Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bir ülkenin, başka ülkelerde yatırım yapmış olan özel girişimci vatandaşlarının çıkarlarını korumak ve geliştirmek amacıyla bu ülkelere karşı güç kullanmaya kadar varabilen baskı uygulamasıdır. Amerika Birleşik Devletleri'nin dolar diplomasisi, özellikle William Howard Taft'ın başkanlığı döneminde (1909-1913), askerî güç kullanımını veya tehdidini en aza indirmek ve bunun yerine yabancı ülkelere verilen kredileri garanti ederek ekonomik gücünü kullanmak yoluyla Latin Amerika ve Doğu Asya'daki hedeflerini ilerletmek için bir Amerikan dış politikası biçimiydi. Taft, 3 Aralık 1912'de Kongre'ye gönderdiği mesajda dolar diplomasisi politikasını özetledi:
| “ | Mevcut yönetimin diplomasisi, modern ticari ilişki fikirlerine yanıt vermeye çalışmıştır. Bu politika, mermilerin yerine dolarların ikame edilmesi olarak nitelendirilmiştir. Bu politika hem idealist insani duygulara, hem sağlam politika ve stratejinin emirlerine, hem de meşru ticari amaçlara hitap etmektedir. William Howard Taft | „ |
Ticari çıkarları teşvik etmek için diplomasinin kullanılması Cumhuriyet'in ilk yıllarına dayandığı için dolar diplomasisi yeni değildi. Ancak Taft'ın başkanlığı döneminde Dışişleri Bakanlığı, Amerikalı bankacıları ve sanayicileri yurtdışında yeni fırsatlar elde etmeye teşvik etme ve destekleme konusunda her zamankinden daha aktifti.
Bu kavram hem 1913 yılında Amerikan kredilerinin verildiği Liberya hem de Latin Amerika için geçerlidir. Latin Amerikalılar, ABD hükûmetinin ve ABD şirketlerinin yabancı pazarlara açılmak için ekonomik, diplomatik ve askerî güç kullanma konusunda oynadıkları rolü onaylamadıklarını göstermek için "dolar diplomasisi" terimini aşağılayıcı bir şekilde kullanma eğilimindedirler. Woodrow Wilson Mart 1913'te başkan olduğunda, Dolar diplomasisine verilen tüm desteği derhal iptal etti. Tarihçiler Taft'ın Dolar diplomasisinin her yerde başarısız olduğu konusunda hemfikirdir. Uzak Doğu'da Japonya ve Rusya'yı, ABD kendisinden uzaklaştırdı ve Amerikan amaçlarına düşman olan diğer güçler arasında derin bir şüphe yarattı.
Genel Bakış
1909'dan 1913'e kadar Başkan William Howard Taft ve Dışişleri Bakanı "dolar diplomasisi" olarak nitelendirilen bir dış politika izlediler. Bu, Amerikan etkisinin öncelikle Amerikan bankaları ve mali çıkarları tarafından uygulanacağı ve kısmen diplomatlar tarafından destekleneceği bir politikaydı. Taft, Knox'un (dev holding U.S. Steel'in kurulmasında etkili olan bir şirket avukatı) diplomasinin amacının yurtdışında istikrar yaratmak ve bu istikrar yoluyla Amerikan ticari çıkarlarını geliştirmek olması gerektiği görüşünü paylaşıyordu. Knox, diplomasinin amacının sadece finansal fırsatları geliştirmek değil, aynı zamanda özel sermayeyi ABD'nin denizaşırı çıkarlarını ilerletmek için kullanmak olduğunu düşünüyordu. "Dolar diplomasisi" Venezuela, Küba ve Orta Amerika'daki kapsamlı ABD müdahalelerinde, özellikle de Amerikan mali çıkarlarını ve bölgedeki ABD hükûmetini korumak için alınan önlemlerde kendini göstermiştir. Knox, Çin'de J.P. Morgan'ın başında bulunduğu bir Amerikan bankacılık holdinginin, 'dan Guangzhou'ya bir demiryolu inşasını finanse eden ve Avrupa tarafından finanse edilen bir konsorsiyuma katılmasını sağladı. Başarılarına rağmen, "dolar diplomasisi" Meksika, Dominik Cumhuriyeti, Nikaragua ve Çin gibi yerlerdeki ekonomik istikrarsızlığı ve devrim dalgasını önleyemedi.
