Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Deviskel Vadisi (Gürcüce: დევისყელის ხეობა; okunuşu: "deviskelis h'eoba"), Artvin ilinin Borçka ilçesinde Deviskel Deresi ile kollarının oluşturduğu vadidir. Deviskel veya Deviskeli, sadece vadi ile akarsuyun değil, Borçka ilçesine bağlı Kaynarca köyünün de eski adıdır.
Gürcüce bir yer adı olan Deviskeli, Türkçe kaynaklara Deviskal (دویسقال) ve Deviskel (دهويسكل) biçiminde girmiştir. Bu yazılış biçimleri, Gürcüce adın özgün biçiminin "devis skali" (დევის წყალი: dev suyu) veya "devis keli" (დევის ყელი: dev boğazı) olabileceğini desteklemektedir. Borçka ilçesinde Karşıköy'de Çinkuri (ჭინკური), Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı Ahlat köyünde Saçinke (საჭინკე) gibi Gürcü mitolojisine özgü Çinka'dan (ჭინკა) türemiş yer adları, Klarceti bölgesinde Deviskeli'nin masal figüründen adını alan tek yer olmadığını göstermektedir.
Deviskel Vadisi, geniş bir alana yayılır ve Çoruh Havzası'nı oluşturan önemi vadilerden biridir. Tarihsel Klarceti bölgesinde bulunan bu vadi, Orta Çağ'da, Gürcü Krallığı döneminde önemli yerleşmelerin, yolların, köprülerin ve kiliselerin bulunduğu bir bölgeydi. Bazısı günümüze sağlam ulaşmamış çok sayıdaki tek kemerli taş köprü, önemli tarihsel yolların bu vadiden geçtiğini göstermektedir. Boçka'dan başlayan bir yol, Banakna, Sanatisi, Kvintauri, Buğareti, Şakareti, Bagini, Kertsnia, Kurdidi'den geçerek Karçhal Dağları'nın kuzey eteklerinde yer alan Bagini, Adaguli, Tetritskaro, Şuahevi, Deviskeli ve Klaskuri yaylalarına ulaşıyordu. Bu yaylalarda değişik yönlere ayrılan yollardan Maçahel vadisine, Şavşeti bölgesine ve İmerhevi vadisine gidiliyordu.
Gürcü araştırmacı Zakaria Çiçinadze, 1890’ların başlarında Klarceti bölgesini dolaşmış, Deviskeli Deresi vadisinin uzunluğunun 40 kilometre kadar olduğunu yazmıştır. Vadi, Karçhal Dağları'nın kuzeyinde yer alan çok yüksek bir dağın dibinde son buluyordu. Bölgede yaşayan Gürcüler bu dağı “Patsa-Mta” (Küçük Dağ) olarak adlandırıyordu. Zengin bir bitki örtüsüne sahip olan Deveskeli Vadisi armut, ceviz, elma ağaçları ve üzüm bağlarıyla doluydu. “Patsa Mta” yakınında, Otingo köyünde kaplıca vardı. Müslüman Gürcüler sık sık bu kaplıcaya girmek için geliyor ve şifa bulması için hasta insanları getiriyorlardı. Deviskel Vadisi’nde yaşayan Gürcülerin Gürcüceyi Cavaheti şivesiyle konuşuyor olması Çiçinadze’nin dikkatini çekmiştir. Vadide yaşayan Müslüman Gürcüler bu farklılığı, halkın din değiştirmeye direnmesi üzerine Osmanlı Devleti’nin atalarını Ahaltsihe bölgesinden Deviskeli Vadisi'ne göç ettirmiş, Devskeli Vadisi sakinlerini de başka yerlere sürmesiyle açıklamışlardır.
Kaynakça
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt, VIII. cilt s. 356.
- ^ "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 118". 29 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Aralık 2021.
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 181, 193 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Eter Beridze, Nigali (Gürcüce), Tiflis, 2009, s. 171 24 Kasım 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Klarceti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 77 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcüler ve Gürcistan'daki Köyleri (Gürcüce), Tiflis, 1913, s. 140-142" (PDF). 19 Ekim 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 19 Mart 2022.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Deviskel Vadisi Gurcuce დევისყელის ხეობა okunusu deviskelis h eoba Artvin ilinin Borcka ilcesinde Deviskel Deresi ile kollarinin olusturdugu vadidir Deviskel veya Deviskeli sadece vadi ile akarsuyun degil Borcka ilcesine bagli Kaynarca koyunun de eski adidir Bugun Alaca koyunun bir mahallesi olan eski Banakna koyunde Yangin mahallesi Deviskel Deresi nin kollarindan birinin uzerinde yer alan ve 12 yuzyilda Gurcu Kralligi doneminde insa edilmis olan Banakna Koprusu gunumuze buyuk olcude saglam ulasmistir Gurcuce bir yer adi olan Deviskeli Turkce kaynaklara Deviskal دویسقال ve Deviskel دهويسكل biciminde girmistir Bu yazilis bicimleri Gurcuce adin ozgun biciminin devis skali დევის წყალი dev suyu veya devis keli დევის ყელი dev bogazi olabilecegini desteklemektedir Borcka ilcesinde Karsikoy de Cinkuri ჭინკური Artvin ilinin merkez ilcesine bagli Ahlat koyunde Sacinke საჭინკე gibi Gurcu mitolojisine ozgu Cinka dan ჭინკა turemis yer adlari Klarceti bolgesinde Deviskeli nin masal figurunden adini alan tek yer olmadigini gostermektedir Deviskel Vadisi genis bir alana yayilir ve Coruh Havzasi ni olusturan onemi vadilerden biridir Tarihsel Klarceti bolgesinde bulunan bu vadi Orta Cag da Gurcu Kralligi doneminde onemli yerlesmelerin yollarin koprulerin ve kiliselerin bulundugu bir bolgeydi Bazisi gunumuze saglam ulasmamis cok sayidaki tek kemerli tas kopru onemli tarihsel yollarin bu vadiden gectigini gostermektedir Bocka dan baslayan bir yol Banakna Sanatisi Kvintauri Bugareti Sakareti Bagini Kertsnia Kurdidi den gecerek Karchal Daglari nin kuzey eteklerinde yer alan Bagini Adaguli Tetritskaro Suahevi Deviskeli ve Klaskuri yaylalarina ulasiyordu Bu yaylalarda degisik yonlere ayrilan yollardan Macahel vadisine Savseti bolgesine ve Imerhevi vadisine gidiliyordu Gurcu arastirmaci Zakaria Cicinadze 1890 larin baslarinda Klarceti bolgesini dolasmis Deviskeli Deresi vadisinin uzunlugunun 40 kilometre kadar oldugunu yazmistir Vadi Karchal Daglari nin kuzeyinde yer alan cok yuksek bir dagin dibinde son buluyordu Bolgede yasayan Gurculer bu dagi Patsa Mta Kucuk Dag olarak adlandiriyordu Zengin bir bitki ortusune sahip olan Deveskeli Vadisi armut ceviz elma agaclari ve uzum baglariyla doluydu Patsa Mta yakininda Otingo koyunde kaplica vardi Musluman Gurculer sik sik bu kaplicaya girmek icin geliyor ve sifa bulmasi icin hasta insanlari getiriyorlardi Deviskel Vadisi nde yasayan Gurculerin Gurcuceyi Cavaheti sivesiyle konusuyor olmasi Cicinadze nin dikkatini cekmistir Vadide yasayan Musluman Gurculer bu farkliligi halkin din degistirmeye direnmesi uzerine Osmanli Devleti nin atalarini Ahaltsihe bolgesinden Deviskeli Vadisi ne goc ettirmis Devskeli Vadisi sakinlerini de baska yerlere surmesiyle aciklamislardir Kaynakca Trabzon Vilayeti Salnamesi 1869 1904 Hazirlayan Kudret Emiroglu Ankara 1993 2009 22 cilt VIII cilt s 356 Muvahhid Zeki Artvin Vilayeti Hakkinda Malumat i Umumiye 1927 s 118 29 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Aralik 2021 2015 Yili Tao Klarceti Tarihi Eserleri Arastirma Gezisi Sonuclari Gurcuce Tiflis 2016 s 181 193 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 9123 9 9 Eter Beridze Nigali Gurcuce Tiflis 2009 s 171 24 Kasim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 409 02 8 Klarceti Gurcuce Mamia Pagava Meri Tsintsadze Maia Baramidze Malhaz Coharadze Tina Siosvili Sota Mamuladze Ramaz Halvasi Nugzar Mgeladze Zaza Sasikadze Cemal Karalidze Batum 2016 s 77 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 0 8969 5 Zakaria Cicinadze Musluman Gurculer ve Gurcistan daki Koyleri Gurcuce Tiflis 1913 s 140 142 PDF 19 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 19 Mart 2022