Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Domuzlar Körfezi Çıkarması, 1961 yılında ABD´nin desteğini arkasına alan sürgündeki Kübalıların, Fidel Castro rejimini yıkmak için gerçekleştirdikleri başarısız işgal girişimi. Adını, çıkarmanın yapıldığı körfez olan Playa Giron'dan almıştır.
| Domuzlar Körfezi çıkarması | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Soğuk Savaş | |||||||||
 | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Küba |  ABD  | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
Fidel Castro José Ramón Fernández Juan Almeida Bosque Che Guevara Raul Castro Efigenio Ameijeiras |  John F. Kennedy | ||||||||
| Çatışan birlikler | |||||||||
 Küba Devrimci Silahlı Kuvvetleri | 2506. Tugay CIA | ||||||||
| Güçler | |||||||||
| 25,000 Küba Ordusu 200,000 milis 9,000 silahlı polis | 1,500 asker 8 B-26 bombardıman uçağı | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
| Küba Ordusu: 176 ölü 300+ yaralı | 118 ölü 360 yaralı 1,202 esir | ||||||||
Nedenleri
Kübalı devrimci Fidel Castro, ABD'nin desteklediğiBatista diktatörlüğünü 1959'da devirdiği zaman, ülkedeki tüm kumarhane ve genelevleri kapattı, ekonomiyi millileştirdi. Bu, mafya ile United Fruit Company, ITT, Shell gibi birçok çokuluslu ve ABD şirketini çok kârlı bir birliktelikten yoksun bıraktı. ABD cephesinde ise, en iyi arkadaşı ve iş adamı Charles Rebozo ve diğerleri üzerinden mafyayla uzun zamandan beri bağlar kurmuş olan Başkan Yardımcısı Richard Nixon, CIA ile birlikte Castro'yu saf dışı bırakmak için gizli planlar yapmaya başladı. Bu planlardan başkan Eisenhower'ın da haberi bulunmaktaydı.Nixon'ın yerine John Fitzgerald Kennedy (JFK) başkan seçilince, hakkında ciddi endişe duyduğu Domuzlar Körfezi'nden Küba'yı işgal etme operasyonunu devraldı.
İşgal
İşgal öncesi durum
Küba silahlı kuvvetlerinin durumu
Küba hükûmetinin savaş planı tartışmaya açıktır. Küba devlet arşivlerinde Fidel Castro’nun stratejiyi belirlediğinden bahsedilir. Merkezde Santa Clara’daki ordu birliklerinin başında Binbaşı Juan Almeida vardı. Önceden Fidel Castro’nun özel muhafız birliğine komuta eden Orlando Rodriguez Puerta Matanzas’daki birliklerden sorumluydu. Efigenio Ameijeiras Devrimci Ulusal Polis teşkilatının başındaydı. Ramiro Valdes ise İçişleri Bakanıydı.
Küba silahlı kuvvetleri arasındaki Sovyet danışmanlar
Küba’da daha çok Doğu Bloku ülkelerinden gelen danışmanlar bulunmaktaydı. Bu danışmanlar özellikle II. Dünya Savaşı sırasında Sovyet Ordularında bulunmuş ve savaşmış kişilerdi. Bunlardan en tanınanları İspanya İç Savaşı'nda da savaşmış olan İspanyol komünist lider Francisco Ciutat de Miguel, Enrique Lister ve Alberto Bayo idi. Ayrıca iki Sovyet gizli servisi KGB albayı ve ’un bu dönemde adada olduğu bilinmektedir.
Küba’daki direniş
Küba Devriminin 1959 yılı Ocak ayının başında başarı kazanmasından sonra özellikle Escambray Dağlarında karşı-devrimci silahlı gruplar bulunuyordu. Bu gruplara karşı verilen savaş 1965 yılına dek sürmüştür. Domuzlar Körfezi Çıkarması döneminde CIA bu grupları desteklese de işgal planının bir parçası değillerdi.
İşgal öncesi saldırılar
Havaalanlarına saldırı (15 Nisan)
15 Nisan 1961 günü sabah saatlerinde sekiz Douglas B-26B Invader bombardıman uçağı üç grup halinde havalanarak Havana ve Santiago de Cuba’daki havaalanlarına saldırdı. B-26 uçakları CIA tarafından özel olarak hazırlanmış ve Küba hükûmetine ait Küba Hava Kuvvetleri renklerine boyanmıştı. Uçaklar bombaların yanı sıra roket ve makinalı tüfeklerle donatılmıştır. Uçaklar Nikaragua’daki Puerto Cabezas üssünden havalandıktan sonra adaya saldıracaktır. Saldırı sonucu sınırlı sayıda yerdeki uçak hasar görecek, buna karşılık olarak yerden açılan uçaksavar ateşi uçaklara hasar verse de bunları düşüremeyecektir.
Saldırılardan hemen sonra Küba Dışişleri Bakanı Raul Roa Birleşmiş Milletlerde saldırıdan ötürü ABD’yi suçlayacaktır. Birleşmiş Milletlerdeki ABD temsilcisi Adlai Stevenson ABD silahlı kuvvetlerinin hiçbir şekilde böyle bir saldırıya karışmadıklarını iddia etse de saldırıyı gerçekleştiren uçakların Miami’deki askeri havaalanında çekilmiş fotoğraflarıyla yüzleştirilince geri adım atacaktır. Bu yüzleşmeden sonra ABD Başkanı Kennedy, doğrudan ABD müdahalesi anlamına gelecek olan ve CIA tarafından önceden planlanan diğer hava saldırılarını iptal etmek zorunda kalacaktır.
Savaş provası(16 Nisan)
16 Nisan günü Merardo Leon, Jose Leon ve 14 arkadaşı Las Villas eyaletindeki Las Deilicias’da silahlı ayaklanma başlatsalar da başarılı olamayacak ve sadece dördü kurtulacaktır. 17 Nisanda ise Castro’ya karşı kırdaki direnişin lideri (Osvaldo Ramirez) Aromas de Velazquez’de yakalanacak ve derhal idam edilecektir. CIA çıkarmayla uğraştığı sırada bu ayaklanma girişimlerinden haberdar değildir.
16 Nisan günü ise CIA destekli 2506.Tugay olarak adlandırılan çıkarma birlikleri yola çıkar. Nikaragua’dan yola çıkan filo beş adet 2400 ton ağırlığındaki ticari gemiden oluşur. Dört tanesi; Houston, Río Escondido, Caribe ve Atlántico 1400 asker ve mühimmat taşırken, beşinci gemi Lake Charles destek birlikleri ve malzemelerini taşımaktadır. Gemiler Liberya bandıralı olarak adaya yaklaşır. Gemiler gözle görülemeyecek uzaklıktan Birleşik Devletler destroyerleri USS Bache, USS Beale, USS Conway, USS Cony, USS Eaton, USS Murray, USS Waller tarafından korunmakta ve takip edilmektedir. Cayman Adalarında ise bir görev kuvveti oluşturulmuş ve USS Essex uçak gemisi hazır halde bekletilmiştir. Ayrıca burada USS Hank, USS John W. Weeks, USS Purdy, USS Wren destroyerleriyle USS Cobbler ve USS Threadfin denizaltıları da hazır beklemektedir.
İşgal
İşgal günü (17 Nisan)
17 Nisan günü gece yarısı iki CIA çıkarma gemisi Blagar ve Barbara J Küba'nın güney sahilindeki Domuzlar Körfezine (Bahia de Cochinos) girdi. Gemilerde CIA operasyon subaylarının yanı sıra balıkadam ekipleri ve bomba uzmanları bulunmaktaydı. Bu gemileri dört ticari yük gemisi (Houston, Río Escondido, Caribe, Atlántico) izliyordu. Gemilerde kendilerine 2506.Tugay diyen toplam 1300 silahlı Kübalı sürgün asker bulunmaktaydı. Gemilerde ve çıkarma gemilerinde çok sayıda mühimmatın yanı sıra tanklar da bulunmaktaydı. Saat 01:00 sularında operasyonun komuta merkezini oluşturan Blagar gemisi sahile çıkış operasyonunu başlatır. Önce balıkadamlar botlarla olmak üzere diğer askerler küçük çıkarma gemileriyle kumsala çıkmaya başlarlar. Çıkarma işlemi motor aksaklıkları ve görülmeyen mercan kayalıklarının engel olması sebebiyle başarıyla yürütülemez. Sahilde devriye gezen yaklaşık 50 sayıdaki Kübalı milis radyoyla Küba Silahlı Kuvvetlerine haber vererek alarm verilmesini sağlayacaklardır. Sahile ilk çıkan düzenli birlikler karşısında ilk olarak bu milisler çatışmaya başlar milislerin direnişi 2 saatten fazla sürer daha fazla direnemeyen milisler güvenli bölgeye çekilir.
Sabah 06.30' gelindiğinde Küba Hava Kuvvetlerine bağlı Sea Fury, B-26 ve T-33 jetleri hala Kübalı sürgün askerleri indirmekte olan çıkarma gemilerine saldırıya başlar. Saat 06.50'ye gelindiğinde Larga Plajının 8 km güneyinde Houston gemisi hava saldırısından ötürü ağır hasar alacak ve gemi kaptanı Luis Morse gemiyi bilinçli bir şekilde karaya oturtur. Gemiden 270 asker karaya çıkmış olsa da 180 asker ya boğulmuş ya da karaya çıkamamıştır. Saat 07.00'de ise Kübalı sürgünlere ait iki adet B-26 uçağı Küba sahil güvenlik gemisi El Baire'yi Pines Adası yakınlarında batırır. Bu uçaklar daha sonra sahile gelen Küba Silahlı Kuvvetlerine bağlı piyade askerlerine saldırmak ve çıkarma yapan gemilere hava desteği sağlamak üzere Domuzlar Körfezi'ne doğru uçarlar. Saat 07.30'da ise Kübalı sürgünlere ait beş adet C-46 ve bir adet C-54 nakliye uçağı sayesinde 177 paraşütçü Kübalı sürgün askeri çıkarma bölgesinin üzerinde paraşütle atlayarak operasyona dahil olur. Paraşütle atılan ağır ekipman ve silahların bir kısmı bataklığa düştüğü için bu birlik esas amacı olan çıkarma bölgesine gelen anayolu kapatma görevini başaramayacaktır. Ancak buna rağmen çıkarma bölgesine gelen yollarda önemli mevziler iki gün boyunca bu birlikler ve destek birliklerince tutulacaktır. Saat 09:00 sıralarından diğer bölgelerden gelmekte olan Küba askerî birlikleri ve milisler Covadonga ve Yaguaramas’a ulaştı. Gün boyunca bölgeye tank ve zırhlı birlikler de kamyonlar ve tırlarla sevk edildi. 09:30 sularında ise Sea Fury ile T-33 hava saldırısına maruz kalan Rio Escondido güverteye isabet eden füzelerden dolayı havaya uçacak ve batacaktır.
Havada savaş uçaklarının savaşı sürerken öğlene doğru Matanzas Harp Okulu öğrencilerinden oluşan birlikler Palpite’yi yeniden ele geçirecek ve Larga sahiline doğru ilerlemeye başlayacaktır. Ancak bu birliklere özellikle sürgün birliklerine ait B-26 bombardıman uçakları büyük zayiat verdirecektir. Hava kararırken diğer Küba birlikleri de Covadonga’dan güneye, San Blas’a doğru ve Cienfuegos’da Giron’a doğru ilerlemektedir. Ancak bu birlikler ağır silahlar ve zırhlı birlik desteğinden yoksundur. Gün boyunca sürgün birliklerine ait üç adet B-26 bombardıman uçağı Küba Hava Kuvvetlerine bağlı T-33 savaş uçaklarınca düşürülmüştür. Savaş pilotlarından bir tanesi bölgedeki ABD savaş gemisi USS Murray tarafından kurtarılacak, iki tanesi ise Nikaragua topraklarına zorunlu iniş yapacaktır. Akşama doğru saat 16:00’da Fidel Castro bölgeye bizzat gelerek cephe komutanı olarak atanan Jose Ramon Fernandez’e katılır. Gece saat 21:00’de San Antonio de Los Baños Havaalanına üç adet B-26 tarafından yapılan saldırı başarısız olur. Yoğun uçaksavar ateşi ve kötü hava bu görevin başarısızlıkla sonuçlanmasına yol açar.
Çıkarma günü +1 (18 Nisan)
Sabah 10:30 sularında zırhlı birliklerin desteğiyle ilerleyen Kübalı asker ve milisler Larga sahilini ele geçirdi. Sürgün kuvvetleri Giron tarafında doğru çekildi. Gün içinde sürgün kuvvetleri Covadonga ve Yaguaramas yolları üzerinden San Blas’a çekildiler. Bu süre zarfında Castro ve Fernandez cepheyi oraya kaydırmışlardı. Akşam 17:00 sıralarında sürgünlere ait altı B-26 bombardıman uçağı bölgeye destek getiren konvoya saldırdı ve ağır zayiat verdirdi. Saldırıyı gerçekleştiren altı pilottan ikisi CIA görevlisidir. Cepheye asker ve zırhlı birlikleri taşıyan konvoy daha sonra yeniden yola devam edecek ve Punta Perdiz’e ulaşacaktır.
Çıkarma günü +2 (19 Nisan)
Sürgünlerin gerçekleştireceği son hava saldırısı beş B-26 bombardıman uçağı tarafından icra edildi. Uçaklardan dördü CIA personelince kullanılıyordu. Küba Hava Kuvvetlerine bağlı bir Sea Fury ve iki T-33 uçağı bombardıman uçaklarından iki tanesini düşürecektir. Düşen uçaklarda dört CIA görevlisi hayatını kaybedecektir. Diğer yandan çıkarma birliklerine mühimmat sağlamak üzere yola çıkan C-46 uçaklarından bir tanesi sürgünler tarafından işgal edilen Giron havaalanına inerek hem silah ve mühimmat ikmali yapar hem de daha önceden uçağı düşürülen bir sürgün pilotu alarak geri döner. Virginia Jet Filosu'na bağlı Douglas A-4 Skyhawk jetleri ise ABD bayrakları ve işaretleri sökülmüş bir şekilde muharebe bölgesinin üzerinden geçerek hem sürgünlere moral destek sağlıyor hem de Kübalılara gözdağı vermeye çalışıyordu. Bu jetler doğrudan savaşa dahil olmamışlardır. Hava desteği olmayan ve mühimmatı hızla tükenen 2506. Tugay birlikleri kendilerine doğru hızla yaklaşan Küba topçusu, zırhlı birlikleri ve kara ordusu karşısında ilk çıkarma bölgesine doğru çekilirler. Gecenin karanlığından yararlanarak yenilmekte olan sürgünleri alabilmek için körfeze giren USS Santiago ve USS Murray savaş gemileri ise karadan açılan tank ateşi karşısında geri çekilmek zorunda kalırlar.
Çıkarma günü +3 (20 Nisan)
19 Nisan-22 Nisan arasında Douglas A-4 Skyhawk jetleri savaşla ilgili istihbarat toplamak üzere sayısız uçuş gerçekleştirecektir. Cayman Adalarında konuşlu USS Shangri-La uçak gemisine bağlı uçaklar da sayısız keşif uçuşu yapacaktır. 21 Nisan günü ise artık kesin yenilgiye uğramış olan sürgün birliklerinin kılıç artıklarını aramak üzere körfez ve civarını tarayan USS Conway, USS Cony savaş gemileri ve USS Threadfin denizaltısı 30 civarında sürgünü kurtarırlar.
Savaş esirleri
Savaşın ilk günlerinde ele geçen 18 Nisan 1961’de 7 Kübalı sürgün savaşçı ve iki CIA görevlisi (Angus McNair ve Howard Andersen) Pinar del Rio’da infaz edilecektir.
Kübalı sürgün savaşçılarının 1204 tanesi ele geçecektir. Savaş esirleri Havana’ya getirilir. Esirlerin iadesine yönelik görüşmeler verimsiz kalacaktır. 8 Eylül 1961’de 14 savaş esiri Domuzlar Körfezi Çıkarmasından önce Küba’ya gizli şekilde girmek ve adam öldürmek suçlarıyla suçlanırlar. 5 tanesi idam cezasına çarptırılacak, 9 tanesi de 30 yıl hapse mahkûm edilecekti. 29 Mart 1962’de ise 1179 savaş esiri vatan hainliğinden mahkemeye sevk edilir. 7 Nisan 1962’de tümü suçlu bulunup 30 yıla mahkûm edilir. 14 Nisan 1962’de yaralı ve hasta olan 60 tanesi serbest bırakılacak ve ABD’ye gitmelerine izin verilecektir. 21 Aralık 1962 tarihinde ise Küba Başbakanı Fidel Castro ile Amerikalı avukat James B. Donovan arasında esirlere dair bir anlaşma imzalanır. 1113 savaş esiri, özel kuruluşlar tarafından toplanan 53 milyon dolar değerinde gıda ve ilaç karşılığında salıverilecektir. 24 Aralık 1962 günü bazı mahkûmlar Miami’ye uçacak, diğerleri de Africa Pilot isimli gemiyle ayrılır, ayrıca sürgünlerin ailelerinden ayrılmak isteyen 1000 kadar Kübalı da ABD’ye gidecektir. 29 Aralık 1962 günü ABD Başkanı John Kennedy 2506.Tugay gazilerini Miami Florida’da yapılan Orange Bowl amerikan futbol kupa maçından önce yapılan kutlamalarda resmen karşılayacaktır. Burada yaptığı konuşmada Kennedy, Castro'nun "ülkeyi yönettiğini ancak halkını yönetemediğini" iddia ederek, 2506. Tugayın sancağının Kübalı sürgünlere "özgür" Havana'da geri verileceğini bildirmiştir.
Sonuç
Domuzlar Körfezi olayından sonra da ABD ile Küba arasında ilan edilmemiş savaş hali sürecektir. 1961 yılında ABD Mongoose (Firavunfaresi) Operasyonu adlı harekâtı başlatarak adayı işgal planlarını hayata geçirmeye çalışacak, bunun üzerine Küba Sovyetler Birliğinden işgale karşı savunmak amacıyla füze savunması isteyince Küba Füze Krizi patlak verecektir. Ayrıca CIA, Fidel Castro'yu öldürmek için çok sayıda girişimde bulunacaktır.
Siyasi sonuçlar
Başarısız çıkarma girişimi Kennedy yönetimini küçük düşürecek, Castro yönetimini ise ABD’nin ilerideki müdahale girişimlerine karşı tedbirli olmaya itecektir. CIA yönetimindeki Allen Dulles ve ekibi görevden alınmıştır. ABD yönetimini darbeyle olan bağları uzun süre gizli tutulacaktır. 1961 Ağustosunda OAS örgütünün Uruguay’daki toplantısına katılan dönemin Küba Ekonomi Bakanı Ernesto Che Guevara Beyaz Saray’da görev yapan genç sekreter Richard Goodwin aracılığıyla Kennedy’e bir not gönderir: “Domuzlar Körfezi için teşekkürler. Çıkarmadan önce devrim zayıftı. Şimdi her zamankinden daha güçlü.”
İşgalin mirası
Çıkarma ile ilgili yapılan değerlendirmelerde Domuzlar Körfezinden sonra Castro’nun daha popüler olduğu ve adada uyguladığı ekonomik siyasete olan desteğin arttığı belirtilir. Castro, ilk B-26 bombardımanlarından sonra Küba Devriminin Marksist-Leninist olduğunu açıklayacaktır. Çıkarma girişiminden sonra Küba Sovyetler Birliği ile yakınlaşacak ve bir buçuk yıl sonra Küba Füze Krizi yaşanacaktır. Castro iktidara geldiğinden sonra hep teorik düzeyde olan ABD işgal tehdidinin gerçekleşebildiğini gördüğünden dolayı ülke güvenliğini sağlamak için füzelerin adada konuşlanmasına müsaade edecektir. Küba’da hala halkın olası bir işgale hazırlıklı olması için “Ulusal Savunma Günü” kapsamında tatbikatlar yapılmaktadır.
Zaferin anısına Domuzlar Körfezi Nişanı verilmeye başlanmıştır. İlk nişan uzaya çıkan ilk insan olan Sovyet kozmonot Yuri Gagarin'e verilmiştir.
Domuzlar Körfezinde mağlup olan sürgün Kübalılar ise CIA ve ABD Ordusuna bağlı kalacaklardır. Vietnam Savaşında görev yapan 6 albay, 19 yarbay bu askerlerdendir, ayrıca çoğu ABD’de kirli işlere bulaşacaktır. Watergate Skandalına adı karışanlar arasında eski 2506.Tugay üyeleri de bulunmaktadır.
Popüler kültüre etkileri
Domuzlar Körfezi Çıkarması Hollywood yapımı 2006 tarihli Kirli Sırlar filmine konu olmuştur. Popüler video oyunu Call of Duty: Black Ops'da da bu konu işlenmiştir. 2003 yapımı 100 Yılın İtirafları adlı belgeselde işlenmektedir. Ayrıca Oliver Stone'un yönetmenliğini yaptığı JFK filminde de konuya birçok gönderme vardır.
Günümüzde Playa Giron
Çıkarma sırasında küçük bir köy olan Giron bugün oldukça gelişmiştir. Şu sıralarda bölgede oturanlardan çok azı çıkarma zamanındandır. Giron’un etrafındaki anayollarda o dönemde hayatını kaybedenlere ait anıtlara rastlamak mümkündür. Çıkarma sonrasında sürgün Kübalıların teslim olmalarını gösteren çok sayıda büyük sokak resmi bulunmaktadır. Giron’un girişinde ise Fidel Castro’nun Domuzlar Körfezi ile ilgil söylediği ünlü sözü olan “Yanki emperyalizminin ilk yenilgisi” yazılıdır. Ayrıca çıkarmanın yapıldığı yerde küçük bir müzede çıkarma anına ait resim, fotoğraf, haritalar savaşta hayatını kaybedenlerin fotoğrafları sergilenmektedir. Müzenin bahçesinde ise savaşta kullanılan uçak ve ekipman sergilenmektedir. Küba’nın çeşitli yerlerinde de ABD tarafından finanse edilen paralı askerlerin yenildiği afişler sıklıkla görülebilir.
Kaynakça
- ^ a b FRUS X, documents 19, 24, 35, 245, 271.
- ^ "Havana'daki ABD Elçisi Earl E.T. Smith ile Batista arasındaki ilişki için bakınız". 23 Ocak 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Temmuz 2009.
- ^ "Bugünkü Chiquita markasının öncülü olan firma özellikle Latin Amerika'da çok yaygın bir şekilde ve adeta bir devlet gibi örgütlenmiştir.Latin Amerikalı yazarlar Eduardo Galeano, Gabriel García Márquez ve Pablo Neruda eserlerinde şirketi yermişlerdir". 25 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2009.
- ^ "Nixon ile Rebozo arasında çok samimi ilişkiler vardı ancak Küba göçmeni olan Rebozo'nun doğrudan çıkarma planlarına katıldığına dair bilgi yoktur 10 Mayıs 1998 Washington Post". 26 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Temmuz 2009.
- ^ . 16 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2009.
- ^ "İngilizce Wikipedia Bay of Pigs Invasion maddesi". 30 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2009.
- ^ Latin Amerika Havacılık Tarihi Derneği sayfası[]
- ^ "New York Times haberi 17 Nisan 1961". 24 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Temmuz 2009.
- ^ Rodriguez, Juan Carlos. 1999. Bay of Pigs and the CIA. Ocean Press Melbourne.
- ^ Ferrer, Edward, 1982, Operation Puma: The Air Battle of the Bay of Pigs, International Aviation Consultants
- ^ . 27 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2009.
- ^ Lynch, Grayston, 2000, Decision for Disaster: Betrayal at the Bay of Pigs, Potomac Books
- ^ Wyden, Peter, 1979, Bay of Pigs - The Untold Story. Simon and Schuster, New York,
- ^ "ABD Dışişleri Bakanlığı arşivleri". 26 Eylül 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Temmuz 2009.
- ^ Corzo, Pedro, 2003, Cuba Cronología de la lucha contra el totalitarismo, Ediciones Memorias, Miami
- ^ Szulc, Tad, 1986, Fidel - A Critical Portrait, Hutchinson,
- ^ Johnson, Haynes, 1964, The Bay of Pigs: The Leaders' Story of Brigade 2506, New York,
- ^ http://www.jfklibrary.org/Historical+Resources/JFK+in+History/JFK+and+the+Bay+of+Pigs.htm 3 Ağustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde . JFK Library
- ^ Richard Fagen, Cubans in Exile,Stanford University Press, 1968
- ^ "sürgün Kübalılara ait internet sitesi". 8 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Temmuz 2009.
- ^ Krizin sonunda Sovyet ve ABD'nin uzlaştığı maddeler arasında ABD'nin Küba'yı işgal etmekten vazgeçmesi de yer almaktadır.
- ^ "İngilizce Vikipedi Operation Mongoose maddesi". 1 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2009.
- ^ Anderson, Jon Lee ,1997, Che Guevara: Una vida revolucionaria, Barcelona, Anagrama
- ^ Gagarin’in nişan alması ile ilgili haber 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 24 Nisan 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ Fernandez, Jose Ramon, 2001, Playa Giron/Bay of Pigs: Washington's First Military Defeat in the Americas, Pathfinder
İlgili Filmler
- 'Thirteen Days', (2000) Başlangıç 11 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . F-8 Crusader'in keşif uçuşu 22 Kasım 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Domuzlar Korfezi Cikarmasi 1961 yilinda ABD nin destegini arkasina alan surgundeki Kubalilarin Fidel Castro rejimini yikmak icin gerceklestirdikleri basarisiz isgal girisimi Adini cikarmanin yapildigi korfez olan Playa Giron dan almistir Domuzlar Korfezi cikarmasiSoguk SavasTarih17 19 Nisan 1961BolgeDomuzlar Korfezi Kuba nin guney kiyilariSebepKuba DevrimiSonucKesin Kuba zaferiTaraflar Kuba ABDKomutanlar ve liderlerFidel Castro Jose Ramon Fernandez Juan Almeida Bosque Che Guevara Raul Castro Efigenio AmeijeirasJohn F KennedyCatisan birliklerKuba Devrimci Silahli Kuvvetleri2506 Tugay CIAGucler25 000 Kuba Ordusu 200 000 milis 9 000 silahli polis1 500 asker 8 B 26 bombardiman ucagiKayiplarKuba Ordusu 176 olu 300 yarali118 olu 360 yarali 1 202 esirNedenleriKubali devrimci Fidel Castro ABD nin destekledigiBatista diktatorlugunu 1959 da devirdigi zaman ulkedeki tum kumarhane ve genelevleri kapatti ekonomiyi millilestirdi Bu mafya ile United Fruit Company ITT Shell gibi bircok cokuluslu ve ABD sirketini cok karli bir birliktelikten yoksun birakti ABD cephesinde ise en iyi arkadasi ve is adami Charles Rebozo ve digerleri uzerinden mafyayla uzun zamandan beri baglar kurmus olan Baskan Yardimcisi Richard Nixon CIA ile birlikte Castro yu saf disi birakmak icin gizli planlar yapmaya basladi Bu planlardan baskan Eisenhower in da haberi bulunmaktaydi Nixon in yerine John Fitzgerald Kennedy JFK baskan secilince hakkinda ciddi endise duydugu Domuzlar Korfezi nden Kuba yi isgal etme operasyonunu devraldi IsgalIsgal oncesi durum Kuba silahli kuvvetlerinin durumu Kuba hukumetinin savas plani tartismaya aciktir Kuba devlet arsivlerinde Fidel Castro nun stratejiyi belirlediginden bahsedilir Merkezde Santa Clara daki ordu birliklerinin basinda Binbasi Juan Almeida vardi Onceden Fidel Castro nun ozel muhafiz birligine komuta eden Orlando Rodriguez Puerta Matanzas daki birliklerden sorumluydu Efigenio Ameijeiras Devrimci Ulusal Polis teskilatinin basindaydi Ramiro Valdes ise Icisleri Bakaniydi Kuba silahli kuvvetleri arasindaki Sovyet danismanlar Kuba da daha cok Dogu Bloku ulkelerinden gelen danismanlar bulunmaktaydi Bu danismanlar ozellikle II Dunya Savasi sirasinda Sovyet Ordularinda bulunmus ve savasmis kisilerdi Bunlardan en taninanlari Ispanya Ic Savasi nda da savasmis olan Ispanyol komunist lider Francisco Ciutat de Miguel Enrique Lister ve Alberto Bayo idi Ayrica iki Sovyet gizli servisi KGB albayi ve un bu donemde adada oldugu bilinmektedir Kuba daki direnis Kuba Devriminin 1959 yili Ocak ayinin basinda basari kazanmasindan sonra ozellikle Escambray Daglarinda karsi devrimci silahli gruplar bulunuyordu Bu gruplara karsi verilen savas 1965 yilina dek surmustur Domuzlar Korfezi Cikarmasi doneminde CIA bu gruplari desteklese de isgal planinin bir parcasi degillerdi Isgal oncesi saldirilar Havaalanlarina saldiri 15 Nisan 15 Nisan 1961 gunu sabah saatlerinde sekiz Douglas B 26B Invader bombardiman ucagi uc grup halinde havalanarak Havana ve Santiago de Cuba daki havaalanlarina saldirdi B 26 ucaklari CIA tarafindan ozel olarak hazirlanmis ve Kuba hukumetine ait Kuba Hava Kuvvetleri renklerine boyanmisti Ucaklar bombalarin yani sira roket ve makinali tufeklerle donatilmistir Ucaklar Nikaragua daki Puerto Cabezas ussunden havalandiktan sonra adaya saldiracaktir Saldiri sonucu sinirli sayida yerdeki ucak hasar gorecek buna karsilik olarak yerden acilan ucaksavar atesi ucaklara hasar verse de bunlari dusuremeyecektir Saldirilardan hemen sonra Kuba Disisleri Bakani Raul Roa Birlesmis Milletlerde saldiridan oturu ABD yi suclayacaktir Birlesmis Milletlerdeki ABD temsilcisi Adlai Stevenson ABD silahli kuvvetlerinin hicbir sekilde boyle bir saldiriya karismadiklarini iddia etse de saldiriyi gerceklestiren ucaklarin Miami deki askeri havaalaninda cekilmis fotograflariyla yuzlestirilince geri adim atacaktir Bu yuzlesmeden sonra ABD Baskani Kennedy dogrudan ABD mudahalesi anlamina gelecek olan ve CIA tarafindan onceden planlanan diger hava saldirilarini iptal etmek zorunda kalacaktir Savas provasi 16 Nisan 16 Nisan gunu Merardo Leon Jose Leon ve 14 arkadasi Las Villas eyaletindeki Las Deilicias da silahli ayaklanma baslatsalar da basarili olamayacak ve sadece dordu kurtulacaktir 17 Nisanda ise Castro ya karsi kirdaki direnisin lideri Osvaldo Ramirez Aromas de Velazquez de yakalanacak ve derhal idam edilecektir CIA cikarmayla ugrastigi sirada bu ayaklanma girisimlerinden haberdar degildir 16 Nisan gunu ise CIA destekli 2506 Tugay olarak adlandirilan cikarma birlikleri yola cikar Nikaragua dan yola cikan filo bes adet 2400 ton agirligindaki ticari gemiden olusur Dort tanesi Houston Rio Escondido Caribe ve Atlantico 1400 asker ve muhimmat tasirken besinci gemi Lake Charles destek birlikleri ve malzemelerini tasimaktadir Gemiler Liberya bandirali olarak adaya yaklasir Gemiler gozle gorulemeyecek uzakliktan Birlesik Devletler destroyerleri USS Bache USS Beale USS Conway USS Cony USS Eaton USS Murray USS Waller tarafindan korunmakta ve takip edilmektedir Cayman Adalarinda ise bir gorev kuvveti olusturulmus ve USS Essex ucak gemisi hazir halde bekletilmistir Ayrica burada USS Hank USS John W Weeks USS Purdy USS Wren destroyerleriyle USS Cobbler ve USS Threadfin denizaltilari da hazir beklemektedir Isgal Isgal gunu 17 Nisan 17 Nisan gunu gece yarisi iki CIA cikarma gemisi Blagar ve Barbara J Kuba nin guney sahilindeki Domuzlar Korfezine Bahia de Cochinos girdi Gemilerde CIA operasyon subaylarinin yani sira balikadam ekipleri ve bomba uzmanlari bulunmaktaydi Bu gemileri dort ticari yuk gemisi Houston Rio Escondido Caribe Atlantico izliyordu Gemilerde kendilerine 2506 Tugay diyen toplam 1300 silahli Kubali surgun asker bulunmaktaydi Gemilerde ve cikarma gemilerinde cok sayida muhimmatin yani sira tanklar da bulunmaktaydi Saat 01 00 sularinda operasyonun komuta merkezini olusturan Blagar gemisi sahile cikis operasyonunu baslatir Once balikadamlar botlarla olmak uzere diger askerler kucuk cikarma gemileriyle kumsala cikmaya baslarlar Cikarma islemi motor aksakliklari ve gorulmeyen mercan kayaliklarinin engel olmasi sebebiyle basariyla yurutulemez Sahilde devriye gezen yaklasik 50 sayidaki Kubali milis radyoyla Kuba Silahli Kuvvetlerine haber vererek alarm verilmesini saglayacaklardir Sahile ilk cikan duzenli birlikler karsisinda ilk olarak bu milisler catismaya baslar milislerin direnisi 2 saatten fazla surer daha fazla direnemeyen milisler guvenli bolgeye cekilir Sabah 06 30 gelindiginde Kuba Hava Kuvvetlerine bagli Sea Fury B 26 ve T 33 jetleri hala Kubali surgun askerleri indirmekte olan cikarma gemilerine saldiriya baslar Saat 06 50 ye gelindiginde Larga Plajinin 8 km guneyinde Houston gemisi hava saldirisindan oturu agir hasar alacak ve gemi kaptani Luis Morse gemiyi bilincli bir sekilde karaya oturtur Gemiden 270 asker karaya cikmis olsa da 180 asker ya bogulmus ya da karaya cikamamistir Saat 07 00 de ise Kubali surgunlere ait iki adet B 26 ucagi Kuba sahil guvenlik gemisi El Baire yi Pines Adasi yakinlarinda batirir Bu ucaklar daha sonra sahile gelen Kuba Silahli Kuvvetlerine bagli piyade askerlerine saldirmak ve cikarma yapan gemilere hava destegi saglamak uzere Domuzlar Korfezi ne dogru ucarlar Saat 07 30 da ise Kubali surgunlere ait bes adet C 46 ve bir adet C 54 nakliye ucagi sayesinde 177 parasutcu Kubali surgun askeri cikarma bolgesinin uzerinde parasutle atlayarak operasyona dahil olur Parasutle atilan agir ekipman ve silahlarin bir kismi batakliga dustugu icin bu birlik esas amaci olan cikarma bolgesine gelen anayolu kapatma gorevini basaramayacaktir Ancak buna ragmen cikarma bolgesine gelen yollarda onemli mevziler iki gun boyunca bu birlikler ve destek birliklerince tutulacaktir Saat 09 00 siralarindan diger bolgelerden gelmekte olan Kuba askeri birlikleri ve milisler Covadonga ve Yaguaramas a ulasti Gun boyunca bolgeye tank ve zirhli birlikler de kamyonlar ve tirlarla sevk edildi 09 30 sularinda ise Sea Fury ile T 33 hava saldirisina maruz kalan Rio Escondido guverteye isabet eden fuzelerden dolayi havaya ucacak ve batacaktir Havada savas ucaklarinin savasi surerken oglene dogru Matanzas Harp Okulu ogrencilerinden olusan birlikler Palpite yi yeniden ele gecirecek ve Larga sahiline dogru ilerlemeye baslayacaktir Ancak bu birliklere ozellikle surgun birliklerine ait B 26 bombardiman ucaklari buyuk zayiat verdirecektir Hava kararirken diger Kuba birlikleri de Covadonga dan guneye San Blas a dogru ve Cienfuegos da Giron a dogru ilerlemektedir Ancak bu birlikler agir silahlar ve zirhli birlik desteginden yoksundur Gun boyunca surgun birliklerine ait uc adet B 26 bombardiman ucagi Kuba Hava Kuvvetlerine bagli T 33 savas ucaklarinca dusurulmustur Savas pilotlarindan bir tanesi bolgedeki ABD savas gemisi USS Murray tarafindan kurtarilacak iki tanesi ise Nikaragua topraklarina zorunlu inis yapacaktir Aksama dogru saat 16 00 da Fidel Castro bolgeye bizzat gelerek cephe komutani olarak atanan Jose Ramon Fernandez e katilir Gece saat 21 00 de San Antonio de Los Banos Havaalanina uc adet B 26 tarafindan yapilan saldiri basarisiz olur Yogun ucaksavar atesi ve kotu hava bu gorevin basarisizlikla sonuclanmasina yol acar Cikarma gunu 1 18 Nisan Sabah 10 30 sularinda zirhli birliklerin destegiyle ilerleyen Kubali asker ve milisler Larga sahilini ele gecirdi Surgun kuvvetleri Giron tarafinda dogru cekildi Gun icinde surgun kuvvetleri Covadonga ve Yaguaramas yollari uzerinden San Blas a cekildiler Bu sure zarfinda Castro ve Fernandez cepheyi oraya kaydirmislardi Aksam 17 00 siralarinda surgunlere ait alti B 26 bombardiman ucagi bolgeye destek getiren konvoya saldirdi ve agir zayiat verdirdi Saldiriyi gerceklestiren alti pilottan ikisi CIA gorevlisidir Cepheye asker ve zirhli birlikleri tasiyan konvoy daha sonra yeniden yola devam edecek ve Punta Perdiz e ulasacaktir Cikarma gunu 2 19 Nisan Surgunlerin gerceklestirecegi son hava saldirisi bes B 26 bombardiman ucagi tarafindan icra edildi Ucaklardan dordu CIA personelince kullaniliyordu Kuba Hava Kuvvetlerine bagli bir Sea Fury ve iki T 33 ucagi bombardiman ucaklarindan iki tanesini dusurecektir Dusen ucaklarda dort CIA gorevlisi hayatini kaybedecektir Diger yandan cikarma birliklerine muhimmat saglamak uzere yola cikan C 46 ucaklarindan bir tanesi surgunler tarafindan isgal edilen Giron havaalanina inerek hem silah ve muhimmat ikmali yapar hem de daha onceden ucagi dusurulen bir surgun pilotu alarak geri doner Virginia Jet Filosu na bagli Douglas A 4 Skyhawk jetleri ise ABD bayraklari ve isaretleri sokulmus bir sekilde muharebe bolgesinin uzerinden gecerek hem surgunlere moral destek sagliyor hem de Kubalilara gozdagi vermeye calisiyordu Bu jetler dogrudan savasa dahil olmamislardir Hava destegi olmayan ve muhimmati hizla tukenen 2506 Tugay birlikleri kendilerine dogru hizla yaklasan Kuba topcusu zirhli birlikleri ve kara ordusu karsisinda ilk cikarma bolgesine dogru cekilirler Gecenin karanligindan yararlanarak yenilmekte olan surgunleri alabilmek icin korfeze giren USS Santiago ve USS Murray savas gemileri ise karadan acilan tank atesi karsisinda geri cekilmek zorunda kalirlar Cikarma gunu 3 20 Nisan 19 Nisan 22 Nisan arasinda Douglas A 4 Skyhawk jetleri savasla ilgili istihbarat toplamak uzere sayisiz ucus gerceklestirecektir Cayman Adalarinda konuslu USS Shangri La ucak gemisine bagli ucaklar da sayisiz kesif ucusu yapacaktir 21 Nisan gunu ise artik kesin yenilgiye ugramis olan surgun birliklerinin kilic artiklarini aramak uzere korfez ve civarini tarayan USS Conway USS Cony savas gemileri ve USS Threadfin denizaltisi 30 civarinda surgunu kurtarirlar Savas esirleri Savasin ilk gunlerinde ele gecen 18 Nisan 1961 de 7 Kubali surgun savasci ve iki CIA gorevlisi Angus McNair ve Howard Andersen Pinar del Rio da infaz edilecektir Kubali surgun savascilarinin 1204 tanesi ele gececektir Savas esirleri Havana ya getirilir Esirlerin iadesine yonelik gorusmeler verimsiz kalacaktir 8 Eylul 1961 de 14 savas esiri Domuzlar Korfezi Cikarmasindan once Kuba ya gizli sekilde girmek ve adam oldurmek suclariyla suclanirlar 5 tanesi idam cezasina carptirilacak 9 tanesi de 30 yil hapse mahkum edilecekti 29 Mart 1962 de ise 1179 savas esiri vatan hainliginden mahkemeye sevk edilir 7 Nisan 1962 de tumu suclu bulunup 30 yila mahkum edilir 14 Nisan 1962 de yarali ve hasta olan 60 tanesi serbest birakilacak ve ABD ye gitmelerine izin verilecektir 21 Aralik 1962 tarihinde ise Kuba Basbakani Fidel Castro ile Amerikali avukat James B Donovan arasinda esirlere dair bir anlasma imzalanir 1113 savas esiri ozel kuruluslar tarafindan toplanan 53 milyon dolar degerinde gida ve ilac karsiliginda saliverilecektir 24 Aralik 1962 gunu bazi mahkumlar Miami ye ucacak digerleri de Africa Pilot isimli gemiyle ayrilir ayrica surgunlerin ailelerinden ayrilmak isteyen 1000 kadar Kubali da ABD ye gidecektir 29 Aralik 1962 gunu ABD Baskani John Kennedy 2506 Tugay gazilerini Miami Florida da yapilan Orange Bowl amerikan futbol kupa macindan once yapilan kutlamalarda resmen karsilayacaktir Burada yaptigi konusmada Kennedy Castro nun ulkeyi yonettigini ancak halkini yonetemedigini iddia ederek 2506 Tugayin sancaginin Kubali surgunlere ozgur Havana da geri verilecegini bildirmistir SonucDomuzlar Korfezindeki basarisizliktan sonra ABD yonetiminin baslattigi Operation Mongoose ile ilgili bir toplanti notu Domuzlar Korfezi olayindan sonra da ABD ile Kuba arasinda ilan edilmemis savas hali surecektir 1961 yilinda ABD Mongoose Firavunfaresi Operasyonu adli harekati baslatarak adayi isgal planlarini hayata gecirmeye calisacak bunun uzerine Kuba Sovyetler Birliginden isgale karsi savunmak amaciyla fuze savunmasi isteyince Kuba Fuze Krizi patlak verecektir Ayrica CIA Fidel Castro yu oldurmek icin cok sayida girisimde bulunacaktir Siyasi sonuclar Basarisiz cikarma girisimi Kennedy yonetimini kucuk dusurecek Castro yonetimini ise ABD nin ilerideki mudahale girisimlerine karsi tedbirli olmaya itecektir CIA yonetimindeki Allen Dulles ve ekibi gorevden alinmistir ABD yonetimini darbeyle olan baglari uzun sure gizli tutulacaktir 1961 Agustosunda OAS orgutunun Uruguay daki toplantisina katilan donemin Kuba Ekonomi Bakani Ernesto Che Guevara Beyaz Saray da gorev yapan genc sekreter Richard Goodwin araciligiyla Kennedy e bir not gonderir Domuzlar Korfezi icin tesekkurler Cikarmadan once devrim zayifti Simdi her zamankinden daha guclu Isgalin mirasi Cikarma ile ilgili yapilan degerlendirmelerde Domuzlar Korfezinden sonra Castro nun daha populer oldugu ve adada uyguladigi ekonomik siyasete olan destegin arttigi belirtilir Castro ilk B 26 bombardimanlarindan sonra Kuba Devriminin Marksist Leninist oldugunu aciklayacaktir Cikarma girisiminden sonra Kuba Sovyetler Birligi ile yakinlasacak ve bir bucuk yil sonra Kuba Fuze Krizi yasanacaktir Castro iktidara geldiginden sonra hep teorik duzeyde olan ABD isgal tehdidinin gerceklesebildigini gordugunden dolayi ulke guvenligini saglamak icin fuzelerin adada konuslanmasina musaade edecektir Kuba da hala halkin olasi bir isgale hazirlikli olmasi icin Ulusal Savunma Gunu kapsaminda tatbikatlar yapilmaktadir Zaferin anisina Domuzlar Korfezi Nisani verilmeye baslanmistir Ilk nisan uzaya cikan ilk insan olan Sovyet kozmonot Yuri Gagarin e verilmistir Domuzlar Korfezinde maglup olan surgun Kubalilar ise CIA ve ABD Ordusuna bagli kalacaklardir Vietnam Savasinda gorev yapan 6 albay 19 yarbay bu askerlerdendir ayrica cogu ABD de kirli islere bulasacaktir Watergate Skandalina adi karisanlar arasinda eski 2506 Tugay uyeleri de bulunmaktadir Populer kulture etkileriGiron muzesinde sergilenen bir Sea Fury savas ucagi Domuzlar Korfezi Cikarmasi Hollywood yapimi 2006 tarihli Kirli Sirlar filmine konu olmustur Populer video oyunu Call of Duty Black Ops da da bu konu islenmistir 2003 yapimi 100 Yilin Itiraflari adli belgeselde islenmektedir Ayrica Oliver Stone un yonetmenligini yaptigi JFK filminde de konuya bircok gonderme vardir Gunumuzde Playa GironCikarma sirasinda kucuk bir koy olan Giron bugun oldukca gelismistir Su siralarda bolgede oturanlardan cok azi cikarma zamanindandir Giron un etrafindaki anayollarda o donemde hayatini kaybedenlere ait anitlara rastlamak mumkundur Cikarma sonrasinda surgun Kubalilarin teslim olmalarini gosteren cok sayida buyuk sokak resmi bulunmaktadir Giron un girisinde ise Fidel Castro nun Domuzlar Korfezi ile ilgil soyledigi unlu sozu olan Yanki emperyalizminin ilk yenilgisi yazilidir Ayrica cikarmanin yapildigi yerde kucuk bir muzede cikarma anina ait resim fotograf haritalar savasta hayatini kaybedenlerin fotograflari sergilenmektedir Muzenin bahcesinde ise savasta kullanilan ucak ve ekipman sergilenmektedir Kuba nin cesitli yerlerinde de ABD tarafindan finanse edilen parali askerlerin yenildigi afisler siklikla gorulebilir Kaynakca a b FRUS X documents 19 24 35 245 271 Havana daki ABD Elcisi Earl E T Smith ile Batista arasindaki iliski icin bakiniz 23 Ocak 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Temmuz 2009 Bugunku Chiquita markasinin onculu olan firma ozellikle Latin Amerika da cok yaygin bir sekilde ve adeta bir devlet gibi orgutlenmistir Latin Amerikali yazarlar Eduardo Galeano Gabriel Garcia Marquez ve Pablo Neruda eserlerinde sirketi yermislerdir 25 Subat 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Temmuz 2009 Nixon ile Rebozo arasinda cok samimi iliskiler vardi ancak Kuba gocmeni olan Rebozo nun dogrudan cikarma planlarina katildigina dair bilgi yoktur 10 Mayis 1998 Washington Post 26 Temmuz 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Temmuz 2009 16 Ocak 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Temmuz 2009 Ingilizce Wikipedia Bay of Pigs Invasion maddesi 30 Mayis 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Temmuz 2009 Latin Amerika Havacilik Tarihi Dernegi sayfasi olu kirik baglanti New York Times haberi 17 Nisan 1961 24 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Temmuz 2009 Rodriguez Juan Carlos 1999 Bay of Pigs and the CIA Ocean Press Melbourne ISBN 1 875284 98 2 Ferrer Edward 1982 Operation Puma The Air Battle of the Bay of Pigs International Aviation Consultants ISBN 0 9609000 0 4 27 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Temmuz 2009 Lynch Grayston 2000 Decision for Disaster Betrayal at the Bay of Pigs Potomac Books ISBN 1 57488 237 6 Wyden Peter 1979 Bay of Pigs The Untold Story Simon and Schuster New York ISBN 0 671 24006 4 ABD Disisleri Bakanligi arsivleri 26 Eylul 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Temmuz 2009 Corzo Pedro 2003 Cuba Cronologia de la lucha contra el totalitarismo Ediciones Memorias Miami ISBN 1 890829 24 2 Szulc Tad 1986 Fidel A Critical Portrait Hutchinson ISBN 0 09 172602 6 Johnson Haynes 1964 The Bay of Pigs The Leaders Story of Brigade 2506 New York ISBN 0 393 04263 4 http www jfklibrary org Historical Resources JFK in History JFK and the Bay of Pigs htm 3 Agustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde JFK Library Richard Fagen Cubans in Exile Stanford University Press 1968 ISBN 978 0 8047 0673 5 surgun Kubalilara ait internet sitesi 8 Temmuz 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Temmuz 2009 Krizin sonunda Sovyet ve ABD nin uzlastigi maddeler arasinda ABD nin Kuba yi isgal etmekten vazgecmesi de yer almaktadir Ingilizce Vikipedi Operation Mongoose maddesi 1 Eylul 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Temmuz 2009 Anderson Jon Lee 1997 Che Guevara Una vida revolucionaria Barcelona Anagrama ISBN 84 339 2572 5 Gagarin in nisan almasi ile ilgili haber 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde 24 Nisan 2010 tarihinde erisilmistir Fernandez Jose Ramon 2001 Playa Giron Bay of Pigs Washington s First Military Defeat in the Americas Pathfinder ISBN 978 0 87348 925 6Ilgili Filmler Thirteen Days 2000 Baslangic 11 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde F 8 Crusader in kesif ucusu 22 Kasim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ayrica bakinizKuba Istihbarat Teskilati Timur Gaydar