Bu maddede bulunmasına karşın yetersizliği nedeniyle bazı bilgilerin hangi kaynaktan alındığı belirsizdir.Nisan 2021) () ( |
Doğal kemer, doğal ark veya daha az bilinen adıyla kaya kemeri, bir kemerin altında meydana gelen açıklık ile oluşan, doğal bir kaya oluşumudur. Doğal kemerler çoğunlukla iç kesimlerdeki uçurumların, falezlerin, kanatçıkların ya da kaya balyalarının denizden, nehirlerden ya da hava koşullarından kaynaklanan erozyona maruz kaldıkları yerlerde oluşurlar.
Doğal kemerler
Bir doğal kemer ya da doğal bir köprü bir kaya altında çeşitli şekillerde oluşurlar. Bu doğal kemerler aşınma birlikte kademeli olarak daralırlar. Kademeli olarak dışarı aşınan bir uçurum oluşur. Tabakanın altında yumuşak kaya katmanında kaya sığınıkları meydana gelir. Bunun sonucunda duvarlı dar bir köprü meydana gelir. Deniz, nehir ve erozyona maruz kalmış sahalarda önce uçurumlar oluşur. Ayrışma (havaaltı süreçler) kayaların zayıf olduğu alanlarda etkinlik gösterir ve doğal kemerler sıklıkla buralarda görülür.
Kıyı şeridi
Kıyılarda kemerler iki farklı jeolojiye bağlı olarak oluşur. Uyumsuz kıyılarda 90 derecelik açıyla sahile uzanan kaya tipleri vardır. dalga kırılmaları burunlar üzerindeki dalga enerjisine odaklanmış bulunmaktadır. Oluşumun ilk safhası olan mağaralardan sonra kemer formları ortaya çıkar. Çevresindeki çöken kayalar ve yığınları ve kütükleri oluşturur. Oluşuma en uyumlu sahillerdeki kaya tipleri zayıf kaya ve kıyı şeridine paralel kayaçlardır. Kireç taşı gibi güçlü kendisini koruyan dalga eylemi ile zor parçalanır ama sonrasında çok hızlı bir şekilde aşına kaya zayıflar aşınım sonucunda oluşan merdiven delinerek çöker kemer oluşur.
Hava ile aşınan kemerler
Bir kumtaşı tabakasına sahip olan kayaçlara nüfus eden hava derin çatlaklar oluşturmaya başlar. Çatlaklar içinde meydana gelen aşındırma katmanları dar yüzgeçlere ayırır ve kumtaşı izoleli kayaçta çatlaklar büyür. Oluşan aşırı soğuk ve çözülmeyle bazı kısımları çöker ve gözenekli bir yapı oluşur. Kum taşında pullanma meydana gelir ve kenar çıkıntısındaki yüzgeçleri koparak oluşan deliklerde büyük açılma ve ayrışmalar meydana gelir. Bu açılmalar da kemer formunda meydana gelip kemerleri oluşturur. Arches Milli Parkı, Köprülü Kanyon Parkı ve Büyük Merdiven bu tür oluşumlar ile oluşmuştur.
Su ile aşınmış kemerler
Bazı doğal köprüler kemer gibi görünebilir. Aşınma akarsuyun kayaya nüfus etmesiyle gerçekleşir. Su toplar ve kayanın alt katmanını keser gibi çukur şeklinde ile aşındırarak şekillendirir. Natural Bridges National Monument Utah Kanyonlarındaki akarsu ile oluştu hepsi üç tanedir ve doğallığını korumuştur. Batı dünyasında 71 metrelik en geniş doğal köprü olarak bilinen Ulusal Anıtı akan su sayesinde doğal bir şekilde biçimlenmiştir.
Mağara erozyonu
Doğal köprüler kireç taşı mağaraları ile benzeşim göstermektedir; ki bu kireç taşı mağaralarında obruk çöküşü taş bir sırt ve mağara geçidine bağlanan düden oluşumu tamamlanır. Tüm kaya oluşumları gibi aşınmaya tabidir ve sonunda çökme olur ve bu çökeller kaybolurlar bunun örneği; Çift Kemerli Victorian sahil kaya oluşumu Londan Bridge fırtınalarla oluşan aşınmayla kemerleri oluşturur.
Karayolu ve demiryolu olan köprüler
Genel anlamda dünya da birkaç yerde doğal aşınmayla meydana gelmiş doğal köprüler vardır. Virginia, Natural Bridge üzerinde asfalt yol vardır. Hava ile aşınmış kumtaşı kemer oluşturmuş kenarında Natural Bridge State Resort Park Kentucky. Narrows’da olarak da bilinir) Bir başkasında Romanya’da, Ponoarele Köyü’nde bulunur. Bu, 13 m genişliğinde, 60 m uzunluğunda 9 m açıklıklı 20 m yüksekliğinde 4 m kalınlığında bir taş kemer, özellikleri. Tanrı’nın Bridge (Podul lui Dumnezeu) denir ve etkin trafik için kullanılır.
Kaynakça
- Natural Arch and Bridge Society, FAQ.
- American Geological Institute, Dictionary of Geological Terms, 1976, Doubleday Anchor
- http://www.nature.nps.gov/geology/parks/arch/ 23 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Measurement of Fairy Bridge
- Trek Earth
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede kaynak listesi bulunmasina karsin metin ici kaynaklarin yetersizligi nedeniyle bazi bilgilerin hangi kaynaktan alindigi belirsizdir Lutfen kaynaklari uygun bicimde metin icine yerlestirerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Nisan 2021 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Dogal kemer dogal ark veya daha az bilinen adiyla kaya kemeri bir kemerin altinda meydana gelen aciklik ile olusan dogal bir kaya olusumudur Dogal kemerler cogunlukla ic kesimlerdeki ucurumlarin falezlerin kanatciklarin ya da kaya balyalarinin denizden nehirlerden ya da hava kosullarindan kaynaklanan erozyona maruz kaldiklari yerlerde olusurlar Malta da bulunan Azur Penceresi 2017 yilinda siddetli bir firtina sonucu cokmustur Dogal kemerler Arches Ulusal Parki Amerika Birlesik Devletleri Bir dogal kemer ya da dogal bir kopru bir kaya altinda cesitli sekillerde olusurlar Bu dogal kemerler asinma birlikte kademeli olarak daralirlar Kademeli olarak disari asinan bir ucurum olusur Tabakanin altinda yumusak kaya katmaninda kaya siginiklari meydana gelir Bunun sonucunda duvarli dar bir kopru meydana gelir Deniz nehir ve erozyona maruz kalmis sahalarda once ucurumlar olusur Ayrisma havaalti surecler kayalarin zayif oldugu alanlarda etkinlik gosterir ve dogal kemerler siklikla buralarda gorulur Kiyi seridi Birlesik Krallik Kiyilarda kemerler iki farkli jeolojiye bagli olarak olusur Uyumsuz kiyilarda 90 derecelik aciyla sahile uzanan kaya tipleri vardir dalga kirilmalari burunlar uzerindeki dalga enerjisine odaklanmis bulunmaktadir Olusumun ilk safhasi olan magaralardan sonra kemer formlari ortaya cikar Cevresindeki coken kayalar ve yiginlari ve kutukleri olusturur Olusuma en uyumlu sahillerdeki kaya tipleri zayif kaya ve kiyi seridine paralel kayaclardir Kirec tasi gibi guclu kendisini koruyan dalga eylemi ile zor parcalanir ama sonrasinda cok hizli bir sekilde asina kaya zayiflar asinim sonucunda olusan merdiven delinerek coker kemer olusur Hava ile asinan kemerlerBir kumtasi tabakasina sahip olan kayaclara nufus eden hava derin catlaklar olusturmaya baslar Catlaklar icinde meydana gelen asindirma katmanlari dar yuzgeclere ayirir ve kumtasi izoleli kayacta catlaklar buyur Olusan asiri soguk ve cozulmeyle bazi kisimlari coker ve gozenekli bir yapi olusur Kum tasinda pullanma meydana gelir ve kenar cikintisindaki yuzgecleri koparak olusan deliklerde buyuk acilma ve ayrismalar meydana gelir Bu acilmalar da kemer formunda meydana gelip kemerleri olusturur Arches Milli Parki Koprulu Kanyon Parki ve Buyuk Merdiven bu tur olusumlar ile olusmustur Su ile asinmis kemerlerkivrimli bir su yolunda meydana gelmistir Bazi dogal kopruler kemer gibi gorunebilir Asinma akarsuyun kayaya nufus etmesiyle gerceklesir Su toplar ve kayanin alt katmanini keser gibi cukur seklinde ile asindirarak sekillendirir Natural Bridges National Monument Utah Kanyonlarindaki akarsu ile olustu hepsi uc tanedir ve dogalligini korumustur Bati dunyasinda 71 metrelik en genis dogal kopru olarak bilinen Ulusal Aniti akan su sayesinde dogal bir sekilde bicimlenmistir Utah daki Coyote dogal koprusunun topografik haritasi kivrimli derin ve dar dereciklerin kemer altindaki kayalarin arasinda kisa bir yol olusturdugunu gostermektedir Eski dere yatagi su anda mevcut su seviyesinden daha yuksektedirMagara erozyonuDogal kopruler kirec tasi magaralari ile benzesim gostermektedir ki bu kirec tasi magaralarinda obruk cokusu tas bir sirt ve magara gecidine baglanan duden olusumu tamamlanir Tum kaya olusumlari gibi asinmaya tabidir ve sonunda cokme olur ve bu cokeller kaybolurlar bunun ornegi Cift Kemerli Victorian sahil kaya olusumu Londan Bridge firtinalarla olusan asinmayla kemerleri olusturur Karayolu ve demiryolu olan koprulerGenel anlamda dunya da birkac yerde dogal asinmayla meydana gelmis dogal kopruler vardir Virginia Natural Bridge uzerinde asfalt yol vardir Hava ile asinmis kumtasi kemer olusturmus kenarinda Natural Bridge State Resort Park Kentucky Narrows da olarak da bilinir Bir baskasinda Romanya da Ponoarele Koyu nde bulunur Bu 13 m genisliginde 60 m uzunlugunda 9 m aciklikli 20 m yuksekliginde 4 m kalinliginda bir tas kemer ozellikleri Tanri nin Bridge Podul lui Dumnezeu denir ve etkin trafik icin kullanilir KaynakcaNatural Arch and Bridge Society FAQ American Geological Institute Dictionary of Geological Terms 1976 Doubleday Anchor http www nature nps gov geology parks arch 23 Aralik 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Measurement of Fairy Bridge Trek Earth