Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Debrecen Muharebesi, II. Dünya Savaşı'nın Doğu Cephesi 'nde, Sovyet 2. Ukrayna Cephesi kuvvetlerince 6 - 28 Ekim 1944 tarihleri arasında gerçekleştirilen Debrecen Taarruz Harekâtı'dır. Sovyetler'in Macaristan'a yönelen genel taarruzu Debrecen bölgesini hedef almış, Mareşal Rodion Malinovski'nin 2. Ukrayna Cephesi, General Maximilian Fretter-Pico'nun cephesine yönelmiştir. Bu mevzilerde, müttefiki Macaristan'ın 7. Kolordusu da mevzi almıştı. Sovyet taarruzu, bu mevzileri atmış ve Alman - Macar kuvvetlerini yer yer 160 kilometre geri çekilmek zorunda bırakmıştır.
| Debrecen Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| II. Dünya Savaşı Doğu Cephesi | |||||||
 Ekim 1944'te Debrecen şehrinde Alman Panter tankı. | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Almanya Macaristan |  Sovyetler Birliği Romanya | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
 Johannes Frießner Maximilian Fretter-Pico |  Rodion Malinovski  | ||||||
| Güçler | |||||||
| Güney Ordular Grubu 6. Ordu | 2. Belarus Cephesi | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| Alman: 15 bin erat Macar: 20 bin erat Toplam: 35 bin erat (18 bini tutsak) yaklaşık 200 tank 490 top | Sovyet: 84,010 erat Rumen: 33.500 erat Toplam: 117,360 erat (5.073 tutsak dahil) yaklaşık 500 tank 1.656 top | ||||||
Macaristan krizi
General Johannes Friessner'in Güney Ukrayna Ordular Grubu, 1944 yılının Ağustos ayı ortalarına gelindiğinde çözülmenin eşiğindeydi. Kuzeyde ise Kızıl Ordu'nun Bagration Harekâtı Alman Merkez Ordular Grubu'nu tümüyle dağıtmıştı.
Almanya'nın eski müttefiki Romanya, 25 Ağustos 1944'te ittifaktan çekildi ve Almanya ile müttefiki Macaristan'a savaş ilan etti. Bunun ardından Sovyet generali 'in 'nin Romanya içlerinde ilerleyen genel taarruzu, tüm Alman savunma hatlarını aşmıştır.
Almanya'nın diğer müttefiki Bulgaristan, 8 Eylül 1944'te ittifaktan ayrılarak Almanya'ya savaş ilan etti. Bu arada General Malinovski'nin kuvvetleriyle birlikte General Tolbuhin, 13 Alman ve müttefiki tümenini savaş dışı bırakarak 100 binin üstünde tutsak aldı. Bu başarılarının ardından General Malinovski 10 Eylül'de, General Tolbuhin de 12 Eylül'de Mareşal rütbesine terfi ettiler.
Bulgaristan ve Romanya'daki çatışmalar, General Friessner'in cephesinde 650 km genişlikte bir gedik açmıştır. General Friessner, savunma hatlarını yeniden düzenlemek için aceleyle çabalarken, Macar kral naibi Amiral Miklós Horthy'nin Sovyetler Birliği'yle ayrı bir barış antlaşması imzalamaya hazırlandığı haberi Berlin'e ulaştı. Bu olasılığın gerçekleşmesi durumunda Alman Doğu Cephesi kuvvetlerinin tüm güney kanadı çökeceği açıktır.
Bu aralarda, 24 Eylül'de Alman Güney Ukrayna Ordular Grubu, Güney Ordular Grubu olarak yeniden düzenlendi. Bu düzenlemede General Fretter-Pico'nun 6. Ordu'su, Güney Ordular Grubu'nun çekirdeğini oluşturmuştur. Macar birliklerinin savaş azminin düşük olduğunu gören General Friessner, 2. Macar Ordusu'nu Fretter-Pico'nun emrine verdi. Bu ek kuvvetle General Fretter-Pico'nun kuvvetleri, Fretter-Pico Ordu Grubu olarak düzenlendi.
Muharebe öncesi
Mareşal Tolbuhin'in kuvvetleri Romanya'daki Alman direnişini ortadan kaldırırken Mareşal Malinovski'nin kuvvetleri de Macaristan sınırını geçerek Macar topraklarında ilerlemeye başladılar. Fakat bir süre sonra ilerleme hızları kesildi ve yavaşladılar. Bu yavaşlama sayesinde General Friessner, Mureş Nehri üzerinde zayıf da olsa bir savunma düzeni kurabilmek için gerekli zamanı bulabilmiştir.
Mareşal Malinovski, Eylül ayı başlarında STAVKA'dan Kaloşvar üzerinden ilerleme emri aldı. Emir üzerine kuvvetlerini Macaristan'ın kuzeydoğusundan (Mickolc - Debrecen hattı) Tisza Nehri yönünde, Büyük Macaristan Ovası ekseninde ilerletmeye başladı. Geniş düzlüklere ulaştığında zırhlı kuvvetlerdeki sayısal üstünlüğünden de yararlanabildi. General Friessner'in Ordu Grubunu dağıtıp Budapeşte'yi aldı ve Slovakya üzerine ilerledi. Ancak, Hitler'in emriyle bölgeye kaydırılan panzer birlikleri nedeniyle Malinovski'nin planı sekteye uğradı. Ayrıca Sovyet birlikleri 2. Yaş-Kişinev Taarruzu ve Belgrad Taarruzu sonrasında oldukça yıpranmıştı. Üstelik Romanya'da kullanılan demiryolu ray genişliğinin Rusya'dakinden farklı olması nedeniyle ikmal zorlukları da yaşanmaktaydı.
General Friessner, kuvvetlerinin Sovyet 2. ve 4. Ukrayna Cephesi kuvvetlerince kuşatılmasından endişe duyuyordu. Bu endişesini anlatmak için Hitler'in karargahına gitti. Cephesinin ve karşısındaki Sovyet kuvvetlerinin durumunu Hitler'e anlatıp, Tisza Nehri gerisindeki savunma mevzilerine çekilmek için onayını istedi. General Friessner bu geri çekilmenin kendisine, sürmekte olan Sovyet taarruzları karşısında manevra olanakları sağlayacağını ileri sürdü. Hitler geri çekilme fikrini kabul etmedi ve General Friessner'e, takviye kuvvetler sağlayacağı konusunda söz verdi. Hitler aynı zamanda yeni bir taarruz başlatması konusunda General Friessner'e emir de verdi. Bu taarruzun hedefi Mareşal Malinovski'nin iki ordusunu bir an önce imha etmek olacaktı. Ancak eldeki kuvvetlerle bu işin üstesinden gelmek olanaksızdı. Hitler, harekât hedeflerini, Sovyet 27. Ordu'su ve 6. Muhafız Tank Ordusu'nun imhası olarak sınırlamaya razı oldu. Ayrıca Malinovski kuvvetlerinin geri bağlantı hatlarını geçtiği Güney Karpatlar'daki geçitlerin de ele geçirilmesi, bu emirlerde istenmiştir. Yine emirlere göre taarruz Cluj'dan başlayacaktır.
