Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Fidel Alejandro Castro Ruz (
söylenişi) (13 Ağustos 1926, Mayarí - 25 Kasım 2016, Havana), Kübalı Marksist-Leninist devrimci ve Küba Devrimi'nin önderi. Yaşamı boyunca ve ölümünden sonra çeşitli liderler ve muhalif kesimlerce diktatör olarak da nitelendirilmiştir. Devrim sonrasında, 1959-76 arasında Küba başbakanlığı, 1976-2008 arasında da Küba devlet başkanlığı yaptı. 1961 ile 2011 yılları arasında da Küba Komünist Partisi Birinci Sekreterliği görevini yürüttü. Uluslararası alanda ise 1979-1983 ve 2006-2008 yılları arasında Bağlantısızlar Hareketi'nin Genel Sekreterliğini yaptı. Lakabı İspanyolcada At anlamına gelen "El Caballo"dur.
| El Comandante Fidel Castro | |
|---|---|
 | |
| 1950'lerde Castro | |
| Küba Komünist Partisi Birinci Sekreteri | |
| Görev süresi Temmuz 1961 - 19 Nisan 2011 | |
| Yerine gelen | Raúl Castro |
| 15. Küba Devlet Başkanı | |
| Görev süresi 2 Aralık 1976 - 18 Şubat 2008 | |
| Başkan Yardımcısı | Raúl Castro |
| Yerine geldiği | Osvaldo Dorticós Torrado |
| Yerine gelen | Raúl Castro |
| 16. | |
| Görev süresi 16 Şubat 1959 - 24 Şubat 2008 | |
| Başkan | Manuel Urrutia Lleó Osvaldo Dorticós Torrado Kendisi |
| Yerine geldiği | |
| Yerine gelen | Raúl Castro |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Fidel Alejandro Castro Ruz 13 Ağustos 1926 Mayarí, Küba |
| Ölüm | 25 Kasım 2016 (90 yaşında) Havana, Küba |
| Partisi | Küba Komünist Partisi |
| Evlilik(ler) | (1948–1955) Dalia Soto del Valle (1980–2016) |
| Çocuk(lar) | Fidel Ángel Castro Diaz-Balart Alexis Castro-Soto Alejandro Castro-Soto Antonio Castro-Soto Angel Castro-Soto Alex Castro-Soto Jorge Angel Castro Francisca Pupo |
| Bitirdiği okul | Havana Üniversitesi |
| Mesleği | Avukat |
| Dini | Yok, Marksist-Leninist ateizm |
| İmzası |  |
Yaşamı
Gençliği
Orta hâlli İspanyol göçmeni Ángel Castro y Argiz'in (1875-1956), aşçısı Lina Ruz González'den (Ángel Castro y Argiz'in ilk evliliğinin sona ermesinden sonra nikahlandılar) evlilik dışı doğan beş çocuğundan ikincisidir.İspanya'nın kuzeybatısındaki Galiçya'da dünyaya gelen babası Ángel Castro y Argiz, Küba Bağımsızlık Savaşı sırasında Küba'ya gelen İspanyol askerlerinden biriydi. Savaş bittikten sonra adadan ayrılmış ama kısa süre sonra Küba'ya dönmüştü. Ülkenin doğusundaki Oriente ilinde (1976'da lağvedildi) başarılı bir şeker kamışı yetiştiricisi olmuştu.
Fidel Castro, United Fruit Company'nin denetimi altındaki yoksul bir yöre olan Mayarí'de yetişti. Oriente ilinin merkezi Santiago'daki Katolik okullarında ve Havana'daki Cizvit lisesi Belén İlahiyat Okulu'nda öğrenim gördü. 1945'te eğitime başladığı Havana Üniversitesi'nden 1950'de hukuk doktoru olarak mezun oldu.
Öğrenciyken, 1947'de Dominik Cumhuriyeti'nde Rafael Trujillo'nun sağcı askerî cuntasına karşı başarısızlıkla sonuçlanan bir devrimci harekete ve 1948'de Bogotá'daki kent ayaklanmalarına katıldı. 1947'de Küba Halk Partisi'ne girdi. 1950-52 arasında avukatlık yaptıktan sonra Temsilciler Meclisi seçimleri için Küba Halk Partisi'nden adaylığını koydu. Ama 10 Mart 1952'de iktidardaki hükûmetini deviren Küba'nın eski başkanlarından General Fulgencio Batista seçimleri iptal etti.
Küba Devrimi
1953 başlarında Batista diktatörlüğünü yıkmak amacıyla küçük bir grup oluşturan Castro, 26 Temmuz'da Santiago'daki Moncada Kışlası'na 165 arkadaşıyla birlikte bir baskın düzenledi; ama başarısızlığa uğrayarak tutuklandı. 16 Ekim 1953'te Santiago'daki Küba Yüksek Mahkemesi'nde yapılan yargılamada 'Sayın yargıç siz beni mahkûm edin! Tarih beni haklı çıkaracaktır!' (La Historia Me Absolvera) cümlesiyle biten ünlü savunmasını yaptı. Mahkeme sonunda 16 yıla mahkûm oldu. Juventud Adasında 21 ay hapis yattıktan sonra Batista'nın emriyle cezasının geriye kalan bölümü bağışlandı.
1955'te Küba'dan ayrılarak Meksika'ya geçti ve 26 Temmuz Hareketi adlı yeni bir örgüt kurdu. İspanya İç Savaşı'na katılmış olan Kübalı Alberto Bayo'nun yönetiminde gerilla savaşı eğitimi gören örgüt üyeleri 2 Aralık 1956'da Granma yatıyla Küba'ya dönerek Oriente'de karaya çıktı. Burada hükûmet kuvvetleriyle girişilen çatışmalarda arkadaşlarının çoğunu yitiren Castro, aralarında kardeşi Raul Castro ve Ernesto Che Guevara'nın da bulunduğu 12 arkadaşıyla birlikte Oriente'nin güneybatısındaki Maestra Dağlarına çekildi. Bu dağlarda iki yıl boyunca Batista'nın kuvvetlerine karşı bir gerilla savaşı yürüttü. Giderek siyasi desteğini yitiren ve bir dizi askerî yenilgiye uğrayan Batista, 31 Aralık 1958'de Dominik Cumhuriyeti'ne kaçtı. Castro 1959'un ilk günlerinde Havana'ya girdi. Hukukçu Doktor Manuel Urrutia Leo devlet başkanlığına, Castro da başbakanlığa getirildi.
İktidar yılları
Castro hükûmeti, ilk olarak fiyatları ve kiraları düşürdü. Ardından köklü bir toprak reformu başlattı. 40 hektarı geçen toprak bedelleri 20 yılda ödenmek üzere kamulaştırıldı ve halk çiftlikleri olarak işletilmeye başlandı. Önceleri Castro'ya karşı çıkmakla beraber 1959'a doğru gerilla hareketini desteklemeye başlayan Küba Sosyalist Halk Partisi (PSP), Castro ile ilişkilerini geliştirerek etkili bir konum kazandı. Bu durumdan tedirgin olan 'nın toprak reformunun ertelenmesi yönündeki baskıları üzerine Castro istifa etti; ama halkın yoğun tepkisi karşısında , görevinden çekilmek zorunda kaldı. Yerine getirilirken Castro yeniden başbakan oldu.
Bu sırada toprakların kamulaştırılmasından zarar gören ABD şirketlerinin baskısıyla ABD hükûmeti, Küba'ya karşı ekonomik ambargo uygulamaya başladı. Ekonomisi tek ürüne dayalı bir ülke olan Küba, öteden beri ABD'ye sattığı şekeri SSCB'ye satmaya başladı. ABD şirketlerinin elindeki rafineriler, şeker karşılığında SSCB'den alınan ham petrolü işlemeyi reddedince Castro bu rafinerileri devletleştirdi. Bu gelişme ABD ile Küba'nın arasını daha da açtı. Devrimden sonra ABD'ye kaçan ve John F. Kennedy yönetiminden silah ve mali destek sağlayan Kübalıların Nisan 1961'de giriştiği Domuzlar Körfezi Çıkarması başarısızlıkla sonuçlandı. Castro, çıkarmanın ardından yayımladığı Havana Bildirisi ile ilk kez Küba'nın sosyalist politikalar izleyeceğini dünyaya duyurdu. 1962'de SSCB'nin Küba'ya balistik füzeler yerleştirmesi ve John F. Kennedy'nin Küba'yı deniz ablukasına almasıyla dünya bir nükleer savaşın eşiğine geldi. Bunalım; ancak ABD'nin Küba'da hükûmeti devirmek için artık girişimde bulunmayacağına söz vermesi ve SSCB'nin Türkiye'deki Amerikan füze rampalarının kaldırılması karşılığında nükleer silahlarını Küba'dan geri çekmeyi kabul etmesiyle atlatılabildi. Bununla birlikte Merkezi İstihbarat Örgütü (CIA) Castro'ya yönelik suikast planları hazırlamayı sürdürdü.
Kruşçev'in Küba Bunalımı sırasında ödün verdiğini öne süren Castro, 1968'e değin bağımsız sosyalist bir politika izledi. Güney ve Orta Amerika ile Afrika'daki devrimleri destekleyici bir tutum aldı. Aynı dönemde Bağlantısızlar Hareketi'nin önderlerinden biri durumuna geldi. 1968'den sonra SSCB ile ilişkilerin düzelmesi doğrultusunda başlayan askeri ve ekonomik yakınlaşma süreci içinde SSCB'ye dönük bir dış politika izledi. 1975'te Angola'daki iç savaş sırasında Angola Halk Kurtuluş Cephesi'ni (MPLA) desteklemek amacıyla Kübalı askerler gönderdi. Bunu Etiyopya ve başka ülkelere gönderilen Kübalı askerler izledi. 1980'lerde Küba'nın yurt dışındaki asker sayısı 40 bine ulaştı.
1961'de Küba Sosyalist Halk Partisi ile birleşme sonucu ortaya çıkan Birleşmiş Sosyalist Devrim Partisi'nin (1965'ten sonra Küba Komünist Partisi) genel sekreterliğini üstlenen Castro, ülke içinde çok yönlü ve kapsamlı politikalar uygulamaya başladı. Okuma yazma seferberliği sonunda okuryazarlık oranı %90'ın üzerine çıktı. Yeni okullar açılarak eğitim olanakları yaygınlaştırıldı. Zenginlik kaynaklarının, ulusal gelirin ve sağlık hizmetlerinin dağılımında köklü değişiklikler gerçekleştirildi. İşsizlik büyük ölçüde ortadan kaldırılırken herkese çalışma yükümlülüğü getirildi. Bütün bunlara karşın tek ürüne dayalı (şeker) Küba ekonomisini dönüştürme yönündeki çabalar başarılı sonuçlar vermediğinden 1970'lerin ortasından başlayarak önemli sıkıntılar yaşanmaya başladı. Bu nedenle SSCB'nin mali desteği büyük önem kazandı.SSCB'nin Küba üzerindeki kuvvetli etkisinin bir başka sonucu da Ernesto Che Guavara'nın SSCB'nin uluslararası çıkarlarına aykırı bir şekilde giriştiği bir takım eylemlerinin engellenmesi olmuştur. SSCB'nin yoğun baskılarından bunalan Che, Küba'da daha fazla kalmayı gereksiz görerek çeşitli uluslararası eylemlere girişmiş ve bu süreç onun Bolivya'da öldürülmesiyle son bulmuştur.
Küba'da 1959'dan sonra ilk kez yerel seçimlerin yapıldığı ve devlet yapısında yeni düzenlemelerin geliştirildiği 1976'da Devlet Konseyi ve Bakanlar Kurulu başkanlığını üstlenen Castro, güçlü ve merkezi bürokrasiye dayanarak toplumsal ve ekonomik yaşamdaki yönlendirici rolünü sürdürdü. Devlet ve parti organlarında eski mücadele arkadaşlarına ağırlık verdi. Silahlı kuvvetlerden sorumlu devlet bakanı olan kardeşi Raul Castro, giderek ikinci adam konumu kazandı. SSCB ve Doğu Avrupa'nın sosyalist ülkelerinde 1980'lerin sonlarında ortaya çıkan demokratikleşme ve piyasa ekonomisine yönelme süreci karşısında Küba yönetimi, sosyalizmin Marksist-Leninist yorumuna bağlılığını sürdürdü. 1989'da Fidel Castro'nun yakın çevresindeki ordu komutanlarının karıştığı yolsuzlukların ortaya çıkarılması yönetimi ciddi biçimde sarstı. Öte yandan SSCB'yle ticaret hacminin gitgide küçülmesi ve Sovyet yardımlarının ortadan kalkması kısa sürede Küba ekonomisi üzerindeki etkilerini göstermeye başladı.
Sağlık durumu, görevden ayrılışı ve ölümü
Fidel Castro 31 Temmuz 2006 tarihinde sağlık problemleri nedeniyle yetkilerini geçici olarak başkan yardımcısı ve kardeşi Raúl Castro'ya devretti. 19 Şubat 2008'de de, bir açıklama yaparak, 1976 yılından beri yürütmekte olduğu Küba'nın en yüksek yönetim organı olan Devlet Konseyi Başkanlığı görevini bıraktığını açıklamıştır. Görevden ayrıldıktan sonra Yoldaş Fidel'in düşünceleri adıyla yazdığı makalelerde gündemdeki önemli olayları yorumlamıştır. 25 Kasım 2016 tarihinde Fidel Castro, uzun süredir muzdarip olduğu çoklu organ yetmezliğine yenik düşerek hayatını kaybetmiştir. Vasiyeti üzerine cenazesi 27 Kasım'da yakılmıştır.
İdeolojisi
Castro, kendini bir "Sosyalist, Marksist ve Leninist" olarak tanımladı. Bir Marksist olarak, Küba'yı yabancı emperyalizm etkisindeki kapitalist bir devletten sosyalist topluma çevirmeyi amaçlıyordu.
Kişisel hayatı
Castro yoğun çalışma saatleriyle tanınıyordu, genellikle sadece 3 ya da 4'te yatıyordu. Bu erken saatleri yabancı diplomatlarla tanışmayı, yorgun olacaklarına ve müzakerelerde üstünlük kazanabileceğine inanarak tercih etti.Ernest Hemingway'i en sevdiği yazar olarak tanımlar ve okumayı severdi, ancak müzikle ilgilenmedi. Bir spor hayranı olarak zamanının çoğunu formda kalmaya çalışarak düzenli egzersiz yaparak geçirdi. Gastronomi, şarap ve viskilere büyük ilgi gösterdi. Castro'nun ömrü boyunca silah sevgisi vardı ve şehirden ziyade kırsal kesimde yaşamayı severdi.
Fidel Castro'nun dini inançları tartışma konusu olmuştur; doğduğunda vaftiz edildi ve bir Roma Katoliği olarak büyüdü, ama kendini ateist olarak tanımladı. Ayrıca kadınlara ve Afrikalılara yönelik baskıyı haklı çıkarmak için kullanımını eleştirdi, ancak Hristiyanlığın dünyaya "etik değerler" ve "sosyal adalet duygusu" veren "çok insancıl kurallar" sergilediğini belirtti. "Eğer insanlar bana din dersi olarak değil, toplumsal vizyon açısından Hristiyan diyorlarsa, ben bir Hristiyan olduğumu beyan ederim" şeklinde konuştu. Ayrıca İsa Mesih'in bir komünist olduğu fikrini desteklemiştir.
Eserleri
- Fidel Castro, "Devrim İçin Savaşmayana Komünist Denmez", Yar Yayınları,
- Fidel Castro, "Sosyalizmi Kuracağız", Belge Yayınları,
- Fidel Castro, "Fidel Diyor ki: Vamos Bien / İyi Gidiyoruz", Nazım Kitaplığı,
- Fidel Castro, "Dünya Bunalımı", Onur Yayınları, Ankara, Mayıs 1987, çev. Öner Ünalan.
Hakkındaki kitaplar
- Fidel Castro, Doğan Kitapçılık, İgnacio Ramonet,
- Angola Savaşı ve Ochoa Davası: Bu aksiliği bir zafere dönüştüreceğiz, İvme Yayınları, 1991, derleyen Mete Deniz.
- Küba Uzak Değil Dursun Özden; Belge yayınları, 1997, İstanbul.
- Devrim İçin Savaşmayana Komünist Denmez, Yar Yayınları, 1977, İstanbul.
- Fidel Castro Konuşuyor, Yar Yayınları, 2008, İstanbul.
- Selam Sana Fidel, Nicolás Guillén Batista, Çeviren: Celil Denktaş, Yazılama Yayınevi, 2021
Kaynakça
- ^ a b "Küba'nın efsane lideri Fidel Castro yaşamını yitirdi". Cumhuriyet Gazetesi. cumhuriyet.com.tr. 26 Kasım 2016. 26 Kasım 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Kasım 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Kasım 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Kasım 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Kasım 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Kasım 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Kasım 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Kasım 2016.
- ^ Encyclopædia Britannica Fifteenth Edition
- ^ WikiLeaks tarafından açıklanan ve Amerika Birleşik Devletleri diplomatik belge sızıntısı olarak bilinen belgelere göre Castro, Holguín ile Havana arasında uçakla seyahat ederken rahatsızlanmış ve uçak zorunlu iniş yapmak durumunda kalmıştır. Bölgeye getirilen uzman doktorlar Castro'ya ilk müdahaleyi yapmıştır 15 Aralık 2010 tarihli 16 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . El Pais haberi (İspanyolca) 16 Aralık 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ "Prensa Latina - Latin American News Agency". 27 Eylül 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Ağustos 2006.
- ^ "Konuyla ilgili gazete haberi". 21 Mart 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Şubat 2008.
- ^ Prensa Latina'da çıkan yazısı 3 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 6 Haziran 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ İlgili soL haberi 7 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 6 Haziran 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ "Cuba's Fidel Castro, former president, dies aged 90". BBC (İngilizce). bbc.com. 26 Kasım 2016. 3 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Kasım 2016.
- ^ Coltman 2003, s. 219.
- ^ Quirk 1993, s. 11.
- ^ Bourne 1986, s. 204.
- ^ a b Coltman 2003, s. 224.
- ^ Quirk 1993, ss. 10, 255.
- ^ Quirk 1993, s. 5.
- ^ Castro & Ramonet 2009, ss. 40–41.
- ^ Castro & Ramonet 2009, s. 156.
- ^ Quirk 1993, s. 695.
- ^ Kitap hakkında yayınevinin sayfası 25 Kasım 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 25 Kasım 2021 tarihinde erişilmiştir
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Fidel Castro ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
| Vikisöz'de Fidel Castro ile ilgili sözleri bulabilirsiniz. |
- Fidel Castro Devlet Başkanlığı Görevinden Ayrıldığını Açıkladı - soL 23 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Fidel Castro'nun Küba halkına kutlama mesajı (30 Aralık 2006) - Prensa Latina Türkçe 27 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Fidel Castro'nun 80. yaş günü mesajı - Prensa Latina Türkçe 27 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Fidel Alejandro Castro Ruz soylenisi 13 Agustos 1926 Mayari 25 Kasim 2016 Havana Kubali Marksist Leninist devrimci ve Kuba Devrimi nin onderi Yasami boyunca ve olumunden sonra cesitli liderler ve muhalif kesimlerce diktator olarak da nitelendirilmistir Devrim sonrasinda 1959 76 arasinda Kuba basbakanligi 1976 2008 arasinda da Kuba devlet baskanligi yapti 1961 ile 2011 yillari arasinda da Kuba Komunist Partisi Birinci Sekreterligi gorevini yuruttu Uluslararasi alanda ise 1979 1983 ve 2006 2008 yillari arasinda Baglantisizlar Hareketi nin Genel Sekreterligini yapti Lakabi Ispanyolcada At anlamina gelen El Caballo dur El Comandante Fidel Castro1950 lerde CastroKuba Komunist Partisi Birinci SekreteriGorev suresi Temmuz 1961 19 Nisan 2011Yerine gelen Raul Castro15 Kuba Devlet BaskaniGorev suresi 2 Aralik 1976 18 Subat 2008Baskan Yardimcisi Raul CastroYerine geldigi Osvaldo Dorticos TorradoYerine gelen Raul Castro16 Gorev suresi 16 Subat 1959 24 Subat 2008Baskan Manuel Urrutia Lleo Osvaldo Dorticos Torrado KendisiYerine geldigiYerine gelen Raul CastroKisisel bilgilerDogum Fidel Alejandro Castro Ruz 13 Agustos 1926 1926 08 13 Mayari KubaOlum 25 Kasim 2016 90 yasinda Havana KubaPartisi Kuba Komunist PartisiEvlilik ler 1948 1955 Dalia Soto del Valle 1980 2016 Cocuk lar Fidel Angel Castro Diaz Balart Alexis Castro Soto Alejandro Castro Soto Antonio Castro Soto Angel Castro Soto Alex Castro Soto Jorge Angel Castro Francisca PupoBitirdigi okul Havana UniversitesiMeslegi AvukatDini Yok Marksist Leninist ateizmImzasiYasamiGencligi Orta halli Ispanyol gocmeni Angel Castro y Argiz in 1875 1956 ascisi Lina Ruz Gonzalez den Angel Castro y Argiz in ilk evliliginin sona ermesinden sonra nikahlandilar evlilik disi dogan bes cocugundan ikincisidir Ispanya nin kuzeybatisindaki Galicya da dunyaya gelen babasi Angel Castro y Argiz Kuba Bagimsizlik Savasi sirasinda Kuba ya gelen Ispanyol askerlerinden biriydi Savas bittikten sonra adadan ayrilmis ama kisa sure sonra Kuba ya donmustu Ulkenin dogusundaki Oriente ilinde 1976 da lagvedildi basarili bir seker kamisi yetistiricisi olmustu Fidel Castro United Fruit Company nin denetimi altindaki yoksul bir yore olan Mayari de yetisti Oriente ilinin merkezi Santiago daki Katolik okullarinda ve Havana daki Cizvit lisesi Belen Ilahiyat Okulu nda ogrenim gordu 1945 te egitime basladigi Havana Universitesi nden 1950 de hukuk doktoru olarak mezun oldu Ogrenciyken 1947 de Dominik Cumhuriyeti nde Rafael Trujillo nun sagci askeri cuntasina karsi basarisizlikla sonuclanan bir devrimci harekete ve 1948 de Bogota daki kent ayaklanmalarina katildi 1947 de Kuba Halk Partisi ne girdi 1950 52 arasinda avukatlik yaptiktan sonra Temsilciler Meclisi secimleri icin Kuba Halk Partisi nden adayligini koydu Ama 10 Mart 1952 de iktidardaki hukumetini deviren Kuba nin eski baskanlarindan General Fulgencio Batista secimleri iptal etti Kuba Devrimi 1953 baslarinda Batista diktatorlugunu yikmak amaciyla kucuk bir grup olusturan Castro 26 Temmuz da Santiago daki Moncada Kislasi na 165 arkadasiyla birlikte bir baskin duzenledi ama basarisizliga ugrayarak tutuklandi 16 Ekim 1953 te Santiago daki Kuba Yuksek Mahkemesi nde yapilan yargilamada Sayin yargic siz beni mahkum edin Tarih beni hakli cikaracaktir La Historia Me Absolvera cumlesiyle biten unlu savunmasini yapti Mahkeme sonunda 16 yila mahkum oldu Juventud Adasinda 21 ay hapis yattiktan sonra Batista nin emriyle cezasinin geriye kalan bolumu bagislandi 1955 te Kuba dan ayrilarak Meksika ya gecti ve 26 Temmuz Hareketi adli yeni bir orgut kurdu Ispanya Ic Savasi na katilmis olan Kubali Alberto Bayo nun yonetiminde gerilla savasi egitimi goren orgut uyeleri 2 Aralik 1956 da Granma yatiyla Kuba ya donerek Oriente de karaya cikti Burada hukumet kuvvetleriyle girisilen catismalarda arkadaslarinin cogunu yitiren Castro aralarinda kardesi Raul Castro ve Ernesto Che Guevara nin da bulundugu 12 arkadasiyla birlikte Oriente nin guneybatisindaki Maestra Daglarina cekildi Bu daglarda iki yil boyunca Batista nin kuvvetlerine karsi bir gerilla savasi yuruttu Giderek siyasi destegini yitiren ve bir dizi askeri yenilgiye ugrayan Batista 31 Aralik 1958 de Dominik Cumhuriyeti ne kacti Castro 1959 un ilk gunlerinde Havana ya girdi Hukukcu Doktor Manuel Urrutia Leo devlet baskanligina Castro da basbakanliga getirildi Iktidar yillari Castro hukumeti ilk olarak fiyatlari ve kiralari dusurdu Ardindan koklu bir toprak reformu baslatti 40 hektari gecen toprak bedelleri 20 yilda odenmek uzere kamulastirildi ve halk ciftlikleri olarak isletilmeye baslandi Onceleri Castro ya karsi cikmakla beraber 1959 a dogru gerilla hareketini desteklemeye baslayan Kuba Sosyalist Halk Partisi PSP Castro ile iliskilerini gelistirerek etkili bir konum kazandi Bu durumdan tedirgin olan nin toprak reformunun ertelenmesi yonundeki baskilari uzerine Castro istifa etti ama halkin yogun tepkisi karsisinda gorevinden cekilmek zorunda kaldi Yerine getirilirken Castro yeniden basbakan oldu Fidel Castro 15 Nisan 1959 Bu sirada topraklarin kamulastirilmasindan zarar goren ABD sirketlerinin baskisiyla ABD hukumeti Kuba ya karsi ekonomik ambargo uygulamaya basladi Ekonomisi tek urune dayali bir ulke olan Kuba oteden beri ABD ye sattigi sekeri SSCB ye satmaya basladi ABD sirketlerinin elindeki rafineriler seker karsiliginda SSCB den alinan ham petrolu islemeyi reddedince Castro bu rafinerileri devletlestirdi Bu gelisme ABD ile Kuba nin arasini daha da acti Devrimden sonra ABD ye kacan ve John F Kennedy yonetiminden silah ve mali destek saglayan Kubalilarin Nisan 1961 de giristigi Domuzlar Korfezi Cikarmasi basarisizlikla sonuclandi Castro cikarmanin ardindan yayimladigi Havana Bildirisi ile ilk kez Kuba nin sosyalist politikalar izleyecegini dunyaya duyurdu 1962 de SSCB nin Kuba ya balistik fuzeler yerlestirmesi ve John F Kennedy nin Kuba yi deniz ablukasina almasiyla dunya bir nukleer savasin esigine geldi Bunalim ancak ABD nin Kuba da hukumeti devirmek icin artik girisimde bulunmayacagina soz vermesi ve SSCB nin Turkiye deki Amerikan fuze rampalarinin kaldirilmasi karsiliginda nukleer silahlarini Kuba dan geri cekmeyi kabul etmesiyle atlatilabildi Bununla birlikte Merkezi Istihbarat Orgutu CIA Castro ya yonelik suikast planlari hazirlamayi surdurdu Kruscev in Kuba Bunalimi sirasinda odun verdigini one suren Castro 1968 e degin bagimsiz sosyalist bir politika izledi Guney ve Orta Amerika ile Afrika daki devrimleri destekleyici bir tutum aldi Ayni donemde Baglantisizlar Hareketi nin onderlerinden biri durumuna geldi 1968 den sonra SSCB ile iliskilerin duzelmesi dogrultusunda baslayan askeri ve ekonomik yakinlasma sureci icinde SSCB ye donuk bir dis politika izledi 1975 te Angola daki ic savas sirasinda Angola Halk Kurtulus Cephesi ni MPLA desteklemek amaciyla Kubali askerler gonderdi Bunu Etiyopya ve baska ulkelere gonderilen Kubali askerler izledi 1980 lerde Kuba nin yurt disindaki asker sayisi 40 bine ulasti 1961 de Kuba Sosyalist Halk Partisi ile birlesme sonucu ortaya cikan Birlesmis Sosyalist Devrim Partisi nin 1965 ten sonra Kuba Komunist Partisi genel sekreterligini ustlenen Castro ulke icinde cok yonlu ve kapsamli politikalar uygulamaya basladi Okuma yazma seferberligi sonunda okuryazarlik orani 90 in uzerine cikti Yeni okullar acilarak egitim olanaklari yayginlastirildi Zenginlik kaynaklarinin ulusal gelirin ve saglik hizmetlerinin dagiliminda koklu degisiklikler gerceklestirildi Issizlik buyuk olcude ortadan kaldirilirken herkese calisma yukumlulugu getirildi Butun bunlara karsin tek urune dayali seker Kuba ekonomisini donusturme yonundeki cabalar basarili sonuclar vermediginden 1970 lerin ortasindan baslayarak onemli sikintilar yasanmaya basladi Bu nedenle SSCB nin mali destegi buyuk onem kazandi SSCB nin Kuba uzerindeki kuvvetli etkisinin bir baska sonucu da Ernesto Che Guavara nin SSCB nin uluslararasi cikarlarina aykiri bir sekilde giristigi bir takim eylemlerinin engellenmesi olmustur SSCB nin yogun baskilarindan bunalan Che Kuba da daha fazla kalmayi gereksiz gorerek cesitli uluslararasi eylemlere girismis ve bu surec onun Bolivya da oldurulmesiyle son bulmustur Kuba da 1959 dan sonra ilk kez yerel secimlerin yapildigi ve devlet yapisinda yeni duzenlemelerin gelistirildigi 1976 da Devlet Konseyi ve Bakanlar Kurulu baskanligini ustlenen Castro guclu ve merkezi burokrasiye dayanarak toplumsal ve ekonomik yasamdaki yonlendirici rolunu surdurdu Devlet ve parti organlarinda eski mucadele arkadaslarina agirlik verdi Silahli kuvvetlerden sorumlu devlet bakani olan kardesi Raul Castro giderek ikinci adam konumu kazandi SSCB ve Dogu Avrupa nin sosyalist ulkelerinde 1980 lerin sonlarinda ortaya cikan demokratiklesme ve piyasa ekonomisine yonelme sureci karsisinda Kuba yonetimi sosyalizmin Marksist Leninist yorumuna bagliligini surdurdu 1989 da Fidel Castro nun yakin cevresindeki ordu komutanlarinin karistigi yolsuzluklarin ortaya cikarilmasi yonetimi ciddi bicimde sarsti Ote yandan SSCB yle ticaret hacminin gitgide kuculmesi ve Sovyet yardimlarinin ortadan kalkmasi kisa surede Kuba ekonomisi uzerindeki etkilerini gostermeye basladi Saglik durumu gorevden ayrilisi ve olumu Fidel Castro 31 Temmuz 2006 tarihinde saglik problemleri nedeniyle yetkilerini gecici olarak baskan yardimcisi ve kardesi Raul Castro ya devretti 19 Subat 2008 de de bir aciklama yaparak 1976 yilindan beri yurutmekte oldugu Kuba nin en yuksek yonetim organi olan Devlet Konseyi Baskanligi gorevini biraktigini aciklamistir Gorevden ayrildiktan sonra Yoldas Fidel in dusunceleri adiyla yazdigi makalelerde gundemdeki onemli olaylari yorumlamistir 25 Kasim 2016 tarihinde Fidel Castro uzun suredir muzdarip oldugu coklu organ yetmezligine yenik duserek hayatini kaybetmistir Vasiyeti uzerine cenazesi 27 Kasim da yakilmistir IdeolojisiCastro kendini bir Sosyalist Marksist ve Leninist olarak tanimladi Bir Marksist olarak Kuba yi yabanci emperyalizm etkisindeki kapitalist bir devletten sosyalist topluma cevirmeyi amacliyordu Kisisel hayatiCastro yogun calisma saatleriyle taniniyordu genellikle sadece 3 ya da 4 te yatiyordu Bu erken saatleri yabanci diplomatlarla tanismayi yorgun olacaklarina ve muzakerelerde ustunluk kazanabilecegine inanarak tercih etti Ernest Hemingway i en sevdigi yazar olarak tanimlar ve okumayi severdi ancak muzikle ilgilenmedi Bir spor hayrani olarak zamaninin cogunu formda kalmaya calisarak duzenli egzersiz yaparak gecirdi Gastronomi sarap ve viskilere buyuk ilgi gosterdi Castro nun omru boyunca silah sevgisi vardi ve sehirden ziyade kirsal kesimde yasamayi severdi Fidel Castro nun dini inanclari tartisma konusu olmustur dogdugunda vaftiz edildi ve bir Roma Katoligi olarak buyudu ama kendini ateist olarak tanimladi Ayrica kadinlara ve Afrikalilara yonelik baskiyi hakli cikarmak icin kullanimini elestirdi ancak Hristiyanligin dunyaya etik degerler ve sosyal adalet duygusu veren cok insancil kurallar sergiledigini belirtti Eger insanlar bana din dersi olarak degil toplumsal vizyon acisindan Hristiyan diyorlarsa ben bir Hristiyan oldugumu beyan ederim seklinde konustu Ayrica Isa Mesih in bir komunist oldugu fikrini desteklemistir EserleriFidel Castro Devrim Icin Savasmayana Komunist Denmez Yar Yayinlari ISBN 9757530381 Fidel Castro Sosyalizmi Kuracagiz Belge Yayinlari ISBN 975 344 021 9 Fidel Castro Fidel Diyor ki Vamos Bien Iyi Gidiyoruz Nazim Kitapligi ISBN 975 8271 92 X Fidel Castro Dunya Bunalimi Onur Yayinlari Ankara Mayis 1987 cev Oner Unalan Hakkindaki kitaplarFidel Castro Dogan Kitapcilik Ignacio Ramonet ISBN 975 293 502 8 Angola Savasi ve Ochoa Davasi Bu aksiligi bir zafere donusturecegiz Ivme Yayinlari 1991 derleyen Mete Deniz Kuba Uzak Degil Dursun Ozden Belge yayinlari 1997 Istanbul Devrim Icin Savasmayana Komunist Denmez Yar Yayinlari 1977 Istanbul Fidel Castro Konusuyor Yar Yayinlari 2008 Istanbul Selam Sana Fidel Nicolas Guillen Batista Ceviren Celil Denktas Yazilama Yayinevi 2021Kaynakca a b Kuba nin efsane lideri Fidel Castro yasamini yitirdi Cumhuriyet Gazetesi cumhuriyet com tr 26 Kasim 2016 26 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Kasim 2016 Arsivlenmis kopya 27 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Kasim 2016 Arsivlenmis kopya 27 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Kasim 2016 Arsivlenmis kopya 27 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Kasim 2016 Encyclopaedia Britannica Fifteenth Edition WikiLeaks tarafindan aciklanan ve Amerika Birlesik Devletleri diplomatik belge sizintisi olarak bilinen belgelere gore Castro Holguin ile Havana arasinda ucakla seyahat ederken rahatsizlanmis ve ucak zorunlu inis yapmak durumunda kalmistir Bolgeye getirilen uzman doktorlar Castro ya ilk mudahaleyi yapmistir 15 Aralik 2010 tarihli 16 Aralik 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde El Pais haberi Ispanyolca 16 Aralik 2010 tarihinde erisilmistir Prensa Latina Latin American News Agency 27 Eylul 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Agustos 2006 Konuyla ilgili gazete haberi 21 Mart 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Subat 2008 Prensa Latina da cikan yazisi 3 Agustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde 6 Haziran 2010 tarihinde erisilmistir Ilgili soL haberi 7 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde 6 Haziran 2010 tarihinde erisilmistir Cuba s Fidel Castro former president dies aged 90 BBC Ingilizce bbc com 26 Kasim 2016 3 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Kasim 2016 Coltman 2003 s 219 Quirk 1993 s 11 Bourne 1986 s 204 a b Coltman 2003 s 224 Quirk 1993 ss 10 255 Quirk 1993 s 5 Castro amp Ramonet 2009 ss 40 41 Castro amp Ramonet 2009 s 156 Quirk 1993 s 695 Kitap hakkinda yayinevinin sayfasi 25 Kasim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde 25 Kasim 2021 tarihinde erisilmistirDis baglantilarWikimedia Commons ta Fidel Castro ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Vikisoz de Fidel Castro ile ilgili sozleri bulabilirsiniz Fidel Castro Devlet Baskanligi Gorevinden Ayrildigini Acikladi soL 23 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Fidel Castro nun Kuba halkina kutlama mesaji 30 Aralik 2006 Prensa Latina Turkce 27 Eylul 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Fidel Castro nun 80 yas gunu mesaji Prensa Latina Turkce 27 Eylul 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde