Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dar bölge sistemi, ülkenin parlamentodaki sandalye sayısı kadar bölgeye bölünmesi ve her bölgeden bir adayın seçilmesi esasına dayanan seçim sistemidir. Bir diğer seçim sistemi olan Daraltılmış Bölge Sistemiyle karıştırılmamalıdır.
Bu sistemde dar bölge (Single-member district) olarak adlandırılan her seçim bölgesi için seçime katılan her siyasi parti bir milletvekili adayı belirler. Seçilme şartlarını taşıyıp herhangi bir siyasi partiye bağlı olmayan adaylarda o bölge için bağımsız milletvekilli adayı olabilir.
Dar bölgeden seçilecek milletvekilinin belirlenmesi çoğunluk ve mutlak çoğunluk esasına göre iki farklı şekilde gerçekleşebilir. Çoğunluk esasına göre yapılan seçimde her bölgeden en yüksek oyu alan aday seçilir. Mutlak çoğunluk esasına göre yapılan seçimde ise adayın seçilebilmek için ilk turda oyların yarısından bir fazlasını alması gerekmektedir. İlk seçimde mutlak çoğunluğa ulaşılamayan her bölge için ikinci tur seçimleri yapılır. İkinci turda ise bir önceki turda en yüksek oyu almış olan iki aday arasında seçim yapılır. Bu iki aday arasından en yüksek oyu alan aday seçildiği bölge için parlamentoda temsil yetkisi kazanır.
Tartışmalar
Dar bölge sistemi temelde bir çoğunluk sistemidir. Tek kazanan prensibine dayanmasından dolayı dünya genelinde çok daha yaygın olarak uygulanan çoğulcu temsil sistemiyle karşılaştırıldığında çeşitli avantaj ve dezavantajlar içermektedir.
Avantajları
- Dar bölge sistemi seçmenler tarafından kolay anlaşılır bir yapıdadır.
- Her bölge seçmeninin kendi bölge adaylarını tanımasını kolaylaştırır.
- Seçmen-seçilen irtibatını daha belirgin hale getireceğinden seçim bölgesine olan hizmeti ön plana çıkarır.
- Her seçim bölgesi yalnızca bir milletvekiliyle temsil edileceğinden seçilen vekil üzerindeki sorumluluk artar.
- Dar bölgelerde siyasi partiler kendi tercih ettikleri kişileri aday göstermekten ziyade bölge seçmeninin tercih ettiği kişileri aday göstermeye yönelirler. Bu amaçla partiler anket ve çeşitli kamuoyu araştırmaları yoluyla bölge seçmeninin görüşlerini alarak o bölgeden aday göstereceği kişiyi belirler.
- Dar bölge sistemi, seçmenleri genellikle iki partiye yönlendirir. Amerika örneğinde olduğu gibi bu sistemde genellikle tek parti iktidarı ve tek bir muhalefet partisi çıkar.
- Çoğulcu sistemde partilerin liste başı adaylarının seçilme ihtimalleri daha yüksektir. Bu da liste sonunda yer alan milletvekili adaylarının seçilme şansını azaltır. Bundan dolayı seçim süreci içerisinde adayların seçmen nezdinde proje geliştirme ve enerji açısından aynı performansı göstermesi beklenemez. Dar bölge sistemindeyse her partinin tek adayı olduğundan seçim sürecinin adaylar arasında daha rekabetçi ve verimli geçeceği öngörülebilir.
Dezavantajları
- Her dar bölge sadece belirli bir politik görüşe sahip bir vekil tarafından temsil edileceğinden bölgedeki diğer seçmenlerin dünya görüşleri ve beklentileri parlamentoda yeteri kadar temsil edilmeyebilir.
- Dar bölge seçim bölgeleri görüntü olarak coğrafi bir bütünlüğe sahip olmakla birlikte, bölgelerin nitelik olarak ortak kaygı, beklenti ve amaçları olan seçmenlerden oluşturulması nispeten zordur.
- Oransal temsiliyeti hedeflemediğinden dolayı ortaya çıkan parlamentonun milletin iradesini ne ölçüde temsil ettiği tartışmalı olabilir. Bu sistem genellikle en çok oy alan partiye parlamentoda oy oranından daha fazla güç vermeye meyillidir.
- Dar bölge sistemi, ölçeğin küçüklüğünden dolayı feodal ya da çıkar ilişkilerinin belirleyici olmasını kolaylaştırabilir.
- Dar bölgeyle kadınların parlamentoda temsiliyeti güçleşebilir. Çoğulcu temsilin uygulanmakta olduğu ülkelerin parlamentolarında, dar bölge sistemini uygulayan ülkelere oranla 4 kat daha fazla kadın vekil görev yapmaktadır.
- Dar bölge sistemi kullanan ülkelerde seçimlere katılım oranının ortalama %10 daha düşük olduğu görülmüştür.
- Seçim bölgelerinin mevcut bir iktidar partisi tarafından belirlenmesi durumunda siyasi manipülasyonlara yönelik endişeler oluşabilir.
Dar bölge sisteminin belki de en çok tartışılan yönlerinden biri oransal temsiliyeti ihlal etme olasılığının yüksek oluşudur. Örnek olarak; tek turlu dar bölge sisteminin uygulandığı bir ülkedeki A, B, C, D ve E partilerinin tüm bölgelerde aldığı oy dağılımının sırasıyla %25, %20, %20, %20 ve %15 olduğu bir durumda, A partisinin %25 oy ile tüm bölgeleri kazanıp parlamentodaki bütün sandalyeleri alabilmektedir. Bu sonuca %25'lik bir seçim barajının bulunduğu çoğulcu sistemde de ulaşmak mümkündür.
Örnekleri
Dar bölge seçim sisteminden kaynaklanan orantısız temsiliyet sonuçlarına Dünya siyasi tarihinden de çeşitli örnekler verilebilir;
- 1954, 1961, 1969, 1990, ve 1998 yıllarında gerçekleştirilen her seçimde, Avustralya'da seçimi kazanan parti muhalefet partisinden daha az oy alarak iktidara gelmiştir.
- Kanada’da yapılan 1993 seçimlerinde İlerici Muhafazakârlar yaklaşık 2 milyon oy karşılığında sadece 2 sandalye kazanırken, Liberal Parti aldığı her 32 bin oy için ancak bir sandalye kazanabilmiştir.
- 1974 yılında yapılan Avustralya Kuzey Bölgesi seçimlerinde Liberal Parti 13.690 oyla 17 sandalye kazanırken, İşçi Partisi 8.508 oyla hiç sandalye kazanamamıştır..
- 2004 yılı Kanada Federal Seçimlerinde 500 bin oy ile Liberal Parti 22 sandalye kazanırken, aynı yıl Yeşiller Partisi ülke çapında aynı sayıda oy aldığı halde parlamentoya girememiştir.
- 1984 yılında Kanada’da İlerici Muhafazakâr parti oyların %50’sı ile sandalyelerin %75’ini kazanmıştır.
- 2016 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimlerinde ülke genelinde 65,8 milyon oy alan Demokrat Parti adayı Hillary Clinton, 63 milyon oy alan rakibi Cumhuriyetçi Parti adayı Donald Trump'tan daha az delege çıkararak seçimleri kaybetmiştir.
Uygulandığı Ülkeler
Günümüzde dar bölge sistemi, çeşitli olumsuz yönleri ve çoğulcu temsil sistemine kıyasla belirtilen dezavantajlarından ötürü çok az ülkede uygulanmaktadır. ABD, Birleşik Krallık, Kanada, Avustralya ve Hindistan gibi ülkeler parlamento seçimlerinde dar bölge sistemini kullanmaktadır. Ayrıca eski Britanya İmparatorluğu'nda da bu sistem kullanılmıştır. 1993 yılında Yeni Zelanda dar bölge sistemini terk ederek çoğulcu temsil sistemine geçiş yapmıştır. Bu sistemin uygulanmakta olduğu ABD, Avustralya ve Kanada'da pek çok siyasi ve sosyal aktivist tarafından çoğulcu sisteme geçilmesine yönelik çaba sarf edilmektedir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c PR vs. Single-Member Districts in States 18 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Lijphart, A. (1995). Erişim Tarihi: 22 Ocak 2017
- ^ Australian Politics and Elections Database[], 29 Mayıs 1954 Avustralya Federal Seçimleri. Erişim tarihi: 22 Ocak 2017
- ^ Australian Politics and Elections Database[], 9 Aralık 1961 Avustralya Federal Seçimleri. Erişim tarihi: 22 Ocak 2017
- ^ Australian Politics and Elections Database[], 25 Ekim 1969 Avustralya Federal Seçimleri. Erişim tarihi: 22 Ocak 2017
- ^ Australian Politics and Elections Database[], 27 Ekim 1990 Avustralya Federal Seçimleri. Erişim tarihi: 22 Ocak 2017
- ^ Australian Politics and Elections Database[], 3 Ekim 1998 Avustralya Federal Seçimleri. Erişim tarihi: 22 Ocak 2017
- ^ 1993 Canadian Federal Election Results 30 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 1993 kanada Federal Seçim Sonuçları. Erişim Tarihi: 22 Ocak 2017
- ^ Wade-Marshall, Dean Jaensch, Deborah (1994). Point of order! : the Legislative Assembly of the Northern Territory 1974-1994. Darwin: Legislative Assembly of the Northern Territory.
- ^ The 38th Federal Election, June 28, 2004 16 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 2004 Kanada Federal Seçimleri.
- ^ , 22 Ocak 2017.
- ^ 1984 Canadian federal election 2 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 33rd Parliament. 22 Ocak 2017
- ^ A Historic Number of Electors Defected, and Most Were Supposed to Vote for Clinton 21 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., The New York Times. 22 Ocak 2017
- ^ http://uselectionatlas.org/ 29 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 2016 Presidential General Election Resultsn.
- ^ Dar Bölge Sistemi Üzerine 2 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Prof. Dr. Erhan Erkut. Erişim tarihi: 22 Ocak 2017
- ^ www.fairvote.org 10 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Fair Vote. Erişim Tarihi: 22 Ocak 2017
- ^ www.proportional-representation.org 10 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Why Not Proportional Representation?. Erişim Tarihi: 22 Ocak 2017
- ^ www.fairvote.ca 20 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Fair Vote Canada. Erişim Tarihi: 22 Ocak 2017
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Dar bolge sistemi ulkenin parlamentodaki sandalye sayisi kadar bolgeye bolunmesi ve her bolgeden bir adayin secilmesi esasina dayanan secim sistemidir Bir diger secim sistemi olan Daraltilmis Bolge Sistemiyle karistirilmamalidir Bu sistemde dar bolge Single member district olarak adlandirilan her secim bolgesi icin secime katilan her siyasi parti bir milletvekili adayi belirler Secilme sartlarini tasiyip herhangi bir siyasi partiye bagli olmayan adaylarda o bolge icin bagimsiz milletvekilli adayi olabilir Dar bolgeden secilecek milletvekilinin belirlenmesi cogunluk ve mutlak cogunluk esasina gore iki farkli sekilde gerceklesebilir Cogunluk esasina gore yapilan secimde her bolgeden en yuksek oyu alan aday secilir Mutlak cogunluk esasina gore yapilan secimde ise adayin secilebilmek icin ilk turda oylarin yarisindan bir fazlasini almasi gerekmektedir Ilk secimde mutlak cogunluga ulasilamayan her bolge icin ikinci tur secimleri yapilir Ikinci turda ise bir onceki turda en yuksek oyu almis olan iki aday arasinda secim yapilir Bu iki aday arasindan en yuksek oyu alan aday secildigi bolge icin parlamentoda temsil yetkisi kazanir TartismalarDar bolge sistemi temelde bir cogunluk sistemidir Tek kazanan prensibine dayanmasindan dolayi dunya genelinde cok daha yaygin olarak uygulanan cogulcu temsil sistemiyle karsilastirildiginda cesitli avantaj ve dezavantajlar icermektedir Avantajlari Dar bolge sistemi secmenler tarafindan kolay anlasilir bir yapidadir Her bolge secmeninin kendi bolge adaylarini tanimasini kolaylastirir Secmen secilen irtibatini daha belirgin hale getireceginden secim bolgesine olan hizmeti on plana cikarir Her secim bolgesi yalnizca bir milletvekiliyle temsil edileceginden secilen vekil uzerindeki sorumluluk artar Dar bolgelerde siyasi partiler kendi tercih ettikleri kisileri aday gostermekten ziyade bolge secmeninin tercih ettigi kisileri aday gostermeye yonelirler Bu amacla partiler anket ve cesitli kamuoyu arastirmalari yoluyla bolge secmeninin goruslerini alarak o bolgeden aday gosterecegi kisiyi belirler Dar bolge sistemi secmenleri genellikle iki partiye yonlendirir Amerika orneginde oldugu gibi bu sistemde genellikle tek parti iktidari ve tek bir muhalefet partisi cikar Cogulcu sistemde partilerin liste basi adaylarinin secilme ihtimalleri daha yuksektir Bu da liste sonunda yer alan milletvekili adaylarinin secilme sansini azaltir Bundan dolayi secim sureci icerisinde adaylarin secmen nezdinde proje gelistirme ve enerji acisindan ayni performansi gostermesi beklenemez Dar bolge sistemindeyse her partinin tek adayi oldugundan secim surecinin adaylar arasinda daha rekabetci ve verimli gececegi ongorulebilir Dezavantajlari Her dar bolge sadece belirli bir politik goruse sahip bir vekil tarafindan temsil edileceginden bolgedeki diger secmenlerin dunya gorusleri ve beklentileri parlamentoda yeteri kadar temsil edilmeyebilir Dar bolge secim bolgeleri goruntu olarak cografi bir butunluge sahip olmakla birlikte bolgelerin nitelik olarak ortak kaygi beklenti ve amaclari olan secmenlerden olusturulmasi nispeten zordur Oransal temsiliyeti hedeflemediginden dolayi ortaya cikan parlamentonun milletin iradesini ne olcude temsil ettigi tartismali olabilir Bu sistem genellikle en cok oy alan partiye parlamentoda oy oranindan daha fazla guc vermeye meyillidir Dar bolge sistemi olcegin kucuklugunden dolayi feodal ya da cikar iliskilerinin belirleyici olmasini kolaylastirabilir Dar bolgeyle kadinlarin parlamentoda temsiliyeti guclesebilir Cogulcu temsilin uygulanmakta oldugu ulkelerin parlamentolarinda dar bolge sistemini uygulayan ulkelere oranla 4 kat daha fazla kadin vekil gorev yapmaktadir Dar bolge sistemi kullanan ulkelerde secimlere katilim oraninin ortalama 10 daha dusuk oldugu gorulmustur Secim bolgelerinin mevcut bir iktidar partisi tarafindan belirlenmesi durumunda siyasi manipulasyonlara yonelik endiseler olusabilir Dar bolge sisteminin belki de en cok tartisilan yonlerinden biri oransal temsiliyeti ihlal etme olasiliginin yuksek olusudur Ornek olarak tek turlu dar bolge sisteminin uygulandigi bir ulkedeki A B C D ve E partilerinin tum bolgelerde aldigi oy dagiliminin sirasiyla 25 20 20 20 ve 15 oldugu bir durumda A partisinin 25 oy ile tum bolgeleri kazanip parlamentodaki butun sandalyeleri alabilmektedir Bu sonuca 25 lik bir secim barajinin bulundugu cogulcu sistemde de ulasmak mumkundur Ornekleri Dar bolge secim sisteminden kaynaklanan orantisiz temsiliyet sonuclarina Dunya siyasi tarihinden de cesitli ornekler verilebilir 1954 1961 1969 1990 ve 1998 yillarinda gerceklestirilen her secimde Avustralya da secimi kazanan parti muhalefet partisinden daha az oy alarak iktidara gelmistir Kanada da yapilan 1993 secimlerinde Ilerici Muhafazakarlar yaklasik 2 milyon oy karsiliginda sadece 2 sandalye kazanirken Liberal Parti aldigi her 32 bin oy icin ancak bir sandalye kazanabilmistir 1974 yilinda yapilan Avustralya Kuzey Bolgesi secimlerinde Liberal Parti 13 690 oyla 17 sandalye kazanirken Isci Partisi 8 508 oyla hic sandalye kazanamamistir 2004 yili Kanada Federal Secimlerinde 500 bin oy ile Liberal Parti 22 sandalye kazanirken ayni yil Yesiller Partisi ulke capinda ayni sayida oy aldigi halde parlamentoya girememistir 1984 yilinda Kanada da Ilerici Muhafazakar parti oylarin 50 si ile sandalyelerin 75 ini kazanmistir 2016 Amerika Birlesik Devletleri baskanlik secimlerinde ulke genelinde 65 8 milyon oy alan Demokrat Parti adayi Hillary Clinton 63 milyon oy alan rakibi Cumhuriyetci Parti adayi Donald Trump tan daha az delege cikararak secimleri kaybetmistir Uygulandigi UlkelerGunumuzde dar bolge sistemi cesitli olumsuz yonleri ve cogulcu temsil sistemine kiyasla belirtilen dezavantajlarindan oturu cok az ulkede uygulanmaktadir ABD Birlesik Krallik Kanada Avustralya ve Hindistan gibi ulkeler parlamento secimlerinde dar bolge sistemini kullanmaktadir Ayrica eski Britanya Imparatorlugu nda da bu sistem kullanilmistir 1993 yilinda Yeni Zelanda dar bolge sistemini terk ederek cogulcu temsil sistemine gecis yapmistir Bu sistemin uygulanmakta oldugu ABD Avustralya ve Kanada da pek cok siyasi ve sosyal aktivist tarafindan cogulcu sisteme gecilmesine yonelik caba sarf edilmektedir Ayrica bakinizGenis Bolge Sistemi Daraltilmis Bolge SistemiKaynakca a b c PR vs Single Member Districts in States 18 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Lijphart A 1995 Erisim Tarihi 22 Ocak 2017 Australian Politics and Elections Database olu kirik baglanti 29 Mayis 1954 Avustralya Federal Secimleri Erisim tarihi 22 Ocak 2017 Australian Politics and Elections Database olu kirik baglanti 9 Aralik 1961 Avustralya Federal Secimleri Erisim tarihi 22 Ocak 2017 Australian Politics and Elections Database olu kirik baglanti 25 Ekim 1969 Avustralya Federal Secimleri Erisim tarihi 22 Ocak 2017 Australian Politics and Elections Database olu kirik baglanti 27 Ekim 1990 Avustralya Federal Secimleri Erisim tarihi 22 Ocak 2017 Australian Politics and Elections Database olu kirik baglanti 3 Ekim 1998 Avustralya Federal Secimleri Erisim tarihi 22 Ocak 2017 1993 Canadian Federal Election Results 30 Agustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde 1993 kanada Federal Secim Sonuclari Erisim Tarihi 22 Ocak 2017 Wade Marshall Dean Jaensch Deborah 1994 Point of order the Legislative Assembly of the Northern Territory 1974 1994 Darwin Legislative Assembly of the Northern Territory The 38th Federal Election June 28 2004 16 Agustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2004 Kanada Federal Secimleri 22 Ocak 2017 1984 Canadian federal election 2 Subat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde 33rd Parliament 22 Ocak 2017 A Historic Number of Electors Defected and Most Were Supposed to Vote for Clinton 21 Aralik 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde The New York Times 22 Ocak 2017 http uselectionatlas org 29 Aralik 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2016 Presidential General Election Resultsn Dar Bolge Sistemi Uzerine 2 Subat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Prof Dr Erhan Erkut Erisim tarihi 22 Ocak 2017 www fairvote org 10 Aralik 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Fair Vote Erisim Tarihi 22 Ocak 2017 www proportional representation org 10 Mayis 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Why Not Proportional Representation Erisim Tarihi 22 Ocak 2017 www fairvote ca 20 Kasim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Fair Vote Canada Erisim Tarihi 22 Ocak 2017