Sovyet taarruzları
Mareşal Malinovski'nin kuvvetleri, 3. Ukrayna Cephesi unsurlarıyla birlikte 14 Nisan 1944'te Belgrad Taarruzu'nu başlattı. Aynı sırada General Friessner de kendi taarruz planı için birliklerini Sovyet taarruz bölgesinde toplamaktaydı. Dolayısıyla Malinovski'nin 2. Ukrayna Cephesi kuvvetleri, daha taarruzlarının başlangıcında şiddetli bir direnmeyle karşılaştılar. Bir hafta boyunca girişilen ama bir sonuç elde edilemeyen taarruzların ardından General Malinovski taarruzu durdurdu ve birliklerini yeniden teşkilledi. Yorgun 6. Muhafız Tank Ordusu ile General Pliyev komutasındaki Süvari Mekanize Grup (7. Mekanize Kolordu, 4. Muhafız Süvari Kolordusu ve 6. Muhafız Süvari Kolordusu ile 389 tank ve taarruz topu), General Sergey Gorşkov'un Süvari Tank Grubu (5. Muhafız Süvari Kolordusu) ve 23. Tank Kolordusu (146 tank ve taarruz topu), Oradea bölgesinde toplandı. Mareşal Malinovski, bu kuvvetleri bir sonraki taarruzda çevik zırhlı kuvvet olarak kullanmayı planlamıştı.
Rumen birlikleri 20 Eylül 1944'te Macaristan'ın batı sınırı yakınlarındaki Arad kentine girdi. Bu ileri hareket, Macar Genelkurmayı'nı paniğe sürükledi Bunun sonucunda Macar 3. Ordusu'nu muharebeye almaya karar verdiler. Bu kuvvet, yedeklerden ve yeterli eğitimi olmayan, askeri anlamda sınırlı değerde bir birlikti.
Bu arada Macar Hükûmeti içinde bazı Alman yanlısı hizipler de ülkenin kontrolünü ele geçirmek için çalışmalara başladılar. Macaristan Kral Naibi Amiral Miklos Horthy'nin Sovyetlerle ateşkes konusundaki görüşmeleri de ciddi bir düzeyde başlamıştı. Ganeral Friessner, şiddetle ihtiyacı olan takviye birliklerinden bazılarını, durumu kollamak için Budapeşte'ye göndermek zorunda kaldı. Gönderilen birlikler, dinlenme ve tamir durumundaki birliklerden bazılarıdır.
Eylül ayı sonlarında hem General Friessner hem de Mareşal Malinovski, yeni emirler aldılar. Mareşal Malinovski'nin aldığı emir, Arad'ın güneyinde oluşan çıkıntıdan Budapeşte'yi hedef alan bir taarruzdu. Mareşal, Alman - Macar savunması yarıldığı takdirde başarıyı genişletmek için Süvari Mekanize Grubu'nu, esas olarak 46. Ordu ile 1. Macar Ordusu'nu kullanmayı planladı. Elindeki diğer kuvvetleri ise (6. Muhafız Tank Ordusu, 53. Ordu ve General Gorşkov'un Süvari Tank Grubu) Oradea civarından kuzeyden Debrecen yönünde taarruzla görevlendirdi. Taarruz planı, Alman kuvvetlerini kuşatmak ve imha etmek için çift yanlı kıskaç hareketine dayanmaktadır.
General Friessner'in emirleri ise, Fretter-Pico Ordu Grubu'nun Oradea'dan girişeceği bir taarruzu emretmiştir. Bu planıyla Sovyet hatlarını yarıp Karpatlar geçitlerini kontrol altına alma hedefi güdüyordu. Bu geçitleri bir sonraki ilkbahara kadar elde tutmak öngörülmektedir.
Sonuç olarak gerek Mareşal Malinovski'nin planı, gerekse de General Friessner'in planı, zaman ve hedef olarak birbirini karşılamaktadır. Ayrıca her iki taraf da karşı tarafında güçlerini hafife almıştır.
Harekâtların başlaması
Sovyet taarruzu 6 Ekim'de Mareşal Malinovski'nin güney kıskacının öncü birliklerince Macar 3. Ordu'su kesiminde, Arad civarında başladı. Macar birlikler, kısa sürede mevzilerinden atıldılar. Birçok tümen taarruzda tamamen yok olmuştur. Macar cephe hattının yarılması ardından ikinci kademe ve esas taarruz kuvveti olarak General Pliyev'in Süvari Mekanize Grubu harekete geçti ve güney kıskasının bu taarruzunun ilk 24 saatinde hemen hemen 60 km'lik bir ilerleme sağladı.
Taarruzun kuzey kıskacını oluşturan kuvvetler, Oradea civarında Alman 3. Panzer Kolordusu'nun 1. ve 23. Panzer Tümenleri karşısında taarruzun başlangıcından itibaren fazlasıyla zorlandı. Gün sonunda kuzey kıskacı sadece 10 km'lik bir ilerleme sağlayabilmişti.
General Fretter-Pico, 76. Piyade Tümeni'ni savunmanın ileri hattına sürerek 23. Panzer Tümeni'ni, Sovyet taarruzunun güney kesimindeki zor duruma müdahale etmek için serbest bıraktı. Yenilenen Feldherrnhalle Panzer Kolordusu (iki tümenli), olası Tisza Nehri geçişlerinde 2. Ukrayna Cephesi kuvvetlerini karşılamak için harekete geçirilerek muharebeye sürüldü.
2. Ukrayna Cephesi taarruzunun güney kolu, 7 Ekim akşamı itibarıyla Tisza Nehri yönünde daha da ilerlemişti. Kuzey taarruz kolu ise Oradea civarındaki Alman savunmasını henüz aşamamıştı. Bu bölgedeki Alman - Macar kuvvetleri, Sovyet 6. Muhafız Tank Ordusu'nun kanatlardan giriştiği birkaç taarruzu durdurmayı başarmıştı.
Kuzey taarruz kolunun, takviye edilmesine karşın ilerleyememesi üzerine Mareşal Malinovski, güney taarruz kolunu Debrecen yönünde kuzeye çark ettirerek bu bölgedeki Alman - Macar kuvvetlerini Oradea civarından atmaya karar verdi. Bu hareket tarzı, kuzey taarruz kolunun savunmayı yararak ilerlemesini ve Alman - Macar kuvvetlerinin Süvari Mekanize Grup ile 6. Muhafız Tank Ordusu arasında kırılmasını sağlayacaktı.
Tisza nehir geçişi
Sovyet birlikleri 10 Ekim'de Tisza nehri batı kıyılarında birkaç köprübaşı elde ettiler. Bu köprübaşlarından ileri harekete geçen 46. Ordu ve 18. Tank Kolordusu, Kecskement'e ilerledi. Böylece Kızıl Ordu kuvvetleri Budapeşte'ye 70 km kadar yaklaşmış oldular. Ancak Mareşal Malinovski, General Plliyev'in Süvari Mekanize Grubu'nun nehrin batı kesimindeki harekâtlarını desteklemek için bazı birliklerini yeniden ayırmak ve düzenlemek gereği duymuştur. Bu taarruz grubu dışında kalan Cephe kuvvetleri, 11 Ekim'de Macar süvari ve Alman uçaksavar birliklerinin saldırısına uğramış, Tisza nehrine çekilmek zorunda kalmıştır. Aynı gün Macar 1. Zıhlı Tümeni ve 23. Piyade Tümeni, 2. Ukrayna Cephesi'nin 243. Piyade Tümeni'ne Mindszent köprübaşında bir karşı taarruz denedi. Bu karşı taarruz, Rumen 7. Kolordusu'nun aceleyle köprübaşındaki savunmayı takviye etmek için bölgeye sevk edilmesine neden olacak denli etkili gelişmiştir.
