Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddede birçok sorun bulunmaktadır. Lütfen sayfayı geliştirin veya bu sorunlar konusunda bir yorum yapın.
|
Döviz kuru sistemleri 19. yüzyıldan itibaren üç grupta tanımlanmaktadır.
Esnek döviz kuru
Döviz kuru sisteminin ne olduğundan kelime anlamını açıklamak gerekir. Döviz kuru sistemi; döviz kurlarının tanımlanması, ne tür bir değişiklik göstererek hangi esaslara ve nelere bakılarak yapılacağı, gerçekleşeceği ile ilgili esaslar bütünü olarak açıklanabilir.
Döviz kuru sistemleri genel olarak iki şekilde incelenmektedir. Özünde döviz kurları sabitte (fixed) ve esnek olarak ise (flexible) olarak iki grupta incelenmektedir. Fakat sahada yani uygulamada kurların piyasa durumlarına tabi olarak esnek bir şekilde değiştiği esnek döviz kuru sistemi ile kurların temel kolları olarak belirtildiği sabit döviz kuru sistemleri arasında farklı durumlar vardır. Döviz kurunda bazı değişiklikler olmaktadır. Bu değişiklikler ise makro ekonomik parametreleri ise etkilemektedir. 1960'tan beri sürdürülen Dünya Bankası üyesi uluslararası ülkelerden beri döviz kuru politikalardan gelen deneyim sabit kur sisteminin yetersiz az enflasyonu sağladığı, fakat ekonomik kalkınmanın ivmesini azalttığından yanadır. Uluslararası ülkelerde sabit değil de esnek kur sisteminin geçerli olduğu ülkelerde ekonomik açıdan büyümenin ivmesinin daha fazla olduğu ve sermaye hareketlerinin kontrolü, ekonominin dış pazarlara yayılması sanayileşme ivmesi, standart gelirli grupların yükselmesi vb. durumlara varmada daha iyi olduğu anlaşılmaktadır. Fakat, döviz kuru rejimleri ile ekonomik alanda bir bağ bulunmadığını savunan araştırmaların yanı sıra döviz kuru rejimlerinin, ülkenin gelişme ve kalkınmasındaki durumları bile etkileyeceğini savunan araştırmalarda bulunmaktadır. Bu anlayışa göre kur uygulayan ülkeler genellikle finansal ve ekonomi krizlerinin yükü daha fazla olmaktadır. Uluslararası ortamda ülkelerin ekonomilerine bakılarak sabit bir rejim kurunu önermek zor olmakla birlikte, dünyada anlaşılan genel durum ise, sabit kurdan esnek kur rejimine yatay ve hızlı bir geçişin olduğundan yanadır. Finansal politikaları etkileyen durumlar "modaya" bağlı olabileceği gibi döviz kuru politikaları da aynı şekilde "modaya" bağlı olabilmektedir. Sabit kur sisteminin uzun ve sürekli olmaması ve finansal veya ekonomik alanda eğilimli olması, esnek kur rejiminin üstünlüğü olarak anlaşılmaktadır. Finansal sistemlerin azaldığı gelişmekte olan bazı ülkelere bakılırsa eğer esnek kur sisteminin pek çok üstünlüğü olduğundan sebep neredeyse uluslararası bir numaralı kur rejimi olmaya başlamıştır. Esnek kur sistemi sahada yani piyasalarda rahatça değişiklik gösterebildiği ve arz-talep gibi faktörlerdeki birçok değişmenin cari kusura yansıyarak dengeyi sağlamayı başarabildiği bir sistemdir. Esnek kur rejiminde dış dengenin oluşturulması sorumluluğu harcama-kaydırıcı bir durum olan döviz kuru farklılıklarına verilmektedir. Esnek kur politikası rejimlerinin diğer kur politikası rejimlerine göre birçok avantajı vardır. Bunların temelinde ise dışsal şoklara ve gerçek sektörden kaynaklanan durumlara karşı güçlü olması; Uluslararası Ticarette kur değerlenmesiyle birlikte olarak ödemelerle ilgili herhangi bir sorunu ortaya çıkarmamasıdır. Belirli sabit bir kur rejimi alınmamasından sebep (IMF) güçlü bir para politikasına sahiptir. Bütün kur politikalarında olduğu gibi Esnek kur politikasının da dezavantajları bulunmaktadır. Bunlar ise, enflasyona yani ithal enflasyona açık olması risk olduğu algısından sebep risklerin artmasına bağlı olarak, finansal ve ekonomik işlem hacminin düşmesi, esnek kur politikasına geçilmeden önce olağan mevcut sorunlardır. Uluslararası ortamda devletler esnek kur rejimini ekonomi ve finansal politikaları açısından döviz kuru, faiz oranı ve sermaye hareketlerinin birden elinde tutamamakta ve kontrol edememektedir. Bu üçlemenin bir de sınıflandırılması mevcuttur. Bunlardan biri, piyasa dinamiklerine bırakılıp diğer ikisi ise politika aracı olarak seçilmektedir. Tabii ki bir de kuralları bulunmaktadır. Uluslararası ortamda döviz kuru politikasının uygulandığı birçok ülke bir döviz kurlarının faiz oranlarından sebep rahatça ve serbestçe uygulanmasına izin verilmediği de söylenmektedir.
Türkiye de genellikle 1980'li yıllara kadar sabit kur sistemi uygulanmıştır. Bunun sebebi ise Türkiye'nin dış pazara kapalı bir ekonomi içinde olmasıdır. 1980'den sonra ise Türkiye ekonomi ve finansal alanda köklü bir değişiklik yapıp hem iç pazarına hem de uluslararası ticaretine önem vererek daha çok ihracata dayalı dış pazara açık finansal ve ekonomik bir politika izlemiştir. Bu politikanın başlıca amacı ise ekonomide her türlü döviz sistemini üreten bir mekanizmaya sahip olmasıdır. Bundan sebep ise, bütün döviz kurlarının piyasa mekanizması tarafından benimsenmiş olmasıdır. Bu amaç politikasından sebep (IMF) döviz kurlarını 24 saatlik yani günlük belirlemeye başlamıştır. 1984 yılından itibaren uluslararası ticaret serbestleşmesine paralel olarak kambiyo rejimi de büyük ölçüde serbestleşmiştir. 1984-89 tarihlerinde ise köklü değişiklikler yapılarak Türk lirasının yani Türk parasının uluslararası alandaki yabancı paralar karşısındaki birim değerinin tespiti (IMF)'ye yani Merkez Bankasına tahsis ve transfer işlemleri verilmiştir; bu sayede bankaların döviz kullanımları serbest bırakılmıştır. 1989 yılından itibaren yapılan önemli değişikliklerle kambiyo sistemindeki değişiklik önemli ölçüde ivmesini artırarak devam etmiştir. Bundan sebep ise uluslararası ortamda Türkiye'nin mali durumu finansal ve ekonomik sistemle birleşmiştir.
Esnek kur politikası uygulanmaya başladığı andan beri döviz kurlarında belirlenen yüksek dalgalanma durumu dış pazardaki dengesizliğin giderilmesinde önemli rol oynamıştır. Türkiye'de esnek kur rejimine geçişinin, dış pazarın durumunun yani dengesinin sağlanmasında oldukça fazla bir katkı payı bulunmaktadır. Türkiye'de esnek kur sistemine geçildiğinde başlarda tahmin edildiği gibi döviz kurlarındaki sistemlerde köklü bir dalgalanma yaşanmış fakat finansal ve ekonomik birimlerin esnek kur rejimine ayak uydurmalarıyla zamanla kurlar daha sağlam bir durum içine girmişlerdir. Döviz kurlarındaki dalgalanma büyük oranda takip edilen para politikalarıyla bağlıdır.
Sabit kur sistemi
Sabit kur rejimi veya sabit kur sistemi yerli para birimi dış değerinin yabancı para değerlerine karşı eşitlenmesi durumudur. Sabit kur rejimi en iyi şekilde altın para standardı sistemine işlemektedir. Sabit kur rejimi uygulayan ülkeler ise Avrupa Birliği üye ülkeleri ve Çin, Hong Kong, Bulgaristan ve Bosna Hersek gibi ülkelerde sabit kur politikası rejimi uygulanmaktadır. Sabit kur politikası rejiminin birçok amacı vardır. Bunlar ise sabit kur rejiminin enflasyonunu kontrol altında tutmak kur değişmelerini azaltarak kurdaki belirsizlikleri bitirmek ve Uluslararası Ticareti daha da arttırmak gibi birçok amaçları bulunmaktadır. Bundan sebep ise sabit kur rejimi finansal ve ekonomik otoritesinin araçlarını uygulamada birtakım zorluklar yaşaması ve paranın olağan piyasa değerini yansıtmaması gibi birçok durumlar bulunmaktadır. Sabit döviz kuru politikası rejimi (IMF)'nin yani Merkez Bankasının rezerv ve gücü ile yakından ilgilidir. Köklü ve güçlü rezervlere sahip bir (IMF) sabit kur rejimi politikasının daha etkin ve sağlam uygulanmasını sağlayabilir. Yerel paranın değeri finansal otoritesi Merkez Bankası tarafından sabitlendiği durumundan finansal paranın değeri, iç sahada yani piyasadaki arz ve talep durumlarını yansıtmamaktadır. Referans alınan para birimindeki değişikliklere göre, yerel para değeri biriminin, (IMF) tarafından tekrar belirlenmesi gerekmektedir. Sabit kur politikası rejimindeki seviye Merkez Bankası tarafından değiştirilinceye kadar aynı kalır. Aynı zamanda Merkez Bankası kur oranının aynı kalıp değişmeyeceğini bildirmiş olur.
Dalgalı kur sistemi
Dalgalı kur sistemi uluslararası ortamda herhangi bir ülke parası değerinin iç ve dış sahada yani piyasada arz-talep doğrultusunda belirlendiği sistemdir. Dalgalı döviz kuru rejimi, değişken kur rejimi olarak da bilinmektedir. Dalgalı kur sistemi sabit kur sistemiyle ayrı hatta tam tersidir. Döviz kuru sahasında (Forex) al-sat olan uluslararası ortamdaki bu para birimi değeri yabancı paralar karşısında sürekli değişim göstermektedir. Az da olsa istisnai durumlarda ulusal para biriminin değeri artabilmektedir. Aynı zamanda ise herhangi bir döviz kuru sisteminde değerlenip düşebilmektedir. Bundan sebep ise dalgalı döviz kuru sisteminde her ne kadar resmi bir müdahale beklenmese de faaliyette Merkez Bankaları piyasadan döviz al-sat yaparak ulusal para birimi değerini kontrol etmeye çalışmaktadırlar. Bu sisteme bağlı uygulanan kur sistemleri müdahale serbest kur rejimi olarak adlandırılır. Gelişmiş ülkelerde 1970'ler den beri uygulanan dalgalı kur rejimi gelişmekte olan ülkeler tarafından 90'lı yılların ortasında uygulanmıştır. Türkiye'de ise son 35 yıldır bu kur sistemlerinde birçok farklı durumlara yer verilmiştir. Sabit kur rejimi ise 1980'li yıllara kadar uygulanan bir döviz kuru sistemi olmuştur. Fakat bu durum sonrasında kademeli olarak değişmiş ve serbest yani dalgalı kur rejimine geçilmiştir. Özellikle 2001 Türkiye Ekonomi krizi sonrası dalgalı kur sistemine geçilmiştir.
Dalgalı kur sisteminin avantaj ve dezavantajları
Dalgalı kur sistemi, döviz kurunun serbest piyasada belirlenmesinden sebep uluslararası ortamda dengesizliklere karşı tekrar dengeye gelmesini sağlamaktır. Hem içeride hem de dışarıda yaşanan dengesizlikler döviz kuruna yansımaktadır. Döviz kuru politikalara Merkez Bankasının daha etkili ve istikrarlı politika uygulamalarını sağlamaktadır. Bu kur sisteminin yani dalgalı döviz kuru sisteminin avantajları olduğu gibi dezavantajları da bulunmaktadır. Döviz kuru belirsiz olduğundan sebep riskler artmaktadır. Bu durum ise açık pozisyon taşıyan işletmeler için önemli ölçüde risk ve zarar payı taşımaktadır.
Döviz kuru bantları
Döviz kuru bantları; bu sistem genel olarak sabit döviz kuru sistemine daha yakın olarak tanımlanabilir. Çünkü sadece cari döviz kuru bant içinde kalır. Arz ve talep kanunlarına göre şekillenirken, bant dışındakiler sabit döviz kuruna göre değerlenir. Döviz kuru bandın dışına çıkarsa devlet müdahalesi gerekir. Ancak devlet müdahalesinin istenmediği durumlarda bant geniş tutulmaktadır. Bant geniş tutulursa döviz kurunun banttan çıkması zor olacaktır. Bunun için devlet müdahalesine gerek yoktur.
Alternatif döviz kuru sistemleri
Serbest Dalgalanma Sistemi: Ülkenin para değerinin piyasa tarafından belirlendiği kur çeşididir. Piyasaya yapılan müdahaleler piyasanın istenilen hale gelmesi değil, piyasada bulunan gereksiz dalgalanmayı önlemek içindir. Bu sistemin avantajlarını sayacak olursak ülkenin elinde bulundurduğu rezervin para politikasının etkinleşmesi ile azalmasını sayabiliriz. Aynı zamanda dış etkilerin öncelikle nominal kurlar tarafından emilmesi sayesinde ülke içindeki istikrara katkıda bulunur. Sistemin kötü yanı ise ülkenin, dış ülkelerle arasındaki ekonomik ilişkilerde risk doğurması ve bu sebeple kaynağın dağılımını olumsuz etkilemesidir. Bu sistem henüz hiçbir ülkede uygulanamamıştır.
Gözetimli dalgalanma Sistemi: Bu sistemde otorite döviz kuruna müdahale edebilir. Müdahaleler belirlenmiş kurallara göre yapılır. Müdahaleler kurallara göre yapılmadığı için ülkeye ekonomide daha geniş hareket alanı sağlar. Bu sistemle "Serbest Dalgalanma Sistemi" etkileri ve riskleri azaltır. Fakat kuralsız bir müdahale sistemi olması zaman zaman kendisi ile çelişmesine yol açar. Bu sistemden diğer ülkelerin olumsuz etkilenmesi durumuna "kirli dalgalanma" denir. Bu sistem daha çok gelişmiş ülkelerde uygulanabilmiştir. Örneğin Kanada.
Aralık İçinde Dalgalanma Sistemi: Bu sistemde kurların koyulan sınır içinde serbestçe dalgalanmasına izin verilir. Sistemin esnekliği aralık ve merkez parite değerlerinin revize edilmesini sağlar. Aralığın dar belirlenmesi ile istikrarsızlık başlayacaktır. Bu nedenle aralığın belirlenmesi çok önemlidir. Aynı zamanda bu aralığın devamlı olması sistemin güvenilirliğine bağlıdır. Sürekli değişen aralık beklenen faydayı olumsuz etkileyebilir.
Kaygan Aralık Sistemi: Bu sistemde aralığın ortalama değeri sabit değildir. Ayarlandığı ortalama belirsizdir. Genelde enflasyonun yüksek olduğu ekonomilerde uygulanır. Ayarlanabilir olduğu için kurun aşırı değerlenmesi engellenebilir. Kötü yanı ise ayarlanma süresinin bilinmemesinin piyasaya getirdiği belirsizliktir. İsrail buna yakın bir sistem uygulanmıştır.
Yönlendirilmiş Sabit Aralık Sistemi: Bu sistemde ülke parasının değeri önceden belirlenmiştir ve sabit bir değer etrafında belirli sınırlandırmalarla dalgalanmaktadır. Esas alınan sabit değer ekonomik göstergeler ve ödemeler dengesindeki ilerlemelere bağlı olarak ayarlanır. Sabit kur üzerinde baskı oluştuğunda, gerekli ayarlamanın aralıklar şeklinde ve sık sık yapılması gerekir ve bu şekli diğer sabit kur sistemlerinden bu sistemi ayırır, farklı kılar. Yönlendirilmiş sabit aralık sisteminde anlattıklarımın dışında ayarlamalar arasında belirlenen limitler içinde de dalgalanabilir. Bu ayarlamalar ile diğer sabit kur sistemlerinde gördüğümüz, beklentiden oluşan spekülatif hareketler engellenebilir. Faiz politikasının kurları destekleme zorunluluğu vardır. Bu zorunluluk, faizin ekonominin gerektirdikleri doğrultusunda istenilen gibi uygulanamamasına neden olur ve bu olumsuz örneklerinden biridir. Şili ve İtalya bu sistemi kullanmıştır.
Yönlendirilmiş Sabit Parite Sistemi: Bu sistemde ülkenin parasının değeri sabittir. Değerdeki bu sabitlik ülkede seçilmiş ekonomik göstergeler ve ödemeler dengesinde oluşan değişmelere bağlı kalarak ayarlanabilir. Yönlendirilmiş sabit parite sistemi, yönlendirilmiş sabit aralık sistemine göre daha katı bir yapıya sahiptir. Bahsi geçen sistemlerden farklı olarak, sabit kur üzerinde baskı oluşunca, gerekli düzenlemeler ani değil belirli aralıkta ve sık sık yapılır. Bu da sabit aralık sisteminin avantajlarını da, dezavantajlarını da bu sisteme katar. Aralık olmadığı için belirsizlikler daha aza iner. Kolombiya ve Brezilya bu sistemi kullanmıştır.
Ayarlanabilir Sabit Kur Sistemi: Bu sistem Bretton Woods Sistemi olarak bilinir. Kur, uygulanan ekonomik politikalarla tutarsız bir şekilde ilerliyorsa, istenilen yönde değiştirilebilir. Bu kurun süresiz bir şekilde sürdürülmesi zorunlu değildir. Dış ticarette yaşanan kur belirsizliğini azaltır ve ekonomik istikrara katkıda bulunur. Fakat ayarlama beklentisi yoğun spekülasyonla yol açar ve bu da krizi tetikler. Bretton Woods sisteminin çökmesiyle beraber birçok gelişmiş ülke buna yakın bir sistem uygulamıştır.
Para Kurulu Sistemi: Bu sistem ülkenin parasının başka bir yabancı para ile sabit kurdan değişimini öngören ve bazı yasal düzenlemelere tabi olan bir sistemdir. Ülke bu sistemde parasını sadece yabacı para girişine karşılık olarak basmaktadır. Bu sistemin uygulanması kolaydır ve birçok avantajı vardır. Finansal derinliğin artması, döviz kurunun istikrar kazanması ve faiz oranlarının birleştirilmesi bu avantajlara örnek olabilir. Bu sistemin uygulanabilmesi için güçlü bir ekonomi ve yeterince döviz kaynağı bulunmalıdır çünkü maliyetli bir sistemdir. Arjantin, Estonya ve Hong Kong halen bu sistemi kullanmaktadır.
Tam Dolarizasyon Sistemi: Bu sistemi kullanan ülkelerin parasal bağımsızlığı yoktur. Başka bir ülkeye bağımlıdır ve o ülkenin para birimini kullanmaya başlamıştır. Para kurulu sisteminin en uç hali denilebilir. Bu sistemin güvenilirliği fazladır. İstikrarsız bir döviz kuru olsa da bunun yol açtığı olumsuzlukları ortadan kaldırır. Panama ve San Marino bu sisteme yakın bir sistem kullanmaktadır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Dış Ticarete Giriş.
- ^ "Döviz Kuru Sistemleri". 25 Haziran 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ "Döviz Kuru Sistemleri" (PDF).[]
- ^ . 9 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Alternatif Döviz Kuru Sistemleri" (PDF). K. Azim Özdemir-Gülbin Şahinbeyoğlu. 7 Aralık 2017 tarihinde kaynağından (PDF).
- ^ "Alternatif Döviz Kuru Sistemleri". Sedat Dinçer. 20 Nisan 2017 tarihinde kaynağından .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede bircok sorun bulunmaktadir Lutfen sayfayi gelistirin veya bu sorunlar konusunda tartisma sayfasinda bir yorum yapin Bu maddenin veya maddenin bir bolumunun gelisebilmesi icin ekonomi konusunda uzman kisilere gereksinim duyulmaktadir Ayrintilar icin lutfen tartisma sayfasini inceleyin veya yeni bir tartisma baslatin Konu hakkinda uzman birini bulmaya yardimci olarak ya da maddeye gerekli bilgileri ekleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Nisan 2020 Bu maddenin iceriginin Turkcelestirilmesi veya Turkce dilbilgisi ve kurallari dogrultusunda duzeltilmesi gerekmektedir Bu maddedeki yazim ve noktalama yanlislari ya da anlatim bozukluklari giderilmelidir Yabanci sozcukler yerine Turkce karsiliklarinin kullanilmasi karakter hatalarinin duzeltilmesi dilbilgisi hatalarinin duzeltilmesi vs Duzenleme yapildiktan sonra bu sablon kaldirilmalidir Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Nisan 2020 Doviz kuru sistemleri 19 yuzyildan itibaren uc grupta tanimlanmaktadir Esnek doviz kuruDoviz kuru sisteminin ne oldugundan kelime anlamini aciklamak gerekir Doviz kuru sistemi doviz kurlarinin tanimlanmasi ne tur bir degisiklik gostererek hangi esaslara ve nelere bakilarak yapilacagi gerceklesecegi ile ilgili esaslar butunu olarak aciklanabilir Doviz kuru sistemleri genel olarak iki sekilde incelenmektedir Ozunde doviz kurlari sabitte fixed ve esnek olarak ise flexible olarak iki grupta incelenmektedir Fakat sahada yani uygulamada kurlarin piyasa durumlarina tabi olarak esnek bir sekilde degistigi esnek doviz kuru sistemi ile kurlarin temel kollari olarak belirtildigi sabit doviz kuru sistemleri arasinda farkli durumlar vardir Doviz kurunda bazi degisiklikler olmaktadir Bu degisiklikler ise makro ekonomik parametreleri ise etkilemektedir 1960 tan beri surdurulen Dunya Bankasi uyesi uluslararasi ulkelerden beri doviz kuru politikalardan gelen deneyim sabit kur sisteminin yetersiz az enflasyonu sagladigi fakat ekonomik kalkinmanin ivmesini azalttigindan yanadir Uluslararasi ulkelerde sabit degil de esnek kur sisteminin gecerli oldugu ulkelerde ekonomik acidan buyumenin ivmesinin daha fazla oldugu ve sermaye hareketlerinin kontrolu ekonominin dis pazarlara yayilmasi sanayilesme ivmesi standart gelirli gruplarin yukselmesi vb durumlara varmada daha iyi oldugu anlasilmaktadir Fakat doviz kuru rejimleri ile ekonomik alanda bir bag bulunmadigini savunan arastirmalarin yani sira doviz kuru rejimlerinin ulkenin gelisme ve kalkinmasindaki durumlari bile etkileyecegini savunan arastirmalarda bulunmaktadir Bu anlayisa gore kur uygulayan ulkeler genellikle finansal ve ekonomi krizlerinin yuku daha fazla olmaktadir Uluslararasi ortamda ulkelerin ekonomilerine bakilarak sabit bir rejim kurunu onermek zor olmakla birlikte dunyada anlasilan genel durum ise sabit kurdan esnek kur rejimine yatay ve hizli bir gecisin oldugundan yanadir Finansal politikalari etkileyen durumlar modaya bagli olabilecegi gibi doviz kuru politikalari da ayni sekilde modaya bagli olabilmektedir Sabit kur sisteminin uzun ve surekli olmamasi ve finansal veya ekonomik alanda egilimli olmasi esnek kur rejiminin ustunlugu olarak anlasilmaktadir Finansal sistemlerin azaldigi gelismekte olan bazi ulkelere bakilirsa eger esnek kur sisteminin pek cok ustunlugu oldugundan sebep neredeyse uluslararasi bir numarali kur rejimi olmaya baslamistir Esnek kur sistemi sahada yani piyasalarda rahatca degisiklik gosterebildigi ve arz talep gibi faktorlerdeki bircok degismenin cari kusura yansiyarak dengeyi saglamayi basarabildigi bir sistemdir Esnek kur rejiminde dis dengenin olusturulmasi sorumlulugu harcama kaydirici bir durum olan doviz kuru farkliliklarina verilmektedir Esnek kur politikasi rejimlerinin diger kur politikasi rejimlerine gore bircok avantaji vardir Bunlarin temelinde ise dissal soklara ve gercek sektorden kaynaklanan durumlara karsi guclu olmasi Uluslararasi Ticarette kur degerlenmesiyle birlikte olarak odemelerle ilgili herhangi bir sorunu ortaya cikarmamasidir Belirli sabit bir kur rejimi alinmamasindan sebep IMF guclu bir para politikasina sahiptir Butun kur politikalarinda oldugu gibi Esnek kur politikasinin da dezavantajlari bulunmaktadir Bunlar ise enflasyona yani ithal enflasyona acik olmasi risk oldugu algisindan sebep risklerin artmasina bagli olarak finansal ve ekonomik islem hacminin dusmesi esnek kur politikasina gecilmeden once olagan mevcut sorunlardir Uluslararasi ortamda devletler esnek kur rejimini ekonomi ve finansal politikalari acisindan doviz kuru faiz orani ve sermaye hareketlerinin birden elinde tutamamakta ve kontrol edememektedir Bu uclemenin bir de siniflandirilmasi mevcuttur Bunlardan biri piyasa dinamiklerine birakilip diger ikisi ise politika araci olarak secilmektedir Tabii ki bir de kurallari bulunmaktadir Uluslararasi ortamda doviz kuru politikasinin uygulandigi bircok ulke bir doviz kurlarinin faiz oranlarindan sebep rahatca ve serbestce uygulanmasina izin verilmedigi de soylenmektedir Turkiye de genellikle 1980 li yillara kadar sabit kur sistemi uygulanmistir Bunun sebebi ise Turkiye nin dis pazara kapali bir ekonomi icinde olmasidir 1980 den sonra ise Turkiye ekonomi ve finansal alanda koklu bir degisiklik yapip hem ic pazarina hem de uluslararasi ticaretine onem vererek daha cok ihracata dayali dis pazara acik finansal ve ekonomik bir politika izlemistir Bu politikanin baslica amaci ise ekonomide her turlu doviz sistemini ureten bir mekanizmaya sahip olmasidir Bundan sebep ise butun doviz kurlarinin piyasa mekanizmasi tarafindan benimsenmis olmasidir Bu amac politikasindan sebep IMF doviz kurlarini 24 saatlik yani gunluk belirlemeye baslamistir 1984 yilindan itibaren uluslararasi ticaret serbestlesmesine paralel olarak kambiyo rejimi de buyuk olcude serbestlesmistir 1984 89 tarihlerinde ise koklu degisiklikler yapilarak Turk lirasinin yani Turk parasinin uluslararasi alandaki yabanci paralar karsisindaki birim degerinin tespiti IMF ye yani Merkez Bankasina tahsis ve transfer islemleri verilmistir bu sayede bankalarin doviz kullanimlari serbest birakilmistir 1989 yilindan itibaren yapilan onemli degisikliklerle kambiyo sistemindeki degisiklik onemli olcude ivmesini artirarak devam etmistir Bundan sebep ise uluslararasi ortamda Turkiye nin mali durumu finansal ve ekonomik sistemle birlesmistir Esnek kur politikasi uygulanmaya basladigi andan beri doviz kurlarinda belirlenen yuksek dalgalanma durumu dis pazardaki dengesizligin giderilmesinde onemli rol oynamistir Turkiye de esnek kur rejimine gecisinin dis pazarin durumunun yani dengesinin saglanmasinda oldukca fazla bir katki payi bulunmaktadir Turkiye de esnek kur sistemine gecildiginde baslarda tahmin edildigi gibi doviz kurlarindaki sistemlerde koklu bir dalgalanma yasanmis fakat finansal ve ekonomik birimlerin esnek kur rejimine ayak uydurmalariyla zamanla kurlar daha saglam bir durum icine girmislerdir Doviz kurlarindaki dalgalanma buyuk oranda takip edilen para politikalariyla baglidir Sabit kur sistemiSabit kur rejimi veya sabit kur sistemi yerli para birimi dis degerinin yabanci para degerlerine karsi esitlenmesi durumudur Sabit kur rejimi en iyi sekilde altin para standardi sistemine islemektedir Sabit kur rejimi uygulayan ulkeler ise Avrupa Birligi uye ulkeleri ve Cin Hong Kong Bulgaristan ve Bosna Hersek gibi ulkelerde sabit kur politikasi rejimi uygulanmaktadir Sabit kur politikasi rejiminin bircok amaci vardir Bunlar ise sabit kur rejiminin enflasyonunu kontrol altinda tutmak kur degismelerini azaltarak kurdaki belirsizlikleri bitirmek ve Uluslararasi Ticareti daha da arttirmak gibi bircok amaclari bulunmaktadir Bundan sebep ise sabit kur rejimi finansal ve ekonomik otoritesinin araclarini uygulamada birtakim zorluklar yasamasi ve paranin olagan piyasa degerini yansitmamasi gibi bircok durumlar bulunmaktadir Sabit doviz kuru politikasi rejimi IMF nin yani Merkez Bankasinin rezerv ve gucu ile yakindan ilgilidir Koklu ve guclu rezervlere sahip bir IMF sabit kur rejimi politikasinin daha etkin ve saglam uygulanmasini saglayabilir Yerel paranin degeri finansal otoritesi Merkez Bankasi tarafindan sabitlendigi durumundan finansal paranin degeri ic sahada yani piyasadaki arz ve talep durumlarini yansitmamaktadir Referans alinan para birimindeki degisikliklere gore yerel para degeri biriminin IMF tarafindan tekrar belirlenmesi gerekmektedir Sabit kur politikasi rejimindeki seviye Merkez Bankasi tarafindan degistirilinceye kadar ayni kalir Ayni zamanda Merkez Bankasi kur oraninin ayni kalip degismeyecegini bildirmis olur Dalgali kur sistemiDalgali kur sistemi uluslararasi ortamda herhangi bir ulke parasi degerinin ic ve dis sahada yani piyasada arz talep dogrultusunda belirlendigi sistemdir Dalgali doviz kuru rejimi degisken kur rejimi olarak da bilinmektedir Dalgali kur sistemi sabit kur sistemiyle ayri hatta tam tersidir Doviz kuru sahasinda Forex al sat olan uluslararasi ortamdaki bu para birimi degeri yabanci paralar karsisinda surekli degisim gostermektedir Az da olsa istisnai durumlarda ulusal para biriminin degeri artabilmektedir Ayni zamanda ise herhangi bir doviz kuru sisteminde degerlenip dusebilmektedir Bundan sebep ise dalgali doviz kuru sisteminde her ne kadar resmi bir mudahale beklenmese de faaliyette Merkez Bankalari piyasadan doviz al sat yaparak ulusal para birimi degerini kontrol etmeye calismaktadirlar Bu sisteme bagli uygulanan kur sistemleri mudahale serbest kur rejimi olarak adlandirilir Gelismis ulkelerde 1970 ler den beri uygulanan dalgali kur rejimi gelismekte olan ulkeler tarafindan 90 li yillarin ortasinda uygulanmistir Turkiye de ise son 35 yildir bu kur sistemlerinde bircok farkli durumlara yer verilmistir Sabit kur rejimi ise 1980 li yillara kadar uygulanan bir doviz kuru sistemi olmustur Fakat bu durum sonrasinda kademeli olarak degismis ve serbest yani dalgali kur rejimine gecilmistir Ozellikle 2001 Turkiye Ekonomi krizi sonrasi dalgali kur sistemine gecilmistir Dalgali kur sisteminin avantaj ve dezavantajlari Dalgali kur sistemi doviz kurunun serbest piyasada belirlenmesinden sebep uluslararasi ortamda dengesizliklere karsi tekrar dengeye gelmesini saglamaktir Hem iceride hem de disarida yasanan dengesizlikler doviz kuruna yansimaktadir Doviz kuru politikalara Merkez Bankasinin daha etkili ve istikrarli politika uygulamalarini saglamaktadir Bu kur sisteminin yani dalgali doviz kuru sisteminin avantajlari oldugu gibi dezavantajlari da bulunmaktadir Doviz kuru belirsiz oldugundan sebep riskler artmaktadir Bu durum ise acik pozisyon tasiyan isletmeler icin onemli olcude risk ve zarar payi tasimaktadir Doviz kuru bantlariDoviz kuru bantlari bu sistem genel olarak sabit doviz kuru sistemine daha yakin olarak tanimlanabilir Cunku sadece cari doviz kuru bant icinde kalir Arz ve talep kanunlarina gore sekillenirken bant disindakiler sabit doviz kuruna gore degerlenir Doviz kuru bandin disina cikarsa devlet mudahalesi gerekir Ancak devlet mudahalesinin istenmedigi durumlarda bant genis tutulmaktadir Bant genis tutulursa doviz kurunun banttan cikmasi zor olacaktir Bunun icin devlet mudahalesine gerek yoktur Alternatif doviz kuru sistemleriSerbest Dalgalanma Sistemi Ulkenin para degerinin piyasa tarafindan belirlendigi kur cesididir Piyasaya yapilan mudahaleler piyasanin istenilen hale gelmesi degil piyasada bulunan gereksiz dalgalanmayi onlemek icindir Bu sistemin avantajlarini sayacak olursak ulkenin elinde bulundurdugu rezervin para politikasinin etkinlesmesi ile azalmasini sayabiliriz Ayni zamanda dis etkilerin oncelikle nominal kurlar tarafindan emilmesi sayesinde ulke icindeki istikrara katkida bulunur Sistemin kotu yani ise ulkenin dis ulkelerle arasindaki ekonomik iliskilerde risk dogurmasi ve bu sebeple kaynagin dagilimini olumsuz etkilemesidir Bu sistem henuz hicbir ulkede uygulanamamistir Gozetimli dalgalanma Sistemi Bu sistemde otorite doviz kuruna mudahale edebilir Mudahaleler belirlenmis kurallara gore yapilir Mudahaleler kurallara gore yapilmadigi icin ulkeye ekonomide daha genis hareket alani saglar Bu sistemle Serbest Dalgalanma Sistemi etkileri ve riskleri azaltir Fakat kuralsiz bir mudahale sistemi olmasi zaman zaman kendisi ile celismesine yol acar Bu sistemden diger ulkelerin olumsuz etkilenmesi durumuna kirli dalgalanma denir Bu sistem daha cok gelismis ulkelerde uygulanabilmistir Ornegin Kanada Aralik Icinde Dalgalanma Sistemi Bu sistemde kurlarin koyulan sinir icinde serbestce dalgalanmasina izin verilir Sistemin esnekligi aralik ve merkez parite degerlerinin revize edilmesini saglar Araligin dar belirlenmesi ile istikrarsizlik baslayacaktir Bu nedenle araligin belirlenmesi cok onemlidir Ayni zamanda bu araligin devamli olmasi sistemin guvenilirligine baglidir Surekli degisen aralik beklenen faydayi olumsuz etkileyebilir Kaygan Aralik Sistemi Bu sistemde araligin ortalama degeri sabit degildir Ayarlandigi ortalama belirsizdir Genelde enflasyonun yuksek oldugu ekonomilerde uygulanir Ayarlanabilir oldugu icin kurun asiri degerlenmesi engellenebilir Kotu yani ise ayarlanma suresinin bilinmemesinin piyasaya getirdigi belirsizliktir Israil buna yakin bir sistem uygulanmistir Yonlendirilmis Sabit Aralik Sistemi Bu sistemde ulke parasinin degeri onceden belirlenmistir ve sabit bir deger etrafinda belirli sinirlandirmalarla dalgalanmaktadir Esas alinan sabit deger ekonomik gostergeler ve odemeler dengesindeki ilerlemelere bagli olarak ayarlanir Sabit kur uzerinde baski olustugunda gerekli ayarlamanin araliklar seklinde ve sik sik yapilmasi gerekir ve bu sekli diger sabit kur sistemlerinden bu sistemi ayirir farkli kilar Yonlendirilmis sabit aralik sisteminde anlattiklarimin disinda ayarlamalar arasinda belirlenen limitler icinde de dalgalanabilir Bu ayarlamalar ile diger sabit kur sistemlerinde gordugumuz beklentiden olusan spekulatif hareketler engellenebilir Faiz politikasinin kurlari destekleme zorunlulugu vardir Bu zorunluluk faizin ekonominin gerektirdikleri dogrultusunda istenilen gibi uygulanamamasina neden olur ve bu olumsuz orneklerinden biridir Sili ve Italya bu sistemi kullanmistir Yonlendirilmis Sabit Parite Sistemi Bu sistemde ulkenin parasinin degeri sabittir Degerdeki bu sabitlik ulkede secilmis ekonomik gostergeler ve odemeler dengesinde olusan degismelere bagli kalarak ayarlanabilir Yonlendirilmis sabit parite sistemi yonlendirilmis sabit aralik sistemine gore daha kati bir yapiya sahiptir Bahsi gecen sistemlerden farkli olarak sabit kur uzerinde baski olusunca gerekli duzenlemeler ani degil belirli aralikta ve sik sik yapilir Bu da sabit aralik sisteminin avantajlarini da dezavantajlarini da bu sisteme katar Aralik olmadigi icin belirsizlikler daha aza iner Kolombiya ve Brezilya bu sistemi kullanmistir Ayarlanabilir Sabit Kur Sistemi Bu sistem Bretton Woods Sistemi olarak bilinir Kur uygulanan ekonomik politikalarla tutarsiz bir sekilde ilerliyorsa istenilen yonde degistirilebilir Bu kurun suresiz bir sekilde surdurulmesi zorunlu degildir Dis ticarette yasanan kur belirsizligini azaltir ve ekonomik istikrara katkida bulunur Fakat ayarlama beklentisi yogun spekulasyonla yol acar ve bu da krizi tetikler Bretton Woods sisteminin cokmesiyle beraber bircok gelismis ulke buna yakin bir sistem uygulamistir Para Kurulu Sistemi Bu sistem ulkenin parasinin baska bir yabanci para ile sabit kurdan degisimini ongoren ve bazi yasal duzenlemelere tabi olan bir sistemdir Ulke bu sistemde parasini sadece yabaci para girisine karsilik olarak basmaktadir Bu sistemin uygulanmasi kolaydir ve bircok avantaji vardir Finansal derinligin artmasi doviz kurunun istikrar kazanmasi ve faiz oranlarinin birlestirilmesi bu avantajlara ornek olabilir Bu sistemin uygulanabilmesi icin guclu bir ekonomi ve yeterince doviz kaynagi bulunmalidir cunku maliyetli bir sistemdir Arjantin Estonya ve Hong Kong halen bu sistemi kullanmaktadir Tam Dolarizasyon Sistemi Bu sistemi kullanan ulkelerin parasal bagimsizligi yoktur Baska bir ulkeye bagimlidir ve o ulkenin para birimini kullanmaya baslamistir Para kurulu sisteminin en uc hali denilebilir Bu sistemin guvenilirligi fazladir Istikrarsiz bir doviz kuru olsa da bunun yol actigi olumsuzluklari ortadan kaldirir Panama ve San Marino bu sisteme yakin bir sistem kullanmaktadir Ayrica bakinizDoviz kuru Doviz kuru riski En cok kullanilan para birimleri listesiKaynakca Dis Ticarete Giris Doviz Kuru Sistemleri 25 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Nisan 2020 Doviz Kuru Sistemleri PDF olu kirik baglanti 9 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Alternatif Doviz Kuru Sistemleri PDF K Azim Ozdemir Gulbin Sahinbeyoglu 7 Aralik 2017 tarihinde kaynagindan PDF Alternatif Doviz Kuru Sistemleri Sedat Dincer 20 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan