Deinonychus (Yunanca: δεινός deinós, 'korkunç' ve ὄνυξ ónux, tamlamalı ὄνυχος ónuchos 'pençe'), tanımlanan tek türü olan Deinonychus antirrhopus ile bilinen bir dromaeosaurid teropod dinozor cinsidir. 3.4 metre (11 ft) uzunluğa kadar büyüyebilen bu tür, yaklaşık 115-108 milyon yıl önce ( ortasından erken Albiyen aşamalarına kadar) erken Kretase Dönemi'nde yaşadı. Fosilleri ABD'nin Montana, Utah, Wyoming ve Oklahoma eyaletlerinden , ve kayalarında bulundu; ancak bunun yanında Deinonychus'a ait olabilecek dişler Maryland'de de –çok daha doğuda– bulunmuştur.
Deinonychus | |||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
![]() Montelenmiş iskeleti, | |||||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Tip tür | |||||||||||||||||
†Deinonychus antirrhopus Ostrom, 1969 | |||||||||||||||||
Sinonimler | |||||||||||||||||
|
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTh6THpNekwwUmxhVzV2Ym5samFIVnpYMlYzYVd4c2IzVm5hR0o1TG5CdVp5OHlOakJ3ZUMxRVpXbHViMjU1WTJoMWMxOWxkMmxzYkc5MVoyaGllUzV3Ym1jPS5wbmc=.png)
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTg0THpneUwwUmxhVzV2Ym5samFIVnpMWE5qWVd4bExuQnVaeTh5TmpCd2VDMUVaV2x1YjI1NVkyaDFjeTF6WTJGc1pTNXdibWM9LnBuZw==.png)
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTltTDJZMUwwTnNhVzFpYVc1blgwUmxhVzV2Ym5samFIVnpMbXB3Wnk4eU1UQndlQzFEYkdsdFltbHVaMTlFWldsdWIyNTVZMmgxY3k1cWNHYz0uanBn.jpg)
Paleontolog 'un 1960'ların sonlarında Deinonychus'la ilgili çalışması, bilim adamlarının dinozorlar hakkındaki düşüncelerinde devrim yarattı, "dinozor rönesansına" yol açtı ve dinozorların sıcak kanlı mı yoksa soğuk kanlı mı olduğu tartışmasını ateşledi. Bundan önce, yaygın dinozor anlayışı, sürüngen görünümde olduklarıydı. Ostrom, küçük gövdeyi, düzgün, yatay duruşu, ratit benzeri omurgayı ve özellikle aktif, çevik bir avcıyı düşündüren ayaklardaki genişlemiş yırtıcı pençeleri kaydetti.
"Korkunç pençe", her bir arka ayağın ikinci parmağındaki olağandışı büyük, orak biçimli pençeyi ifade eder. YPM 5205 adlı fosil, büyük, güçlü kavisli bir ""ı korur. Hayattaki arkozorların bu kemiğin üzerinde uzunluğu uzatan azgın bir kılıfı vardır. Ostrom, timsah ve kuş pençelerine baktı ve pençeyi YPM 5205 için 120 milimetreden (4,7 inç) uzun olacak şekilde yeniden yapılandırdı. Tür adı antirrhopus, Ostrom'un kuyruğun işlevi hakkındaki fikrine atıfta bulunan "karşı denge" anlamına gelir. Diğer dromaeosauridlerde olduğu gibi, kuyruk omurları bir dizi kemikleşmiş tendonlara ve süper uzun kemik süreçlerine sahiptir. Bu özellikler kuyruğu sert bir denge haline getiriyor gibiydi, ancak çok yakın akrabası Velociraptor mongoliensis'in (IGM 100/986) bir fosili, uzun bir S şeklinde yanal olarak kavisli eklemli bir kuyruk iskeletine sahiptir. Bu, hayattayken, kuyruğun yüksek derecede esneklikle yanlara bükülebileceğini gösterir. Hem Cloverly hem de Antlers oluşumlarında, Deinonychus kalıntıları, Tenontosaurus'unkilerle ilişkili bulunmuştur. Tenontosaurus örnekleriyle ilişkili keşfedilen dişler, Deinonychus tarafından avlandıklarını veya en azından (avlanmış leşlerinin) temizlendiğini ima eder.
Sistematik
Aşağıdaki kladogram, paleontologlar Robert DePalma, David Burnham, Larry Martin, Peter Larson ve Robert Bakker tarafından Theropod Çalışma Grubu'nun güncellenmiş verilerini kullanan bir 2015 analizini takip ediyor. Bu çalışma, Deinonychus'u Dromaeosaurinae'nin bir üyesi olarak sınıflandırmaktadır.
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTlsTDJWa0wwUnliMjFoWlc5ellYVnljeTV3Ym1jdk16VXdjSGd0UkhKdmJXRmxiM05oZFhKekxuQnVadz09LnBuZw==.png)
Dromaeosauridae |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Dromaeosaurid Kansaignathus'un 2021 yılındaki bir çalışması, Deinonychus'u bir dromaeosaurine yerine bir velociraptorine olarak tanımladı; Kansaignathus, Deinonychus'tan daha gelişmiş, ancak Velociraptor'dan daha ilkel bir ara formdu. Aşağıdaki kladogram, bu yeni tanımlanan ilişkileri sergilemektedir:
Dromaeosauridae |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kaynakça
- ^ a b Ostrom (1970). "Stratigraphy and paleontology of the Cloverly Formation (Lower Cretaceous) of the Bighorn Basin area, Wyoming and Montana". Bulletin of the Peabody Museum of Natural History. 35: 1-234.
- ^ Norell (1999). "Important features of the dromaeosaurid skeleton II: information from newly collected specimens of Velociraptor mongoliensis". American Museum Novitates (3282): 1-45.
- ^ DePalma, Robert A.; Burnham, David A.; Martin, Larry D.; Larson, Peter L.; Bakker, Robert T. (30 Ekim 2015). "The first giant raptor (Theropoda: Dromaeosauridae) from the Hell Creek Formation" (İngilizce). doi:10.17161/paleo.1808.18764. ISSN 1946-0279. 6 Kasım 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ekim 2021.
- ^ Averianov, A. O.; Lopatin, A. V. (1 Temmuz 2021). "A New Theropod Dinosaur (Theropoda, Dromaeosauridae) from the Late Cretaceous of Tajikistan". Doklady Earth Sciences. 499 (1). ss. 570-574. Bibcode:2021DokES.499..570A. doi:10.1134/S1028334X21070047 – Springer Link vasıtasıyla.
- ^ Аверьянов, А. О.; Лопатин, А. В. (2021). "Новый хищный динозавр (Theropoda, Dromaeosauridae) из позднего мела Таджикистана". Доклады Российской Академии Наук. Науки О Земле (Rusça). 499 (1). doi:10.31857/S2686739721070045. ISSN 2686-7397. 24 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Mart 2022.
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Deinonychus ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
Vikitür'de Deinonychus ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Deinonychus Yunanca deinos deinos korkunc ve ὄny3 onux tamlamali ὄnyxos onuchos pence tanimlanan tek turu olan Deinonychus antirrhopus ile bilinen bir dromaeosaurid teropod dinozor cinsidir 3 4 metre 11 ft uzunluga kadar buyuyebilen bu tur yaklasik 115 108 milyon yil once ortasindan erken Albiyen asamalarina kadar erken Kretase Donemi nde yasadi Fosilleri ABD nin Montana Utah Wyoming ve Oklahoma eyaletlerinden ve kayalarinda bulundu ancak bunun yaninda Deinonychus a ait olabilecek disler Maryland de de cok daha doguda bulunmustur Deinonychus Yasadigi donem araligi 115 108 myo PreYeYeOSDCPTJKPgNMontelenmis iskeleti Biyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataKlad DinosauriaKlad SaurischiaKlad TheropodaFamilya DromaeosauridaeKlad EudromaeosauriaCins Deinonychus 1969Tip tur Deinonychus antirrhopusOstrom 1969SinonimlerVelociraptor antirrhopus Ostrom 1969 Yasam restorasyonuBir insanla karsilastirildiginda boyutuTirmanma durusundaki dokumu Paleontolog un 1960 larin sonlarinda Deinonychus la ilgili calismasi bilim adamlarinin dinozorlar hakkindaki dusuncelerinde devrim yaratti dinozor ronesansina yol acti ve dinozorlarin sicak kanli mi yoksa soguk kanli mi oldugu tartismasini atesledi Bundan once yaygin dinozor anlayisi surungen gorunumde olduklariydi Ostrom kucuk govdeyi duzgun yatay durusu ratit benzeri omurgayi ve ozellikle aktif cevik bir avciyi dusunduren ayaklardaki genislemis yirtici penceleri kaydetti Korkunc pence her bir arka ayagin ikinci parmagindaki olagandisi buyuk orak bicimli penceyi ifade eder YPM 5205 adli fosil buyuk guclu kavisli bir i korur Hayattaki arkozorlarin bu kemigin uzerinde uzunlugu uzatan azgin bir kilifi vardir Ostrom timsah ve kus pencelerine bakti ve penceyi YPM 5205 icin 120 milimetreden 4 7 inc uzun olacak sekilde yeniden yapilandirdi Tur adi antirrhopus Ostrom un kuyrugun islevi hakkindaki fikrine atifta bulunan karsi denge anlamina gelir Diger dromaeosauridlerde oldugu gibi kuyruk omurlari bir dizi kemiklesmis tendonlara ve super uzun kemik sureclerine sahiptir Bu ozellikler kuyrugu sert bir denge haline getiriyor gibiydi ancak cok yakin akrabasi Velociraptor mongoliensis in IGM 100 986 bir fosili uzun bir S seklinde yanal olarak kavisli eklemli bir kuyruk iskeletine sahiptir Bu hayattayken kuyrugun yuksek derecede esneklikle yanlara bukulebilecegini gosterir Hem Cloverly hem de Antlers olusumlarinda Deinonychus kalintilari Tenontosaurus unkilerle iliskili bulunmustur Tenontosaurus ornekleriyle iliskili kesfedilen disler Deinonychus tarafindan avlandiklarini veya en azindan avlanmis leslerinin temizlendigini ima eder SistematikAsagidaki kladogram paleontologlar Robert DePalma David Burnham Larry Martin Peter Larson ve Robert Bakker tarafindan Theropod Calisma Grubu nun guncellenmis verilerini kullanan bir 2015 analizini takip ediyor Bu calisma Deinonychus u Dromaeosaurinae nin bir uyesi olarak siniflandirmaktadir Deinonychus un 6 numarali en sagdaki diger dromaeosauridlerle boyut karsilastirmasiDromaeosauridae Unenlagiinae Microraptoria Bambiraptor Tianyuraptor Adasaurus Eudromaeosauria Saurornitholestes Velociraptor Dromaeosaurinae Deinonychus Atrociraptor Achillobator Utahraptor Dakotaraptor Dromaeosaurus Dromaeosaurid Kansaignathus un 2021 yilindaki bir calismasi Deinonychus u bir dromaeosaurine yerine bir velociraptorine olarak tanimladi Kansaignathus Deinonychus tan daha gelismis ancak Velociraptor dan daha ilkel bir ara formdu Asagidaki kladogram bu yeni tanimlanan iliskileri sergilemektedir Dromaeosauridae Halszkaraptorinae Halszkaraptor Hulsanpes Microraptorinae Unenlagiinae Bambiraptor Dakotaraptor Eudromaeosauria Saurornitholestinae Dromaeosaurinae Velociraptorinae Deinonychus Kansaignathus Acheroraptor Adasaurus Velociraptor Velociraptor osmolskae Dineobellator Linheraptor Tsaagan Kaynakca a b Ostrom 1970 Stratigraphy and paleontology of the Cloverly Formation Lower Cretaceous of the Bighorn Basin area Wyoming and Montana Bulletin of the Peabody Museum of Natural History 35 1 234 Norell 1999 Important features of the dromaeosaurid skeleton II information from newly collected specimens of Velociraptor mongoliensis American Museum Novitates 3282 1 45 DePalma Robert A Burnham David A Martin Larry D Larson Peter L Bakker Robert T 30 Ekim 2015 The first giant raptor Theropoda Dromaeosauridae from the Hell Creek Formation Ingilizce doi 10 17161 paleo 1808 18764 ISSN 1946 0279 6 Kasim 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ekim 2021 Averianov A O Lopatin A V 1 Temmuz 2021 A New Theropod Dinosaur Theropoda Dromaeosauridae from the Late Cretaceous of Tajikistan Doklady Earth Sciences 499 1 ss 570 574 Bibcode 2021DokES 499 570A doi 10 1134 S1028334X21070047 Springer Link vasitasiyla Averyanov A O Lopatin A V 2021 Novyj hishnyj dinozavr Theropoda Dromaeosauridae iz pozdnego mela Tadzhikistana Doklady Rossijskoj Akademii Nauk Nauki O Zemle Rusca 499 1 doi 10 31857 S2686739721070045 ISSN 2686 7397 24 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Mart 2022 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Deinonychus ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur Vikitur de Deinonychus ile ilgili ayrintili taksonomik bilgiler bulunur