Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Deniz feneri, çeşitli ışık yayıcı sistemler vasıtasıyla, gemilere rehberlik etmek amacıyla kıyılarda yapılan bina türüdür.
En eski deniz feneri, MÖ 7. yüzyılda Sigeon'da, bugünkü adıyla, Kumkale'de (Çanakkale) yapılmıştır. İstanbul Boğazı'nın Trakya yakasındaki Timée ve karşı kıyısındaki Hrisopolis (Modern Üsküdar) fenerleri MÖ 2. yüzyılda yapılmıştır.
Dünyanın antik çağdaki yedi harikasından biri olan İskenderiye Feneri, M.Ö. 280 yılında Knidos'lu tarafından Pharos adası üzerine inşa edilmiştir. Yüksekliği 135 metre olan bu fenerin şöhreti ve yüksekliği bu güne kadar aşılamamıştır. 14. yüzyılda meydana gelen bir depremde yıkılmıştır.
İtalya'daki en eski fener Messina'da bulunmaktadır. Brindisi, Ravenna, Puzzuoli ve Capri fenerleri, Roma döneminin diğer tanınmış yapılarıdır. İmparator Caligula tarafından M.S. 40 yılında inşa edilen feneri 17. yüzyıla kadar kullanılmıştır. Dover'de ve Herkül Sütunu adıyla bilinen La Coruna'daki (İspanya) fenerler aynı dönemin diğer tanınmış yapılarıdır.
Colossus
Rodos limanı girişinde Güneş Tanrısı Helios adına yapılan bu bronz heykel ilk fenerler arasında sayılmasa da heykelin elinde tuttuğu bir ateşle limana giren teknelere yol gösterdiği söylenir. Bu heykel New York'taki Hürriyet Abide'sini yapan Fransız heykeltıraş'ye ilham vermiştir.
Antik çağın yedi harikasından biri olarak anılan Rodos Heykelinin yapımına heykeltıraş Chares of Lindos tarafından MÖ 282 yılında başlanmış ve 12 yıl sürmüştür. Temeli beyaz mermerden yapılan bu bronz heykel 56 yıl sonra MÖ 226 yılındaki şiddetli bir deprem sırasında yıkılmıştır. 654 yılında Arapların adayı işgalinden sonra heykelin kalıntıları Suriyeli Yahudilere satıldı. Kalıntıların 900 deve yükü tuttuğu söylenir.
Roma imparatorluğunun çöküşü ardından, denizlerdeki denetimin yok olması deniz ticaret yollarındaki güveni ortadan kaldırmış, denizaşırı ticarette önemli bir daralma meydana gelmiştir. Antik çağdan beri çalışmakta olan birçok deniz feneri Orta Çağ'da bakımsızlık yüzünde harap olmuştur.
Üzerinde odun veya kömür ateşi yakılan çok sayıda fener 17. ve 18. yüzyıllar boyunca Avrupa kıyılarındaki değişik yerlere inşa edilmiştir. Bu fenerlerin İngiltere'deki örnekleri resimlerde görülmektedir.
1611 yılında Fransa'da Gironde'da inşa edilen Cordouan feneri kayalıklar üzerine inşa edilmiş ilk deniz feneridir.
19'cu yüzyılda deniz ticaretinin yoğunlaşmasıyla birlikte, çok sayıda deniz feneri inşa edilmiştir. Bunlardan İngiltere'deki Bell Rock (Forfarshire, 1811), Skerryvore (Argyllshire, 1884), Fransa'daki Ar-Men (, 1881) ve Almanya'daki Roter Sand (Weser ağzı, 1885) dikkate değer deniz fenerleridir.
Amerika kıtasındaki ilk fener Boston limanı girişindeki Little Brewster adası üstüne 1716 yılında inşa edilmiştir.
Türkiye'deki fenerler
Osmanlı İmparatorluğu döneminde inşa edilen ilk fener Fenerbahçe Feneridir. Kanuni Sultan Süleyman tarafından 1562 yılında inşa ettirilmiştir. Osmanlılar deniz fenerlerine önem vermiş ve Kızıldeniz'den Romanya kıyılarına kadar 200'ün üzerinde deniz feneri inşa edilmiştir.
Ahırkapı deniz feneri Sultan III. Osman zamanında, 1755 yılında inşa edilmiştir.
1853-1856 Kırım Harbi yılları ve sonrasında Karadeniz'e giden İngiliz ve Fransız harp gemilerinin Marmara ve boğazlardan geçişini kolaylaştırmak için, çok sayıda fener inşa edilmiştir. Ahırkapı, Fenerbahçe, Anadolu ve Rumeli fenerleri, Karaburun, Yeşilköy, Çimenlik, Kumkale ve Gelibolu fenerleri bu dönemin yapılarıdır.
Türkiye'de, yerden ölçülmek üzere en yüksek fenerler aşağıdaki gibi sıralanır.
- Rumeli Feneri 30 m,
- Ahırkapı Feneri 29 m,
- Patara deniz feneri 26.5 m,
- 25 m,
- Hoşköy 22 m,
- Fenerbahçe Feneri 20 m
- Şile Feneri 19 m
Deniz seviyesinden ölçülmek üzere ışık seviyesi en yüksek fenerler ise sırasıyla:
- Sinop Boztepe Burnu (107 m),
- (109 m) ve
- Alanya (209 m) deniz fenerleridir.
8334 kilometreyi bulan kıyılarımızda halen değişik karakterde ışık gösteren 372 adet fener bulunmaktadır.
Fenerlerin bulundukları yere göre sınıflandırılmaları
- Kıyı Fenerleri
- Anakara fenerleri
- Ada fenerleri
- Deniz Kayaklıkları ve Sığlıkları Fenerleri
- Derin Deniz Fenerleri
- Dalgakıran Fenerleri
- Doğrultu Fenerleri
Fenerlerin görünme uzaklıkları
Fener ışıklarının görünme mesafelerin, fener kulesinin deniz seviyesinden yüksekliğine ve ışığın yoğunluğuna bağlıdır.
H metre olarak fener ışığının, h metre olarak göz hizasının denizden yüksekliğini göstermek üzere, fenerin görünme mesafesi deniz mili olarak aşağıdaki formülden bulunur.
Görünme Mesafesi= 2.075(H 0,5 +h 0,5)
Işıkların coğrafi menzili
H metre olarak fener ışığının, h metre olarak göz hizasının denizden yüksekliğini göstermek üzere, fenerin görünme mesafesi deniz mili olarak aşağıdaki formülden bulunur.
Görünme Mesafesi= 2.075(H 0,5 +h 0,5) h mesafesi = görünme uzaklığı
Işıkların yüksekliği
Kıyı ışıkları için genellikle 45 metre uygun bir yüksekliktir. Ege, Marmara ve Karadeniz gibi kapalı ve birbirine yakın adalarla dolu kıyılardaki fenerler, okyanus kıyısındakilerden daha kısadır.
Fenerlerin optik sistemleri
Fener kulesi üstünde yakılan bir ateş ışığının yaklaşık %97 si, arkasında yansıtıcı bulunması halinde ise yaklaşık %83 ü kaybolur. Mercek kullanımıyla kayıp % 17 ye kadar azaltılmıştır. Optik sistemlerdeki en köklü değişiklik Fransız Mühendis Augustine Jean Fresnel (1788-1827) tarafından yapılmıştır. İcat ettiği mercek sistemi ilk olarak 1823 yılında Cordouan fenerinde uygulanmıştır.
Katoptrik Sistem
Bu aygıt tipinde ışınlar bir yansıtıcı yüzeyden sadece yansıtılır. Işık kaynağı yansıtıcının odak merkezine konur.
Katadioptrik Sistem
Bu sistemde ışınlar kırılarak cam ortama girdikten sonra, ortamı terk etmeden toplam içsel yansımaya uğrar. Işınlar ortamı terk ederken bir kere daha kırılır. Bu yöntemde ışık ışınlarının cam prizmadaki kırılma ve yansıma özelliklerinin ikisi birden kullanılır. Amerika'da Florida Key West fenerinin First Order Fresnel Merceği ile Second Order Bir Fresnel Merceğinin resimleri "first" ve "second" kelimeleri üzerine tıklayarak görülebilir. Hiperradyal üçlü flaşlı bir Fresnel merceğini, Altı flaşlı bir Fresnel merceğini ve Sabit ışıklı bir Fresnel merceğini yine farklı renkteki kelimeler üzerine tıklayarak görebilirsiniz.
Fenerlerin ışık kaynakları
- Odun ve kömür: Isle of May'de 1810, St. Bees'te 1823 yılına kadar kullanıldı.
- Yağ: 1823 ten itibaren kullanılmağa başlandı. (Balina, domuz, kakao, kolza yağı ve madeni yağları)
- Akkor Gömlekli Madeni Yağ Yakıcılar: 1898'den itibaren,
- Hava gazı: 1837'den itibaren,
- Petrol gazı: 1870'lerden itibaren,
- Asetilen: 1896'dan itibaren kullanıldı.
- Elektrik: İlk deneyler 1858 de yapıldı. İlk uygulamalar ise 1886 da Isle of May'de ve 1888 de St. Catherine'de yapıldı.
Fenerlerin yapı malzemeleri
- Taş: Antik çağdan itibaren kullanılan en eski fener yapı malzemesi taştır. En tanınmış örnekleri İngiltere'deki Eddystone ve Fransa'daki Cordouan fenerleridir.
- Ahşap: Özellikle Amerika'da, 18. yüzyıl ortalarında hizmete sokulan deniz fenerlerinin büyük çoğunluğu ahşap kullanılarak inşa edilmiştir. Doğa etkilerine dayanım süresinin kısalığı ve yangınlar nedeniyle kullanımı giderek azalmıştır.
- Tuğla: Taş kule maliyetinin, önemli ölçüde arttığı durumlarda yapı malzemesi olarak taşın yerini tuğla almıştır.
- Dökme Demir Levhalar: Taş ve tuğla maliyetinin yüksek, zemin taşıma gücünün yeterli olmadığı durumlarda, fener kulelerinin birçoğu dökme demir levhalar kullanılarak yapılmıştır.
- Çelik Kafes Sistem: Bu tip fener kuleleri zemine aktarılacak yüklerin küçük olması gerektiğinde tercih edilir.
- Betonarme: Betonarme, fener kulelerinde yaygın bir kullanım alanı bulmuştur.
- Alüminyum ve Fiberglas: Sınırlı da olsa, son dönemlerde fener kulesi yapımında alüminyum ve fiberglas kullanılmıştır.
Fenerlerin yönetimi
1755 yılında inşa edilen ilk Ahırkapı deniz fenerinin bakımı Bostancı Ocağı neferleri tarafından üstlenilmiş, kandillerinde yakılacak yağ ise Topkapı Sarayı'ndan sağlanmıştır. I. Abdülhamit döneminde fenerin idaresi gedik usulüne bağlanarak babadan oğula geçmeye başlamış ve bu gelenek günümüze kadar devam etmiştir.
1860 yılında Osmanlı Devleti Fenerler İdare-i Umumiyesini kurarak fenerlerin işletme imtiyazını Michel Marius ve Bernard Camille Collas adında iki Fransıza vermiştir. Cumhuriyet döneminde devlet, 3302 sayılı kanunla Fenerler İdare-i Umumiyesini satın almış ve 1 ocak 1938 de Denizbank'a devretmiştir. Birçok yönetim ve isim değişikliğinden sonra fenerlerin yönetimi 12 mayıs 1997 de kurulan "Kıyı Emniyeti ve Gemi Kurtarma İşletmeleri Genel Müdürlüğü"ne bağlanmıştır.
İngiltere'de genel deniz feneri idaresi Corporation of Trinity House'tur.
Fransa'da 1792 yılında kurulan Köprüler ve Yollar İdaresi'nin kontrolü altında bulunan Fenerler İdaresi "Service des Phares et Balises" adı ile tanınır.
Amerika'da, 1 Temmuz 1939 dan itibaren fener hizmetleri, "" teşkilatı tarafından yürütülmektedir.
Fenerlerin geleceği
Fenerlerdeki otomasyonun yaygınlaşması ve uydu haberleşme sistemlerindeki gelişmeler deniz fenerlerine duyulan gereksinimi giderek azaltmaktadır.
Deniz fenerleri birçok ülkede uzaktan idare edilmekte ve fenerlerde bekçi bulunmamaktadır. Eskiden bekçilerin oturduğu konutlar otel, lokanta, alışveriş mağazası gibi turistik amaçlarla kullanılmaktadır.
Otomasyona geçişle birlikte, yakın gelecekte bakıcısız kalacak deniz fenerlerinin bakım ve onarımları kurumları için büyük bir yük olacaktır. Bakım ve onarımların işletmelere yük olmadan yapılabilmesi ve fenerlerin tarihi bir miras olarak gelecek kuşaklara aktarılması için çalışma yapacak birimlerin vakit geçirilmeden oluşturulması ve önlemlerin şimdiden belirlenmesi gerekmektedir. Ülkemizdeki deniz fenerlerinden hiç olmazsa bir kısmı ziyarete açılmalı ve önemli deniz fenerleri yakınında müzeler oluşturulmalıdır. Bu uygulama hem toplumu bilgilendirme açısından hem de bu tarihi mirasa sahip çıkılması gereğinin hissettirilmesi bakımından yararlı olacaktır.
Fenerler ile ilgili ilginç bilgilerimiz
Açık denizde kayalıklar üzerine inşa edilmiş ilk taş deniz feneri, Smeaton tarafından yapılan Eddystone fener kulesidir (1759). Smeaton inşaat mühendisliğinin babası olarak tanınır. Fener inşaatı sırasında, yeni uygulamalar icat etmiştir. Örneğin taşların birbirine geçme olarak kullanılması, deniz çimentosu, taşları gemiden inşaat sahasına aktarmak için kullanılan özel vinçler bunlardan sadece üçüdür.
Fenercilerin hava koşulları yüzünden uzun zaman karaya çıkamamaları durumunda, yiyecek tükendiğinde, aydınlatmada kullanılan mumları yemeleri gerekebiliyordu. O zamanki mumlar hayvansal ve bitkisel yağ kökenli olduklarından sindirilebilen türden idiler. Dünyada nükleer güçle çalışan tek fener Estonya'daki Tallinn feneridir.
Fener ışıklarının yoğunluğunu arttırmak için dev boyutlarda cam prizmalar ve mercekler kullanılmıştır. Bunların en büyüklerinin ağırlığı 5 tona ulaşıyordu. Merceklerin bağlı olduğu platform cıva üstünde yüzüyor ve bir parmak itişi ile harekete geçebiliyordu. Alaska'daki Scotch Cap deniz feneri 1946 yılında Büyük Okyanusta meydana gelen 7,3 şiddetinde bir depremden sonra kıyıdaki yüksekliği 30 metreyi aşan bir tsunami dalgası ile yıkılmış, 5 kişilik fener personeli kaybolmuştur.
Şiddetli fırtınalarda dalgalar 45 metre yüksekliğindeki bir fener kulesini tamamen örtebilmekte ve fener fanusunun 12,5 mm kalınlığındaki camlarını kırabilmektedir.
Fanus içine o kadar çok deniz suyu girebilir ki fenerciler sularla beraber merdivenlerden sürüklenmemek için kendilerini merdiven korkuluklarına bağlamak zorunda kalabilirler.
En şanssız deniz feneri yapımcısı, en sağlam deniz fenerini yaptığına inanan Henry Winstanley'dir. Yaptığı fenerin sağlamlığına çok güveniyordu. Herkese, en şiddetli fırtınada bile fener içinde kalmak istediğini söylüyordu. Dileği gerçekleşti, fakat yaptığı fener, İngiltere tarihinin en büyük fırtınasında yıkıldı ve dalgalara sürüklenen fenerde hayatını kaybetti.
Bir zamanlar Longships deniz feneri bakıcısının kayalık korsanları tarafından kaçırıldığı, ancak bakıcının küçük kızını fenerde unuttukları söylenir. Küçük kız içinde aile İncil'inin de bulunduğu kitapların üzerine çıkarak, babası serbest bırakılıncaya kadar yağ lambasını yanar durumda tutmayı başarmıştır.
Fransa'da Brittany kıyısı açıklarındaki Vierge adasında bulunan fenerin yüksekliği 83 metre olup dünyadaki en yüksek tuğla fener kulesidir.
Amerika'nın en yüksek fener kulesi Cape Hatteras'tır. Tepeliğine kadar olan yüksekliği 63,40 metredir. Dünyanın en yüksek feneri Japonya'da Yokohama'daki Yamashita park içinde bulunan 106 metre yüksekliğindeki çelik konstrüksiyon fener kulesidir.
Cristof Colomb'un amcası olan Antonio Columbo 1449 yılında meşhur Cenova fenerinin bakıcısı idi. 1895 te Yeni Zelanda'da, Stephen adasında nadir bir çalıkuşu türü keşfedildi. Yok olan türünün son örneği olan bu çalıkuşunu deniz feneri bakıcısının kedisi yedi.
Galeri
Dış bağlantılar
- Türkiye Deniz Fenerleri25 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- İzlenim ve fotoğraf galerisi için http://www.sihirlitur.com/belgesel/deniz_fenerleri/index.html16 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Deniz feneri cesitli isik yayici sistemler vasitasiyla gemilere rehberlik etmek amaciyla kiyilarda yapilan bina turudur bir deniz feneri source source source source source source Bir deniz feneri ve cevresi Akintiburnu IstanbulUshuaia Arjantin de dunyanin sonundaki deniz feneri En eski deniz feneri MO 7 yuzyilda Sigeon da bugunku adiyla Kumkale de Canakkale yapilmistir Istanbul Bogazi nin Trakya yakasindaki Timee ve karsi kiyisindaki Hrisopolis Modern Uskudar fenerleri MO 2 yuzyilda yapilmistir Dunyanin antik cagdaki yedi harikasindan biri olan Iskenderiye Feneri M O 280 yilinda Knidos lu tarafindan Pharos adasi uzerine insa edilmistir Yuksekligi 135 metre olan bu fenerin sohreti ve yuksekligi bu gune kadar asilamamistir 14 yuzyilda meydana gelen bir depremde yikilmistir Italya daki en eski fener Messina da bulunmaktadir Brindisi Ravenna Puzzuoli ve Capri fenerleri Roma doneminin diger taninmis yapilaridir Imparator Caligula tarafindan M S 40 yilinda insa edilen feneri 17 yuzyila kadar kullanilmistir Dover de ve Herkul Sutunu adiyla bilinen La Coruna daki Ispanya fenerler ayni donemin diger taninmis yapilaridir Colossus Rodos limani girisinde Gunes Tanrisi Helios adina yapilan bu bronz heykel ilk fenerler arasinda sayilmasa da heykelin elinde tuttugu bir atesle limana giren teknelere yol gosterdigi soylenir Bu heykel New York taki Hurriyet Abide sini yapan Fransiz heykeltiras ye ilham vermistir Antik cagin yedi harikasindan biri olarak anilan Rodos Heykelinin yapimina heykeltiras Chares of Lindos tarafindan MO 282 yilinda baslanmis ve 12 yil surmustur Temeli beyaz mermerden yapilan bu bronz heykel 56 yil sonra MO 226 yilindaki siddetli bir deprem sirasinda yikilmistir 654 yilinda Araplarin adayi isgalinden sonra heykelin kalintilari Suriyeli Yahudilere satildi Kalintilarin 900 deve yuku tuttugu soylenir Roma imparatorlugunun cokusu ardindan denizlerdeki denetimin yok olmasi deniz ticaret yollarindaki guveni ortadan kaldirmis denizasiri ticarette onemli bir daralma meydana gelmistir Antik cagdan beri calismakta olan bircok deniz feneri Orta Cag da bakimsizlik yuzunde harap olmustur Uzerinde odun veya komur atesi yakilan cok sayida fener 17 ve 18 yuzyillar boyunca Avrupa kiyilarindaki degisik yerlere insa edilmistir Bu fenerlerin Ingiltere deki ornekleri resimlerde gorulmektedir 1611 yilinda Fransa da Gironde da insa edilen Cordouan feneri kayaliklar uzerine insa edilmis ilk deniz feneridir 19 cu yuzyilda deniz ticaretinin yogunlasmasiyla birlikte cok sayida deniz feneri insa edilmistir Bunlardan Ingiltere deki Bell Rock Forfarshire 1811 Skerryvore Argyllshire 1884 Fransa daki Ar Men 1881 ve Almanya daki Roter Sand Weser agzi 1885 dikkate deger deniz fenerleridir Amerika kitasindaki ilk fener Boston limani girisindeki Little Brewster adasi ustune 1716 yilinda insa edilmistir Turkiye deki fenerlerOsmanli Imparatorlugu doneminde insa edilen ilk fener Fenerbahce Feneridir Kanuni Sultan Suleyman tarafindan 1562 yilinda insa ettirilmistir Osmanlilar deniz fenerlerine onem vermis ve Kizildeniz den Romanya kiyilarina kadar 200 un uzerinde deniz feneri insa edilmistir Ahirkapi deniz feneri Sultan III Osman zamaninda 1755 yilinda insa edilmistir 1853 1856 Kirim Harbi yillari ve sonrasinda Karadeniz e giden Ingiliz ve Fransiz harp gemilerinin Marmara ve bogazlardan gecisini kolaylastirmak icin cok sayida fener insa edilmistir Ahirkapi Fenerbahce Anadolu ve Rumeli fenerleri Karaburun Yesilkoy Cimenlik Kumkale ve Gelibolu fenerleri bu donemin yapilaridir Turkiye de yerden olculmek uzere en yuksek fenerler asagidaki gibi siralanir Rumeli Feneri 30 m Ahirkapi Feneri 29 m Patara deniz feneri 26 5 m 25 m Hoskoy 22 m Fenerbahce Feneri 20 m Sile Feneri 19 m Deniz seviyesinden olculmek uzere isik seviyesi en yuksek fenerler ise sirasiyla Sinop Boztepe Burnu 107 m 109 m ve Alanya 209 m deniz fenerleridir 8334 kilometreyi bulan kiyilarimizda halen degisik karakterde isik gosteren 372 adet fener bulunmaktadir Fenerlerin bulunduklari yere gore siniflandirilmalariKiyi Fenerleri Anakara fenerleri Ada fenerleri Deniz Kayakliklari ve Sigliklari Fenerleri Derin Deniz Fenerleri Dalgakiran Fenerleri Dogrultu FenerleriFenerlerin gorunme uzakliklariFener isiklarinin gorunme mesafelerin fener kulesinin deniz seviyesinden yuksekligine ve isigin yogunluguna baglidir H metre olarak fener isiginin h metre olarak goz hizasinin denizden yuksekligini gostermek uzere fenerin gorunme mesafesi deniz mili olarak asagidaki formulden bulunur Gorunme Mesafesi 2 075 H 0 5 h 0 5 Isiklarin cografi menziliH metre olarak fener isiginin h metre olarak goz hizasinin denizden yuksekligini gostermek uzere fenerin gorunme mesafesi deniz mili olarak asagidaki formulden bulunur Gorunme Mesafesi 2 075 H 0 5 h 0 5 h mesafesi gorunme uzakligiIsiklarin yuksekligiKiyi isiklari icin genellikle 45 metre uygun bir yuksekliktir Ege Marmara ve Karadeniz gibi kapali ve birbirine yakin adalarla dolu kiyilardaki fenerler okyanus kiyisindakilerden daha kisadir Fenerlerin optik sistemleriFener kulesi ustunde yakilan bir ates isiginin yaklasik 97 si arkasinda yansitici bulunmasi halinde ise yaklasik 83 u kaybolur Mercek kullanimiyla kayip 17 ye kadar azaltilmistir Optik sistemlerdeki en koklu degisiklik Fransiz Muhendis Augustine Jean Fresnel 1788 1827 tarafindan yapilmistir Icat ettigi mercek sistemi ilk olarak 1823 yilinda Cordouan fenerinde uygulanmistir Katoptrik Sistem Bu aygit tipinde isinlar bir yansitici yuzeyden sadece yansitilir Isik kaynagi yansiticinin odak merkezine konur Katadioptrik Sistem Bu sistemde isinlar kirilarak cam ortama girdikten sonra ortami terk etmeden toplam icsel yansimaya ugrar Isinlar ortami terk ederken bir kere daha kirilir Bu yontemde isik isinlarinin cam prizmadaki kirilma ve yansima ozelliklerinin ikisi birden kullanilir Amerika da Florida Key West fenerinin First Order Fresnel Mercegi ile Second Order Bir Fresnel Merceginin resimleri first ve second kelimeleri uzerine tiklayarak gorulebilir Hiperradyal uclu flasli bir Fresnel mercegini Alti flasli bir Fresnel mercegini ve Sabit isikli bir Fresnel mercegini yine farkli renkteki kelimeler uzerine tiklayarak gorebilirsiniz Fenerlerin isik kaynaklariOdun ve komur Isle of May de 1810 St Bees te 1823 yilina kadar kullanildi Yag 1823 ten itibaren kullanilmaga baslandi Balina domuz kakao kolza yagi ve madeni yaglari Akkor Gomlekli Madeni Yag Yakicilar 1898 den itibaren Hava gazi 1837 den itibaren Petrol gazi 1870 lerden itibaren Asetilen 1896 dan itibaren kullanildi Elektrik Ilk deneyler 1858 de yapildi Ilk uygulamalar ise 1886 da Isle of May de ve 1888 de St Catherine de yapildi Fenerlerin yapi malzemeleriTas Antik cagdan itibaren kullanilan en eski fener yapi malzemesi tastir En taninmis ornekleri Ingiltere deki Eddystone ve Fransa daki Cordouan fenerleridir Ahsap Ozellikle Amerika da 18 yuzyil ortalarinda hizmete sokulan deniz fenerlerinin buyuk cogunlugu ahsap kullanilarak insa edilmistir Doga etkilerine dayanim suresinin kisaligi ve yanginlar nedeniyle kullanimi giderek azalmistir Tugla Tas kule maliyetinin onemli olcude arttigi durumlarda yapi malzemesi olarak tasin yerini tugla almistir Dokme Demir Levhalar Tas ve tugla maliyetinin yuksek zemin tasima gucunun yeterli olmadigi durumlarda fener kulelerinin bircogu dokme demir levhalar kullanilarak yapilmistir Celik Kafes Sistem Bu tip fener kuleleri zemine aktarilacak yuklerin kucuk olmasi gerektiginde tercih edilir Betonarme Betonarme fener kulelerinde yaygin bir kullanim alani bulmustur Aluminyum ve Fiberglas Sinirli da olsa son donemlerde fener kulesi yapiminda aluminyum ve fiberglas kullanilmistir Fenerlerin yonetimi1755 yilinda insa edilen ilk Ahirkapi deniz fenerinin bakimi Bostanci Ocagi neferleri tarafindan ustlenilmis kandillerinde yakilacak yag ise Topkapi Sarayi ndan saglanmistir I Abdulhamit doneminde fenerin idaresi gedik usulune baglanarak babadan ogula gecmeye baslamis ve bu gelenek gunumuze kadar devam etmistir 1860 yilinda Osmanli Devleti Fenerler Idare i Umumiyesini kurarak fenerlerin isletme imtiyazini Michel Marius ve Bernard Camille Collas adinda iki Fransiza vermistir Cumhuriyet doneminde devlet 3302 sayili kanunla Fenerler Idare i Umumiyesini satin almis ve 1 ocak 1938 de Denizbank a devretmistir Bircok yonetim ve isim degisikliginden sonra fenerlerin yonetimi 12 mayis 1997 de kurulan Kiyi Emniyeti ve Gemi Kurtarma Isletmeleri Genel Mudurlugu ne baglanmistir Ingiltere de genel deniz feneri idaresi Corporation of Trinity House tur Fransa da 1792 yilinda kurulan Kopruler ve Yollar Idaresi nin kontrolu altinda bulunan Fenerler Idaresi Service des Phares et Balises adi ile taninir Amerika da 1 Temmuz 1939 dan itibaren fener hizmetleri teskilati tarafindan yurutulmektedir Fenerlerin gelecegiFenerlerdeki otomasyonun yayginlasmasi ve uydu haberlesme sistemlerindeki gelismeler deniz fenerlerine duyulan gereksinimi giderek azaltmaktadir Deniz fenerleri bircok ulkede uzaktan idare edilmekte ve fenerlerde bekci bulunmamaktadir Eskiden bekcilerin oturdugu konutlar otel lokanta alisveris magazasi gibi turistik amaclarla kullanilmaktadir Otomasyona gecisle birlikte yakin gelecekte bakicisiz kalacak deniz fenerlerinin bakim ve onarimlari kurumlari icin buyuk bir yuk olacaktir Bakim ve onarimlarin isletmelere yuk olmadan yapilabilmesi ve fenerlerin tarihi bir miras olarak gelecek kusaklara aktarilmasi icin calisma yapacak birimlerin vakit gecirilmeden olusturulmasi ve onlemlerin simdiden belirlenmesi gerekmektedir Ulkemizdeki deniz fenerlerinden hic olmazsa bir kismi ziyarete acilmali ve onemli deniz fenerleri yakininda muzeler olusturulmalidir Bu uygulama hem toplumu bilgilendirme acisindan hem de bu tarihi mirasa sahip cikilmasi gereginin hissettirilmesi bakimindan yararli olacaktir Fenerler ile ilgili ilginc bilgilerimizAcik denizde kayaliklar uzerine insa edilmis ilk tas deniz feneri Smeaton tarafindan yapilan Eddystone fener kulesidir 1759 Smeaton insaat muhendisliginin babasi olarak taninir Fener insaati sirasinda yeni uygulamalar icat etmistir Ornegin taslarin birbirine gecme olarak kullanilmasi deniz cimentosu taslari gemiden insaat sahasina aktarmak icin kullanilan ozel vincler bunlardan sadece ucudur Fenercilerin hava kosullari yuzunden uzun zaman karaya cikamamalari durumunda yiyecek tukendiginde aydinlatmada kullanilan mumlari yemeleri gerekebiliyordu O zamanki mumlar hayvansal ve bitkisel yag kokenli olduklarindan sindirilebilen turden idiler Dunyada nukleer gucle calisan tek fener Estonya daki Tallinn feneridir Fener isiklarinin yogunlugunu arttirmak icin dev boyutlarda cam prizmalar ve mercekler kullanilmistir Bunlarin en buyuklerinin agirligi 5 tona ulasiyordu Merceklerin bagli oldugu platform civa ustunde yuzuyor ve bir parmak itisi ile harekete gecebiliyordu Alaska daki Scotch Cap deniz feneri 1946 yilinda Buyuk Okyanusta meydana gelen 7 3 siddetinde bir depremden sonra kiyidaki yuksekligi 30 metreyi asan bir tsunami dalgasi ile yikilmis 5 kisilik fener personeli kaybolmustur Siddetli firtinalarda dalgalar 45 metre yuksekligindeki bir fener kulesini tamamen ortebilmekte ve fener fanusunun 12 5 mm kalinligindaki camlarini kirabilmektedir Fanus icine o kadar cok deniz suyu girebilir ki fenerciler sularla beraber merdivenlerden suruklenmemek icin kendilerini merdiven korkuluklarina baglamak zorunda kalabilirler En sanssiz deniz feneri yapimcisi en saglam deniz fenerini yaptigina inanan Henry Winstanley dir Yaptigi fenerin saglamligina cok guveniyordu Herkese en siddetli firtinada bile fener icinde kalmak istedigini soyluyordu Dilegi gerceklesti fakat yaptigi fener Ingiltere tarihinin en buyuk firtinasinda yikildi ve dalgalara suruklenen fenerde hayatini kaybetti Bir zamanlar Longships deniz feneri bakicisinin kayalik korsanlari tarafindan kacirildigi ancak bakicinin kucuk kizini fenerde unuttuklari soylenir Kucuk kiz icinde aile Incil inin de bulundugu kitaplarin uzerine cikarak babasi serbest birakilincaya kadar yag lambasini yanar durumda tutmayi basarmistir Fransa da Brittany kiyisi aciklarindaki Vierge adasinda bulunan fenerin yuksekligi 83 metre olup dunyadaki en yuksek tugla fener kulesidir Amerika nin en yuksek fener kulesi Cape Hatteras tir Tepeligine kadar olan yuksekligi 63 40 metredir Dunyanin en yuksek feneri Japonya da Yokohama daki Yamashita park icinde bulunan 106 metre yuksekligindeki celik konstruksiyon fener kulesidir Cristof Colomb un amcasi olan Antonio Columbo 1449 yilinda meshur Cenova fenerinin bakicisi idi 1895 te Yeni Zelanda da Stephen adasinda nadir bir calikusu turu kesfedildi Yok olan turunun son ornegi olan bu calikusunu deniz feneri bakicisinin kedisi yedi GaleriDis baglantilarTurkiye Deniz Fenerleri25 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Izlenim ve fotograf galerisi icin http www sihirlitur com belgesel deniz fenerleri index html16 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ayrica bakinizFresnel lens