Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Edward Hyde, 1. Clarendon Earlü (18 Şubat 1609 - 9 Aralık 1674) İngiliz devlet adamı ve tarihçi. İngiltere kraliçeleri II. Mary ve Anne'in büyükbabasıdır.
Edward Hyde | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 18 Şubat 1609 Londra, İngiltere |
| Ölüm | 9 Aralık 1674 (65 yaşında) Rouen, Fransa |
| Din | Anglikan Kilisesi |
| Evlilik | Anne Ayliffe Frances Aylesbury |
| Çocuk(lar) | Henry, Edward, James, Anne, Frances |
| İmza | |
 | |
Ailesi
Edward Hyde, Wiltshire bölgesinden Henry Hyde ve Mary Langford'un üçüncü oğludur. Henry'nin ağabeyi Lawrence Hyde dönemin önemli bir savcısıdır. Hyde ailesinin uzunca bir süre boyunca Chesire Norbury bölgesinde olduğu bilinir.
Gençliği
İlköğretimini Gillingham'da alan Edward, 1622 yılında Magdalen Hall, Oxford'a girer. Ailesi tarafından din adamı olması planlansa da iki ağabeyinin vefatı üzerine aile malvarlığının tek varisi konumuna gelince hukuk eğitimi almasına karar verilir. Genel kültür ve akademik hayata daha meyilli olduğundan dolayı avukat olduktan sonra da daha çok bu alanlarda faaliyet gösterir. Zamanının en önde gelen edebiyatçıları ve aydınlarıyla vakit geçirir, çok iyi bir yazar ve hatip haline gelir.
Hukukçu kimliği
1633 yılında baroya alınan Edward kısa sürede başarılı olarak meslektaşları arasında iyi bir şöhrete sahip olur. 1634 yılı Aralık ayında halktan gelen dilekçelerin işleme konmasından sorumludur. Londra'daki ve Portland'daki tacirler arasındaki anlaşmazlıkları çözmesiyle iyice göz önüne gelir. Bu dönemde ünlü din adamı William Laud ile fikir ayrılıkları olsa da iyi ilişkiler geliştirir.
Siyasi kimliği
1640 yılı Nisan ayında hem Shaftesbury hem de Wootton Bassett bölgesinden parlamentoya seçilir. Wooton Bassett bölgesinden vekil olmayı kabul eden Hyde ilk başlarda I. Charles idaresini aşırıya kaçmadan eleştirir. Daha sonra monarşi yanlılarının tarafına doğru kayar. 1641 yılında kralın gayriresmî danışmanı olur. 20 Mayıs 1642 tarihinde Londra'dan ayrılarak kralla York kentinde bir araya gelir.
İç savaş
Edward Hyde ilk başlardaki krala karşı muhalif tutumuna rağmen Parlamento saflarında savaşan arkadaşlarına olan öfkesinden dolayı çok sayıda dostuyla arasını bozmuştur. John Pym'in idam edilmesinin ardından Parlamento liderlerini eleştirmiştir. En iyi arkadaşı olan Falkland Lordunun da hayatın kaybetmiş olması onu duygusal olarak yaralamıştır. İç savaş sırasında 22 Şubat 1645 tarihinden itibaren kralın konseyinde görev almıştır. 3 Mart günü Maliye Bakanlığına getirilmiştir. Monarşi yanlıları arasında ılımlılardan birisi olarak bilinir. Ilımlılığı ve kraliçe Henrietta Maria ile husumeti nedeniyle zamanla gözden düşmüş ve kralın konseyinden uzaklaştırılmıştır. 1646 yılında Jersey'e kaçmıştır. Kralla görüş ayrılığına sahip olmalarına rağmen kendisine çok bağlı kalmış, idamını hayretle karşılamıştır. II. Charles'ın 1649-1651 dönemindeki tahta çıkma çabalarına destek vermez. Hyde bu dönemde iç savaşın tarihini yazmaya başlar. Hyde 1651 yılında sürgündeki krala katılır ve zamanla onun danışmanlığına kadar yükselir.
Restorasyon dönemi
1660 yılıyla başlayan restorasyon döneminde kralla beraber İngiltere'ye döner. Daha sonra kral II. James olacak olan II. Charles'ın kardeşi York Düküyle kızı Anne'i evlendirdiği için kraliyet ailesine daha da yakınlaşır. Anne Hyde'ın iki kızı da kraliçe olacaktır.
Sonraki dönem
3 Kasım 1660 günü Hyde Wiltshire kontluğundaki Hindon'un baronu olur. Ertesi yıl Cornbury vikontu, Clarendon earlü olur. 1660-1667 arasında Oxford Üniversitesi yönetiminde görev alır. İç savaş ve sonrasındaki dönemdeki tüm suçlular için genel af kapsamındaki hazırlanmasında görev alır. 1663 yılında Yeni Dünya'da çok büyük toprakların sahibi ilan edilir. Bu dönemde hem kral hem de kamuoyu önünde Edward Hyde'ın itibarında düşüş görülür. Edward Hyde tarafından ayarlanmış olan kralın evliliğinden çocuk sahibi olamaması, hanedanı kendi kızlarının çocuklarından devam ettirme girişimi olarak yansıtılır. Ayrıca inşa ettirdiği Piccadilly'deki görkemli malikane rüşvet iddialarının ortaya çıkmasına yol açar. Sağlığı da bu dönemde gut hastalığı nedeniyle sorunlu hale gelen Edward Hyde zor durumda kalır. Hollanda-İngiltere Savaşlarındaki başarısızlıklar, 1665 yılında ve 1666 yılındaki Büyük Londra Yangını üstüsüte gelince tasfiyesi kaçınılmaz hale gelir. Kral tarafından görevlerinden alınan Hyde, eşinin aniden hastalık sonucunda hayatını kaybetmesiyle çok sarsılır. Görev yaptığı dönemde usulsüzlükleri mercek altına alınınca 1667 Kasım ayında Fransa'ya kaçar. Yaşamının bundan sonrası sürgünde geçen Hyde hep İngiltere'ye dönebilme umudunu taşımıştır. İngiltere ile ilişkileri soğuk olan dönemin Fransa kralı XIV. Louis sürekli olarak Fransa'da kalmasına izin verir. Sürgünde görece rahat yaşayan Hyde çocuklarını göremese de İngiltere tarih yazımına kendini adar. 9 Aralık 1674 günü Rouen'de ölür. Cenazesi İngiltere'ye götürülür ve 4 Ocak 1675 günü Westminster Abbey'de toprağa verilir.
Ailesi ve onun soyundan gelenler
Edward Hyde iki kez evlendi. İlk eşi Anne 1629 yılındaki düğünden hemen kısa bir süre sonra öldü.İkinci evliliğini 1634 yılında Frances Aylesbury ile yapan Hyde'ın bu evlilikten altı çocuğu olur:
- Henry Hyde, Clarendon Earlü olarak en büyük oğul ve varistir, önemli bir siyasi isim olmuştur
- Lawrence Hyde, Rochester Earlü, ikinci oğul
- Edward Hyde, üçüncü oğul, Parlamento üyesi olduktan hemen sonra 20 yaşında ölür
- James Hyde, dördüncü oğul, yirmili yaşlarında boğularak ölmüştür
- Anne Hyde, en büyük kızı, kral II. James ile evlenmiştir. Clarendon bu sayede kraliçe II. Mary ve Anne'in dedesi olmuştur
- Frances Hyde, küçük kızı 1675 yılında Thomas Keightley ile evlenmiştir
Canlandırmaları
- 1947 yılı yapımı adlı filmde tarafından canlandırılır.
- 1970 yılı yapımı Cromwell adlı filmde tarafından canlandırılır.
- 2003 yılı BBC yapımı televizyon dizisi 'da Ian McDiarmid tarafından canlandırılır.
Kaynakça
- ^ Günümüzdeki Hertford Koleji, Oxford okuludur, Edward Hyde'ın portresi okulda asılıdır.
- ^ Bu kişiler arasında Ben Jonson, , , ve özellikle (Lord Falkland) yer alır.
- ^ Oliver Cromwell'e cesur ama kötü bir adam, John Hampden'e ise ikiyüzlü demiştir.
- ^ Kraliçe II. Mary (1688-1694) ve kraliçe Anne (1702-1714)
- ^ Genel af kapsamına "kral katilleri" (İngilizce: Regicides) dahil edilmemiştir
- ^ "Wikisource'daki metnin aslı". 19 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2013.
- ^ Clarendon Earlü olarak kendisine verilen topraklar bugünkü Kuzey Karolina eyaletine karşılık gelir
- ^ Suçlamalar arasında keyfi tutuklamalar, tutukluların mahkemeye çıkartıladan bekletilmesi ve Jersey gibi İngiltere toprakları dışına gönderilmeleri yer alır.
- ^ Bu kapsamlı çalışmanın satışının gelirleriyle Oxford Üniversitesinde Clarendon Binası inşa edilmiştir
- ^ Filmin imdb sayfası 30 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce) 15 Kasım 2013 tarihinde erişilmiştir
- ^ Filmin imdb sayfası 1 Ağustos 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce) 15 Kasım 2013 tarihinde erişilmiştir
- ^ Dizinin imdb sayfası 14 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce) 15 Kasım 2013 tarihinde erişilmiştir
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Edward Hyde 1 Clarendon Earlu 18 Subat 1609 9 Aralik 1674 Ingiliz devlet adami ve tarihci Ingiltere kraliceleri II Mary ve Anne in buyukbabasidir Edward HydeDogum18 Subat 1609 Londra IngiltereOlum9 Aralik 1674 65 yasinda Rouen FransaDinAnglikan KilisesiEvlilikAnne Ayliffe Frances AylesburyCocuk lar Henry Edward James Anne FrancesImzaAilesiEdward Hyde Wiltshire bolgesinden Henry Hyde ve Mary Langford un ucuncu ogludur Henry nin agabeyi Lawrence Hyde donemin onemli bir savcisidir Hyde ailesinin uzunca bir sure boyunca Chesire Norbury bolgesinde oldugu bilinir GencligiIlkogretimini Gillingham da alan Edward 1622 yilinda Magdalen Hall Oxford a girer Ailesi tarafindan din adami olmasi planlansa da iki agabeyinin vefati uzerine aile malvarliginin tek varisi konumuna gelince hukuk egitimi almasina karar verilir Genel kultur ve akademik hayata daha meyilli oldugundan dolayi avukat olduktan sonra da daha cok bu alanlarda faaliyet gosterir Zamaninin en onde gelen edebiyatcilari ve aydinlariyla vakit gecirir cok iyi bir yazar ve hatip haline gelir Hukukcu kimligi1633 yilinda baroya alinan Edward kisa surede basarili olarak meslektaslari arasinda iyi bir sohrete sahip olur 1634 yili Aralik ayinda halktan gelen dilekcelerin isleme konmasindan sorumludur Londra daki ve Portland daki tacirler arasindaki anlasmazliklari cozmesiyle iyice goz onune gelir Bu donemde unlu din adami William Laud ile fikir ayriliklari olsa da iyi iliskiler gelistirir Siyasi kimligi1640 yili Nisan ayinda hem Shaftesbury hem de Wootton Bassett bolgesinden parlamentoya secilir Wooton Bassett bolgesinden vekil olmayi kabul eden Hyde ilk baslarda I Charles idaresini asiriya kacmadan elestirir Daha sonra monarsi yanlilarinin tarafina dogru kayar 1641 yilinda kralin gayriresmi danismani olur 20 Mayis 1642 tarihinde Londra dan ayrilarak kralla York kentinde bir araya gelir Ic savasEdward Hyde ilk baslardaki krala karsi muhalif tutumuna ragmen Parlamento saflarinda savasan arkadaslarina olan ofkesinden dolayi cok sayida dostuyla arasini bozmustur John Pym in idam edilmesinin ardindan Parlamento liderlerini elestirmistir En iyi arkadasi olan Falkland Lordunun da hayatin kaybetmis olmasi onu duygusal olarak yaralamistir Ic savas sirasinda 22 Subat 1645 tarihinden itibaren kralin konseyinde gorev almistir 3 Mart gunu Maliye Bakanligina getirilmistir Monarsi yanlilari arasinda ilimlilardan birisi olarak bilinir Ilimliligi ve kralice Henrietta Maria ile husumeti nedeniyle zamanla gozden dusmus ve kralin konseyinden uzaklastirilmistir 1646 yilinda Jersey e kacmistir Kralla gorus ayriligina sahip olmalarina ragmen kendisine cok bagli kalmis idamini hayretle karsilamistir II Charles in 1649 1651 donemindeki tahta cikma cabalarina destek vermez Hyde bu donemde ic savasin tarihini yazmaya baslar Hyde 1651 yilinda surgundeki krala katilir ve zamanla onun danismanligina kadar yukselir Restorasyon donemi1660 yiliyla baslayan restorasyon doneminde kralla beraber Ingiltere ye doner Daha sonra kral II James olacak olan II Charles in kardesi York Dukuyle kizi Anne i evlendirdigi icin kraliyet ailesine daha da yakinlasir Anne Hyde in iki kizi da kralice olacaktir Sonraki donem3 Kasim 1660 gunu Hyde Wiltshire kontlugundaki Hindon un baronu olur Ertesi yil Cornbury vikontu Clarendon earlu olur 1660 1667 arasinda Oxford Universitesi yonetiminde gorev alir Ic savas ve sonrasindaki donemdeki tum suclular icin genel af kapsamindaki hazirlanmasinda gorev alir 1663 yilinda Yeni Dunya da cok buyuk topraklarin sahibi ilan edilir Bu donemde hem kral hem de kamuoyu onunde Edward Hyde in itibarinda dusus gorulur Edward Hyde tarafindan ayarlanmis olan kralin evliliginden cocuk sahibi olamamasi hanedani kendi kizlarinin cocuklarindan devam ettirme girisimi olarak yansitilir Ayrica insa ettirdigi Piccadilly deki gorkemli malikane rusvet iddialarinin ortaya cikmasina yol acar Sagligi da bu donemde gut hastaligi nedeniyle sorunlu hale gelen Edward Hyde zor durumda kalir Hollanda Ingiltere Savaslarindaki basarisizliklar 1665 yilinda ve 1666 yilindaki Buyuk Londra Yangini ustusute gelince tasfiyesi kacinilmaz hale gelir Kral tarafindan gorevlerinden alinan Hyde esinin aniden hastalik sonucunda hayatini kaybetmesiyle cok sarsilir Gorev yaptigi donemde usulsuzlukleri mercek altina alininca 1667 Kasim ayinda Fransa ya kacar Yasaminin bundan sonrasi surgunde gecen Hyde hep Ingiltere ye donebilme umudunu tasimistir Ingiltere ile iliskileri soguk olan donemin Fransa krali XIV Louis surekli olarak Fransa da kalmasina izin verir Surgunde gorece rahat yasayan Hyde cocuklarini goremese de Ingiltere tarih yazimina kendini adar 9 Aralik 1674 gunu Rouen de olur Cenazesi Ingiltere ye goturulur ve 4 Ocak 1675 gunu Westminster Abbey de topraga verilir Ailesi ve onun soyundan gelenlerEdward Hyde iki kez evlendi Ilk esi Anne 1629 yilindaki dugunden hemen kisa bir sure sonra oldu Ikinci evliligini 1634 yilinda Frances Aylesbury ile yapan Hyde in bu evlilikten alti cocugu olur Henry Hyde Clarendon Earlu olarak en buyuk ogul ve varistir onemli bir siyasi isim olmustur Lawrence Hyde Rochester Earlu ikinci ogul Edward Hyde ucuncu ogul Parlamento uyesi olduktan hemen sonra 20 yasinda olur James Hyde dorduncu ogul yirmili yaslarinda bogularak olmustur Anne Hyde en buyuk kizi kral II James ile evlenmistir Clarendon bu sayede kralice II Mary ve Anne in dedesi olmustur Frances Hyde kucuk kizi 1675 yilinda Thomas Keightley ile evlenmistirCanlandirmalari1947 yili yapimi adli filmde tarafindan canlandirilir 1970 yili yapimi Cromwell adli filmde tarafindan canlandirilir 2003 yili BBC yapimi televizyon dizisi da Ian McDiarmid tarafindan canlandirilir Kaynakca Gunumuzdeki Hertford Koleji Oxford okuludur Edward Hyde in portresi okulda asilidir Bu kisiler arasinda Ben Jonson ve ozellikle Lord Falkland yer alir Oliver Cromwell e cesur ama kotu bir adam John Hampden e ise ikiyuzlu demistir Kralice II Mary 1688 1694 ve kralice Anne 1702 1714 Genel af kapsamina kral katilleri Ingilizce Regicides dahil edilmemistir Wikisource daki metnin asli 19 Agustos 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Kasim 2013 Clarendon Earlu olarak kendisine verilen topraklar bugunku Kuzey Karolina eyaletine karsilik gelir Suclamalar arasinda keyfi tutuklamalar tutuklularin mahkemeye cikartiladan bekletilmesi ve Jersey gibi Ingiltere topraklari disina gonderilmeleri yer alir Bu kapsamli calismanin satisinin gelirleriyle Oxford Universitesinde Clarendon Binasi insa edilmistir Filmin imdb sayfasi 30 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce 15 Kasim 2013 tarihinde erisilmistir Filmin imdb sayfasi 1 Agustos 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce 15 Kasim 2013 tarihinde erisilmistir Dizinin imdb sayfasi 14 Mayis 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce 15 Kasim 2013 tarihinde erisilmistirAyrica bakinizIngiliz Ic Savasi