ABD Hükûmeti, dolar diplomasisi yoluyla ekonomik ve siyasi istikrarı korumak zorunda olduğunu hissetti. Taft'ın dolar diplomasisi sadece ABD'nin ülkelerden mali kazanç elde etmesini sağlamakla kalmadı, aynı zamanda diğer yabancı ülkelerin herhangi bir mali kazanç elde etmesini de engelledi. Sonuç olarak, Birleşik Devletler diğer ülkelerden fayda sağladığında, diğer dünya güçleri aynı faydaları elde edemedi. Genel olarak "dolar diplomasisi" Latin Amerika ve Asya'daki ticareti teşvik etmek ve korumaktı. Taft dış politikada aktivist bir yaklaşım sergiledi. Bir yandan, ABD'nin askerî gücünü yurtdışındaki Amerikan ticari çıkarlarını desteklemek için kullandığı dolar diplomasisi olarak bilinen şeyin başlatıcısı oldu. Taft dolar diplomasisini Monroe Doktrini'nin bir uzantısı olarak savundu. Taft, uluslararası anlaşmazlıkların çözümünde en uygun yöntem olarak tahkimin önemli bir destekçisiydi. Hızla bir dünya gücü haline gelen Amerika, yurtdışındaki etkisini artırmaya çalıştı. Başkan Taft, dolar diplomasisini başlatarak diğer ülkelerin mali çıkarlarına zarar vereceğini ve böylece ABD'ye büyük fayda sağlayacağını fark etti.
Stanford Üniversitesi'nde tarih profesörü olan , dolar diplomasisinin hem yabancı topraklardaki insanları hem de Amerikalı yatırımcıları refaha kavuşturmak için tasarlandığı iddiasındadır.
Amerika Kıtasında Uygulaması
Giden Başkan Theodore Roosevelt 1904 yılında Monroe Doktrini'ne eklediği (Roosevelt ilavesi/doktrini) ile bu yaklaşımın temelini attı (bu doktrin kapsamında Birleşik Devletler Deniz Piyadeleri sık sık Orta Amerika'ya gönderiliyordu) ve Batı Yarımküre'deki herhangi bir ulusun Avrupa kontrolüne karşı savunmasız olacak kadar siyasi ve mali açıdan istikrarsız görünmesi halinde Birleşik Devletler'in müdahale etme hakkı ve yükümlülüğü olduğunu savundu. Taft bu politikayı, Panama Kanalı'nı korumak için bir araç olarak gerekçelendirdiği Orta Amerika'dan başlayarak sürdürdü ve genişletti. Mart 1909'da, İngiliz bankerlere olan borcunu satın alarak Honduras üzerinde kontrol kurma girişimi başarısızlıkla sonuçlandı.
Bir başka tehlikeli yeni sorun noktası da, artık büyük ölçüde ABD çıkarlarının hakim olduğu, devrimle çalkalanan Karayipler'di. Sorunun önüne geçmeyi uman Washington, yabancı fonları dışarıda tutmak için ABD'li bankacıları Honduras ve Haiti'deki mali boşluğa dolar pompalamaya çağırdı. Amerika Birleşik Devletleri yabancı ülkelerin müdahalesine izin vermeyecekti ve sonuç olarak ekonomik ve siyasi istikrarsızlığı önlemek zorunda hissediyordu. Dışişleri Bakanlığı dört ABD bankasını Haiti'nin ulusal borcunu yeniden finanse etmeye ikna ederek gelecekte daha fazla müdahale için zemin hazırladı.
Doğu Asya'da başarısızlık
Doğu Asya'da dolar diplomasisi, Taft yönetiminin Amerikan bankacılık gücünü kullanarak Çin'de diğer güçlerin kapsamını sınırlayacak, Amerikan ticaret ve yatırım fırsatlarını arttıracak ve tüm uluslara ticaret fırsatları sunan Açık kapı politikasının sürdürülmesine yardımcı olacak somut bir Amerikan çıkarı yaratma politikasıydı. Theodore Roosevelt Japonya'yı uzlaştırmak ve Rusya'yı etkisiz hale getirmesine yardımcı olmak isterken, Taft ve Dışişleri Bakanı Philander Knox, Roosevelt'in politikasını ve tavsiyelerini görmezden geldi. Dolar diplomasisi, Amerikan mali çıkarlarının potansiyel güçlerini harekete geçirebileceği ve bunu Doğu Asya'da yapmak istediği şeklindeki yanlış varsayıma dayanıyordu. Ancak Amerikan mali sistemi, krediler ve büyük yatırımlar gibi uluslararası finansmanla başa çıkmaya uygun değildi ve öncelikle Londra'ya bağımlı olmak zorundaydı. İngilizler de Çin'de açık bir kapı istiyordu ama Amerikan mali manevralarını desteklemeye hazır değillerdi. Son olarak, diğer güçler deniz üsleri ve Çin'de hakim oldukları belirlenmiş coğrafi alanlar da dahil olmak üzere bölgesel çıkarlara sahipken, Amerika Birleşik Devletleri bu tür bir şeyi reddetti. Bankacılar isteksizdi ama Taft ve Knox onları zorlamaya devam etti. Sonunda Birleşik Devletler, Hukuang uluslararası demiryolu kredisini zorla alana kadar çabaların çoğu başarısızlıkla sonuçlandı. Kredi nihayet 1911 yılında (China Consortium) tarafından verildi ve Çin hükûmetini deviren yabancı yatırımlara karşı yaygın bir "" ("Railway Rights Protection Movement") isyanını ateşlemeye yardımcı oldu. Tahviller hayal kırıklığı ve sıkıntıların sonunu getirmedi. 1983 gibi geç bir tarihte 300'den fazla Amerikalı yatırımcı, Çin hükûmetini, değersiz Hukuang tahvillerini itfaya zorlamak için başarısız bir girişimde bulundu.Woodrow Wilson Mart 1913'te başkan olduğunda, Dolar diplomasisine verilen tüm desteği derhal iptal etti. Tarihçiler, Taft'ın Dolar diplomasisinin her yerde başarısız olduğu, Uzak Doğu'da Japonya ve Rusya'yı kendinden uzaklaştırdığı ve Amerikan emellerine muhalif diğer güçler arasında derin bir güvensizlik yarattığı konusunda hemfikirdirler.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ . 6 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Paolo E. Coletta, The Presidency of William Howard Taft (U Press of Kansas 1973) pp 183–200.
- ^ Carl Cavanagh Hodge; Cathal J. Nolan (2007). U.S. Presidents and Foreign Policy: From 1789 to the Present. ABC-CLIO. s. 203. ISBN .
- ^ Walter Vinton Scholes and Marie V. Scholes, The Foreign Policies of the Taft Administration (1970) pp 247–248.
- ^ a b John Martin Carroll; George C. Herring (1996). Modern American Diplomacy. Rowman & Littlefield. ss. 18-19. ISBN .
- ^ Walter Vinton Scholes, and Marie V.Scholes, The Foreign Policies of the Taft Administration, (1970)
- ^ Cyrus Veeser, A World Safe For Capitalism. Dollar Diplomacy and America's Rise to Global Power (2002).
- ^ Thomas A. Bailey, A Diplomatic History of the American People (1955) p. 530
- ^ Serge Ricard, "The Roosevelt Corollary". Presidential Studies (2006) 36#1: 17–26.
- ^ Peter J Hudson, "The National City Bank of New York and Haiti, 1909–1922." Radical History Review 2013.115 (2013): 91–114.
- ^ Mary Thornton, "U.S. Backs China's Move to Reopen 1911 Railroad Bond Case" Washington Post August 19, 1983. 27 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Walter Vinton Scholes and Marie V.Scholes, The Foreign Policies of the Taft Administration (1970) pp 247–248.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bir ulkenin baska ulkelerde yatirim yapmis olan ozel girisimci vatandaslarinin cikarlarini korumak ve gelistirmek amaciyla bu ulkelere karsi guc kullanmaya kadar varabilen baski uygulamasidir Amerika Birlesik Devletleri nin dolar diplomasisi ozellikle William Howard Taft in baskanligi doneminde 1909 1913 askeri guc kullanimini veya tehdidini en aza indirmek ve bunun yerine yabanci ulkelere verilen kredileri garanti ederek ekonomik gucunu kullanmak yoluyla Latin Amerika ve Dogu Asya daki hedeflerini ilerletmek icin bir Amerikan dis politikasi bicimiydi Taft 3 Aralik 1912 de Kongre ye gonderdigi mesajda dolar diplomasisi politikasini ozetledi Mevcut yonetimin diplomasisi modern ticari iliski fikirlerine yanit vermeye calismistir Bu politika mermilerin yerine dolarlarin ikame edilmesi olarak nitelendirilmistir Bu politika hem idealist insani duygulara hem saglam politika ve stratejinin emirlerine hem de mesru ticari amaclara hitap etmektedir William Howard Taft Ticari cikarlari tesvik etmek icin diplomasinin kullanilmasi Cumhuriyet in ilk yillarina dayandigi icin dolar diplomasisi yeni degildi Ancak Taft in baskanligi doneminde Disisleri Bakanligi Amerikali bankacilari ve sanayicileri yurtdisinda yeni firsatlar elde etmeye tesvik etme ve destekleme konusunda her zamankinden daha aktifti Bu kavram hem 1913 yilinda Amerikan kredilerinin verildigi Liberya hem de Latin Amerika icin gecerlidir Latin Amerikalilar ABD hukumetinin ve ABD sirketlerinin yabanci pazarlara acilmak icin ekonomik diplomatik ve askeri guc kullanma konusunda oynadiklari rolu onaylamadiklarini gostermek icin dolar diplomasisi terimini asagilayici bir sekilde kullanma egilimindedirler Woodrow Wilson Mart 1913 te baskan oldugunda Dolar diplomasisine verilen tum destegi derhal iptal etti Tarihciler Taft in Dolar diplomasisinin her yerde basarisiz oldugu konusunda hemfikirdir Uzak Dogu da Japonya ve Rusya yi ABD kendisinden uzaklastirdi ve Amerikan amaclarina dusman olan diger gucler arasinda derin bir suphe yaratti Genel Bakis1909 dan 1913 e kadar Baskan William Howard Taft ve Disisleri Bakani dolar diplomasisi olarak nitelendirilen bir dis politika izlediler Bu Amerikan etkisinin oncelikle Amerikan bankalari ve mali cikarlari tarafindan uygulanacagi ve kismen diplomatlar tarafindan desteklenecegi bir politikaydi Taft Knox un dev holding U S Steel in kurulmasinda etkili olan bir sirket avukati diplomasinin amacinin yurtdisinda istikrar yaratmak ve bu istikrar yoluyla Amerikan ticari cikarlarini gelistirmek olmasi gerektigi gorusunu paylasiyordu Knox diplomasinin amacinin sadece finansal firsatlari gelistirmek degil ayni zamanda ozel sermayeyi ABD nin denizasiri cikarlarini ilerletmek icin kullanmak oldugunu dusunuyordu Dolar diplomasisi Venezuela Kuba ve Orta Amerika daki kapsamli ABD mudahalelerinde ozellikle de Amerikan mali cikarlarini ve bolgedeki ABD hukumetini korumak icin alinan onlemlerde kendini gostermistir Knox Cin de J P Morgan in basinda bulundugu bir Amerikan bankacilik holdinginin dan Guangzhou ya bir demiryolu insasini finanse eden ve Avrupa tarafindan finanse edilen bir konsorsiyuma katilmasini sagladi Basarilarina ragmen dolar diplomasisi Meksika Dominik Cumhuriyeti Nikaragua ve Cin gibi yerlerdeki ekonomik istikrarsizligi ve devrim dalgasini onleyemedi ABD Hukumeti dolar diplomasisi yoluyla ekonomik ve siyasi istikrari korumak zorunda oldugunu hissetti Taft in dolar diplomasisi sadece ABD nin ulkelerden mali kazanc elde etmesini saglamakla kalmadi ayni zamanda diger yabanci ulkelerin herhangi bir mali kazanc elde etmesini de engelledi Sonuc olarak Birlesik Devletler diger ulkelerden fayda sagladiginda diger dunya gucleri ayni faydalari elde edemedi Genel olarak dolar diplomasisi Latin Amerika ve Asya daki ticareti tesvik etmek ve korumakti Taft dis politikada aktivist bir yaklasim sergiledi Bir yandan ABD nin askeri gucunu yurtdisindaki Amerikan ticari cikarlarini desteklemek icin kullandigi dolar diplomasisi olarak bilinen seyin baslaticisi oldu Taft dolar diplomasisini Monroe Doktrini nin bir uzantisi olarak savundu Taft uluslararasi anlasmazliklarin cozumunde en uygun yontem olarak tahkimin onemli bir destekcisiydi Hizla bir dunya gucu haline gelen Amerika yurtdisindaki etkisini artirmaya calisti Baskan Taft dolar diplomasisini baslatarak diger ulkelerin mali cikarlarina zarar verecegini ve boylece ABD ye buyuk fayda saglayacagini fark etti Stanford Universitesi nde tarih profesoru olan dolar diplomasisinin hem yabanci topraklardaki insanlari hem de Amerikali yatirimcilari refaha kavusturmak icin tasarlandigi iddiasindadir Amerika Kitasinda UygulamasiGiden Baskan Theodore Roosevelt 1904 yilinda Monroe Doktrini ne ekledigi Roosevelt ilavesi doktrini ile bu yaklasimin temelini atti bu doktrin kapsaminda Birlesik Devletler Deniz Piyadeleri sik sik Orta Amerika ya gonderiliyordu ve Bati Yarimkure deki herhangi bir ulusun Avrupa kontrolune karsi savunmasiz olacak kadar siyasi ve mali acidan istikrarsiz gorunmesi halinde Birlesik Devletler in mudahale etme hakki ve yukumlulugu oldugunu savundu Taft bu politikayi Panama Kanali ni korumak icin bir arac olarak gerekcelendirdigi Orta Amerika dan baslayarak surdurdu ve genisletti Mart 1909 da Ingiliz bankerlere olan borcunu satin alarak Honduras uzerinde kontrol kurma girisimi basarisizlikla sonuclandi Bir baska tehlikeli yeni sorun noktasi da artik buyuk olcude ABD cikarlarinin hakim oldugu devrimle calkalanan Karayipler di Sorunun onune gecmeyi uman Washington yabanci fonlari disarida tutmak icin ABD li bankacilari Honduras ve Haiti deki mali bosluga dolar pompalamaya cagirdi Amerika Birlesik Devletleri yabanci ulkelerin mudahalesine izin vermeyecekti ve sonuc olarak ekonomik ve siyasi istikrarsizligi onlemek zorunda hissediyordu Disisleri Bakanligi dort ABD bankasini Haiti nin ulusal borcunu yeniden finanse etmeye ikna ederek gelecekte daha fazla mudahale icin zemin hazirladi Dogu Asya da basarisizlik15 Temmuz 1911 de cikarilmis Hukuang Kredisi Dogu Asya da dolar diplomasisi Taft yonetiminin Amerikan bankacilik gucunu kullanarak Cin de diger guclerin kapsamini sinirlayacak Amerikan ticaret ve yatirim firsatlarini arttiracak ve tum uluslara ticaret firsatlari sunan Acik kapi politikasinin surdurulmesine yardimci olacak somut bir Amerikan cikari yaratma politikasiydi Theodore Roosevelt Japonya yi uzlastirmak ve Rusya yi etkisiz hale getirmesine yardimci olmak isterken Taft ve Disisleri Bakani Philander Knox Roosevelt in politikasini ve tavsiyelerini gormezden geldi Dolar diplomasisi Amerikan mali cikarlarinin potansiyel guclerini harekete gecirebilecegi ve bunu Dogu Asya da yapmak istedigi seklindeki yanlis varsayima dayaniyordu Ancak Amerikan mali sistemi krediler ve buyuk yatirimlar gibi uluslararasi finansmanla basa cikmaya uygun degildi ve oncelikle Londra ya bagimli olmak zorundaydi Ingilizler de Cin de acik bir kapi istiyordu ama Amerikan mali manevralarini desteklemeye hazir degillerdi Son olarak diger gucler deniz usleri ve Cin de hakim olduklari belirlenmis cografi alanlar da dahil olmak uzere bolgesel cikarlara sahipken Amerika Birlesik Devletleri bu tur bir seyi reddetti Bankacilar isteksizdi ama Taft ve Knox onlari zorlamaya devam etti Sonunda Birlesik Devletler Hukuang uluslararasi demiryolu kredisini zorla alana kadar cabalarin cogu basarisizlikla sonuclandi Kredi nihayet 1911 yilinda China Consortium tarafindan verildi ve Cin hukumetini deviren yabanci yatirimlara karsi yaygin bir Railway Rights Protection Movement isyanini ateslemeye yardimci oldu Tahviller hayal kirikligi ve sikintilarin sonunu getirmedi 1983 gibi gec bir tarihte 300 den fazla Amerikali yatirimci Cin hukumetini degersiz Hukuang tahvillerini itfaya zorlamak icin basarisiz bir girisimde bulundu Woodrow Wilson Mart 1913 te baskan oldugunda Dolar diplomasisine verilen tum destegi derhal iptal etti Tarihciler Taft in Dolar diplomasisinin her yerde basarisiz oldugu Uzak Dogu da Japonya ve Rusya yi kendinden uzaklastirdigi ve Amerikan emellerine muhalif diger gucler arasinda derin bir guvensizlik yarattigi konusunda hemfikirdirler Ayrica bakinizAmerikan emperyalizmi Borc tuzagi diplomasisi Cek defteri diplomasisi Yeni SomurgecilikKaynakca 6 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Paolo E Coletta The Presidency of William Howard Taft U Press of Kansas 1973 pp 183 200 Carl Cavanagh Hodge Cathal J Nolan 2007 U S Presidents and Foreign Policy From 1789 to the Present ABC CLIO s 203 ISBN 9781851097906 Walter Vinton Scholes and Marie V Scholes The Foreign Policies of the Taft Administration 1970 pp 247 248 a b John Martin Carroll George C Herring 1996 Modern American Diplomacy Rowman amp Littlefield ss 18 19 ISBN 9780842025553 Walter Vinton Scholes and Marie V Scholes The Foreign Policies of the Taft Administration 1970 Cyrus Veeser A World Safe For Capitalism Dollar Diplomacy and America s Rise to Global Power 2002 Thomas A Bailey A Diplomatic History of the American People 1955 p 530 Serge Ricard The Roosevelt Corollary Presidential Studies 2006 36 1 17 26 Peter J Hudson The National City Bank of New York and Haiti 1909 1922 Radical History Review 2013 115 2013 91 114 Mary Thornton U S Backs China s Move to Reopen 1911 Railroad Bond Case Washington Post August 19 1983 27 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde Walter Vinton Scholes and Marie V Scholes The Foreign Policies of the Taft Administration 1970 pp 247 248