Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli.Ekim 2022) () ( |
Amerikan emperyalizmi terimi, Amerikan siyasi, ekonomik, kültürel, medya ve askeri etkisinin Amerika Birleşik Devletleri sınırlarının ötesine yayılmasıdır. Bu terim ilk kez Meksika-Amerika Savaşı sırasında, 1846 yılında kullanılmıştır. Yorumcuya bağlı olarak, doğrudan askeri fetih yoluyla emperyalizmi içerebilir; gambot diplomasisi; eşit olmayan antlaşmalar; tercih edilen grupların sübvansiyonu; Rejim değişikliği; veya özel şirketler yoluyla ekonomik nüfuz, ardından söz konusu çıkarlar tehdit edildiğinde potansiyel olarak diplomatik veya zorlayıcı müdahale olabilir.
Amerikan emperyalizmini ve yayılmacılığını devam ettiren politikaların genellikle 19. yüzyılın sonlarında "Yeni Emperyalizm" ile başladığı kabul edilir, ABD kendisini ve topraklarını hiçbir zaman resmi olarak bu şekilde tanımlamamış olsa da Max Boot, Arthur M. Schlesinger Jr. ve Niall Ferguson ve diğer yorumcular ABD'yi yeni sömürgecilik uygulamakla suçladılar—bazen hegemonyanın modern biçimi olarak tanımlanır— gayri resmi bir imparatorlukta askerî güç yerine ekonomik gücü kullanan; "yeni sömürgecilik" terimi zaman zaman modern zaman emperyalizmi ile çağdaş bir eşanlamlı olarak kullanılmıştır.
ABD'nin yabancı ülkelerin içişlerine müdahale edip etmeyeceği sorusu, ülke tarihi boyunca iç siyasette çok tartışılan bir konu olmuştur. Müdahaleciliğin karşıtları, ülkenin kökeninin denizaşırı bir krala isyan eden eski bir koloni ve Amerikan değerleri olan demokrasi, özgürlük ve bağımsızlık olduğuna işaret ettiler. Tersine, müdahaleciliğin ve emperyalist olarak etiketlenen Amerikan başkanlarının destekçileri - özellikle Andrew Jackson, James K. Polk, William McKinley, Theodore Roosevelt ve William Howard Taft - ticaret ve borç yönetimi gibi Amerikan ekonomik çıkarlarını geliştirmenin gerekliliğini öne sürerek çeşitli ülkelerdeki müdahaleleri (veya tümünün ele geçirilmesini) haklı çıkardı; 1823 tarihli Avrupa karşıtı Monroe Doktrini'nde ortaya çıkan Batı Yarımküre'de Avrupa müdahalesinin (sömürge veya başka türlü) engellenmesi; ve dünya çapında "düzeni" korumanın faydaları yer alıyordu.
Geçmiş
Amerikan Emperyalizmi terimi ilk kez Meksika-Amerika Savaşı sırasında, 1846 yılında kullanılmıştır. Sovyetler Birliği kurulduktan sonra ABD başkanı Wilson, Sovyet Rusya'ya yabancı müdahalesini özendirenlerin başında gelmiştir.
Genel bakış
Dönemlere rağmen Yerli Amerikalılarla savaşlar, yerli topraklara doğru genişleyen Amerikalı sömürgeciler için önemli toprak kazanımlarıyla sonuçlandı. Yerli Amerikalılarla savaşlar aralıklı olarak bağımsızlıktan sonra devam etti ve yerleşimci için Kızılderililerin çıkarılması olarak bilinen bir etnik temizlik kampanyası kazanıldı. Bu topraklar kıtanın doğu tarafında daha değerli bir bölgeydi.
George Washington, 1800'lere kadar süren bir Amerika Birleşik Devletleri müdahaleciliği politikası başlattı. Amerika Birleşik Devletleri, daha fazla Avrupa sömürgeciliğini durdurmak ve Amerikan kolonilerinin daha da büyümesine izin vermek için 1821'de Monroe Doktrini'ni ilan etti, ancak Pasifik Okyanusu'na bölgesel genişleme arzusu Manifest Destiny doktrininde açıktı. Devasa Louisiana satın alımı barışçıldı, ancak 1846'daki Meksika-Amerika Savaşı, Meksika topraklarının ilhakı ile sonuçlandı. Öğeler ABD yanlısı genişlemeye çalıştı. Meksika ve Orta Amerika'daki cumhuriyetler veya ABD eyaletleri; 1855'te Nikaragua'ya müdahale etti. Teksas Senatörü Sam Houston, Senatoda "Birleşik Devletler'in Meksika, Nikaragua, Kosta Rika, Guatemala, Honduras ve San Salvador eyaletleri üzerinde etkin bir koruyuculuk ilan etmesi ve sürdürmesi" için bir karar bile önerdi. ABD'nin Meksika ve Karayipler'e yayılması fikri, köle devletlerin politikacıları arasında ve ayrıca Nikaraugual8 Transit'teki (Atlantik ve Pasifik Okyanusları'nı Panama Kanalı'ndan önce birbirine bağlayan yarı kara ve ana ticaret yolu) bazı iş adamları arasında popülerdi. Başkan Ulysses S. Grant 1870'te Dominik Cumhuriyeti'ni ilhak girişiminde bulundu, ancak Senatonun desteğini alamadı.
Müdahale etmeme İspanya-Amerika Savaşı ile tamamen terk edildi. Amerika Birleşik Devletleri, İspanya'nın geri kalan ada kolonilerini satın aldı ve Başkan Theodore Roosevelt, Filipinler'in alınmasını savundu. ABD, Latin Amerika'yı Roosevelt Corollary altında denetledi ve bazen orduyu Amerikan ticari çıkarlarını desteklemek için kullandı. Emperyalist dış politika Amerikan halkıyla tartışmalıydı ve iç muhalefet Küba'nın bağımsızlığına izin verdi, ancak 20. yüzyılın başlarında ABD Panama Kanalı bölgesini ele geçirip Haiti ve Dominik Cumhuriyeti'ni işgal etti. Amerika Birleşik Devletleri, Latin Amerika için İyi Komşu politikası da dahil olmak üzere, I. Dünya Savaşı'ndan sonra müdahaleci olmayan güçlü bir politikaya geri döndü. Dünya Savaşı'ndan sonra, Japonya'ya karşı mücadele sırasında ele geçirilen birçok Pasifik adasını yönetti. Kısmen bu ülkelerin ordularının tehdit edici bir şekilde büyümesini önlemek ve kısmen de Sovyetler Birliği'ni kontrol altına almak için ABD (aynı zamanda NATO'nun bir parçası olan) Almanya'yı ve Japonya'yı (Karşılıklı Barış Antlaşması aracılığıyla savunma sözü verdi) daha önce savaşta mağlup etmişti. Şimdi bağımsız demokrasiler olmasına rağmen ABD, her ikisinde de önemli askeri üslere sahiptir.
Soğuk Savaş, Amerikan dış politikasını komünizme karşı koyma yönünde yeniden yönlendirdi ve hâkim ABD dış politikası, nükleer silahlı bir küresel süper güç rolünü benimsedi. Truman Doktrini ve Reagan Doktrini ABD'nin misyonu özgür olan insanları demokratik olmayan bir sisteme karşı korumak olarak tanımlamasına rağmen, anti-Sovyet dış politika zorlayıcı ve ara sıra örtülü hale geldi. ABD'nin rejim değişikliğine katılımı, İran'ın demokratik olarak seçilmiş hükümetini devirmesi, Küba'daki , Grenada'nın işgali, zorlu dış seçimler, uzun ve kanlı Vietnam Savaşı, "güç küstahlığı" ve uluslararası hukuk ihlalleri konusunda yaygın eleştirilere yol açtı. ABD'yi yeni sömürgecilik biçimi ile suçlayan Martin Luther King Jr. ile birlikte bir "imparatorluk başkanlığından" çıkıldı.
Birçoğu, Kuveyt'in düşmanca işgalini tersine çevirmesine rağmen, Soğuk Savaş sonrası 1990-91'i Körfez Savaşı'nın ABD petrol çıkarları tarafından motive edildiğini gördü. 2001'deki 11 Eylül saldırıları sonrasında, ABD saldırganları barındıran Taliban'ı devirmek için 'ı işgal ettiğinde emperyalizmle ilgili sorular yeniden gündeme geldi ve Irak 2003'te savaşa girdi. ABD yanlış bir şekilde kitle imha silahlarına sahip olduğunu iddia etti. İşgal, Irak'ın Baasçı hükümetinin çökmesine ve Geçici Koalisyon Otoritesi ile değiştirilmesine yol açtı. İşgalin ardından, Koalisyon güçlerine ve yeni seçilen Irak hükûmetine karşı bir ayaklanma başladı ve Irak'ta mezhepsel iç savaş meydana geldi. Irak Savaşı, ülkenin petrol endüstrisini on yıllardır ilk kez ABD firmalarına açtı ve birçoğu işgali savundu ve uluslararası hukuku ihlal etti. 2018 itibarıyla her iki savaşta da yaklaşık 500.000 kişi öldürüldü.
Bölgesel edinim açısından, Birleşik Devletler bitişik olmayan Alaska da dahil olmak üzere Kuzey Amerika kıtasındaki tüm satın alımlarını (oy haklarıyla) entegre etti. Hawaii ayrıca anakara ile eşit temsil edilen bir eyalet haline geldi, savaş sırasında elde edilen diğer ada yetki alanları Guam, Porto Riko, Virjin Adaları, Amerikan Samoa ve Kuzey Mariana Adaları'dır. (Federal hükûmet, 1993'te resmi olarak Hawaii hükûmetinin devrilmesi nedeniyle özür diledi.)
Soğuk Savaş sırasında diplomatik ilişkileri koparan Küba'ya askeri üs hakları karşılığında federal hükûmet programlarında yer teklif edildi. Amerika Birleşik Devletleri, II. Dünya Savaşı'ndan sonra (1934'te Tydings–McDuffie Yasası ile Filipinler için on yıllık bir bağımsızlık geçişini başlatmış olarak) Avrupa'nın sömürgesizleştirme savunucusuydu. Buna rağmen, ABD'nin bir ""nda gayri resmi bir küresel öncelik arzusu, onları ulusal kurtuluş hareketlerine itti. Amerika Birleşik Devletleri şimdi Yerli Amerikalılara vatandaşlık verdi ve bir dereceye kadar kabile egemenliği tanıdı.
Toprak genişlemesi
ABD toprak bakımından en geniş haline II. Dünya Savaşı'nın hemen sonrasında Almanya ve Avusturya ile Uzak Doğu'da Japonya teslim olunca Filipinler'in bağımsızlığının hemen öncesinde ulaştı.
ABD ordusunun yaptığı katliamlar
1949: Askeri darbeye destek
CIA, Suriye'nin seçilmiş hükûmetini deviren askerî darbeyi destekledi.
1953: İran askeri darbesi
CIA, İran'da demokratik yollarla seçilmiş devrilmesine yardımcı oldu. Musaddık, İngiliz petrol şirketlerinin elindeki tesisleri kamulaştırmıştı. Musaddık devrildikten sonra, İran'da 25 yıl süren ve İran halkının binlerce insanının ölümüne neden olan diktatörlüğüne yol açılmış oldu.
1956: Mısır'a yaptırımlar
Mısır sosyalist ülkelerden de silah almaya başlayınca, ABD, Asvan barajı için Mısır'a taahhüt ettiği mali yardımı kesti. Aynı yıl, İsrail, İngiltere ve Fransa Mısır'ı işgal etti. ABD işgali desteklemedi, ama NATO üyesi ülkelerin işgale katılması, bölgedeki körükledi.
1958: Lübnan'a askeri müdahale
Amerikan birlikleri, 'istikrarı' korumak amacıyla Lübnan'a askerî müdahalede bulundu.
1960: Suikast girişimi
Iraklı lider Abdülkerim Kasım'a karşı başarısız bir suikast girişiminde bulundu.
1963: Komünistilerin katledilmesi
Amerika, Irak Baas partisine öldürülecek komünistlerin listesini verdi. 70'li yıllarda Saddam Hüseyin'in başkan olacağı Baas partisi, listede yer alan komünistlerin tümünü katletti.
1967: Arap-İsrail savaşına müdahalesi
ABD, Birleşmiş Milletler 244 nolu Güvenlik Konseyi kararının uygulanmasına yönelik bütün çabaları bloke etti. 244 nolu karar, 1967 Arap-İsrail savaşından sonra İsrail'in işgal ettiği topraklardan geri çekilmesine yönelikti.
Suriye'nin Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ)'yü desteklemesi durumunda, 1970 yılında İsrail ve ABD, Ürdün'e destek olmak üzere müdahale etmeye hazırlanıyordu.
1972: Barış girişimini engellemesi
ABD, Enver Sedat'ın 1972'de İsrail ile Mısır arasında bir barış anlaşması imzalanması yönündeki gayretlerini engelledi.
Arap-İsrail savaşlarına tek yönlü müdahalesi
1973'te ABD'nin İsrail'e verdiği askeri yardım, Suriye ve Mısır'la yapılan savaşın kaderini değiştirdi.
1973-1975 Irak'ın iç işlerine müdahale
ABD, Irak'taki Kürt ayaklanmasını önce destekledi. İran, 1975'te Irak'la anlaşmaya varıp sınırları kapatınca, Irak, Kürtlere karşı katliama girişti. Amerika, katliamdan kaçan Kürtleri mülteci olarak kabul etmedi. Kissinger'in çok sonraları yaptığı açıklamaya göre, 'örtülü eylemler misyonerlik faaliyeti ile karıştırılmamalıdır'.
1978-1979 İran'ın içişlerine müdahale
İran halkı Şah'a karşı kitlesel gösterilere başladı. ABD ise hedefteki Şah'ı "kayıtsız, şartsız" desteklediğini beyan etti ve Şah'a kuvvet kullanması tavsiyesinde bulundu. ABD, son ana kadar bir askerî darbe düzenleyip Şah'ın iktidarını kurtarmaya çalıştı, ancak operasyon başarılı olmadı.
1979-1988 Afganistan'ın içişlerine müdahale
ABD, Afganistan'da kurulan sosyalist hükûmete karşı tepki gösterdi ve daha Sovyetler müdahale etmeden altı ay öncesinden başlayarak şeriatçı Afgan mücahitlerine gizlice yardım göndermeye başladı. 10 yıl içinde, ABD'nin Afgan mücahitlerine yaptığı silah ve eğitim yardımlarının parasal tutarı 3 milyar doları aştı[].
1980-88: İran-Irak savaşı
Irak, İran'ı işgal ettiğinde, ABD; işgali kınayan bütün Güvenlik Konseyi karar ve eylemlerine muhalefet etti. Bu işgal süresince, ABD Irak'ı terörü destekleyen ülkeler ve kuruluşlar listesinden çıkardı ve Amerikan menşeli silahların Irak'a satışına izin verdi. Yine aynı savaş esnasında, ABD, bu kez İsrail'in İran'a silah satmasına izin verdi.
1985 yılına gelindiğinde, ABD kamuoyu yoklamasından gizli olarak İran'a bu kez doğrudan silah satmaya başladı. Bu silah satışı, daha sonraları siyasi tarihe 'İran-Kontra skandalı' olarak geçecekti. Amerika, İran'a sattığı silahların ve ABD içinde sattırdığı uyuşturucuların parası ile Nikaragua'da sosyalist Sandinista'lara karşı savaşan silah ve eğitim giderlerini finanse etti. Aynı dönemde, ABD Irak'a istihbarat yardımında bulundu. Irak, 1984'te kimyasal silah kullandı. ABD, Irak'la diplomatik ilişki kurdu. 1987 yılında, ABD deniz filosunu Irak'a destek olmak amacıyla Basra Körfezi'ne gönderdi, gemilerden birinden açılan ateş sonucu sivil bir İran uçağı düşürüldü ve 290 kişi öldürüldü.
1981 ve 1985 yılları
Libya açıklarında, tek amacı Kaddafi'yi provoke etmek olan askeri manevralar yapan Amerika Birleşik Devletleri Ordusu, 1981 yılında bir Libya uçağının füzelerinden birini ateşlemesinin ardından olarak iki Libya uçağını düşürüldü. 1986 yılında, Libya'nın herhangi bir hedefe yönelmeyen füze ateşinin ardından, ABD, botlarına ve kıyıdaki tesislerine hava saldırısında bulundu ve 72 kişi öldürdü. Berlin'de bir gece kulübünde patlayan bomba iki kişinin ölümüne neden oldu. ABD, bombalama emrini Kaddafi'nin verdiğini iddia etti ve Libya'ya saldırdı. Yoğun hava saldırısı sonucunda yüzlerce sivil insan öldürüldü. Ölenler arasında Kaddafi'nin evlat edindiği çocuklarından biri de vardı.
1982'de ise ABD, İsrail'in Lübnan'ı işgaline yeşil ışık yaktı. İsrail, Lübnan'da 10.000'den fazla insan öldürdü. ABD, İsrail'in Amerikan menşeli silahları savunma amacı dışında kullanması nedeniyle silahların kullanımını engellemeyeceğini bildirdi. Amerikan müfrezeleri 1983'te çok uluslu barış gücünün üyelerinden biri olarak Lübnan'a girdi. İç savaşa müdahalelerde bulundu. Sahile yerleştirilen Amerikan barakalarına yapılan bir intihar saldırısından sonra Amerikan birlikleri geri çekildi. Yine 1984 yılında Afganistan'da, ABD'nin desteklediği şeriat odaklı teröristler sivil uçaklara ateş açtılar.
1988: Halepçe katliamı ve sonrası
Saddam Hüseyin, Halepçe'ye kimyasal bomba saldırısında bulundu ve yüzlerce ölümüne sebep oldu. ABD, her ne kadar tezat gibi görünse de, bu olaydan sonra Irak'la mevcut ekonomik ilişkilerini arttırıp geliştirmeye karar verdi. Yine ABD, Saddam Hüseyin öncülüğünde gerçekleştirilen El-Enfal Operasyonu'na yönelik bir girişimde bulunmadı.
1990-1991 yılları arası
ABD'nin dolaylı olarak ses çıkarmayacağını ima etmesi üzerine, Irak, Kuveyt'i işgal etti. Ancak, Kuveyt'in işgali üzerine derhal Irak'la ilişkileri kopardı ve uluslararası bir koalisyon oluşturma çabasına girişti. İşgal devam ederken, Irak'ın sorunun diplomatik yollardan çözümü için yaptığı bütün hamleler reddedildi. Irak'a karşı aslolarak ABD'nin öncülüğünde uluslararası koalisyonun katıldığı bir savaş başlatıldı. Bütün sivil altyapı hedefe kondu. Irak bir yandan yok edilmeye çalışılırken, diğer yandan güneydeki Şiilerin ve kuzeydeki Kürtlerin ayaklanmasına ABD tarafından 'istikrarı bozar' gerekçesiyle karşı çıkıldı. Kürtlerin ele geçirilen Irak silahlarına el koymasına da karşı çıktı; ama aynı zamanda Irak'ın Kürtlere ve Şiilere karşı helikopter uçuşları yapması da engellenmedi.
1991: Irak savaşı
Irak'a karşı ekonomik yaptırımlar uygulanmaya başlandı. Yaptırımları delmeye yönelik her hareket ABD ile İngiltere tarafından engellendi. İlaç ambargosunu da içeren bu yaptırımlar sonucunda on binlerce insan öldü. BM Güvenlik Konseyi, Saddam Hüseyin'in kitle imha silahları geliştirme programlarına son vermesi şartıyla yaptırımların kalkabileceğini söylemesine karşın, dönemin ABD hükûmeti, yaptırımların Saddam Hüseyin iktidarda kaldığı müddetçe devam edeceğinin herkes tarafından bilinmesi gerektiğini söyledi.
1993 yılına gelindiğinde; ABD, Irak'a füze saldırısı başlattı. Gerekçesi meşru müdafaa. Niye mi meşru müdafaa? Çünkü, CIA'nın iddiasına göre, Irak gizli servisi, füze saldırısından hem de iki ay önce, şimdiki başkanın babası George Bush'a suikast girişiminde bulunmuş. Kim bulunmuş, nerede, ne zaman, nasıl soruları her zamanki gibi havada kalmaya mahkûmdu elbette.
1998: Kimyasal Silah operasyonu
ABD ile İngiltere, Irak'ın kimyasal silah ürettiğini iddia ettikleri tesislere saldırı düzenlediler.
1998: Sudan'a saldırı
Tanzanya ve Kenya'daki Amerikan büyükelçiliklerine saldırının arkasında olduğu gerekçesiyle, misillemede bulunmak amacıyla Sudan'a saldırı düzenledi. Kimyasal ve biyolojik silah üretim fabrikası olduğunu iddia ettikleri 2 tesis bombalandı ve yerle bir edildi. Daha sonra, fabrikalardan birinin oyuncak fabrikası, diğerinin ise, Sudan'ın ilaç ihtiyacının yarısını temin etme kapasitesinde bir ilaç fabrikası olduğu anlaşıldı. Bu saldırıda 300'e yakın insan öldürüldü. Amerika, daha sonra tesislerin kimyasal silah ürettikleri konusunda herhangi bir kanıt olmadığını açıkladı.
2000'li yıllar ve günümüz
Irak
ABD dış politikası tartışması
İlhak bir ulusun genişlemesinde çok önemli bir araçtır, çünkü bir toprak bir kez ilhak edildikten sonra üstün muadilinin sınırları içinde hareket etmelidir. Amerika Birleşik Devletleri Kongresi'nin yabancı bir bölgeyi ilhak etme yeteneği, Kongre Dış İlişkiler Komitesi'nin bir raporunda açıklanmaktadır: "Eğer Kongre'nin yargısına göre, böyle bir önlem güvenli ve akıllıca bir politika tarafından destekleniyorsa veya Hawaii halkına borçlu olduğumuz veya ulusal kalkınmamız ve güvenliğimiz için gerekli olan, ilhak edilmek üzere ülkenin tanınmış hükümetinin rızasıyla ilhakı haklı çıkarmak için yeterli olan doğal görev."
Bir bölgeyi ilhak etmeden önce, Amerikan hükûmeti 1800'lerin sonlarında kabul edilen çeşitli yasalar aracılığıyla hala muazzam bir güce sahipti. Platt Kanun Değişikliği, Küba'nın yabancı ülkelerle herhangi bir anlaşma yapmasını engellemek için kullanıldı ve ayrıca Amerikalılara kendi topraklarında donanma istasyonları inşa etme hakkı verdi. Amerikan hükûmetindeki üst düzey yetkililer, bağımsızlığın tanınması veya kısıtlanmasıyla ilgili konularda kendilerini en yüksek otorite olarak belirlemeye başladılar.
28 Nisan 2003'te Al Jazeera'de ABD'nin "imparatorluk inşa edip etmediği" sorulduğunda, Savunma Bakanı Donald Rumsfeld, "Biz imparatorluk peşinde değiliz. Biz emperyalist değiliz. Hiç olmadık."
Bununla birlikte, tarihçi Donald W. Meinig, Amerika Birleşik Devletleri'nin emperyal davranışının en azından Louisiana'nın satın alımı'na dayandığını söylüyor ve bunu "emperyal bir kazanım - bir kişinin saldırgan tecavüzü anlamında emperyal" olarak tanımlıyor. bir başkasının topraklarında, o halkın yabancı yönetimine boyun eğdirilmesiyle sonuçlanır." ABD'nin Yerli Amerikalılara yönelik politikalarının "onları emperyal arzulara daha uygun bir şekilde uyan bir halk haline getirmek için tasarlandığını" söyledi.
Charles A. Beard gibi 20. yüzyılın başlarındaki yazarlar ve akademisyenler müdahalecilik yapmamayı (bazen "izolasyonizm" olarak anılır) desteklemek için Amerikan politikasını şu şekilde tartıştılar: Anayasa'nın yazılmasına kadar uzanan çıkarcı yayılmacılık tarafından yönlendiriliyor. Bugün birçok politikacı aynı fikirde değil. Pat Buchanan, modern ABD'nin imparatorluk yöneliminin "Kurucu Babaların genç Cumhuriyet'in olmasını amaçladıklarından çok uzak" olduğunu iddia ediyor.
Andrew Bacevich, ABD'nin Soğuk Savaş sonrasında temelden değiştirmediğini ve kontrolünü dünya genelinde genişletme çabasına odaklanmaya devam ettiğini savunuyor. Soğuk Savaş'ın sonunda hayatta kalan süper güç olarak ABD, varlıklarını yeni yönlere odaklayabilir; politikadan sorumlu eski Savunma Bakan Yardımcısına göre Paul Wolfowitz, 1991. Harvard Üniversitesi Olin Stratejik Araştırmalar Enstitüsü Başkanı Stephen Peter Rosen şu iddiada bulunuyor;
Askeri güçte ezici bir üstünlüğe sahip olan ve bu gücü diğer devletlerin iç davranışlarını etkilemek için kullanan bir siyasi birime imparatorluk denir. Birleşik Devletler toprakları kontrol etmeye veya imparatorluğun denizaşırı vatandaşlarını yönetmeye çalışmadığı için, dolaylı bir imparatorluğuz ama yine de bir imparatorluğuz. Bu doğruysa amacımız bir rakiple savaşmak değil, emperyal konumumuzu korumak ve emperyal düzeni sağlamaktır.
Politik aktivist Noam Chomsky'de Rıza Üretimi: Kitle İletişim Araçlarının Ekonomi Politiği'nde, istisnacılığın ve emperyalizmin inkârının, sistematik bir propaganda stratejisinin sonucu olduğunu, "fikir üretmenin" sonucu olduğunu savunuyor. süreç diğer ülkelerde uzun süredir anlatılıyor.
Thorton, "[...] emperyalizm, olayların kendilerinin tanımından çok, bir dizi olaya tepki veren duygunun adıdır. Sömürgeleştirmenin analistler ve analojiler bulduğu yerde, emperyalizm haçlılarla lehte ve aleyhte mücadele etmelidir." Siyaset teorisyeni Michael Walzer, ABD'nin dünyadaki rolünü açıklamak için hegemonya teriminin imparatorluktan daha iyi olduğunu savunuyor. Siyaset bilimcisi Robert Keohane, United'ı tanımlamak için 'imparatorluk' kelimesinin kullanılmasının "dengeli ve incelikli bir analize ... yardımcı olmadığını" söylediğini kabul ediyor. ABD, devletlerin hegemonyası...
2001'den beri,Emmanuel Todd, ABD'nin statüsünü uzun süre elinde tutamayacağını varsayıyor. Ona göre ABD, sınırlı kaynaklara bağlı olarak dünya çapında hegemonik bir güç. Bunun yerine ABD, Avrupa Birliği, Çin, Rusya vb. ile birlikte başlıca bölgesel güçlerden biri haline gelecek. Todd'un İmparatorluktan Sonra, G. John Ikenberry "Fransızca hüsnükuruntu nöbeti" ile yazıldığını buldu.
Daniel Nexon ve Thomas Wright gibi diğer siyaset bilimciler, her iki terimin de Amerika Birleşik Devletleri'nin dış ilişkilerini münhasıran tanımlamadığını iddia ediyor. ABD aynı anda bir imparatorluk ve hegemonik bir güç olabilir ve olmuştur. ABD dış ilişkilerindeki genel eğilimin emperyal kontrol biçimlerinden uzaklaştığını iddia ediyorlar.
Amerikan medyası ve kültür emperyalizmi
Amerikan emperyalizminin uzun süreden beri medya boyutu (medya emperyalizmi) ve kültürel boyutu (kültürel emperyalizm) vardır.
Kitle İletişimi ve Amerikan İmparatorluğunda, Herbert I. Schiller kitle iletişim araçlarının ve kültür endüstrisinin Amerikan emperyalizmi için önemini vurguladı, "her yeni elektronik gelişmenin Amerikan etkisinin çevresini genişlettiğini" ileri sürerek ve "endüstriyel, askeri ve kültürel olarak ifade edilen Amerikan gücünün dünya ve iletişim üzerindeki en güçlü güç haline geldiğini" belirtmesinjn yanı sıra Birleşik Devletler'in dünya gücünün genişlemesinde belirleyici bir unsur haline geldiğini söyledi.
"İletişim ve Kültürel Hakimiyet" adlı eserinde Schiller, kültürel emperyalizmin ilk tanımını, "bir toplumu modern ABD merkezli dünya sistemine getiren süreçlerin toplamı ve onun egemen tabakasının nasıl kendisine çekildiği olarak sundu" ve şöyle açıkladı:
Bir toplum, istemin hakim merkezlerinin değerlerine ve yapılarına karşılık gelecek ve hatta onları destekleyecek şekilde sosyal kurumları şekillendirmeleri için baskı altına alındı, zorlandı ve bazen rüşvet verildi.
Schiller'in kavram formülasyonunda kültürel emperyalizm, Amerikan İmparatorluğu'nun "zorlayıcı ve ikna edici kurumları ve bunların kapasiteleri"; ve "bir Amerikan yaşam biçimini diğer ülkelerde herhangi bir etki karşılığı olmaksızın teşvik etmek ve evrenselleştirmek" anlamına gelir. Schiller'e göre, kültürel emperyalizm toplumları ABD'nin yayılmacı kapitalist modeliyle bütünleşmeleri için "baskıladı, zorladı ve rüşvet verdi" ama aynı zamanda "karşılıklı rızayı kazanarak onları cazibe ve yerli yöneticilerin ricası ile ikna yoluyla bünyesine kattı."
Kültürel emperyalizm üzerine yapılan yeni araştırmalar, ABD ulusal güvenlik devletinin ABD dış politikasını ve askeri teşvik eden medya ürünlerini dünya çapında yaymak için medya şirketleriyle nasıl ortaklık kurduğuna ışık tutuyor. Tanner Mirrlees, Hearts and Mines: The US Empire's Culture Industry'de, ABD hükûmeti ve medya şirketlerinin dünya sahnesinde farklı çıkarlar peşinde koştuğunu iddia etmek için üzerine inşa ettiğini (ilki, ulusal güvenlik ve ikincisi kâr sağlar), ancak yapısal ittifaklar ve aralarındaki sinerjik ilişkiler, İmparatorluğu yücelten kültürel ve eğlence ürünlerinin ortak üretimini ve küresel akışını desteklediğini belirtiyor.
Bazı araştırmacılar, askeri ve kültürel emperyalizmin birbirine bağımlı olduğunu iddia ediyor. İmparatorluğun her savaşı, onu destekleyen bir kültüre veya "yaşam tarzına" dayanıyordu. sömürgecilik sonrası teorinin kurucularından biri olan Edward W. Said, şöyle dedi:
... Amerikan özelliği, fedakarlığı ve fırsatı üzerinde ısrar eden söylem o kadar etkili oldu ki, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki emperyalizm tarihte ve siyasette bir kelime veya ideoloji olarak, Birleşik Devletler kültürüyle ilgili açıklamalarda yalnızca nadiren ve son zamanlarda ortaya çıktı. Ancak Kuzey Amerika'da ve özellikle Amerika Birleşik Devletleri'nde emperyal siyaset ve kültür arasındaki bağlantı şaşırtıcı derecede doğrudandır.
Uluslararası ilişkiler akademisyeni David Rothkopf, kültürel emperyalizmin kasıtlı bir siyasi veya askeri süreç olduğu fikrine katılmamakta ve bunun yerine ekonomik küreselleşmenin masum sonucu olduğunu öne sürmektedir. Dünyanın dört bir yanındaki Amerikalı ve Batılı olmayan pek çok tüketicinin gönüllü olarak tüketmeyi tercih ettiği çok sayıda Amerikalı ve Batılı fikir ve ürüne erişim imkanı vardır. Benzer bir analizde, Matthew Fraser, "Amerikan "yumuşak gücü" ve Amerika'nın küresel kültürel etkisi, diğer ülkeler ve bir bütün olarak dünya için iyi bir şeydir." dedi. Tanner Mirrlees, Matthew Fraser ve diğerleri tarafından Amerika'nın küresel kültürel etkisini desteklemek için kullanılan "yumuşak güç" söyleminin, kültürel emperyalizm için bir "özür dilemeyi", onu rasyonalize etmenin bir yolunu (onu inkâr ederken) temsil ettiğini savunuyor.
Louis A. Perez Jr., 1898 savaşı sırasında kullanılan propagandaya bir örnek verir: "Geliyoruz Küba, geliyoruz; seni özgür kılmaya mecburuz! Dağlardan, ovalardan ve iç denizlerden geliyoruz! İspanyolları kaçırmak için Tanrı'nın gazabıyla geliyorlar! Geliyoruz Küba, geliyoruz, şimdi geliyoruz!"
Buna karşılık, Amerikan markalarına sahip diğer birçok ülke, bunları kendi yerel kültürlerine dahil etti. Bunun bir örneği, "McDonald's"ın Avustralyalı bir türevi olan ve kendine özgü bir tarza sahip "Maccas" olabilir.
Amerikan emperyalizminde kadının rolü
Amerika Birleşik Devletleri içinde kadınlar, Amerikan emperyalizminin savunulmasında çok önemli bir rol oynadılar. Kadın örgütleri ve önde gelen kişiler, Amerikan etkisinin denizaşırı ülkelerde yayılmasını aktif olarak desteklediler ve teşvik ettiler ve emperyalizmi; Amerikan değerlerini, kültürünü ve medeniyetini diğer uluslara yaymak için bir fırsat olarak gördüler. Bu kadınlar, Amerikan ideallerinin üstünlüğüne inanıyorlardı ve genellikle 'aşağılık' olarak algıladıkları insanları yükseltmeyi ve eğitmeyi görevleri olarak görüyorlardı. Kadınlar, emperyalist politikaları destekleyerek demokrasiyi, ve Batı'daki ilerlemeyi Amerikan sınırlarının ötesine yaymayı amaçlıyordu: onların ülke içindeki savunuculukları, emperyalizmi bir hayırseverlik misyonu olarak çerçeveleyen bir anlatı yarattı; burada ABD'nin rehberlik etme sorumluluğu vardı. Ve bu diğer ulusların kaderini şekillendirdi.
Amerikan emperyalizmi döneminde kadınlar misyonerlik işlerinde önemli bir rol oynadılar. Misyoner toplumlar, Hristiyanlığı ve Batılı değerleri yaymak amacıyla kadınları Asya, Afrika ve Pasifik başta olmak üzere dünyanın çeşitli bölgelerine göndermiştir. Bu kadınlar kendilerini, yerli halkları 'medenileştirmeye' ve 'Hristiyanlaştırmaya' çalışan kültürel ve dini dönüşümün temsilcileri olarak görüyorlardı. Misyonerlik çabaları imparatorluk topraklarında okullar, kiliseler, hastaneler ve yetimhaneler kurmak; kadınlar bu kurumlar aracılığıyla yerel halkın yaşamını iyileştirmeyi, eğitim, sağlık ve sosyal hizmetler sunmayı amaçladı. Çalışmaları, Hristiyanlığın ve Batı değerlerinin yayılmasının karşılaştıkları 'kafir' nüfusu yükseltip dönüştüreceğine inandıklarından dini ve emperyalist motifleri iç içe geçirdi.
Kadınlar, Amerikan emperyalizmi döneminde emperyal topraklardaki eğitimsel ve sosyal reform girişimlerinde çok önemli bir rol oynadılar. Yerli halkların yaşamlarını iyileştirmeyi amaçlayan okullar, hastaneler ve yetimhaneler kurdular. üstünlüğüne olan inancı ve yerli kültürleri Amerikan normlarına asimile etme arzusunu yansıtan girişimler yaptılar. Kadınlar ayrıca Amerikan ilerleme ve medeniyet idealleriyle uyumlu eğitim, sağlık ve sosyal hizmetler sağlamaya çalıştılar ve Batı eğitimini teşvik ederek ve sosyal reformlar getirerek emperyal topraklarda karşılaştıkları insanların yaşamlarını ve geleceklerini şekillendirmeyi umdular. Kadınlar kendilerini dönüşümün aracıları olarak gördüklerinden ve yerli uygulamaları iyileştirilmeye ve "yükseltilmeye" ihtiyaç duyanlar olarak gördüklerinden, bu çabalar genellikle Batı kültürel normlarının empoze edilmesini gerektirdi.
Kadınlar, Amerikan emperyalizmi döneminde hemşire, tıp pratisyenleri ve sağlık çalışanları olarak da önemli roller oynadılar. Özellikle ve sonraki Amerikan işgalleri sırasında, kadınlar hem Amerikan hem de yerel askerlere sağlık hizmetleri sağladılar ve işgal altındaki bölgelerde halk sağlığı koşullarını iyileştirmek için çalıştılar. Bu kadınlar, yaralıların bakımında, hastalıkların yayılmasının önlenmesinde ve çatışmalardan etkilenen topluluklara tıbbi yardım sağlanmasında hayati bir rol oynadılar. Hemşire ve tıp pratisyenleri olarak çalışmaları imparatorluk topraklarında sağlık altyapısının kurulmasına ve halk sağlığının iyileştirilmesine katkıda bulundu. Bu kadınlar genellikle zorlu koşullarda yorulmadan çalıştılar ve kendilerini çatışmalardan etkilenenlerin iyiliğine ve iyileşmesine adadılar.
Bazı kadınlar Amerikan emperyalizmini desteklerken, diğerleri anti-emperyalist hareketlere aktif olarak katıldı ve yayılmacı politikalara karşı olduklarını ifade ettiler. Süfrajetler ve ilerici aktivistler de dahil olmak üzere kadınlar, ABD'nin emperyalist uygulamalarını eleştirdiler. Yurtdışında demokrasi ve uygarlığın, diğer halklara baskı ve yoluyla sağlanabileceği fikrine meydan okudular. Bu kadınlar, tüm uluslar için kendi kaderini tayin etme, egemenlik ve eşitlik ilkelerine inanıyorlardı. Gerçek ilerleme ve adaletin başkalarına boyun eğdirilerek sağlanamayacağını savundular. Bu kadınlar, emperyalizme karşı seslerini yükselterek küresel adalet ve eşitlik vizyonunu desteklemeye çalıştılar.
Nihayetinde kadın aktivizmi, Amerikan emperyalizmine meydan okumada ve onu şekillendirmede önemli bir rol oynadı. Tarih boyunca kadın aktivistler, ABD yayılmacılığının nedenlerini ve sonuçlarını sorgulayarak anti-emperyalist hareketlerin ön saflarında yer aldılar. Kadın örgütleri ve önde gelen isimler emperyalizmin adaletsizliklerine karşı seslerini yükselttiler, barışı, insan haklarını, eşitliği ve halkların kendi kaderini tayin hakkını savundular. Marjinalleştirilmiş topluluklar üzerindeki orantısız etkinin altını çizerek, emperyalist uygulamaların doğasında var olan sömürü ve baskıyı eleştirdiler. Kadın aktivistler, Amerikan egemenliğine meydan okumak ve küresel dayanışmayı teşvik etmek için ulusötesi ittifaklar kurarak sınırların ötesinde işbirliği yaptı. Kadınlar, sosyal ve politik aktivizme katılarak emperyalizmin daha incelikli bir şekilde anlaşılmasına katkıda bulundular, emperyalizmin karmaşıklıklarını açığa çıkardılar ve imparatorluğun etik sonuçları üzerine diyaloğu teşvik ettiler.
Propaganda
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Carson, Thomas; Bonk, Mary (1999). Gale ABD ekonomi tarihi ansiklopedisi. . ss. 467-469. ISBN .
- ^ Xypolia, Ilia (2022). ABD Dış Politikasında İnsan Hakları, Emperyalizm ve Yolsuzluk. Palgrave Macmillan yayınları. doi:10.1007/978-3-030-99815-8. ISBN . 13 Haziran 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Şubat 2024.
- ^ Bryne, Alex (30 Mart 2017). "Evet, ABD'nin bir imparatorluğu var – ve Virgin Adaları'nda hâlâ var". Konuşma (İngilizce). Erişim tarihi: 2 Şubat 2019.
- ^ Lindsay, Ivo H. Daalder ve James M. (30 Kasım 2001). . 17 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Emperyalizm Kapitalizmin En Yüksek Aşaması (PDF). Kurtuluş Cephesi. Eriş Yayınları. 2003. 17 Haziran 2012 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 11 Eylül 2012.
- ^ Lens, Sidney; Zinn, Howard (2003). Amerikan İmparatorluğunun Oluşumu. Londra: Pluto Press. ISBN .
- ^ Alan, James A. Jr. (Haziran 1978). "Amerikan Emperyalizmi: En Kötü Bölüm i Neredeyse Her Kitap". The American Historical Review. 83 (3): 644–668. doi:10.2307/1861842. JSTOR 1861842.
- ^ University, © Stanford; Stanford; California. "Beyond Vietnam". Martin Luther King, Jr., Araştırma ve Eğitim Enstitüsü. 10 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Mayıs 2019.
- ^ "Irak'taki savaş neden Büyük Petrol için verildi". CNN (İngilizce). 19 Mart 2013. 8 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mayıs 2019.
- ^ "ABD 'teröre karşı savaş' yarım milyondan fazla insanı öldürdü: study". www.aljazeer.com. 18 Haziran 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Temmuz 2023.
- ^ "Decolonization and the Global Reach 'Amerikan Yüzyılı' | ABD Tarihi II (Amerikan Yawp)". courses.lumenlearning.com. 5 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Nisan 2019.
- ^ Amerika Birleşik Devletleri. Kong. Senato Dış İlişkiler Komitesi. Hawaii'nin ilhakı. Zorunlu Davis. 55. Kongre, 2. oturum. S. Temsilcisi 681. Washington, D.C.: G.P.O., 1898. Basım.
- ^ a b Pérez, Louis A. 1898 Savaşı: Tarih ve Tarih Yazımında Amerika Birleşik Devletleri ve Küba. Chapel Hill: University of North Carolina, 1998. Yazdır.
- ^ "USATODAY.com – Amerikan emperyalizmi ? label". USA Today. 1 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Temmuz 2023.
- ^ Meinig, Donald W. (1993). Amerika'nın Şekillendirilmesi: 500 Yıllık Tarih Üzerine Coğrafi Bir Perspektif, Cilt 2: Kıta Amerikası, 1800–1867. Yale University Press. s. 22–23, 170–196, 516–517. ISBN .
- ^ Buchanan, Pat (1999). İmparatorluk Değil Cumhuriyet: Amerika'nın Kaderini Geri Almak. Washington, DC: Regnery Yayıncılık. s. 165. ISBN . Bilinmeyen parametre
|yazar-link=
görmezden gelindi () - ^
- ^ Schmitt, Eric (23 Aralık 1991). work-eski-soğuk-savaşçı-geleceği-as-up-for-grabs.html "Washington İş Başında; Eski Soğuk Savaşçı Geleceği 'Kazanılabilir' Olarak Görüyor"
|url=
değerini kontrol edin (). The New York Times (tr -US). Erişim tarihi: 22 Ocak 2020. - ^
- ^ Edward Hallett Carr, The Twenty Years' Crisis 1919–1939: An Introduction to Study of International Relations, 1939.
- ^
- ^
- ^ Sayfa 435.
- ^ Emmanuel Todd, İmparatorluktan Sonra. The Breakdown of the American Order, 2001, (tr. Delogu, C. Jon, New York: Columbia University Press, 2003).
- ^ Ikenberry, G. John (2004). /international/20040301fareviewessay_v83n2_ikenberry.html "İmparatorluğun Yanılsamaları: Yeni Amerikan Düzenini Tanımlamak"
|url=
değerini kontrol edin (). Dışişleri. 83 (2): 144–154. doi:10.2307/20033908. JSTOR 20033908. Erişim tarihi: 22 Ocak 2020.[] - ^ Nexon, Daniel H.; Wright, Thomas (2007). "Amerikan İmparatorluğu Tartışmasında Neler Tehlikede?". Amerikan Siyaset Bilimi İncelemesi (2): 253-271. doi:10.1017/S0003055407070220. Sayfa 266–267.
- ^ Mirrlees, Tanner (2015). "ABD Bugün İmparatorluk ve İletişim: Herbert I. Schiller'i Yeniden Ziyaret Etmek". İletişimin Ekonomi Politiği. 2 (3): 3-27. 22 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Temmuz 2023.
- ^ Schiller, Herbert (1969). Kitle İletişimi ve Amerikan İmparatorluğu (1. bas.). Boston: Beacon Press. ss. 206-207.
- ^ Schiller, Herbert (1969). Communication ve Kültürel Hakimiyet. Boston: M. E. Sharp. s. 9. ISBN .
- ^ Mirrlees, Tanner (2015). "U.S. Bugün İmparatorluk ve İletişim: Herbert I. Schiller'i Yeniden Ziyaret Etmek". İletişimin Ekonomi Politiği. s. 6. 22 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Temmuz 2023.
- ^ Mirrlees, Tanner (2016). Kalpler ve Madenler: ABD İmparatorluğunun Kültür Endüstrisi (1. bas.). Vancouver: British Columbia Üniversitesi Yayınları. ISBN .
- ^ Said, Edward. "Kültür ve Emperyalizm, York Üniversitesi'nde konuşma, Toronto, Şubat 10, 1993". 17 Eylül 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2006. Geçersiz
|ölü-url=ölü
() - ^ Rothkopf, David rothkopf.html Kültürel Emperyalizme Övgü? 19 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Foreign Policy, Sayı 107, Yaz 1997, s. 38-53
- ^ Fraser, Matthew (2005). Kitlelerin Dikkatini Dağıtma Silahları: Yumuşak Güç ve Amerikan İmparatorluğu. St. Martin's Press.
- ^ Mirrlees, Tanner. 2006. Amerikan Yumuşak Gücü veya Amerikan Kültürel Emperyalizmi. Colin Mooers (ed.), Yeni Emperyalistler: İmparatorluğun İdeolojileri. Oxford: Bir Dünya Basını. 198-228,
- ^ "Hikayemiz | Macca's Hakkında | McDonald's AU". mcdonalds.com.au. 1 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Kasım 2016.
- ^ Hoganson, Kristin L., Amerikan Erkekliği için Mücadele: Cinsiyet Politikaları İspanyol-Amerikan ve Filipin-Amerikan Savaşlarını Nasıl Kışkırttı, Yale Üniversitesi Yayınları, 2001}}
- ^ Choi, Hyaeweol (2009). Gender ve Kore'de Görev Karşılaşmaları: Yeni Kadınlar, Eski Yöntemler. Kaliforniya Üniversitesi Yayınları.
- ^ Bashford, Alison (2004). İmparatorluk Hijyeni: Sömürgecilik, Milliyetçilik ve Halk Sağlığı Üzerine Eleştirel Bir Tarih. Palgrave Macmillan Londra.
- ^ Brewster, Claire (2005). "Kadınlar ve İspanyol-Amerikan Bağımsızlık Savaşları: Genel Bir Bakış". Feminist İnceleme. 79: 20-35. doi:10.1057/palgrave.fr.9400200.
- ^ Cite Dergisi |last=Burgin |ilk=SN |date=2016 |title=Beyaz Kadınlar, Anti -Emperyalist Feminizm ve ABD Kadın Kurtuluş Hareketi İçinde Irkın Hikayesi |journal=Women's History Review |cilt=25 |sayı=5 |pages=756-770|doi=10.1080/09612025.2015.1132980 |s2cid=146480559 |url=http ://eprints.whiterose.ac.uk/89616/2/BURGIN%20WHR%20Special%20Issue%20Aug%202015.pdf 19 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Dış bağlantılar
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Amerikan emperyalizmi haber gazete kitap akademik JSTOR Ekim 2022 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Amerikan emperyalizmi terimi Amerikan siyasi ekonomik kulturel medya ve askeri etkisinin Amerika Birlesik Devletleri sinirlarinin otesine yayilmasidir Bu terim ilk kez Meksika Amerika Savasi sirasinda 1846 yilinda kullanilmistir Yorumcuya bagli olarak dogrudan askeri fetih yoluyla emperyalizmi icerebilir gambot diplomasisi esit olmayan antlasmalar tercih edilen gruplarin subvansiyonu Rejim degisikligi veya ozel sirketler yoluyla ekonomik nufuz ardindan soz konusu cikarlar tehdit edildiginde potansiyel olarak diplomatik veya zorlayici mudahale olabilir 1898 siyasi karikaturu Uctan uca on bin mil Ispanyol Amerikan Savasi nin ardindan Porto Riko dan Filipinler e Amerikan egemenliginin kel kartalla sembolize edilen genislemesine atifta bulunarak karikatur bunu tam olarak 100 yil once 1798 de Amerika Birlesik Devletleri nin onemli olcude daha kucuk boyutunu gosteren bir haritayla karsilastiriyor Amerikan emperyalizmini ve yayilmaciligini devam ettiren politikalarin genellikle 19 yuzyilin sonlarinda Yeni Emperyalizm ile basladigi kabul edilir ABD kendisini ve topraklarini hicbir zaman resmi olarak bu sekilde tanimlamamis olsa da Max Boot Arthur M Schlesinger Jr ve Niall Ferguson ve diger yorumcular ABD yi yeni somurgecilik uygulamakla sucladilar bazen hegemonyanin modern bicimi olarak tanimlanir gayri resmi bir imparatorlukta askeri guc yerine ekonomik gucu kullanan yeni somurgecilik terimi zaman zaman modern zaman emperyalizmi ile cagdas bir esanlamli olarak kullanilmistir ABD nin yabanci ulkelerin icislerine mudahale edip etmeyecegi sorusu ulke tarihi boyunca ic siyasette cok tartisilan bir konu olmustur Mudahaleciligin karsitlari ulkenin kokeninin denizasiri bir krala isyan eden eski bir koloni ve Amerikan degerleri olan demokrasi ozgurluk ve bagimsizlik olduguna isaret ettiler Tersine mudahaleciligin ve emperyalist olarak etiketlenen Amerikan baskanlarinin destekcileri ozellikle Andrew Jackson James K Polk William McKinley Theodore Roosevelt ve William Howard Taft ticaret ve borc yonetimi gibi Amerikan ekonomik cikarlarini gelistirmenin gerekliligini one surerek cesitli ulkelerdeki mudahaleleri veya tumunun ele gecirilmesini hakli cikardi 1823 tarihli Avrupa karsiti Monroe Doktrini nde ortaya cikan Bati Yarimkure de Avrupa mudahalesinin somurge veya baska turlu engellenmesi ve dunya capinda duzeni korumanin faydalari yer aliyordu Ispanyol Amerikan Savasi sonrasinda 1898 den 1902 ye kadar Amerika Birlesik Devletleri nin ve en genis haliyle dogrudan kontrol edilen bolgelerin haritasiGecmisAmerikan Emperyalizmi terimi ilk kez Meksika Amerika Savasi sirasinda 1846 yilinda kullanilmistir Sovyetler Birligi kurulduktan sonra ABD baskani Wilson Sovyet Rusya ya yabanci mudahalesini ozendirenlerin basinda gelmistir Genel bakis Amerika Birlesik Devletleri nin bolgesel gelisimi Her bolgenin bir kismina 18 yuzyildan beri devlet statusu verildi Donemlere ragmen Yerli Amerikalilarla savaslar yerli topraklara dogru genisleyen Amerikali somurgeciler icin onemli toprak kazanimlariyla sonuclandi Yerli Amerikalilarla savaslar aralikli olarak bagimsizliktan sonra devam etti ve yerlesimci icin Kizilderililerin cikarilmasi olarak bilinen bir etnik temizlik kampanyasi kazanildi Bu topraklar kitanin dogu tarafinda daha degerli bir bolgeydi George Washington 1800 lere kadar suren bir Amerika Birlesik Devletleri mudahaleciligi politikasi baslatti Amerika Birlesik Devletleri daha fazla Avrupa somurgeciligini durdurmak ve Amerikan kolonilerinin daha da buyumesine izin vermek icin 1821 de Monroe Doktrini ni ilan etti ancak Pasifik Okyanusu na bolgesel genisleme arzusu Manifest Destiny doktrininde acikti Devasa Louisiana satin alimi bariscildi ancak 1846 daki Meksika Amerika Savasi Meksika topraklarinin ilhaki ile sonuclandi Ogeler ABD yanlisi genislemeye calisti Meksika ve Orta Amerika daki cumhuriyetler veya ABD eyaletleri 1855 te Nikaragua ya mudahale etti Teksas Senatoru Sam Houston Senatoda Birlesik Devletler in Meksika Nikaragua Kosta Rika Guatemala Honduras ve San Salvador eyaletleri uzerinde etkin bir koruyuculuk ilan etmesi ve surdurmesi icin bir karar bile onerdi ABD nin Meksika ve Karayipler e yayilmasi fikri kole devletlerin politikacilari arasinda ve ayrica Nikaraugual8 Transit teki Atlantik ve Pasifik Okyanuslari ni Panama Kanali ndan once birbirine baglayan yari kara ve ana ticaret yolu bazi is adamlari arasinda populerdi Baskan Ulysses S Grant 1870 te Dominik Cumhuriyeti ni ilhak girisiminde bulundu ancak Senatonun destegini alamadi Mudahale etmeme Ispanya Amerika Savasi ile tamamen terk edildi Amerika Birlesik Devletleri Ispanya nin geri kalan ada kolonilerini satin aldi ve Baskan Theodore Roosevelt Filipinler in alinmasini savundu ABD Latin Amerika yi Roosevelt Corollary altinda denetledi ve bazen orduyu Amerikan ticari cikarlarini desteklemek icin kullandi Emperyalist dis politika Amerikan halkiyla tartismaliydi ve ic muhalefet Kuba nin bagimsizligina izin verdi ancak 20 yuzyilin baslarinda ABD Panama Kanali bolgesini ele gecirip Haiti ve Dominik Cumhuriyeti ni isgal etti Amerika Birlesik Devletleri Latin Amerika icin Iyi Komsu politikasi da dahil olmak uzere I Dunya Savasi ndan sonra mudahaleci olmayan guclu bir politikaya geri dondu Dunya Savasi ndan sonra Japonya ya karsi mucadele sirasinda ele gecirilen bircok Pasifik adasini yonetti Kismen bu ulkelerin ordularinin tehdit edici bir sekilde buyumesini onlemek ve kismen de Sovyetler Birligi ni kontrol altina almak icin ABD ayni zamanda NATO nun bir parcasi olan Almanya yi ve Japonya yi Karsilikli Baris Antlasmasi araciligiyla savunma sozu verdi daha once savasta maglup etmisti Simdi bagimsiz demokrasiler olmasina ragmen ABD her ikisinde de onemli askeri uslere sahiptir Soguk Savas Amerikan dis politikasini komunizme karsi koyma yonunde yeniden yonlendirdi ve hakim ABD dis politikasi nukleer silahli bir kuresel super guc rolunu benimsedi Truman Doktrini ve Reagan Doktrini ABD nin misyonu ozgur olan insanlari demokratik olmayan bir sisteme karsi korumak olarak tanimlamasina ragmen anti Sovyet dis politika zorlayici ve ara sira ortulu hale geldi ABD nin rejim degisikligine katilimi Iran in demokratik olarak secilmis hukumetini devirmesi Kuba daki Grenada nin isgali zorlu dis secimler uzun ve kanli Vietnam Savasi guc kustahligi ve uluslararasi hukuk ihlalleri konusunda yaygin elestirilere yol acti ABD yi yeni somurgecilik bicimi ile suclayan Martin Luther King Jr ile birlikte bir imparatorluk baskanligindan cikildi Bircogu Kuveyt in dusmanca isgalini tersine cevirmesine ragmen Soguk Savas sonrasi 1990 91 i Korfez Savasi nin ABD petrol cikarlari tarafindan motive edildigini gordu 2001 deki 11 Eylul saldirilari sonrasinda ABD saldirganlari barindiran Taliban i devirmek icin i isgal ettiginde emperyalizmle ilgili sorular yeniden gundeme geldi ve Irak 2003 te savasa girdi ABD yanlis bir sekilde kitle imha silahlarina sahip oldugunu iddia etti Isgal Irak in Baasci hukumetinin cokmesine ve Gecici Koalisyon Otoritesi ile degistirilmesine yol acti Isgalin ardindan Koalisyon guclerine ve yeni secilen Irak hukumetine karsi bir ayaklanma basladi ve Irak ta mezhepsel ic savas meydana geldi Irak Savasi ulkenin petrol endustrisini on yillardir ilk kez ABD firmalarina acti ve bircogu isgali savundu ve uluslararasi hukuku ihlal etti 2018 itibariyla her iki savasta da yaklasik 500 000 kisi olduruldu Bolgesel edinim acisindan Birlesik Devletler bitisik olmayan Alaska da dahil olmak uzere Kuzey Amerika kitasindaki tum satin alimlarini oy haklariyla entegre etti Hawaii ayrica anakara ile esit temsil edilen bir eyalet haline geldi savas sirasinda elde edilen diger ada yetki alanlari Guam Porto Riko Virjin Adalari Amerikan Samoa ve Kuzey Mariana Adalari dir Federal hukumet 1993 te resmi olarak Hawaii hukumetinin devrilmesi nedeniyle ozur diledi Soguk Savas sirasinda diplomatik iliskileri koparan Kuba ya askeri us haklari karsiliginda federal hukumet programlarinda yer teklif edildi Amerika Birlesik Devletleri II Dunya Savasi ndan sonra 1934 te Tydings McDuffie Yasasi ile Filipinler icin on yillik bir bagimsizlik gecisini baslatmis olarak Avrupa nin somurgesizlestirme savunucusuydu Buna ragmen ABD nin bir nda gayri resmi bir kuresel oncelik arzusu onlari ulusal kurtulus hareketlerine itti Amerika Birlesik Devletleri simdi Yerli Amerikalilara vatandaslik verdi ve bir dereceye kadar kabile egemenligi tanidi Toprak genislemesiABD toprak bakimindan en genis haline II Dunya Savasi nin hemen sonrasinda Almanya ve Avusturya ile Uzak Dogu da Japonya teslim olunca Filipinler in bagimsizliginin hemen oncesinde ulasti ABD ordusunun yaptigi katliamlar1949 Askeri darbeye destek CIA Suriye nin secilmis hukumetini deviren askeri darbeyi destekledi 1953 Iran askeri darbesi CIA Iran da demokratik yollarla secilmis devrilmesine yardimci oldu Musaddik Ingiliz petrol sirketlerinin elindeki tesisleri kamulastirmisti Musaddik devrildikten sonra Iran da 25 yil suren ve Iran halkinin binlerce insaninin olumune neden olan diktatorlugune yol acilmis oldu 1956 Misir a yaptirimlar Misir sosyalist ulkelerden de silah almaya baslayinca ABD Asvan baraji icin Misir a taahhut ettigi mali yardimi kesti Ayni yil Israil Ingiltere ve Fransa Misir i isgal etti ABD isgali desteklemedi ama NATO uyesi ulkelerin isgale katilmasi bolgedeki korukledi 1958 Lubnan a askeri mudahale Amerikan birlikleri istikrari korumak amaciyla Lubnan a askeri mudahalede bulundu 1960 Suikast girisimi Irakli lider Abdulkerim Kasim a karsi basarisiz bir suikast girisiminde bulundu 1963 Komunistilerin katledilmesi Amerika Irak Baas partisine oldurulecek komunistlerin listesini verdi 70 li yillarda Saddam Huseyin in baskan olacagi Baas partisi listede yer alan komunistlerin tumunu katletti 1967 Arap Israil savasina mudahalesi ABD Birlesmis Milletler 244 nolu Guvenlik Konseyi kararinin uygulanmasina yonelik butun cabalari bloke etti 244 nolu karar 1967 Arap Israil savasindan sonra Israil in isgal ettigi topraklardan geri cekilmesine yonelikti Suriye nin Filistin Kurtulus Orgutu FKO yu desteklemesi durumunda 1970 yilinda Israil ve ABD Urdun e destek olmak uzere mudahale etmeye hazirlaniyordu 1972 Baris girisimini engellemesi ABD Enver Sedat in 1972 de Israil ile Misir arasinda bir baris anlasmasi imzalanmasi yonundeki gayretlerini engelledi Arap Israil savaslarina tek yonlu mudahalesi 1973 te ABD nin Israil e verdigi askeri yardim Suriye ve Misir la yapilan savasin kaderini degistirdi 1973 1975 Irak in ic islerine mudahale ABD Irak taki Kurt ayaklanmasini once destekledi Iran 1975 te Irak la anlasmaya varip sinirlari kapatinca Irak Kurtlere karsi katliama giristi Amerika katliamdan kacan Kurtleri multeci olarak kabul etmedi Kissinger in cok sonralari yaptigi aciklamaya gore ortulu eylemler misyonerlik faaliyeti ile karistirilmamalidir 1978 1979 Iran in icislerine mudahale Iran halki Sah a karsi kitlesel gosterilere basladi ABD ise hedefteki Sah i kayitsiz sartsiz destekledigini beyan etti ve Sah a kuvvet kullanmasi tavsiyesinde bulundu ABD son ana kadar bir askeri darbe duzenleyip Sah in iktidarini kurtarmaya calisti ancak operasyon basarili olmadi 1979 1988 Afganistan in icislerine mudahale ABD Afganistan da kurulan sosyalist hukumete karsi tepki gosterdi ve daha Sovyetler mudahale etmeden alti ay oncesinden baslayarak seriatci Afgan mucahitlerine gizlice yardim gondermeye basladi 10 yil icinde ABD nin Afgan mucahitlerine yaptigi silah ve egitim yardimlarinin parasal tutari 3 milyar dolari asti kaynak belirtilmeli 1980 88 Iran Irak savasi Irak Iran i isgal ettiginde ABD isgali kinayan butun Guvenlik Konseyi karar ve eylemlerine muhalefet etti Bu isgal suresince ABD Irak i teroru destekleyen ulkeler ve kuruluslar listesinden cikardi ve Amerikan menseli silahlarin Irak a satisina izin verdi Yine ayni savas esnasinda ABD bu kez Israil in Iran a silah satmasina izin verdi 1985 yilina gelindiginde ABD kamuoyu yoklamasindan gizli olarak Iran a bu kez dogrudan silah satmaya basladi Bu silah satisi daha sonralari siyasi tarihe Iran Kontra skandali olarak gececekti Amerika Iran a sattigi silahlarin ve ABD icinde sattirdigi uyusturucularin parasi ile Nikaragua da sosyalist Sandinista lara karsi savasan silah ve egitim giderlerini finanse etti Ayni donemde ABD Irak a istihbarat yardiminda bulundu Irak 1984 te kimyasal silah kullandi ABD Irak la diplomatik iliski kurdu 1987 yilinda ABD deniz filosunu Irak a destek olmak amaciyla Basra Korfezi ne gonderdi gemilerden birinden acilan ates sonucu sivil bir Iran ucagi dusuruldu ve 290 kisi olduruldu 1981 ve 1985 yillari Libya aciklarinda tek amaci Kaddafi yi provoke etmek olan askeri manevralar yapan Amerika Birlesik Devletleri Ordusu 1981 yilinda bir Libya ucaginin fuzelerinden birini ateslemesinin ardindan olarak iki Libya ucagini dusuruldu 1986 yilinda Libya nin herhangi bir hedefe yonelmeyen fuze atesinin ardindan ABD botlarina ve kiyidaki tesislerine hava saldirisinda bulundu ve 72 kisi oldurdu Berlin de bir gece kulubunde patlayan bomba iki kisinin olumune neden oldu ABD bombalama emrini Kaddafi nin verdigini iddia etti ve Libya ya saldirdi Yogun hava saldirisi sonucunda yuzlerce sivil insan olduruldu Olenler arasinda Kaddafi nin evlat edindigi cocuklarindan biri de vardi 1982 de ise ABD Israil in Lubnan i isgaline yesil isik yakti Israil Lubnan da 10 000 den fazla insan oldurdu ABD Israil in Amerikan menseli silahlari savunma amaci disinda kullanmasi nedeniyle silahlarin kullanimini engellemeyecegini bildirdi Amerikan mufrezeleri 1983 te cok uluslu baris gucunun uyelerinden biri olarak Lubnan a girdi Ic savasa mudahalelerde bulundu Sahile yerlestirilen Amerikan barakalarina yapilan bir intihar saldirisindan sonra Amerikan birlikleri geri cekildi Yine 1984 yilinda Afganistan da ABD nin destekledigi seriat odakli teroristler sivil ucaklara ates actilar 1988 Halepce katliami ve sonrasi Saddam Huseyin Halepce ye kimyasal bomba saldirisinda bulundu ve yuzlerce olumune sebep oldu ABD her ne kadar tezat gibi gorunse de bu olaydan sonra Irak la mevcut ekonomik iliskilerini arttirip gelistirmeye karar verdi Yine ABD Saddam Huseyin onculugunde gerceklestirilen El Enfal Operasyonu na yonelik bir girisimde bulunmadi 1990 1991 yillari arasi ABD nin dolayli olarak ses cikarmayacagini ima etmesi uzerine Irak Kuveyt i isgal etti Ancak Kuveyt in isgali uzerine derhal Irak la iliskileri kopardi ve uluslararasi bir koalisyon olusturma cabasina giristi Isgal devam ederken Irak in sorunun diplomatik yollardan cozumu icin yaptigi butun hamleler reddedildi Irak a karsi aslolarak ABD nin onculugunde uluslararasi koalisyonun katildigi bir savas baslatildi Butun sivil altyapi hedefe kondu Irak bir yandan yok edilmeye calisilirken diger yandan guneydeki Siilerin ve kuzeydeki Kurtlerin ayaklanmasina ABD tarafindan istikrari bozar gerekcesiyle karsi cikildi Kurtlerin ele gecirilen Irak silahlarina el koymasina da karsi cikti ama ayni zamanda Irak in Kurtlere ve Siilere karsi helikopter ucuslari yapmasi da engellenmedi 1991 Irak savasi Irak a karsi ekonomik yaptirimlar uygulanmaya baslandi Yaptirimlari delmeye yonelik her hareket ABD ile Ingiltere tarafindan engellendi Ilac ambargosunu da iceren bu yaptirimlar sonucunda on binlerce insan oldu BM Guvenlik Konseyi Saddam Huseyin in kitle imha silahlari gelistirme programlarina son vermesi sartiyla yaptirimlarin kalkabilecegini soylemesine karsin donemin ABD hukumeti yaptirimlarin Saddam Huseyin iktidarda kaldigi muddetce devam edeceginin herkes tarafindan bilinmesi gerektigini soyledi 1993 yilina gelindiginde ABD Irak a fuze saldirisi baslatti Gerekcesi mesru mudafaa Niye mi mesru mudafaa Cunku CIA nin iddiasina gore Irak gizli servisi fuze saldirisindan hem de iki ay once simdiki baskanin babasi George Bush a suikast girisiminde bulunmus Kim bulunmus nerede ne zaman nasil sorulari her zamanki gibi havada kalmaya mahkumdu elbette 1998 Kimyasal Silah operasyonu ABD ile Ingiltere Irak in kimyasal silah urettigini iddia ettikleri tesislere saldiri duzenlediler 1998 Sudan a saldiri Tanzanya ve Kenya daki Amerikan buyukelciliklerine saldirinin arkasinda oldugu gerekcesiyle misillemede bulunmak amaciyla Sudan a saldiri duzenledi Kimyasal ve biyolojik silah uretim fabrikasi oldugunu iddia ettikleri 2 tesis bombalandi ve yerle bir edildi Daha sonra fabrikalardan birinin oyuncak fabrikasi digerinin ise Sudan in ilac ihtiyacinin yarisini temin etme kapasitesinde bir ilac fabrikasi oldugu anlasildi Bu saldirida 300 e yakin insan olduruldu Amerika daha sonra tesislerin kimyasal silah urettikleri konusunda herhangi bir kanit olmadigini acikladi 2000 li yillar ve gunumuz IrakABD dis politikasi tartismasiIlhak bir ulusun genislemesinde cok onemli bir aractir cunku bir toprak bir kez ilhak edildikten sonra ustun muadilinin sinirlari icinde hareket etmelidir Amerika Birlesik Devletleri Kongresi nin yabanci bir bolgeyi ilhak etme yetenegi Kongre Dis Iliskiler Komitesi nin bir raporunda aciklanmaktadir Eger Kongre nin yargisina gore boyle bir onlem guvenli ve akillica bir politika tarafindan destekleniyorsa veya Hawaii halkina borclu oldugumuz veya ulusal kalkinmamiz ve guvenligimiz icin gerekli olan ilhak edilmek uzere ulkenin taninmis hukumetinin rizasiyla ilhaki hakli cikarmak icin yeterli olan dogal gorev Bir bolgeyi ilhak etmeden once Amerikan hukumeti 1800 lerin sonlarinda kabul edilen cesitli yasalar araciligiyla hala muazzam bir guce sahipti Platt Kanun Degisikligi Kuba nin yabanci ulkelerle herhangi bir anlasma yapmasini engellemek icin kullanildi ve ayrica Amerikalilara kendi topraklarinda donanma istasyonlari insa etme hakki verdi Amerikan hukumetindeki ust duzey yetkililer bagimsizligin taninmasi veya kisitlanmasiyla ilgili konularda kendilerini en yuksek otorite olarak belirlemeye basladilar 28 Nisan 2003 te Al Jazeera de ABD nin imparatorluk insa edip etmedigi soruldugunda Savunma Bakani Donald Rumsfeld Biz imparatorluk pesinde degiliz Biz emperyalist degiliz Hic olmadik Bununla birlikte tarihci Donald W Meinig Amerika Birlesik Devletleri nin emperyal davranisinin en azindan Louisiana nin satin alimi na dayandigini soyluyor ve bunu emperyal bir kazanim bir kisinin saldirgan tecavuzu anlaminda emperyal olarak tanimliyor bir baskasinin topraklarinda o halkin yabanci yonetimine boyun egdirilmesiyle sonuclanir ABD nin Yerli Amerikalilara yonelik politikalarinin onlari emperyal arzulara daha uygun bir sekilde uyan bir halk haline getirmek icin tasarlandigini soyledi Orta Amerika Haritasi Theodore Roosevelt in Big Stick politikasi Charles A Beard gibi 20 yuzyilin baslarindaki yazarlar ve akademisyenler mudahalecilik yapmamayi bazen izolasyonizm olarak anilir desteklemek icin Amerikan politikasini su sekilde tartistilar Anayasa nin yazilmasina kadar uzanan cikarci yayilmacilik tarafindan yonlendiriliyor Bugun bircok politikaci ayni fikirde degil Pat Buchanan modern ABD nin imparatorluk yoneliminin Kurucu Babalarin genc Cumhuriyet in olmasini amacladiklarindan cok uzak oldugunu iddia ediyor Andrew Bacevich ABD nin Soguk Savas sonrasinda temelden degistirmedigini ve kontrolunu dunya genelinde genisletme cabasina odaklanmaya devam ettigini savunuyor Soguk Savas in sonunda hayatta kalan super guc olarak ABD varliklarini yeni yonlere odaklayabilir politikadan sorumlu eski Savunma Bakan Yardimcisina gore Paul Wolfowitz 1991 Harvard Universitesi Olin Stratejik Arastirmalar Enstitusu Baskani Stephen Peter Rosen su iddiada bulunuyor Askeri gucte ezici bir ustunluge sahip olan ve bu gucu diger devletlerin ic davranislarini etkilemek icin kullanan bir siyasi birime imparatorluk denir Birlesik Devletler topraklari kontrol etmeye veya imparatorlugun denizasiri vatandaslarini yonetmeye calismadigi icin dolayli bir imparatorluguz ama yine de bir imparatorluguz Bu dogruysa amacimiz bir rakiple savasmak degil emperyal konumumuzu korumak ve emperyal duzeni saglamaktir Politik aktivist Noam Chomsky de Riza Uretimi Kitle Iletisim Araclarinin Ekonomi Politigi nde istisnaciligin ve emperyalizmin inkarinin sistematik bir propaganda stratejisinin sonucu oldugunu fikir uretmenin sonucu oldugunu savunuyor surec diger ulkelerde uzun suredir anlatiliyor Thorton emperyalizm olaylarin kendilerinin tanimindan cok bir dizi olaya tepki veren duygunun adidir Somurgelestirmenin analistler ve analojiler buldugu yerde emperyalizm haclilarla lehte ve aleyhte mucadele etmelidir Siyaset teorisyeni Michael Walzer ABD nin dunyadaki rolunu aciklamak icin hegemonya teriminin imparatorluktan daha iyi oldugunu savunuyor Siyaset bilimcisi Robert Keohane United i tanimlamak icin imparatorluk kelimesinin kullanilmasinin dengeli ve incelikli bir analize yardimci olmadigini soyledigini kabul ediyor ABD devletlerin hegemonyasi 2001 den beri Emmanuel Todd ABD nin statusunu uzun sure elinde tutamayacagini varsayiyor Ona gore ABD sinirli kaynaklara bagli olarak dunya capinda hegemonik bir guc Bunun yerine ABD Avrupa Birligi Cin Rusya vb ile birlikte baslica bolgesel guclerden biri haline gelecek Todd un Imparatorluktan Sonra G John Ikenberry Fransizca husnukuruntu nobeti ile yazildigini buldu Daniel Nexon ve Thomas Wright gibi diger siyaset bilimciler her iki terimin de Amerika Birlesik Devletleri nin dis iliskilerini munhasiran tanimlamadigini iddia ediyor ABD ayni anda bir imparatorluk ve hegemonik bir guc olabilir ve olmustur ABD dis iliskilerindeki genel egilimin emperyal kontrol bicimlerinden uzaklastigini iddia ediyorlar Amerikan medyasi ve kultur emperyalizmiMcDonald s Sankt Peterburg Russia Amerikan emperyalizminin uzun sureden beri medya boyutu medya emperyalizmi ve kulturel boyutu kulturel emperyalizm vardir Kitle Iletisimi ve Amerikan Imparatorlugunda Herbert I Schiller kitle iletisim araclarinin ve kultur endustrisinin Amerikan emperyalizmi icin onemini vurguladi her yeni elektronik gelismenin Amerikan etkisinin cevresini genislettigini ileri surerek ve endustriyel askeri ve kulturel olarak ifade edilen Amerikan gucunun dunya ve iletisim uzerindeki en guclu guc haline geldigini belirtmesinjn yani sira Birlesik Devletler in dunya gucunun genislemesinde belirleyici bir unsur haline geldigini soyledi Iletisim ve Kulturel Hakimiyet adli eserinde Schiller kulturel emperyalizmin ilk tanimini bir toplumu modern ABD merkezli dunya sistemine getiren sureclerin toplami ve onun egemen tabakasinin nasil kendisine cekildigi olarak sundu ve soyle acikladi Bir toplum istemin hakim merkezlerinin degerlerine ve yapilarina karsilik gelecek ve hatta onlari destekleyecek sekilde sosyal kurumlari sekillendirmeleri icin baski altina alindi zorlandi ve bazen rusvet verildi Schiller in kavram formulasyonunda kulturel emperyalizm Amerikan Imparatorlugu nun zorlayici ve ikna edici kurumlari ve bunlarin kapasiteleri ve bir Amerikan yasam bicimini diger ulkelerde herhangi bir etki karsiligi olmaksizin tesvik etmek ve evrensellestirmek anlamina gelir Schiller e gore kulturel emperyalizm toplumlari ABD nin yayilmaci kapitalist modeliyle butunlesmeleri icin baskiladi zorladi ve rusvet verdi ama ayni zamanda karsilikli rizayi kazanarak onlari cazibe ve yerli yoneticilerin ricasi ile ikna yoluyla bunyesine katti Kulturel emperyalizm uzerine yapilan yeni arastirmalar ABD ulusal guvenlik devletinin ABD dis politikasini ve askeri tesvik eden medya urunlerini dunya capinda yaymak icin medya sirketleriyle nasil ortaklik kurduguna isik tutuyor Tanner Mirrlees Hearts and Mines The US Empire s Culture Industry de ABD hukumeti ve medya sirketlerinin dunya sahnesinde farkli cikarlar pesinde kostugunu iddia etmek icin uzerine insa ettigini ilki ulusal guvenlik ve ikincisi kar saglar ancak yapisal ittifaklar ve aralarindaki sinerjik iliskiler Imparatorlugu yucelten kulturel ve eglence urunlerinin ortak uretimini ve kuresel akisini destekledigini belirtiyor Bazi arastirmacilar askeri ve kulturel emperyalizmin birbirine bagimli oldugunu iddia ediyor Imparatorlugun her savasi onu destekleyen bir kulture veya yasam tarzina dayaniyordu somurgecilik sonrasi teorinin kurucularindan biri olan Edward W Said soyle dedi Amerikan ozelligi fedakarligi ve firsati uzerinde israr eden soylem o kadar etkili oldu ki Amerika Birlesik Devletleri ndeki emperyalizm tarihte ve siyasette bir kelime veya ideoloji olarak Birlesik Devletler kulturuyle ilgili aciklamalarda yalnizca nadiren ve son zamanlarda ortaya cikti Ancak Kuzey Amerika da ve ozellikle Amerika Birlesik Devletleri nde emperyal siyaset ve kultur arasindaki baglanti sasirtici derecede dogrudandir Uluslararasi iliskiler akademisyeni David Rothkopf kulturel emperyalizmin kasitli bir siyasi veya askeri surec oldugu fikrine katilmamakta ve bunun yerine ekonomik kuresellesmenin masum sonucu oldugunu one surmektedir Dunyanin dort bir yanindaki Amerikali ve Batili olmayan pek cok tuketicinin gonullu olarak tuketmeyi tercih ettigi cok sayida Amerikali ve Batili fikir ve urune erisim imkani vardir Benzer bir analizde Matthew Fraser Amerikan yumusak gucu ve Amerika nin kuresel kulturel etkisi diger ulkeler ve bir butun olarak dunya icin iyi bir seydir dedi Tanner Mirrlees Matthew Fraser ve digerleri tarafindan Amerika nin kuresel kulturel etkisini desteklemek icin kullanilan yumusak guc soyleminin kulturel emperyalizm icin bir ozur dilemeyi onu rasyonalize etmenin bir yolunu onu inkar ederken temsil ettigini savunuyor Louis A Perez Jr 1898 savasi sirasinda kullanilan propagandaya bir ornek verir Geliyoruz Kuba geliyoruz seni ozgur kilmaya mecburuz Daglardan ovalardan ve ic denizlerden geliyoruz Ispanyollari kacirmak icin Tanri nin gazabiyla geliyorlar Geliyoruz Kuba geliyoruz simdi geliyoruz Buna karsilik Amerikan markalarina sahip diger bircok ulke bunlari kendi yerel kulturlerine dahil etti Bunun bir ornegi McDonald s in Avustralyali bir turevi olan ve kendine ozgu bir tarza sahip Maccas olabilir Amerikan emperyalizminde kadinin roluAmerika Birlesik Devletleri icinde kadinlar Amerikan emperyalizminin savunulmasinda cok onemli bir rol oynadilar Kadin orgutleri ve onde gelen kisiler Amerikan etkisinin denizasiri ulkelerde yayilmasini aktif olarak desteklediler ve tesvik ettiler ve emperyalizmi Amerikan degerlerini kulturunu ve medeniyetini diger uluslara yaymak icin bir firsat olarak gorduler Bu kadinlar Amerikan ideallerinin ustunlugune inaniyorlardi ve genellikle asagilik olarak algiladiklari insanlari yukseltmeyi ve egitmeyi gorevleri olarak goruyorlardi Kadinlar emperyalist politikalari destekleyerek demokrasiyi ve Bati daki ilerlemeyi Amerikan sinirlarinin otesine yaymayi amacliyordu onlarin ulke icindeki savunuculuklari emperyalizmi bir hayirseverlik misyonu olarak cerceveleyen bir anlati yaratti burada ABD nin rehberlik etme sorumlulugu vardi Ve bu diger uluslarin kaderini sekillendirdi Amerikan emperyalizmi doneminde kadinlar misyonerlik islerinde onemli bir rol oynadilar Misyoner toplumlar Hristiyanligi ve Batili degerleri yaymak amaciyla kadinlari Asya Afrika ve Pasifik basta olmak uzere dunyanin cesitli bolgelerine gondermistir Bu kadinlar kendilerini yerli halklari medenilestirmeye ve Hristiyanlastirmaya calisan kulturel ve dini donusumun temsilcileri olarak goruyorlardi Misyonerlik cabalari imparatorluk topraklarinda okullar kiliseler hastaneler ve yetimhaneler kurmak kadinlar bu kurumlar araciligiyla yerel halkin yasamini iyilestirmeyi egitim saglik ve sosyal hizmetler sunmayi amacladi Calismalari Hristiyanligin ve Bati degerlerinin yayilmasinin karsilastiklari kafir nufusu yukseltip donusturecegine inandiklarindan dini ve emperyalist motifleri ic ice gecirdi Kadinlar Amerikan emperyalizmi doneminde emperyal topraklardaki egitimsel ve sosyal reform girisimlerinde cok onemli bir rol oynadilar Yerli halklarin yasamlarini iyilestirmeyi amaclayan okullar hastaneler ve yetimhaneler kurdular ustunlugune olan inanci ve yerli kulturleri Amerikan normlarina asimile etme arzusunu yansitan girisimler yaptilar Kadinlar ayrica Amerikan ilerleme ve medeniyet idealleriyle uyumlu egitim saglik ve sosyal hizmetler saglamaya calistilar ve Bati egitimini tesvik ederek ve sosyal reformlar getirerek emperyal topraklarda karsilastiklari insanlarin yasamlarini ve geleceklerini sekillendirmeyi umdular Kadinlar kendilerini donusumun aracilari olarak gorduklerinden ve yerli uygulamalari iyilestirilmeye ve yukseltilmeye ihtiyac duyanlar olarak gorduklerinden bu cabalar genellikle Bati kulturel normlarinin empoze edilmesini gerektirdi Kadinlar Amerikan emperyalizmi doneminde hemsire tip pratisyenleri ve saglik calisanlari olarak da onemli roller oynadilar Ozellikle ve sonraki Amerikan isgalleri sirasinda kadinlar hem Amerikan hem de yerel askerlere saglik hizmetleri sagladilar ve isgal altindaki bolgelerde halk sagligi kosullarini iyilestirmek icin calistilar Bu kadinlar yaralilarin bakiminda hastaliklarin yayilmasinin onlenmesinde ve catismalardan etkilenen topluluklara tibbi yardim saglanmasinda hayati bir rol oynadilar Hemsire ve tip pratisyenleri olarak calismalari imparatorluk topraklarinda saglik altyapisinin kurulmasina ve halk sagliginin iyilestirilmesine katkida bulundu Bu kadinlar genellikle zorlu kosullarda yorulmadan calistilar ve kendilerini catismalardan etkilenenlerin iyiligine ve iyilesmesine adadilar Bazi kadinlar Amerikan emperyalizmini desteklerken digerleri anti emperyalist hareketlere aktif olarak katildi ve yayilmaci politikalara karsi olduklarini ifade ettiler Sufrajetler ve ilerici aktivistler de dahil olmak uzere kadinlar ABD nin emperyalist uygulamalarini elestirdiler Yurtdisinda demokrasi ve uygarligin diger halklara baski ve yoluyla saglanabilecegi fikrine meydan okudular Bu kadinlar tum uluslar icin kendi kaderini tayin etme egemenlik ve esitlik ilkelerine inaniyorlardi Gercek ilerleme ve adaletin baskalarina boyun egdirilerek saglanamayacagini savundular Bu kadinlar emperyalizme karsi seslerini yukselterek kuresel adalet ve esitlik vizyonunu desteklemeye calistilar Nihayetinde kadin aktivizmi Amerikan emperyalizmine meydan okumada ve onu sekillendirmede onemli bir rol oynadi Tarih boyunca kadin aktivistler ABD yayilmaciliginin nedenlerini ve sonuclarini sorgulayarak anti emperyalist hareketlerin on saflarinda yer aldilar Kadin orgutleri ve onde gelen isimler emperyalizmin adaletsizliklerine karsi seslerini yukselttiler barisi insan haklarini esitligi ve halklarin kendi kaderini tayin hakkini savundular Marjinallestirilmis topluluklar uzerindeki orantisiz etkinin altini cizerek emperyalist uygulamalarin dogasinda var olan somuru ve baskiyi elestirdiler Kadin aktivistler Amerikan egemenligine meydan okumak ve kuresel dayanismayi tesvik etmek icin ulusotesi ittifaklar kurarak sinirlarin otesinde isbirligi yapti Kadinlar sosyal ve politik aktivizme katilarak emperyalizmin daha incelikli bir sekilde anlasilmasina katkida bulundular emperyalizmin karmasikliklarini aciga cikardilar ve imparatorlugun etik sonuclari uzerine diyalogu tesvik ettiler PropagandaABD Soguk Savas ve emperyalizm doneminde cocuklari kullanmaktan cekinmemistir Ornegin 10 yasindaki Amerikali Samantha Smith ilk baslatanin ve bir atom bombasini kullanan tek ulkenin ABD olmasina karsin Yuri Andropov a nukleer savastan korktugunu anlatan bir mektup yazmistir Ayrica bakinizAmerikanizm Kagittan kaplan Kizilderili soykirimi Soguk Savas Irak Direnisi 51 eyalet ABD nin isledigi savas suclari Amerikan Hegemonyasi Yesil emperyalizmKaynakca Carson Thomas Bonk Mary 1999 Gale ABD ekonomi tarihi ansiklopedisi ss 467 469 ISBN 978 0 7876 3888 7 Xypolia Ilia 2022 ABD Dis Politikasinda Insan Haklari Emperyalizm ve Yolsuzluk Palgrave Macmillan yayinlari doi 10 1007 978 3 030 99815 8 ISBN 978 3 030 99815 8 13 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Subat 2024 Bryne Alex 30 Mart 2017 Evet ABD nin bir imparatorlugu var ve Virgin Adalari nda hala var Konusma Ingilizce Erisim tarihi 2 Subat 2019 Lindsay Ivo H Daalder ve James M 30 Kasim 2001 17 Kasim 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Emperyalizm Kapitalizmin En Yuksek Asamasi PDF Kurtulus Cephesi Eris Yayinlari 2003 17 Haziran 2012 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 11 Eylul 2012 Lens Sidney Zinn Howard 2003 Amerikan Imparatorlugunun Olusumu Londra Pluto Press ISBN 0 7453 2100 3 Alan James A Jr Haziran 1978 Amerikan Emperyalizmi En Kotu Bolum i Neredeyse Her Kitap The American Historical Review 83 3 644 668 doi 10 2307 1861842 JSTOR 1861842 University c Stanford Stanford California Beyond Vietnam Martin Luther King Jr Arastirma ve Egitim Enstitusu 10 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Mayis 2019 Irak taki savas neden Buyuk Petrol icin verildi CNN Ingilizce 19 Mart 2013 8 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mayis 2019 ABD terore karsi savas yarim milyondan fazla insani oldurdu study www aljazeer com 18 Haziran 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Temmuz 2023 Decolonization and the Global Reach Amerikan Yuzyili ABD Tarihi II Amerikan Yawp courses lumenlearning com 5 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Nisan 2019 Amerika Birlesik Devletleri Kong Senato Dis Iliskiler Komitesi Hawaii nin ilhaki Zorunlu Davis 55 Kongre 2 oturum S Temsilcisi 681 Washington D C G P O 1898 Basim a b Perez Louis A 1898 Savasi Tarih ve Tarih Yaziminda Amerika Birlesik Devletleri ve Kuba Chapel Hill University of North Carolina 1998 Yazdir USATODAY com Amerikan emperyalizmi label USA Today 1 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Temmuz 2023 Meinig Donald W 1993 Amerika nin Sekillendirilmesi 500 Yillik Tarih Uzerine Cografi Bir Perspektif Cilt 2 Kita Amerikasi 1800 1867 Yale University Press s 22 23 170 196 516 517 ISBN 0 300 05658 3 Buchanan Pat 1999 Imparatorluk Degil Cumhuriyet Amerika nin Kaderini Geri Almak Washington DC Regnery Yayincilik s 165 ISBN 0 89526 272 X Bilinmeyen parametre yazar link gormezden gelindi yardim Schmitt Eric 23 Aralik 1991 work eski soguk savasci gelecegi as up for grabs html Washington Is Basinda Eski Soguk Savasci Gelecegi Kazanilabilir Olarak Goruyor url degerini kontrol edin yardim The New York Times tr US Erisim tarihi 22 Ocak 2020 KB1 bakim Tanimlanamayan dil link Edward Hallett Carr The Twenty Years Crisis 1919 1939 An Introduction to Study of International Relations 1939 Sayfa 435 Emmanuel Todd Imparatorluktan Sonra The Breakdown of the American Order 2001 tr Delogu C Jon New York Columbia University Press 2003 Ikenberry G John 2004 international 20040301fareviewessay v83n2 ikenberry html Imparatorlugun Yanilsamalari Yeni Amerikan Duzenini Tanimlamak url degerini kontrol edin yardim Disisleri 83 2 144 154 doi 10 2307 20033908 JSTOR 20033908 Erisim tarihi 22 Ocak 2020 olu kirik baglanti Nexon Daniel H Wright Thomas 2007 Amerikan Imparatorlugu Tartismasinda Neler Tehlikede Amerikan Siyaset Bilimi Incelemesi 2 253 271 doi 10 1017 S0003055407070220 Sayfa 266 267 Mirrlees Tanner 2015 ABD Bugun Imparatorluk ve Iletisim Herbert I Schiller i Yeniden Ziyaret Etmek Iletisimin Ekonomi Politigi 2 3 3 27 22 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Temmuz 2023 Schiller Herbert 1969 Kitle Iletisimi ve Amerikan Imparatorlugu 1 bas Boston Beacon Press ss 206 207 Schiller Herbert 1969 Communication ve Kulturel Hakimiyet Boston M E Sharp s 9 ISBN 9780807061756 Mirrlees Tanner 2015 U S Bugun Imparatorluk ve Iletisim Herbert I Schiller i Yeniden Ziyaret Etmek Iletisimin Ekonomi Politigi s 6 22 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Temmuz 2023 Mirrlees Tanner 2016 Kalpler ve Madenler ABD Imparatorlugunun Kultur Endustrisi 1 bas Vancouver British Columbia Universitesi Yayinlari ISBN 9780774830157 Said Edward Kultur ve Emperyalizm York Universitesi nde konusma Toronto Subat 10 1993 17 Eylul 2001 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Subat 2006 Gecersiz olu url olu yardim Rothkopf David rothkopf html Kulturel Emperyalizme Ovgu 19 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Foreign Policy Sayi 107 Yaz 1997 s 38 53 Fraser Matthew 2005 Kitlelerin Dikkatini Dagitma Silahlari Yumusak Guc ve Amerikan Imparatorlugu St Martin s Press Mirrlees Tanner 2006 Amerikan Yumusak Gucu veya Amerikan Kulturel Emperyalizmi Colin Mooers ed Yeni Emperyalistler Imparatorlugun Ideolojileri Oxford Bir Dunya Basini 198 228 Hikayemiz Macca s Hakkinda McDonald s AU mcdonalds com au 1 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Kasim 2016 Hoganson Kristin L Amerikan Erkekligi icin Mucadele Cinsiyet Politikalari Ispanyol Amerikan ve Filipin Amerikan Savaslarini Nasil Kiskirtti Yale Universitesi Yayinlari 2001 Choi Hyaeweol 2009 Gender ve Kore de Gorev Karsilasmalari Yeni Kadinlar Eski Yontemler Kaliforniya Universitesi Yayinlari Bashford Alison 2004 Imparatorluk Hijyeni Somurgecilik Milliyetcilik ve Halk Sagligi Uzerine Elestirel Bir Tarih Palgrave Macmillan Londra Brewster Claire 2005 Kadinlar ve Ispanyol Amerikan Bagimsizlik Savaslari Genel Bir Bakis Feminist Inceleme 79 20 35 doi 10 1057 palgrave fr 9400200 Cite Dergisi last Burgin ilk SN date 2016 title Beyaz Kadinlar Anti Emperyalist Feminizm ve ABD Kadin Kurtulus Hareketi Icinde Irkin Hikayesi journal Women s History Review cilt 25 sayi 5 pages 756 770 doi 10 1080 09612025 2015 1132980 s2cid 146480559 url http eprints whiterose ac uk 89616 2 BURGIN 20WHR 20Special 20Issue 20Aug 202015 pdf 19 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dis baglantilar