Daha sonra Rumen 2. ve 4. Piyade Tümenleri Tisza'nın güneyinde köprübaşının savunmasını 2. Ukrayna Cephesi kuvvetlerinden devir aldı. Macar 1. Süvari Tümeni ile 1. Piyade Tümeni, 19 Ekim'de Rumen 4. Tümeni'nin tutmakta olduğu köprübaşına saldırdı. Rumenler, köprübaşını Alman 24. Panzer Tümeni, 4. SS Mekanize Tümeni ve 503. Ağır Tank Taburu sağ kanatlarına taarruz edene kadar elde tutmayı başardılar. Rumen tümeninin sağ kanadı çözüldü ve Alman panzerleri tümenin gerisine aktılar. Nehirle bağlantısı kesilip kuşatılan Rumen Tümeni, 20 Ekim'de teslim olmak zorunda kaldı. Ardından, 25 Ekim'de üç Macar tümeni (1. Süvari Tümeni, 1. ve 20. piyade tümenleri), Rumen 2. Tümeni'nin tutmakta olduğu köprübaşına taarruz ettiler. Rumen tümeni paniğe kapılarak nehir gerisine çekildi. Üçüncü bir Macar taarruzu, Rumen 19. Tümeni'nin tuttuğu Alpar'daki köprübaşına 26 - 29 Ekim tarihleri arasında yapılmıştır. Ancak bu taarruz, aynı başarıyı göstermedi.
Pliyev Grubunun ileri hareketi
General Pliyev'in Süvari Mekanize Grup'u taarruzu 8 Ekim'de kuzeydoğu yönüne çevirdi. Bu kuvvetler Szolnok'tan Debrecen'e uzanan anayol üzerinden hızlı bir biçimde ilerlediler. Taarruzun öncü birlikleri olan 9. Muhafız Mekanize Kolordu ve 6. Muhafız Süvari Kolordusu, Sovyet güney taarruz kolunu durdurmak için güneye doğru harekete geçmiş olan 23. Panzer Tümeni'ne, Debrecen'in 19 km güneybatısındaki Hajdúszoboszló kasabası dolaylarında saldırdılar. Sovyet 5. Hava Ordusu'nun ezici desteğiyle Plliyev kuvvetleri 9 Ekim 1944'te bu kasabayı aldı. Debrecen'e çekilen Alman kuvvetleri kentin güneydoğusunda siper kazmaya başladılar. Bu siperlerde yoğun Sovyet taarruzlarını püskürtmeyi başardılar.
General Pliyev Grubu, daha sonra taarruz yönünü yeniden güneye, Oradea gerisine çevirdi. Ancak ilerleme hızı bölgedeki Alman - Macar savunmasıyla yavaşladı. Bu başarılı savunmalara karşın General Pliyev'in kuzeye çark eden taarruzunun, 6. Muhafız Tank Ordusu ile temas saylayacağı ve kuşatmayı tamamlayacağı belli olmuştu. Böyle bir durum, General Fretter-Pico'nun cephe hattını yarabilecekti.
Kargaşa
General Fretter-Pico, 10 Ekim'de 1. Panzer Tümeni'ne batı yönünde, 13. Panzer Tümeni'ne de doğu yönünde taarruz etmeleri emrini verdi.
Bu Alman taarruzları General Pliyev'in Süvari Mekanize Grubu'nun üç kolordusunu arasındaki koordinasyonu bozdu. Bu beklenmedik bir durumdu. General Pliyev, kanatları görece daha zayıf bırakmıştı. Deneyimli iki panzer birliği, hızla bağlantı kurdular. Başta General Fretter-Pico kuvvetleri için bir kriz gibi görünen durum, şimdi Mareşal Malinovski kuvvetleri açısından olası bir felakete dönüşmüştü.
Mareşal Malinovski, Pliyev Grubu'nun içinde bulunduğu tehlike karşısında güneydeki taarruzu durdurdu ve tüm kuvvetlerini tuzağa düşmekte olan çevik kuvvete destek için harekete geçirdi. Öte yandan General Fretter-Pico, Feldherrnhalle Tümeni'ne Debrecen'e hareket emri verdi. Savaşın gidişatı oldukça karmaşık bir hal almıştı, kimin kimi kuşattığı konusunda iki tarafın da kesin bir bilgisi yoktur.
General Pliyev'in 4. Muhafız Kolordusu'nun ileri unsurları 11 Ekim'de Debrecen'in dış mahallelerine girdiler. Her ne kadar bu kolordu ana Sovyet kuvvetlerinden kopmuş olmakla birlikte General Pliyev yine de kuşatılmaktan kurtulmayı başarmıştı.
Oradea yakınlarındaki cephe hattı, 6. Muhafız Tank Ordusu'nun şiddetli taarruzları altında sürekli geri itildi. Tarihçi Earl F. Ziemke, bu muharebeyi "Savaşın en vahşi tank muharebelerinden biri" olarak nitelemektedir. General Pliyev'in kuvvetleri 12 Ekim itibarıyla yaklaşık olarak 200 zırhlı araç kaybetmişlerdir.
Sonuçta Mareşal Malinovski'nin kuvvetleri 14 Ekim 1944'te Oradea'yı alarak cephe hattını 14 km ileri atmış oldu. Daha kuzeyde yeni bir kriz, General Fretter-Pico kuvvetlerini tehdit etmeye başladı. Sonunda 4. Ukrayna Cephesi General Otto Wöhler'in 8. Ordu'suna taarruza geçmişti. Alman birlikleri Kızıl Ordu'nun şiddetli taarruzları altında dağılma noktasına geldi.
Macar Kral Naibi Amiral Miklos Horthy, 15 Ekim 1944'te Sovyetler Birliği ile Macaristan'ın bir ateşkes antlaşması imzalandığını açıklamıştır. Hitler, Macaristan'ın bu tutumuna hızlı tepki vererek Otto Skorzeny'ye Panzerfaust Harekâtı'nı başlatma talimatı verdi.
Skorzeny ve emrindeki SS paraşütçüler Miklos Horthy'ye, oğlunu kaçırarak şantaj yaptılar ve 16 Ekim 1944'te istifa etmesini sağladılar. Böylece Almanya açısından bir felaket olabilecek gelişmeleri bir süreliğine önlemiş oldular. Sonuçta Alman yanlısı Macar siyasi partisi lideri Szálasi yeni hükûmeti kurdu.
Mareşal Malinovski'nin kuvvetleri, General Pliyev'in Süvari Mekanize Grubu ile artık bağlantı kurmuştur. Bu durumda Malinovski, cephe kuvvetlerinin ileri harekâta devam etmesi yönünde gereken emirleri verdi. Yeni emirlerin gösterdiği esas hedef, Debrecen'dir. Bir sonraki aşamada kuzeye, Nyíregyháza yönünde taarruz edilecekti. Sovyet kuvvetleri bu kenti aldığında Alman 8. Ordu'sunun geri bağlantısını kesmiş olacaktır. Bu Sovyet taarruzu karşısında bölgedeki Alman - Macar kuvvetleri (Fretter-Pico Ordu Grubu), her kasabayı ve her yol kavşağını birer savunma mevzii olarak düzenleyerek inatçı bir direnme gösterdiler.
Alman - Macar direnci boyunca muharebe ederek ilerleyen Üç Rumen tümeni, 19 - 20 Ekim tarihlerinde Debrecen'e taarruz etti ve bu taarruzun sonunda kenti aldı.Kanije ise General Pliyev'in kuvvetleri tarafından 22 Ekim 1944 tarihinde alınmıştır. Böylece General Wöhler'in 8. Ordu'sunun geri bağlantısı kesilmiş oldu. General Friessner-Pico General Wöhler'e, muharebeyi kesmesini, Nyíregyháza'ın kuzeybatısına çekilmesini ve bir savunma hattı oluşturmasını emretti. Aslında General Wöhler Kızıl Ordu birlikleri, ordusunun geri bağlantısını kestiğinde zaten bu yönde harekete geçmişti.
Kuşatma
General Friessner-Pico'nun kurmay başkanı General Helmut von Grolman riskli bir General Grolman, General Pliyev Grubu'nu ilk kuşatma girişiminin, Alman - Macar kuvvetlerinin düzensiz biçimde yönetildiğini ve başarılı bir kuşatma için yeterli kuvvetin elde bulunmaması nedenleriyle başarısız olduğunu düşünmektedir. Grolman, durumun değiştiğini ve artık böyle bir girişimin olanaklı olduğunu ileri sürdü. General Friessner-Pico, kurmay başkanının öne sürdüğü görüşleri kabul etti.
Hazırlanan plana göre 503. Ağır Panzer Taburu'nun Tiger II tanklarının öncülüğünde ve 23. Panzer Tümeni doğu yönünde taarruz edecektir. General 'ın 3. Dağ Tümeni ile ve ise batı yönünde taarruz edecek bir görev kuvveti olarak düzenlendi. Feldherrnhalle Panzer Kolordusu (iki tümenli), ve 46. Piyade Tümeni, girişilecek olan bu çevirme harekâtında olası bir Sovyet yarma teşebbüsüne karşı geride tutulacaktı.
Taarruz 23 Ekim 1944 günü başladı. 23. Panzer Tümeni, 24 Ekim gecesi saat 02:00 dolaylarında Debrecen'in kuzeydoğusundaki Nagykálló bölgesine ulaştı. Bölge, zaten Alman 3. Dağ Tümeni tarafından işgal edilmişti. Alman birliklerinin bu bölgeye ulaşmasıyla Pliyev Grubu'nun kuşatılması tamamlanmıştı. Gruba bağlı bir kolordu yoklama taarruzlarıyla kuşatmayı yaracak bir zayıf nokta aradı. Fakat kısa sürede başarısız oldu. Maraşel Malinovski daha kuzeydeki kuvvetlerini bölgeye kaydırdı. Ancak bu girişim de Alman - Macar kuvvetlerinin direnciyle durduruldu. General Friessner başarmıştı, General Malinovski'nin taarruzu durdu.
Durumun çok ciddi olduğunu gören General Pliyev birliklerine kuşatma çemberine karşı taarruza geçilmesini emretti. Fakat bu girişimler de başarılı olamadı.
Mareşal Malinovski 25 Ekim'de büyük bir taarruza başladı. Ancak taarruz 1. Panzer Tümeni ve 23. Panzer Tümeni'nden bir mekanize alay tarafından durduruldu. Diğer yandan aynı gün General Pliyev de Alman 3. Dağ Tümeni mevzilerine yönelik olarak bir kuşatmadan kurtulma girişiminde bulundu.
Ertesi gün, 26 Ekim'de Nyíregyháza 23. Panzer Tümeni tarafından geri alındı.
Bu arada General Wöhler, 8. Ordu'yu kuşatmadan çıkartmak için Nyíregyháza yönünde harekete geçti. General Wöhler'in ordusu 28 Ekim'de General Pliyev kuvvetleri etrafındaki kuşatmayı kaldırarak çekilmiştir.
Sonuç
General Malinovski'nin 2. Ukrayna Cephesi'ne bağlı üç kolordu, çatışmalarda ağır kayıplara uğradılar. Budapeşte'nin Sovyet birliklerince hızla ele geçirilmesi planı böylece gecikmiş oldu ve Macaristan, Avrupa'daki savaşın sonuna kadar Almanya'nın müttefiki olarak kalmaya devam etti. Kanije karşı taarruzu, Alman kuvvetlerinin eşit şartlarda büyük ölçekli bir Kızıl Ordu kuvvetini yenilgiye uğrattıkları son Alman karşı taarruzu olmuştur. Alman kuvvetleri, Sovyet taarruzunu kırmakla istikrarlı bir cephe hattını yeniden kurmayı başrdılar ve 2. Ukrayna Cephesi'nin ileri hareketini durdurarak Wöhler'in ordusunu bir felaketle karşılaşmasını önlemiş oldular. Ancak bu Alman başarısı kısa ömürlü olacaktı. Nyíregyháza, 30 Ekim 1944 tarihinde Kızıl Ordu birliklerinin eline geçti. Hemen ardından Kızıl Ordu, güney yönünde Budapeşte üzerine yürüdü, 4 Kasım 1944'te Macaristan'ın başkenti civarına ulaştı.
Macaristan başkentinin kısa sürede 2. Ukrayna Cephesi kuvvetlerinin kontrolüne geçmesi önleyen Debrecen Harekâtı, Sovyet kuvvetlerinin Macaristan içlerinde batıya doğru hiçbir yerde 100 – 200 km'den fazla ilerleyememesini sağladı Öte yandan 2. ve 3. Ukrayna Cephesi kuvvetlerini, Budapeşte yönündeki taarruzlarını yeniden başlatmadan önce kendi pozisyonlarında bıraktı. Debrecen tank muharebeleri, Budapeşte yaklaşımlarını ileri hatlarda savunan Alman panzer birliklerince kazanıldı. İleriki günlerde gerçekleşen taarruzlarla Kızıl Ordu, Macaristan'ı işgal ederek Mihver Devletleri kuvvetlerinin, Güney Karpatlar'ı kış savunma mevzileri olarak kullanmalarını da engellemiş oldu.
Dipnotlar
- ^ Das Deutsche Reich und der Zweite Weltkrieg (German official history, Volume 8), Sh: 876
- ^ Kayıp rakamları Mihver kayıpları olarak verilmiştir. Pat Mc Taggart'ın World War II Magazine adlı makalesinde (Mart 1997), General Fretter-Pico'nun 6. Ordusu savaşın sonunda ciddi kayıplara uğramıştı. Ekim ayı sonunda dört panzer tümeni, iki mekanize tümen ve bir piyade tümeninin toplam savaşçı mevcudu 8.450 kişiydi. Silah olarak mevcutlar 67 tank, 58 taarruz topu, 62 ağır tanksavar ve 176 parça toptu.
- ^ When Titans Clashed, Sh: 299: 19.713 ölü ve kayıp, 64.297 yaralı
- ^ Mihver kayıplarını gösteren bu rakamlar German official history, 2007 kaynaklıdır, Sh: 876
- ^ a b Stalingrad to Berlin, Sh: 362
- ^ German official history, Sh: 822
- ^ German official history, Sh: 874
- ^ Third Axis Fourth Ally, Sh: 201
- ^ Third Axis Fourth Ally, Sh: 202
- ^ German official history, Sh: 873
- ^ Third Axis Fourth Ally, Sh: 200-201.
- ^ The Road to Berlin, Sh: 394-395
- ^ German official history, Sh: 875
Kaynakça
İngilizce Wikipedia maddesinden yararlanılmıştır. w:en:Battle of Debrecen\Battle of Debrecen
- Third Axis Fourth Ally - Mark Axworthy
- The Road to Berlin - John Erickson
- Das Deutsche Reich und der Zweite Weltkrieg (German official history, volume 8) - Karl Heinz Frieser
- When Titans Clashed - David M. Glantz
- Stalingrad to Berlin - Earl F. Ziemke
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Debrecen Muharebesi II Dunya Savasi nin Dogu Cephesi nde Sovyet 2 Ukrayna Cephesi kuvvetlerince 6 28 Ekim 1944 tarihleri arasinda gerceklestirilen Debrecen Taarruz Harekati dir Sovyetler in Macaristan a yonelen genel taarruzu Debrecen bolgesini hedef almis Maresal Rodion Malinovski nin 2 Ukrayna Cephesi General Maximilian Fretter Pico nun cephesine yonelmistir Bu mevzilerde muttefiki Macaristan in 7 Kolordusu da mevzi almisti Sovyet taarruzu bu mevzileri atmis ve Alman Macar kuvvetlerini yer yer 160 kilometre geri cekilmek zorunda birakmistir Debrecen MuharebesiII Dunya Savasi Dogu CephesiEkim 1944 te Debrecen sehrinde Alman Panter tanki Tarih6 29 Ekim 1944BolgeDebrecen MacaristanSonucSovyet zaferiTaraflar Almanya Macaristan Sovyetler Birligi RomanyaKomutanlar ve liderlerJohannes Friessner Maximilian Fretter PicoRodion MalinovskiGuclerGuney Ordular Grubu 6 Ordu2 Belarus CephesiKayiplarAlman 15 bin erat Macar 20 bin erat Toplam 35 bin erat 18 bini tutsak yaklasik 200 tank 490 topSovyet 84 010 erat Rumen 33 500 erat Toplam 117 360 erat 5 073 tutsak dahil yaklasik 500 tank 1 656 topMacaristan kriziGeneral Johannes Friessner in Guney Ukrayna Ordular Grubu 1944 yilinin Agustos ayi ortalarina gelindiginde cozulmenin esigindeydi Kuzeyde ise Kizil Ordu nun Bagration Harekati Alman Merkez Ordular Grubu nu tumuyle dagitmisti Almanya nin eski muttefiki Romanya 25 Agustos 1944 te ittifaktan cekildi ve Almanya ile muttefiki Macaristan a savas ilan etti Bunun ardindan Sovyet generali in nin Romanya iclerinde ilerleyen genel taarruzu tum Alman savunma hatlarini asmistir Almanya nin diger muttefiki Bulgaristan 8 Eylul 1944 te ittifaktan ayrilarak Almanya ya savas ilan etti Bu arada General Malinovski nin kuvvetleriyle birlikte General Tolbuhin 13 Alman ve muttefiki tumenini savas disi birakarak 100 binin ustunde tutsak aldi Bu basarilarinin ardindan General Malinovski 10 Eylul de General Tolbuhin de 12 Eylul de Maresal rutbesine terfi ettiler Bulgaristan ve Romanya daki catismalar General Friessner in cephesinde 650 km genislikte bir gedik acmistir General Friessner savunma hatlarini yeniden duzenlemek icin aceleyle cabalarken Macar kral naibi Amiral Miklos Horthy nin Sovyetler Birligi yle ayri bir baris antlasmasi imzalamaya hazirlandigi haberi Berlin e ulasti Bu olasiligin gerceklesmesi durumunda Alman Dogu Cephesi kuvvetlerinin tum guney kanadi cokecegi aciktir Bu aralarda 24 Eylul de Alman Guney Ukrayna Ordular Grubu Guney Ordular Grubu olarak yeniden duzenlendi Bu duzenlemede General Fretter Pico nun 6 Ordu su Guney Ordular Grubu nun cekirdegini olusturmustur Macar birliklerinin savas azminin dusuk oldugunu goren General Friessner 2 Macar Ordusu nu Fretter Pico nun emrine verdi Bu ek kuvvetle General Fretter Pico nun kuvvetleri Fretter Pico Ordu Grubu olarak duzenlendi Muharebe oncesiMaresal Tolbuhin in kuvvetleri Romanya daki Alman direnisini ortadan kaldirirken Maresal Malinovski nin kuvvetleri de Macaristan sinirini gecerek Macar topraklarinda ilerlemeye basladilar Fakat bir sure sonra ilerleme hizlari kesildi ve yavasladilar Bu yavaslama sayesinde General Friessner Mures Nehri uzerinde zayif da olsa bir savunma duzeni kurabilmek icin gerekli zamani bulabilmistir Maresal Malinovski Eylul ayi baslarinda STAVKA dan Kalosvar uzerinden ilerleme emri aldi Emir uzerine kuvvetlerini Macaristan in kuzeydogusundan Mickolc Debrecen hatti Tisza Nehri yonunde Buyuk Macaristan Ovasi ekseninde ilerletmeye basladi Genis duzluklere ulastiginda zirhli kuvvetlerdeki sayisal ustunlugunden de yararlanabildi General Friessner in Ordu Grubunu dagitip Budapeste yi aldi ve Slovakya uzerine ilerledi Ancak Hitler in emriyle bolgeye kaydirilan panzer birlikleri nedeniyle Malinovski nin plani sekteye ugradi Ayrica Sovyet birlikleri 2 Yas Kisinev Taarruzu ve Belgrad Taarruzu sonrasinda oldukca yipranmisti Ustelik Romanya da kullanilan demiryolu ray genisliginin Rusya dakinden farkli olmasi nedeniyle ikmal zorluklari da yasanmaktaydi General Friessner kuvvetlerinin Sovyet 2 ve 4 Ukrayna Cephesi kuvvetlerince kusatilmasindan endise duyuyordu Bu endisesini anlatmak icin Hitler in karargahina gitti Cephesinin ve karsisindaki Sovyet kuvvetlerinin durumunu Hitler e anlatip Tisza Nehri gerisindeki savunma mevzilerine cekilmek icin onayini istedi General Friessner bu geri cekilmenin kendisine surmekte olan Sovyet taarruzlari karsisinda manevra olanaklari saglayacagini ileri surdu Hitler geri cekilme fikrini kabul etmedi ve General Friessner e takviye kuvvetler saglayacagi konusunda soz verdi Hitler ayni zamanda yeni bir taarruz baslatmasi konusunda General Friessner e emir de verdi Bu taarruzun hedefi Maresal Malinovski nin iki ordusunu bir an once imha etmek olacakti Ancak eldeki kuvvetlerle bu isin ustesinden gelmek olanaksizdi Hitler harekat hedeflerini Sovyet 27 Ordu su ve 6 Muhafiz Tank Ordusu nun imhasi olarak sinirlamaya razi oldu Ayrica Malinovski kuvvetlerinin geri baglanti hatlarini gectigi Guney Karpatlar daki gecitlerin de ele gecirilmesi bu emirlerde istenmistir Yine emirlere gore taarruz Cluj dan baslayacaktir Sovyet taarruzlariMaresal Malinovski nin kuvvetleri 3 Ukrayna Cephesi unsurlariyla birlikte 14 Nisan 1944 te Belgrad Taarruzu nu baslatti Ayni sirada General Friessner de kendi taarruz plani icin birliklerini Sovyet taarruz bolgesinde toplamaktaydi Dolayisiyla Malinovski nin 2 Ukrayna Cephesi kuvvetleri daha taarruzlarinin baslangicinda siddetli bir direnmeyle karsilastilar Bir hafta boyunca girisilen ama bir sonuc elde edilemeyen taarruzlarin ardindan General Malinovski taarruzu durdurdu ve birliklerini yeniden teskilledi Yorgun 6 Muhafiz Tank Ordusu ile General Pliyev komutasindaki Suvari Mekanize Grup 7 Mekanize Kolordu 4 Muhafiz Suvari Kolordusu ve 6 Muhafiz Suvari Kolordusu ile 389 tank ve taarruz topu General Sergey Gorskov un Suvari Tank Grubu 5 Muhafiz Suvari Kolordusu ve 23 Tank Kolordusu 146 tank ve taarruz topu Oradea bolgesinde toplandi Maresal Malinovski bu kuvvetleri bir sonraki taarruzda cevik zirhli kuvvet olarak kullanmayi planlamisti Rumen birlikleri 20 Eylul 1944 te Macaristan in bati siniri yakinlarindaki Arad kentine girdi Bu ileri hareket Macar Genelkurmayi ni panige surukledi Bunun sonucunda Macar 3 Ordusu nu muharebeye almaya karar verdiler Bu kuvvet yedeklerden ve yeterli egitimi olmayan askeri anlamda sinirli degerde bir birlikti Bu arada Macar Hukumeti icinde bazi Alman yanlisi hizipler de ulkenin kontrolunu ele gecirmek icin calismalara basladilar Macaristan Kral Naibi Amiral Miklos Horthy nin Sovyetlerle ateskes konusundaki gorusmeleri de ciddi bir duzeyde baslamisti Ganeral Friessner siddetle ihtiyaci olan takviye birliklerinden bazilarini durumu kollamak icin Budapeste ye gondermek zorunda kaldi Gonderilen birlikler dinlenme ve tamir durumundaki birliklerden bazilaridir Eylul ayi sonlarinda hem General Friessner hem de Maresal Malinovski yeni emirler aldilar Maresal Malinovski nin aldigi emir Arad in guneyinde olusan cikintidan Budapeste yi hedef alan bir taarruzdu Maresal Alman Macar savunmasi yarildigi takdirde basariyi genisletmek icin Suvari Mekanize Grubu nu esas olarak 46 Ordu ile 1 Macar Ordusu nu kullanmayi planladi Elindeki diger kuvvetleri ise 6 Muhafiz Tank Ordusu 53 Ordu ve General Gorskov un Suvari Tank Grubu Oradea civarindan kuzeyden Debrecen yonunde taarruzla gorevlendirdi Taarruz plani Alman kuvvetlerini kusatmak ve imha etmek icin cift yanli kiskac hareketine dayanmaktadir General Friessner in emirleri ise Fretter Pico Ordu Grubu nun Oradea dan girisecegi bir taarruzu emretmistir Bu planiyla Sovyet hatlarini yarip Karpatlar gecitlerini kontrol altina alma hedefi guduyordu Bu gecitleri bir sonraki ilkbahara kadar elde tutmak ongorulmektedir Sonuc olarak gerek Maresal Malinovski nin plani gerekse de General Friessner in plani zaman ve hedef olarak birbirini karsilamaktadir Ayrica her iki taraf da karsi tarafinda guclerini hafife almistir Harekatlarin baslamasiSovyet taarruzu 6 Ekim de Maresal Malinovski nin guney kiskacinin oncu birliklerince Macar 3 Ordu su kesiminde Arad civarinda basladi Macar birlikler kisa surede mevzilerinden atildilar Bircok tumen taarruzda tamamen yok olmustur Macar cephe hattinin yarilmasi ardindan ikinci kademe ve esas taarruz kuvveti olarak General Pliyev in Suvari Mekanize Grubu harekete gecti ve guney kiskasinin bu taarruzunun ilk 24 saatinde hemen hemen 60 km lik bir ilerleme sagladi Taarruzun kuzey kiskacini olusturan kuvvetler Oradea civarinda Alman 3 Panzer Kolordusu nun 1 ve 23 Panzer Tumenleri karsisinda taarruzun baslangicindan itibaren fazlasiyla zorlandi Gun sonunda kuzey kiskaci sadece 10 km lik bir ilerleme saglayabilmisti General Fretter Pico 76 Piyade Tumeni ni savunmanin ileri hattina surerek 23 Panzer Tumeni ni Sovyet taarruzunun guney kesimindeki zor duruma mudahale etmek icin serbest birakti Yenilenen Feldherrnhalle Panzer Kolordusu iki tumenli olasi Tisza Nehri gecislerinde 2 Ukrayna Cephesi kuvvetlerini karsilamak icin harekete gecirilerek muharebeye suruldu 2 Ukrayna Cephesi taarruzunun guney kolu 7 Ekim aksami itibariyla Tisza Nehri yonunde daha da ilerlemisti Kuzey taarruz kolu ise Oradea civarindaki Alman savunmasini henuz asamamisti Bu bolgedeki Alman Macar kuvvetleri Sovyet 6 Muhafiz Tank Ordusu nun kanatlardan giristigi birkac taarruzu durdurmayi basarmisti Kuzey taarruz kolunun takviye edilmesine karsin ilerleyememesi uzerine Maresal Malinovski guney taarruz kolunu Debrecen yonunde kuzeye cark ettirerek bu bolgedeki Alman Macar kuvvetlerini Oradea civarindan atmaya karar verdi Bu hareket tarzi kuzey taarruz kolunun savunmayi yararak ilerlemesini ve Alman Macar kuvvetlerinin Suvari Mekanize Grup ile 6 Muhafiz Tank Ordusu arasinda kirilmasini saglayacakti Tisza nehir gecisiSovyet birlikleri 10 Ekim de Tisza nehri bati kiyilarinda birkac koprubasi elde ettiler Bu koprubaslarindan ileri harekete gecen 46 Ordu ve 18 Tank Kolordusu Kecskement e ilerledi Boylece Kizil Ordu kuvvetleri Budapeste ye 70 km kadar yaklasmis oldular Ancak Maresal Malinovski General Plliyev in Suvari Mekanize Grubu nun nehrin bati kesimindeki harekatlarini desteklemek icin bazi birliklerini yeniden ayirmak ve duzenlemek geregi duymustur Bu taarruz grubu disinda kalan Cephe kuvvetleri 11 Ekim de Macar suvari ve Alman ucaksavar birliklerinin saldirisina ugramis Tisza nehrine cekilmek zorunda kalmistir Ayni gun Macar 1 Zihli Tumeni ve 23 Piyade Tumeni 2 Ukrayna Cephesi nin 243 Piyade Tumeni ne Mindszent koprubasinda bir karsi taarruz denedi Bu karsi taarruz Rumen 7 Kolordusu nun aceleyle koprubasindaki savunmayi takviye etmek icin bolgeye sevk edilmesine neden olacak denli etkili gelismistir Daha sonra Rumen 2 ve 4 Piyade Tumenleri Tisza nin guneyinde koprubasinin savunmasini 2 Ukrayna Cephesi kuvvetlerinden devir aldi Macar 1 Suvari Tumeni ile 1 Piyade Tumeni 19 Ekim de Rumen 4 Tumeni nin tutmakta oldugu koprubasina saldirdi Rumenler koprubasini Alman 24 Panzer Tumeni 4 SS Mekanize Tumeni ve 503 Agir Tank Taburu sag kanatlarina taarruz edene kadar elde tutmayi basardilar Rumen tumeninin sag kanadi cozuldu ve Alman panzerleri tumenin gerisine aktilar Nehirle baglantisi kesilip kusatilan Rumen Tumeni 20 Ekim de teslim olmak zorunda kaldi Ardindan 25 Ekim de uc Macar tumeni 1 Suvari Tumeni 1 ve 20 piyade tumenleri Rumen 2 Tumeni nin tutmakta oldugu koprubasina taarruz ettiler Rumen tumeni panige kapilarak nehir gerisine cekildi Ucuncu bir Macar taarruzu Rumen 19 Tumeni nin tuttugu Alpar daki koprubasina 26 29 Ekim tarihleri arasinda yapilmistir Ancak bu taarruz ayni basariyi gostermedi Pliyev Grubunun ileri hareketiGeneral Pliyev in Suvari Mekanize Grup u taarruzu 8 Ekim de kuzeydogu yonune cevirdi Bu kuvvetler Szolnok tan Debrecen e uzanan anayol uzerinden hizli bir bicimde ilerlediler Taarruzun oncu birlikleri olan 9 Muhafiz Mekanize Kolordu ve 6 Muhafiz Suvari Kolordusu Sovyet guney taarruz kolunu durdurmak icin guneye dogru harekete gecmis olan 23 Panzer Tumeni ne Debrecen in 19 km guneybatisindaki Hajduszoboszlo kasabasi dolaylarinda saldirdilar Sovyet 5 Hava Ordusu nun ezici destegiyle Plliyev kuvvetleri 9 Ekim 1944 te bu kasabayi aldi Debrecen e cekilen Alman kuvvetleri kentin guneydogusunda siper kazmaya basladilar Bu siperlerde yogun Sovyet taarruzlarini puskurtmeyi basardilar General Pliyev Grubu daha sonra taarruz yonunu yeniden guneye Oradea gerisine cevirdi Ancak ilerleme hizi bolgedeki Alman Macar savunmasiyla yavasladi Bu basarili savunmalara karsin General Pliyev in kuzeye cark eden taarruzunun 6 Muhafiz Tank Ordusu ile temas saylayacagi ve kusatmayi tamamlayacagi belli olmustu Boyle bir durum General Fretter Pico nun cephe hattini yarabilecekti KargasaGeneral Fretter Pico 10 Ekim de 1 Panzer Tumeni ne bati yonunde 13 Panzer Tumeni ne de dogu yonunde taarruz etmeleri emrini verdi Bu Alman taarruzlari General Pliyev in Suvari Mekanize Grubu nun uc kolordusunu arasindaki koordinasyonu bozdu Bu beklenmedik bir durumdu General Pliyev kanatlari gorece daha zayif birakmisti Deneyimli iki panzer birligi hizla baglanti kurdular Basta General Fretter Pico kuvvetleri icin bir kriz gibi gorunen durum simdi Maresal Malinovski kuvvetleri acisindan olasi bir felakete donusmustu Maresal Malinovski Pliyev Grubu nun icinde bulundugu tehlike karsisinda guneydeki taarruzu durdurdu ve tum kuvvetlerini tuzaga dusmekte olan cevik kuvvete destek icin harekete gecirdi Ote yandan General Fretter Pico Feldherrnhalle Tumeni ne Debrecen e hareket emri verdi Savasin gidisati oldukca karmasik bir hal almisti kimin kimi kusattigi konusunda iki tarafin da kesin bir bilgisi yoktur General Pliyev in 4 Muhafiz Kolordusu nun ileri unsurlari 11 Ekim de Debrecen in dis mahallelerine girdiler Her ne kadar bu kolordu ana Sovyet kuvvetlerinden kopmus olmakla birlikte General Pliyev yine de kusatilmaktan kurtulmayi basarmisti Oradea yakinlarindaki cephe hatti 6 Muhafiz Tank Ordusu nun siddetli taarruzlari altinda surekli geri itildi Tarihci Earl F Ziemke bu muharebeyi Savasin en vahsi tank muharebelerinden biri olarak nitelemektedir General Pliyev in kuvvetleri 12 Ekim itibariyla yaklasik olarak 200 zirhli arac kaybetmislerdir Sonucta Maresal Malinovski nin kuvvetleri 14 Ekim 1944 te Oradea yi alarak cephe hattini 14 km ileri atmis oldu Daha kuzeyde yeni bir kriz General Fretter Pico kuvvetlerini tehdit etmeye basladi Sonunda 4 Ukrayna Cephesi General Otto Wohler in 8 Ordu suna taarruza gecmisti Alman birlikleri Kizil Ordu nun siddetli taarruzlari altinda dagilma noktasina geldi Macar Kral Naibi Amiral Miklos Horthy 15 Ekim 1944 te Sovyetler Birligi ile Macaristan in bir ateskes antlasmasi imzalandigini aciklamistir Hitler Macaristan in bu tutumuna hizli tepki vererek Otto Skorzeny ye Panzerfaust Harekati ni baslatma talimati verdi Skorzeny ve emrindeki SS parasutculer Miklos Horthy ye oglunu kacirarak santaj yaptilar ve 16 Ekim 1944 te istifa etmesini sagladilar Boylece Almanya acisindan bir felaket olabilecek gelismeleri bir sureligine onlemis oldular Sonucta Alman yanlisi Macar siyasi partisi lideri Szalasi yeni hukumeti kurdu Maresal Malinovski nin kuvvetleri General Pliyev in Suvari Mekanize Grubu ile artik baglanti kurmustur Bu durumda Malinovski cephe kuvvetlerinin ileri harekata devam etmesi yonunde gereken emirleri verdi Yeni emirlerin gosterdigi esas hedef Debrecen dir Bir sonraki asamada kuzeye Nyiregyhaza yonunde taarruz edilecekti Sovyet kuvvetleri bu kenti aldiginda Alman 8 Ordu sunun geri baglantisini kesmis olacaktir Bu Sovyet taarruzu karsisinda bolgedeki Alman Macar kuvvetleri Fretter Pico Ordu Grubu her kasabayi ve her yol kavsagini birer savunma mevzii olarak duzenleyerek inatci bir direnme gosterdiler Alman Macar direnci boyunca muharebe ederek ilerleyen Uc Rumen tumeni 19 20 Ekim tarihlerinde Debrecen e taarruz etti ve bu taarruzun sonunda kenti aldi Kanije ise General Pliyev in kuvvetleri tarafindan 22 Ekim 1944 tarihinde alinmistir Boylece General Wohler in 8 Ordu sunun geri baglantisi kesilmis oldu General Friessner Pico General Wohler e muharebeyi kesmesini Nyiregyhaza in kuzeybatisina cekilmesini ve bir savunma hatti olusturmasini emretti Aslinda General Wohler Kizil Ordu birlikleri ordusunun geri baglantisini kestiginde zaten bu yonde harekete gecmisti KusatmaGeneral Friessner Pico nun kurmay baskani General Helmut von Grolman riskli bir General Grolman General Pliyev Grubu nu ilk kusatma girisiminin Alman Macar kuvvetlerinin duzensiz bicimde yonetildigini ve basarili bir kusatma icin yeterli kuvvetin elde bulunmamasi nedenleriyle basarisiz oldugunu dusunmektedir Grolman durumun degistigini ve artik boyle bir girisimin olanakli oldugunu ileri surdu General Friessner Pico kurmay baskaninin one surdugu gorusleri kabul etti Hazirlanan plana gore 503 Agir Panzer Taburu nun Tiger II tanklarinin onculugunde ve 23 Panzer Tumeni dogu yonunde taarruz edecektir General in 3 Dag Tumeni ile ve 8 SS Suvari Tumeni Florian Geyer ise bati yonunde taarruz edecek bir gorev kuvveti olarak duzenlendi Feldherrnhalle Panzer Kolordusu iki tumenli ve 46 Piyade Tumeni girisilecek olan bu cevirme harekatinda olasi bir Sovyet yarma tesebbusune karsi geride tutulacakti Taarruz 23 Ekim 1944 gunu basladi 23 Panzer Tumeni 24 Ekim gecesi saat 02 00 dolaylarinda Debrecen in kuzeydogusundaki Nagykallo bolgesine ulasti Bolge zaten Alman 3 Dag Tumeni tarafindan isgal edilmisti Alman birliklerinin bu bolgeye ulasmasiyla Pliyev Grubu nun kusatilmasi tamamlanmisti Gruba bagli bir kolordu yoklama taarruzlariyla kusatmayi yaracak bir zayif nokta aradi Fakat kisa surede basarisiz oldu Marasel Malinovski daha kuzeydeki kuvvetlerini bolgeye kaydirdi Ancak bu girisim de Alman Macar kuvvetlerinin direnciyle durduruldu General Friessner basarmisti General Malinovski nin taarruzu durdu Durumun cok ciddi oldugunu goren General Pliyev birliklerine kusatma cemberine karsi taarruza gecilmesini emretti Fakat bu girisimler de basarili olamadi Maresal Malinovski 25 Ekim de buyuk bir taarruza basladi Ancak taarruz 1 Panzer Tumeni ve 23 Panzer Tumeni nden bir mekanize alay tarafindan durduruldu Diger yandan ayni gun General Pliyev de Alman 3 Dag Tumeni mevzilerine yonelik olarak bir kusatmadan kurtulma girisiminde bulundu Ertesi gun 26 Ekim de Nyiregyhaza 23 Panzer Tumeni tarafindan geri alindi Bu arada General Wohler 8 Ordu yu kusatmadan cikartmak icin Nyiregyhaza yonunde harekete gecti General Wohler in ordusu 28 Ekim de General Pliyev kuvvetleri etrafindaki kusatmayi kaldirarak cekilmistir SonucGeneral Malinovski nin 2 Ukrayna Cephesi ne bagli uc kolordu catismalarda agir kayiplara ugradilar Budapeste nin Sovyet birliklerince hizla ele gecirilmesi plani boylece gecikmis oldu ve Macaristan Avrupa daki savasin sonuna kadar Almanya nin muttefiki olarak kalmaya devam etti Kanije karsi taarruzu Alman kuvvetlerinin esit sartlarda buyuk olcekli bir Kizil Ordu kuvvetini yenilgiye ugrattiklari son Alman karsi taarruzu olmustur Alman kuvvetleri Sovyet taarruzunu kirmakla istikrarli bir cephe hattini yeniden kurmayi basrdilar ve 2 Ukrayna Cephesi nin ileri hareketini durdurarak Wohler in ordusunu bir felaketle karsilasmasini onlemis oldular Ancak bu Alman basarisi kisa omurlu olacakti Nyiregyhaza 30 Ekim 1944 tarihinde Kizil Ordu birliklerinin eline gecti Hemen ardindan Kizil Ordu guney yonunde Budapeste uzerine yurudu 4 Kasim 1944 te Macaristan in baskenti civarina ulasti Macaristan baskentinin kisa surede 2 Ukrayna Cephesi kuvvetlerinin kontrolune gecmesi onleyen Debrecen Harekati Sovyet kuvvetlerinin Macaristan iclerinde batiya dogru hicbir yerde 100 200 km den fazla ilerleyememesini sagladi Ote yandan 2 ve 3 Ukrayna Cephesi kuvvetlerini Budapeste yonundeki taarruzlarini yeniden baslatmadan once kendi pozisyonlarinda birakti Debrecen tank muharebeleri Budapeste yaklasimlarini ileri hatlarda savunan Alman panzer birliklerince kazanildi Ileriki gunlerde gerceklesen taarruzlarla Kizil Ordu Macaristan i isgal ederek Mihver Devletleri kuvvetlerinin Guney Karpatlar i kis savunma mevzileri olarak kullanmalarini da engellemis oldu Dipnotlar Das Deutsche Reich und der Zweite Weltkrieg German official history Volume 8 Sh 876 Kayip rakamlari Mihver kayiplari olarak verilmistir Pat Mc Taggart in World War II Magazine adli makalesinde Mart 1997 General Fretter Pico nun 6 Ordusu savasin sonunda ciddi kayiplara ugramisti Ekim ayi sonunda dort panzer tumeni iki mekanize tumen ve bir piyade tumeninin toplam savasci mevcudu 8 450 kisiydi Silah olarak mevcutlar 67 tank 58 taarruz topu 62 agir tanksavar ve 176 parca toptu When Titans Clashed Sh 299 19 713 olu ve kayip 64 297 yarali Mihver kayiplarini gosteren bu rakamlar German official history 2007 kaynaklidir Sh 876 a b Stalingrad to Berlin Sh 362 German official history Sh 822 German official history Sh 874 Third Axis Fourth Ally Sh 201 Third Axis Fourth Ally Sh 202 German official history Sh 873 Third Axis Fourth Ally Sh 200 201 The Road to Berlin Sh 394 395 German official history Sh 875KaynakcaIngilizce Wikipedia maddesinden yararlanilmistir w en Battle of Debrecen Battle of Debrecen Third Axis Fourth Ally Mark Axworthy The Road to Berlin John Erickson Das Deutsche Reich und der Zweite Weltkrieg German official history volume 8 Karl Heinz Frieser When Titans Clashed David M Glantz Stalingrad to Berlin Earl F Ziemke