN 978 0 8493 4258 5 Firefly Encyclopedia of Birds by Christopher Perrins Firefly Books 2003 ISBN 978 1 55297 777 4 Ali Salim 1993 The Book of Indian Birds Bombay Bombay Natural History Society ISBN 978 0 19 562167 9 a b c Harrison Peter Seabirds An Identification Guide Houghton Mifflin Harcourt 1991 ISBN 978 0 395 60291 1 a b c d e f g h i j k l m n del Hoyo et al Handbook of the Birds of the World Volume 1 Ostrich to Ducks Lynx Edicons 1992 ISBN 978 84 87334 10 8 a b c d e f g h i Dalmatian pelican videos photos and facts Pelecanus crispus 12 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ARKive a b c d e f g h i j k l m Dalmatian Pelican Pelecanus crispus BirdLife species factsheet 12 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Birdlife org 1998 10 03 Dalmatian Pelican Pelecanus crispus 15 Nisan 2013 tarihinde Archive is sitesinde arsivlendi Avis indianbiodiversity org Retrieved on 2012 08 22 Great White Pelican Pelecanus onocrotalus 13 Ocak 2013 tarihinde Archive is sitesinde arsivlendi Avis indianbiodiversity org Retrieved on 2012 08 22 Dalmatian Pelican Pelecanus crispus WAZA World Association of Zoos and Aquariums 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde WAZA Crivelli A J April 1996 Action Plan for the Dalmatian Pelican Pelecanus crispus In Europe 17 Kasim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde europa eu Dalmatian Pelican Pelecanus crispus 21 Subat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Planet of Birds 2011 06 08 Retrieved on 2012 08 22 a b c Nyambayar B Braunlich A Tseveenmyadag N Shar S amp Gantogs S 2007 PDF BirdingASIA Cilt 7 ss 68 74 27 Temmuz 2012 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 17 Temmuz 2014 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Coleman Loren 2011 03 24 Croatian Dalmatian Pelican Sighted 28 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Cryptomundo Trapped Dalmatian pelicans hand fed in frozen Caspian Sea 24 Eylul 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Bbc co uk 2012 02 21 Dis baglantilarBirdLife Species Factsheet 6 Temmuz 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde European Commission for Environment Action plan for the Dalmatian Pelican 1994 Conference Proceedings of the 2009 Adriatic Flyway Conference in Ulcinj Montenegro11 Subat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde