Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Deprem mühendisliği, binalar ve köprüler gibi yapıları depremler göz önünde bulundurularak tasarlayan ve analiz eden disiplinler arası bir mühendislik dalıdır. Genel amacı, bu tür yapıları depreme karşı daha dayanıklı hale getirmektir. Deprem (veya sismik) mühendisi, küçük sarsıntılarda hasar görmeyecek ve büyük bir depremde ciddi hasar veya çökmeyi önleyecek yapılar inşa etmeyi hedefler. Uygun şekilde tasarlanmış yapı mutlaka aşırı sağlam veya pahalı olmak zorunda değildir. Kabul edilebilir bir hasar seviyesini sürdürürken sismik etkilere dayanacak şekilde uygun tasarlanmalıdır.
Tanım
Deprem mühendisliği, sismik riski kabul edilebilir sosyo-ekonomik seviyelerle sınırlayarak toplumu, doğal çevreyi ve insan yapımı çevreyi depremlerden korumakla ilgilenen bilimsel bir alandır. Geleneksel olarak, sismik yüklemeye maruz kalan yapıların ve jeo-yapıların davranışlarının incelenmesi dar şekilde tanımlanmıştır; yapı mühendisliği, geoteknik mühendisliği, makine mühendisliği, kimya mühendisliği, uygulamalı fizik vb.nin alt kümesi olarak kabul edilir. Ancak, son depremlerde yaşanan muazzam maliyetler, kapsamının inşaat mühendisliği, makine mühendisliği, nükleer mühendislik ve sosyal bilimler özellikle sosyoloji, siyaset bilimi, ekonomi ve finans disiplinlerini kapsayacak şekilde genişlemesine yol açtı.
Deprem mühendisliğinin amaçları şunlardır:
- Güçlü depremlerin kentsel alanlar ve sivil altyapı üzerindeki olası sonuçlarını önceden görmek.
- Beklentilere ve 'ne uygun depreme dayanıklılıkta sismik performans sağlayacak yapılar tasarlamak, inşa etmek ve bakımını yapmak.
Sismik yükleme
Sismik yükleme bir yapıya deprem kaynaklı sarsıntının uygulanmasıdır. Yapının zeminle, bitişiğindeki yapılarla veya tsunami kaynaklı yerçekimi dalgalarıyla temas eden yüzeylerinde sismik yükleme oluşur. Dünya yüzeyinde belirli bir konumda beklenen yükleme, mühendislik sismolojisi tarafından tahmin edilir. Konumun ile ilgilidir.
Sismik titreşim kontrolü
Sismik titreşim kontrolü, binalarda ve bina dışı yapılarda sismik etkileri azaltmayı amaçlayan bir dizi teknik araçtır. Tüm sismik titreşim kontrol cihazları aşağıdaki durumlarda pasif, aktif veya hibrit olarak sınıflandırılabilir:
- pasif kontrol cihazları, yapı elemanları ve zemin arasında geri besleme yeteneğine sahip değildir;
- aktif kontrol cihazları, deprem girdi işleme ekipmanı ve yapı içindeki aktüatörler ile entegre zeminde gerçek zamanlı kayıt aletlerini kapsar;
- hibrit kontrol cihazları, aktif ve pasif kontrol sistemlerinin özelliklerini birleştirir.
Yer sismik dalgaları yükselip bir binanın tabanına nüfuz etmeye başladığında, yansımalar nedeniyle enerji akışı yoğunluğu genellikle %90'a kadar azalır. Ancak, büyük bir deprem sırasında olay dalgalarının kalan kısımları hala çok büyük yıkıcı potansiyel taşır.
Sismik dalgalar üst yapıya girdikten sonra, hasar verici etkilerini hafifletmek ve binanın sismik performansını iyileştirmek için onları kontrol etmenin birkaç yolu vardır, örneğin:
- uygun şekilde tasarlanmış sönümleyiciler ile üst yapı içindeki dalga enerjisini dağıtmak;
- dalga enerjisini daha geniş bir frekans aralığında dağıtmak;
- kütle sönümleyicilerin yardımıyla tüm dalga frekansları bandının rezonans kısımlarını soğurmak.
Uygun şekilde ayarlanan ("pasif") için TMD, "aktif" için AMD ve "hibrit kütle sönümleyiciler" için HMD olarak kısaltılan son türden cihazlar üzerinde çeyrek asırdır çoğunlukla Japonya'da çalışılmış ve yüksek binalara kurulmuştur.
Ancak oldukça farklı bir yaklaşım vardır: sismik veya taban izolasyonu denilen üstyapıya sismik enerji akışının kısmen bastırılması. Bunun için, üst yapıyı sarsıntılı zeminde duran alt yapısından ayırması için bina tabanındaki tüm ana yük taşıma elemanlarının içine veya altına bazı yastıklar yerleştirilir.
Temel izolasyon ilkesini kullanarak depremden korunmanın ilk kanıtı, eski İran'da, şimdi İran'ın Pasargad şehri olan yerde keşfedilmiş olup geçmişi MÖ 6. yüzyıla kadar uzanır. Aşağıda, günümüzün sismik titreşim kontrol teknolojilerinden bazı örnekleri vardır.
Peru'nun kuru taş duvarları
Peru oldukça sismik bir ülkedir. Burada yüzyıllarca kuru taşın inşaat harcı kullanmaktan daha depreme dayanıklı olduğunu kanıtlandı. İnka uygarlığı insanları, kesme taşlar denilen cilalı "kuru taş duvarların" ustalarıydı. Burada taş bloklar, herhangi bir harç olmadan sıkıca birbirine uyacak şekilde kesilirdi. İnkalar, dünyanın gördüğü en iyi taş ustaları arasındaydı ve duvarlarındaki birçok birleştirme o kadar mükemmeldi ki taşların arasına çimen bile girmiyordu.
İnkalar tarafından inşa edilen kuru taş duvarların taşları, hem enerji dağılımı (coulomb sönümleme) hem de rezonans amplifikasyonları bastırma prensibini kullanan pasif yapısal kontrol tekniğine uygun şekilde duvarlar çökmeden hafifçe hareket edip yeniden yerlerine yerleşebiliyordu.
Ayarlı kütle sönümleyici
Tipik olarak ayarlı kütle sönümleyiciler, gökdelenlere veya diğer yapılara yerleştirilmiş devasa beton bloklardır ve bir tür yay mekanizması aracılığıyla yapıların rezonans frekansı salınımlarına karşı hareket ederler.
Taipei 101 gökdeleninin, Asya/Pasifik'in bu bölgesinde yaygın olan tayfun rüzgarlarına ve deprem titremelerine dayanması gerekir. Bu amaçla, ayarlı kütle sönümleyici görevi yapan 660 metrik ton ağırlığında bir çelik sarkaç tasarlanıp yapıya yerleştirilmiştir. 92. kattan 88. kata kadar sarkıtılan sarkaç, binada deprem ve şiddetli fırtına nedeniyle oluşan yanal yer değiştirmelerin rezonans amplifikasyonlarını azaltmak için sallanır.
Histeretik amortisörler
Histeretik sönümleyici, sismik girdi enerjisinin dağılımını artırıp geleneksel bir yapınınkinden daha iyi ve güvenilir sismik performans sağlamayı amaçlar. Bu amaçla kullanılan beş ana histeretik sönümleyici grubu vardır:
- Akışkan viskoz damperler (FVD'ler)
Viskoz Damperler, tamamlayıcı bir sönümleme sistemidir. Oval histeretik döngülüdür ve sönüm, hıza bağlıdır. Bazı küçük bakımlar gerekli olsa da, viskoz damperlerin genellikle depremden sonra değiştirilmesi gerekmez. Diğer sönümleme teknolojilerinden daha pahalı olmalarına rağmen hem sismik hem de rüzgar yükleri için kullanılabilir ve en sık kullanılan histeretik sönümleyicilerdir.* Sürtünme amortisörleri (FD'ler) Sürtünme sönümleyicileri doğrusal ve döner olmak üzere iki ana tiptir ve enerjiyi ısıya çevirerek dağıtır. Sönümleyici Coulomb sönümleyici prensibine göre çalışır. Tasarıma bağlı olarak, sürtünme amortisörleri yapışma-kayma olayı ve Soğuk kaynak yaşayabilir. Kötü yanı, sürtünme yüzeylerinin zamanla aşınması ve bu nedenle rüzgar yüklerini dağıtmak için önerilmemeleridir. Sismik uygulamalarda kullanıldığında aşınma sorunu olmaz ve bakım gerektirmez. Dikdörtgen histeretik döngülüdürler ve bina yeterince elastik olduğu sürece depremden sonra asıl konumlarına geri dönme eğilimindedirler.[]
- Metalik akma sönümleyiciler (MYD'ler)
Metalik akma sönümleyiciler, adından da anlaşılacağı gibi, depremin enerjisini emmek için eğilirler. Bu tür sönümleyiciler büyük miktarda enerji emer ama depremden sonra yenisiyle değiştirilmeleri gerekir ve binanın eski konumuna geri dönmesini engelleyebilirler.[]
- Viskoelastik amortisörler (VED'ler)
Viskoelastik amortisörler, hem rüzgar hem de sismik uygulamalarda kullanılabilmeleri açısından kullanışlıdır ve küçük yer değiştirmelerle sınırlıdırlar. Bazı markaların Amerika Birleşik Devletleri'ndeki binalarda kullanılması yasaklandığından, teknolojinin güvenilirliği konusunda bazı endişeler vardır.[]
- Üst üste binen sarkaç amortisörleri (salınım)[]
Temel izolasyonu
Temel yalıtımı, depremin kinetik enerjisinin binada elastik enerjiye aktarılmasını engellemeyi amaçlar. Bu teknolojiler yapıyı zeminden yalıtıp böylece yapının bağımsız hareket etmesini sağlar. Enerjinin yapıya ne ölçüde aktarıldığı ve enerjinin nasıl dağıldığı kullanılan teknolojiye göre değişir.[]
- Kurşun kauçuk yatak
Kurşun kauçuk yatak veya LRB, ağır sönümleme kullanan taban izolasyonu türüdür. Yeni Zelandalı Bill Robinson tarafından icat edilmiştir.
Titreşim kontrol teknolojilerine ve özellikle taban izolasyon cihazlarına dahil edilen ağır sönümleme mekanizması, genellikle titreşimleri bastırmanın ve böylece binanın sismik performansını artırmanın değerli bir kaynağı olarak kabul edilir. Ancak, nispeten az taşıma sertliğine sahip ama yüksek sönümleme ile izole edilmiş taban yapıları gibi oldukça esnek sistemler için, "sönümleme kuvveti" olarak adlandırılan kuvvet, güçlü bir depremde ana itme kuvvetini ortaya çıkarabilir. Video, UCSD Caltrans-SRMD tesisinde denenen Kurşun Kauçuk Yatağı göstermektedir.
Yatak, kurşun çekirdekli kauçuktan yapılmıştır. Yatağın aynı zamanda tam yapı yükü altında olduğu tek eksenli bir testti. Hem Yeni Zelanda'da hem de başka yerlerde birçok bina ve köprü, kurşun sönümleyiciler ve kurşun ve kauçuk mesnetlerle korunmaktadır.
Te Papa Tongarewa, Yeni Zelanda ulusal müzesi ve Yeni Zelanda Parlamento Binaları yataklarla donatıldı. Her ikisi de bir aktif fay üzerinde oturan Wellington'dadır.* Amortisörlü yay taban izolatörü
Kaliforniya, Santa Monica'daki üç katlı kasaba evinin altına kurulan sönümleyicili yay tabanlı izolatör, 1994 Northridge depremi maruziyetinden önce çekilmiş fotoğrafta görülüyor. Kavramsal olarak Kurşun Kauçuk Yatağa benzeyen bir temel izolasyon cihazıdır.
Katlarda ve zeminde hem dikey hem de yatay ivmelerin kaydedilmesi için iyi donatılmış, bunun gibi iki üç katlı kasaba evinden birisi, Northridge depremi'indeki şiddetli sarsıntıdan kurtuldu ve daha ileri çalışmalar için değerli bilgiler verdi.[]
- Basit makaralı yatak
Basit makaralı yatak, çeşitli bina ve bina dışı yapıların güçlü depremlerin zarar verme güçlü yan etkilerine karşı korumasını amaçlayan temel izolasyon cihazıdır.
Bu metalik taşıyıcı destek belirli önlemler alınarak, sismik izolatör olarak gökdelenler ve yumuşak zeminli binalara uyarlanabilir. Son zamanlarda Tokyo, Japonya'daki 17 katlı bir konut kompleksi metalik makaralı yatak adıyla kullanıldı.
Sürtünme sarkaç yatağı (FPB), 'sürtünme sarkaç sisteminin (FPS) başka bir adıdır. Üç sütuna dayanır:
- mafsallı sürtünme sürgüsü;
- küresel içbükey kayma yüzeyi;
- yanal yer değiştirme kısıtlaması için kapalı silindir.
Katı bina modelini destekleyen FPB sisteminin sarsma masa testinin video klibi anlık görüntüsü sağda sunulmuştur.
Ayrıca bakınız
| Wikimedia Commons'ta Deprem mühendisliği ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- NEES Research videos by NEESit 4 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Vibration control videos21 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Earthquake Performance Evaluation Tool Online 29 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Curlie'de Deprem mühendisliği (DMOZ tabanlı)
Kaynakça
- ^ Bozorgnia, Yousef; Bertero, Vitelmo V. (2004). Earthquake Engineering: From Engineering Seismology to Performance-Based Engineering. CRC Press. ISBN .
- ^ . www.sciencedirect.com. 23 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2020.
- ^ Berg, Glen V. (1983). Seismic Design Codes and Procedures. EERI. ISBN .
- ^ "Earthquake Protector: Shake Table Crash Testing". YouTube. 21 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2012.
- ^ . earthquake.geoengineer.org. 4 Aralık 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ (PDF). 30 Ekim 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2008.
- ^ . Physics-animations.com. 4 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2012.
- ^ Chu, S.Y.; Soong, T.T.; Reinhorn, A.M. (2005). Active, Hybrid and Semi-Active Structural Control. John Wiley & Sons. ISBN .
- ^ . Ffden-2.phys.uaf.edu. 11 Mayıs 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2012.
- ^ . www.takenaka.co.jp. 22 Kasım 1999 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . Pbs.org. 19 Nisan 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2013.
- ^ . Pbs.org. 17 Nisan 1999 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2013.
- ^ [1] 14 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Pollini, Nicolò; Lavan, Oren; Amir, Oded (2018). "Optimization-based minimum-cost seismic retrofitting of hysteretic frames with nonlinear fluid viscous dampers" (PDF). Earthquake Engineering & Structural Dynamics (İngilizce). 47 (15): 2985-3005. doi:10.1002/eqe.3118. ISSN 1096-9845. 23 Ekim 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 6 Şubat 2023.
- ^ a b . Teara.govt.nz. 2 Mart 2009. 17 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2012.
- ^ neesit (10 Temmuz 2007). "LBRtest". YouTube. 21 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2012.
- ^ (Japonca). Okumuragumi.co.jp. 25 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2012.
- ^ Zayas, Victor A.; Low, Stanley S.; (May 1990), "A Simple Pendulum Technique for Achieving Seismic Isolation", Earthquake Spectra, 6 (2), ss. 317-333, doi:10.1193/1.1585573, ISSN 8755-2930
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Deprem muhendisligi binalar ve kopruler gibi yapilari depremler goz onunde bulundurularak tasarlayan ve analiz eden disiplinler arasi bir muhendislik dalidir Genel amaci bu tur yapilari depreme karsi daha dayanikli hale getirmektir Deprem veya sismik muhendisi kucuk sarsintilarda hasar gormeyecek ve buyuk bir depremde ciddi hasar veya cokmeyi onleyecek yapilar insa etmeyi hedefler Uygun sekilde tasarlanmis yapi mutlaka asiri saglam veya pahali olmak zorunda degildir Kabul edilebilir bir hasar seviyesini surdururken sismik etkilere dayanacak sekilde uygun tasarlanmalidir TanimDeprem muhendisligi sismik riski kabul edilebilir sosyo ekonomik seviyelerle sinirlayarak toplumu dogal cevreyi ve insan yapimi cevreyi depremlerden korumakla ilgilenen bilimsel bir alandir Geleneksel olarak sismik yuklemeye maruz kalan yapilarin ve jeo yapilarin davranislarinin incelenmesi dar sekilde tanimlanmistir yapi muhendisligi geoteknik muhendisligi makine muhendisligi kimya muhendisligi uygulamali fizik vb nin alt kumesi olarak kabul edilir Ancak son depremlerde yasanan muazzam maliyetler kapsaminin insaat muhendisligi makine muhendisligi nukleer muhendislik ve sosyal bilimler ozellikle sosyoloji siyaset bilimi ekonomi ve finans disiplinlerini kapsayacak sekilde genislemesine yol acti Deprem muhendisliginin amaclari sunlardir Guclu depremlerin kentsel alanlar ve sivil altyapi uzerindeki olasi sonuclarini onceden gormek Beklentilere ve ne uygun depreme dayaniklilikta sismik performans saglayacak yapilar tasarlamak insa etmek ve bakimini yapmak San Diego daki Kaliforniya Universitesi nde normal bir bina modeli solda ve temel izolasyonlu bina modelinin sagda cokme testiSismik yuklemeAyarli kutle sonumleyici ile donatilmis Tokyo Skytree dunyanin en yuksek kulesi ve dunyanin ikinci en yuksek yapisidir Sismik yukleme bir yapiya deprem kaynakli sarsintinin uygulanmasidir Yapinin zeminle bitisigindeki yapilarla veya tsunami kaynakli yercekimi dalgalariyla temas eden yuzeylerinde sismik yukleme olusur Dunya yuzeyinde belirli bir konumda beklenen yukleme muhendislik sismolojisi tarafindan tahmin edilir Konumun ile ilgilidir Sismik titresim kontroluSismik titresim kontrolu binalarda ve bina disi yapilarda sismik etkileri azaltmayi amaclayan bir dizi teknik aractir Tum sismik titresim kontrol cihazlari asagidaki durumlarda pasif aktif veya hibrit olarak siniflandirilabilir pasif kontrol cihazlari yapi elemanlari ve zemin arasinda geri besleme yetenegine sahip degildir aktif kontrol cihazlari deprem girdi isleme ekipmani ve yapi icindeki aktuatorler ile entegre zeminde gercek zamanli kayit aletlerini kapsar hibrit kontrol cihazlari aktif ve pasif kontrol sistemlerinin ozelliklerini birlestirir Yer sismik dalgalari yukselip bir binanin tabanina nufuz etmeye basladiginda yansimalar nedeniyle enerji akisi yogunlugu genellikle 90 a kadar azalir Ancak buyuk bir deprem sirasinda olay dalgalarinin kalan kisimlari hala cok buyuk yikici potansiyel tasir Sismik dalgalar ust yapiya girdikten sonra hasar verici etkilerini hafifletmek ve binanin sismik performansini iyilestirmek icin onlari kontrol etmenin birkac yolu vardir ornegin uygun sekilde tasarlanmis sonumleyiciler ile ust yapi icindeki dalga enerjisini dagitmak dalga enerjisini daha genis bir frekans araliginda dagitmak kutle sonumleyicilerin yardimiyla tum dalga frekanslari bandinin rezonans kisimlarini sogurmak Cyrus Mozolesi dunyanin en eski temel izolasyonlu yapisidir Uygun sekilde ayarlanan pasif icin TMD aktif icin AMD ve hibrit kutle sonumleyiciler icin HMD olarak kisaltilan son turden cihazlar uzerinde ceyrek asirdir cogunlukla Japonya da calisilmis ve yuksek binalara kurulmustur Ancak oldukca farkli bir yaklasim vardir sismik veya taban izolasyonu denilen ustyapiya sismik enerji akisinin kismen bastirilmasi Bunun icin ust yapiyi sarsintili zeminde duran alt yapisindan ayirmasi icin bina tabanindaki tum ana yuk tasima elemanlarinin icine veya altina bazi yastiklar yerlestirilir Temel izolasyon ilkesini kullanarak depremden korunmanin ilk kaniti eski Iran da simdi Iran in Pasargad sehri olan yerde kesfedilmis olup gecmisi MO 6 yuzyila kadar uzanir Asagida gunumuzun sismik titresim kontrol teknolojilerinden bazi ornekleri vardir Peru nun kuru tas duvarlari Machu Picchu Gunes Tapinagi nin kuru tas duvarlari Peru Peru oldukca sismik bir ulkedir Burada yuzyillarca kuru tasin insaat harci kullanmaktan daha depreme dayanikli oldugunu kanitlandi Inka uygarligi insanlari kesme taslar denilen cilali kuru tas duvarlarin ustalariydi Burada tas bloklar herhangi bir harc olmadan sikica birbirine uyacak sekilde kesilirdi Inkalar dunyanin gordugu en iyi tas ustalari arasindaydi ve duvarlarindaki bircok birlestirme o kadar mukemmeldi ki taslarin arasina cimen bile girmiyordu Inkalar tarafindan insa edilen kuru tas duvarlarin taslari hem enerji dagilimi coulomb sonumleme hem de rezonans amplifikasyonlari bastirma prensibini kullanan pasif yapisal kontrol teknigine uygun sekilde duvarlar cokmeden hafifce hareket edip yeniden yerlerine yerlesebiliyordu Ayarli kutle sonumleyici Dunyanin ucuncu en yuksek gokdeleni olan Taipei 101 de ayarli kutle sonumleyici Tipik olarak ayarli kutle sonumleyiciler gokdelenlere veya diger yapilara yerlestirilmis devasa beton bloklardir ve bir tur yay mekanizmasi araciligiyla yapilarin rezonans frekansi salinimlarina karsi hareket ederler Taipei 101 gokdeleninin Asya Pasifik in bu bolgesinde yaygin olan tayfun ruzgarlarina ve deprem titremelerine dayanmasi gerekir Bu amacla ayarli kutle sonumleyici gorevi yapan 660 metrik ton agirliginda bir celik sarkac tasarlanip yapiya yerlestirilmistir 92 kattan 88 kata kadar sarkitilan sarkac binada deprem ve siddetli firtina nedeniyle olusan yanal yer degistirmelerin rezonans amplifikasyonlarini azaltmak icin sallanir Histeretik amortisorler Histeretik sonumleyici sismik girdi enerjisinin dagilimini artirip geleneksel bir yapininkinden daha iyi ve guvenilir sismik performans saglamayi amaclar Bu amacla kullanilan bes ana histeretik sonumleyici grubu vardir Akiskan viskoz damperler FVD ler Viskoz Damperler tamamlayici bir sonumleme sistemidir Oval histeretik donguludur ve sonum hiza baglidir Bazi kucuk bakimlar gerekli olsa da viskoz damperlerin genellikle depremden sonra degistirilmesi gerekmez Diger sonumleme teknolojilerinden daha pahali olmalarina ragmen hem sismik hem de ruzgar yukleri icin kullanilabilir ve en sik kullanilan histeretik sonumleyicilerdir Surtunme amortisorleri FD ler Surtunme sonumleyicileri dogrusal ve doner olmak uzere iki ana tiptir ve enerjiyi isiya cevirerek dagitir Sonumleyici Coulomb sonumleyici prensibine gore calisir Tasarima bagli olarak surtunme amortisorleri yapisma kayma olayi ve Soguk kaynak yasayabilir Kotu yani surtunme yuzeylerinin zamanla asinmasi ve bu nedenle ruzgar yuklerini dagitmak icin onerilmemeleridir Sismik uygulamalarda kullanildiginda asinma sorunu olmaz ve bakim gerektirmez Dikdortgen histeretik donguludurler ve bina yeterince elastik oldugu surece depremden sonra asil konumlarina geri donme egilimindedirler kaynak belirtilmeli Metalik akma sonumleyiciler MYD ler Metalik akma sonumleyiciler adindan da anlasilacagi gibi depremin enerjisini emmek icin egilirler Bu tur sonumleyiciler buyuk miktarda enerji emer ama depremden sonra yenisiyle degistirilmeleri gerekir ve binanin eski konumuna geri donmesini engelleyebilirler kaynak belirtilmeli Viskoelastik amortisorler VED ler Viskoelastik amortisorler hem ruzgar hem de sismik uygulamalarda kullanilabilmeleri acisindan kullanislidir ve kucuk yer degistirmelerle sinirlidirlar Bazi markalarin Amerika Birlesik Devletleri ndeki binalarda kullanilmasi yasaklandigindan teknolojinin guvenilirligi konusunda bazi endiseler vardir kaynak belirtilmeli Ust uste binen sarkac amortisorleri salinim kaynak belirtilmeli Temel izolasyonu Temel yalitimi depremin kinetik enerjisinin binada elastik enerjiye aktarilmasini engellemeyi amaclar Bu teknolojiler yapiyi zeminden yalitip boylece yapinin bagimsiz hareket etmesini saglar Enerjinin yapiya ne olcude aktarildigi ve enerjinin nasil dagildigi kullanilan teknolojiye gore degisir kaynak belirtilmeli Kursun kaucuk yatakLRB UCSD Caltrans SRMD tesisinde denenir Kursun kaucuk yatak veya LRB agir sonumleme kullanan taban izolasyonu turudur Yeni Zelandali Bill Robinson tarafindan icat edilmistir Titresim kontrol teknolojilerine ve ozellikle taban izolasyon cihazlarina dahil edilen agir sonumleme mekanizmasi genellikle titresimleri bastirmanin ve boylece binanin sismik performansini artirmanin degerli bir kaynagi olarak kabul edilir Ancak nispeten az tasima sertligine sahip ama yuksek sonumleme ile izole edilmis taban yapilari gibi oldukca esnek sistemler icin sonumleme kuvveti olarak adlandirilan kuvvet guclu bir depremde ana itme kuvvetini ortaya cikarabilir Video UCSD Caltrans SRMD tesisinde denenen Kursun Kaucuk Yatagi gostermektedir Yatak kursun cekirdekli kaucuktan yapilmistir Yatagin ayni zamanda tam yapi yuku altinda oldugu tek eksenli bir testti Hem Yeni Zelanda da hem de baska yerlerde bircok bina ve kopru kursun sonumleyiciler ve kursun ve kaucuk mesnetlerle korunmaktadir Te Papa Tongarewa Yeni Zelanda ulusal muzesi ve Yeni Zelanda Parlamento Binalari yataklarla donatildi Her ikisi de bir aktif fay uzerinde oturan Wellington dadir Amortisorlu yay taban izolatoru Amortisorlu yaylar yakin cekim Kaliforniya Santa Monica daki uc katli kasaba evinin altina kurulan sonumleyicili yay tabanli izolator 1994 Northridge depremi maruziyetinden once cekilmis fotografta goruluyor Kavramsal olarak Kursun Kaucuk Yataga benzeyen bir temel izolasyon cihazidir Katlarda ve zeminde hem dikey hem de yatay ivmelerin kaydedilmesi icin iyi donatilmis bunun gibi iki uc katli kasaba evinden birisi Northridge depremi indeki siddetli sarsintidan kurtuldu ve daha ileri calismalar icin degerli bilgiler verdi kaynak belirtilmeli Basit makarali yatak Basit makarali yatak cesitli bina ve bina disi yapilarin guclu depremlerin zarar verme guclu yan etkilerine karsi korumasini amaclayan temel izolasyon cihazidir Bu metalik tasiyici destek belirli onlemler alinarak sismik izolator olarak gokdelenler ve yumusak zeminli binalara uyarlanabilir Son zamanlarda Tokyo Japonya daki 17 katli bir konut kompleksi metalik makarali yatak adiyla kullanildi Surtunme sarkac yatagi FPB surtunme sarkac sisteminin FPS baska bir adidir Uc sutuna dayanir mafsalli surtunme surgusu kuresel icbukey kayma yuzeyi yanal yer degistirme kisitlamasi icin kapali silindir Kati bina modelini destekleyen FPB sisteminin sarsma masa testinin video klibi anlik goruntusu sagda sunulmustur Ayrica bakinizWikimedia Commons ta Deprem muhendisligi ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir NEES Research videos by NEESit 4 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Vibration control videos21 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Earthquake Performance Evaluation Tool Online 29 Kasim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Curlie de Deprem muhendisligi DMOZ tabanli Kaynakca Bozorgnia Yousef Bertero Vitelmo V 2004 Earthquake Engineering From Engineering Seismology to Performance Based Engineering CRC Press ISBN 978 0 8493 1439 1 www sciencedirect com 23 Agustos 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Ekim 2020 Berg Glen V 1983 Seismic Design Codes and Procedures EERI ISBN 0 943198 25 9 Earthquake Protector Shake Table Crash Testing YouTube 21 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Temmuz 2012 earthquake geoengineer org 4 Aralik 2002 tarihinde kaynagindan arsivlendi PDF 30 Ekim 2008 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 17 Temmuz 2008 Physics animations com 4 Subat 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Temmuz 2012 Chu S Y Soong T T Reinhorn A M 2005 Active Hybrid and Semi Active Structural Control John Wiley amp Sons ISBN 0 470 01352 4 Ffden 2 phys uaf edu 11 Mayis 2003 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Temmuz 2012 www takenaka co jp 22 Kasim 1999 tarihinde kaynagindan arsivlendi Pbs org 19 Nisan 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Temmuz 2013 Pbs org 17 Nisan 1999 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Temmuz 2013 1 14 Mayis 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Pollini Nicolo Lavan Oren Amir Oded 2018 Optimization based minimum cost seismic retrofitting of hysteretic frames with nonlinear fluid viscous dampers PDF Earthquake Engineering amp Structural Dynamics Ingilizce 47 15 2985 3005 doi 10 1002 eqe 3118 ISSN 1096 9845 23 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 6 Subat 2023 a b Teara govt nz 2 Mart 2009 17 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Temmuz 2012 neesit 10 Temmuz 2007 LBRtest YouTube 21 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Temmuz 2012 Japonca Okumuragumi co jp 25 Agustos 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Temmuz 2012 Zayas Victor A Low Stanley S May 1990 A Simple Pendulum Technique for Achieving Seismic Isolation Earthquake Spectra 6 2 ss 317 333 doi 10 1193 1 1585573 ISSN 8755 2930