Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Elohist (E), belgesel hipotezde anlatılan Tora'nın dört kaynağından biridir. Kaynağın ismi Tanrı için kullanılan Elohim'den gelir. Tanrı, Yahvist (J) kaynağa kıyasla daha az insansıdır.
19.yy'ın sonlarından beri Elohist'in ~M.Ö. 850'lerde kuzeydeki İsrail'de derlendiğine, Yahvist ile birleştirilip ~M.Ö. 750'lerde JE'nin oluşturulduğuna ve ~M.Ö. 400'lerde Tora'nın son halini aldığına inanılmaktadır. Elohist, Yehuda Krallığı'ndan ziyade İsrail'i ve Yehuda'nın Harun rahiplerinden ziyade Levi rahiplerini desteklemektedir. E'de İbrahim'in İshak'ı kurban etme, Musa'nın Mısır'a On Belayı getirişi, Harun ve altın buzağı, Ahit kodu ve rüya tabircisi olarak Yusuf'un hikâyeleri mevcuttur.
Yakın tarihte Elohist'in Yahvist'ten evvel yazıldığı veya Elohist'in tümüyle saf dışı bırakılıp Tora'nın Yoşiya ile Babil Sürgünü zamanları arasında DJP düzeni ile yazıldığı iddiaları ortaya atıldı.
Elohist metnin doğası
Bu kaynakta, Tanrı Musa ile konuşup adının Yahweh olduğunu söyleyene kadar Tanrı için Elohim adı kullanılmaktadır. E, Y kadar olmasa da, Tanrı'yı pişmanlık duyabilen ve olaylarda kendisini gösteren insansı bir şekilde tasvir edilir.
E, antik İsrail'in geleneklerine, onların kahramanları Yeşu ve 'e ve İsrail'in krallarının geldikleri kabilelere özel ilgi duymaktadır. E, Yehuda'dan ziyade İsrail'i desteklediğinden Şehem olayında katliamla toprakların kazanıldığının aksine o toprakların satın alındığını anlatır.
E, Harun soyundan gelmeyen Şilolu Levi rahiplerini destekler ve bu rahiplerin ne İsrail rahipliği ne de Harun soyundan gelen Yehuda'daki rahipliğin üzerinde bir yetkisi vardır. E, altın buzağı hikâyesinde olduğu gibi, Harun'u ve destekçilerini kötü göstermeye çalışmaktadır.
Yahvist ile karşılaştırma
İbrahim ve İshak
Elohist hikâye İbrahim'in göçüyle başlar. Karısının kızkardeşi olarak gösterildiği hikâye Yahvist kaynakta da yer alır. Kaynakta anlatılan ilk büyük hikâye İbrahim'in İshak'ı kurban etmeye götürmesidir. Elohist kaynakta bundan sonra İshak'tan bahsedilmemektedir; görünüşe göre İshak kurban edilmiştir. Yahvist kaynak ise bu öyküyü anlatmamaktadır fakat İshak ile ilgili epeyce hikâyeler bulunmaktadır. Dolayısıyla devamlılığın sağlanması için redaktör tarafından İshak'ın aslen kurban edilmediği onun yerine bir melek tarafından bir koç getirildiği eklenmiştir. Fakat, ilk geleneksel midraş kayıtlarında İshak'ın öldüğü yazılıdır. Dolayısıyla Elohist kaynakta İshak'ın çocukları İbrahim'in çocuklarıdır.
Meleklerin rolü
Yahvist kaynak Tanrı'yı Eden'de yürüyüp Adem ve Havva'yı ararken gösterip insansı tasvir ederken Elohist kaynak melekleri kullanmayı tercih eder. Örneğin, E'deki hikâyesinde merdivenin altında Yakup, üstünde Tanrı vardır ve melekler bu merdivenleri inip çıkmaktadır; J'de ise bu olay Yakup'un rüyası olarak anlatılıp yerde Yakup'un gökte Tanrı'nın olduğunu belirtir fakat meleklerden bahsetmez. Yakup'un Tanrı ile olan güreşi de Elohist kaynağa aittir.
Kuzey kabileler yanlılığı
Metin ilerledikçe Elohist'in gözle görülür bir şekilde kuzey kabilelerin (özellikle Yusuf'a ait olanlar) taraftarlığını yaptığı görülür. J'nin aksine E'de Yusuf kabilelerinin politik durumu anlatılır: Benyamin'in doğuşu, Efraim'in üstün oluşu vs. Yahvist, Yusuf kabilelerini utandırmak için Yusuf'un Potifar'ın karısı tarafından taciz edildiği üzerinde dururken Elohist kaynak Yusuf'un rüya yorumcusu dolayısıyla Tanrı'yı anlayan kişi olarak gösterir. Elohist kaynak, kuzey kabileleri kültü için önemli olan Nehuştan'ı da açıklar.
Harun ve Meryem eleştirisi
Elohist, Harun ve ailesi hakkında olumsuz tavır takınmaktadır. Altın buzağı hikâyesi Elohist'te bulunur; bu hikâyeye göre, İsrailoğullarının Kenan topraklarına girememesinin sebebi Harun'un dinden sapıp altın buzağı inşa etmesidir. Elohist kaynak, Meryem'i (Karbeyaz Meryem) hikâyesiyle ırkçılık yapmakla suçlamakta ve abisi Harun'un aynı görüşleri olduğu için ona da saldırmaktadır.
Mısır'dan çıkış
Mısır'dan çıkış hikâyesi E'de, J'de olduğundan daha kapsamlı bir şekilde anlatılmaktadır. İlk olarak, Elohist sürümde Mısırlıların zalimce İbranilere zor işler yaptırdığı anlatılır. İkinci olarak, On Bela hikâyesinde J Musa'yı Tanrı ile Firavun arasında aracı olarak gösterirken E'de Musa Firavunu kişisel olarak tehdit ettiği ve Mısır'ı alaşağı ettiği görülür. Elohist'e göre pesah tehdidi Mısırlıların İbranileri kovalaması için yeterli bir sebepken J'de Mısırlıların önce çekimser davrandığı sonradan fikirlerini değiştirdiği aktarılır.
On Emir ve Ahit Kodu
Yahvist'te Tanrı'nın Sina'da On Emir'i verişi sade bir şekilde anlatılırken E daha kapsamlı olan Ahit kodu'ndan bahseder. Elohist, bu kadar kapsamlı kanunların nasıl uygulanacağını, Musa'nın akrabası Yetro'yu örnek göstererek açıklar. Kanunların uygulanması için bu kanunların halka okunuşu süreci Elohist'te yer almaktadır.
Elohist metnin kökeni
Teoriye göre E, antik İsrail'in, buradaki kabilelerin (Dan, Naftali, Gad, Aşer, İssakar, Zebulun, Efraim, Menaşe, Benyamin) ve Levilerin hikâyelerinin bir araya getirilip derlenmesiyle oluşmuştur. Özellikle, İsrail kralları çıkaran Efraim kabilesinin önemi üzerinde durmaktadır.
Ahit kodu ve Çıkış 21-23'teki yasa metinleri gibi bağımsız metinlerde bu kaynağa girmiştir.
E'nin Şilo rahipliğinden ve onların polemik fikirlerinden doğduğuna inanılır. Harun rahipliği rakip olduğundan bu ruhban sınıfı E'de küçümsenir ve bazen dolaylı olarak Harun'a saldırılır. E ayrıca İsrail Krallığı'nda doğan gayri-Levi ruhban sınıfını da küçümser.
E, Şilo ruhban sınıfı tarafından elde tutulan Nehuştan gibi sembollerin önemini anlatır ve Harun ruhban sınıfıyla bağdaştırılan Tapınak'tan asla bahsetmez.
'e göre Samaritler M.Ö. 722'de kuzeyden Yehuda'ya gelen mülteciler olduğundan onların ibadetleri Kuzey İsrail Krallığındaki ibadet şekillerine benzer.
Son düzenlemeler
Bilinmeyen bir yazar veya uzman tarafından Yahvist kaynakla Elohist kaynak ~M.Ö. 750'de birleştirilip JE oluşturuldu. Aynı hikâye hem E hem J'de anlatılıyorsa redaktör iki versiyonu da ekledi bazen ikisini birleştirdi.Babil Sürgününden sonra M.Ö. 400'lerde bir rahip veya rahipler tarafından JE, D ve P birleştirilip Tora oluşturuldu.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
Dış bağlantılar
- The Elohist source isolated, at wikiversity
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Elohist E belgesel hipotezde anlatilan Tora nin dort kaynagindan biridir Kaynagin ismi Tanri icin kullanilan Elohim den gelir Tanri Yahvist J kaynaga kiyasla daha az insansidir 19 yy in sonlarindan beri Elohist in M O 850 lerde kuzeydeki Israil de derlendigine Yahvist ile birlestirilip M O 750 lerde JE nin olusturulduguna ve M O 400 lerde Tora nin son halini aldigina inanilmaktadir Elohist Yehuda Kralligi ndan ziyade Israil i ve Yehuda nin Harun rahiplerinden ziyade Levi rahiplerini desteklemektedir E de Ibrahim in Ishak i kurban etme Musa nin Misir a On Belayi getirisi Harun ve altin buzagi Ahit kodu ve ruya tabircisi olarak Yusuf un hikayeleri mevcuttur Yakin tarihte Elohist in Yahvist ten evvel yazildigi veya Elohist in tumuyle saf disi birakilip Tora nin Yosiya ile Babil Surgunu zamanlari arasinda DJP duzeni ile yazildigi iddialari ortaya atildi Elohist metnin dogasiBu kaynakta Tanri Musa ile konusup adinin Yahweh oldugunu soyleyene kadar Tanri icin Elohim adi kullanilmaktadir E Y kadar olmasa da Tanri yi pismanlik duyabilen ve olaylarda kendisini gosteren insansi bir sekilde tasvir edilir E antik Israil in geleneklerine onlarin kahramanlari Yesu ve e ve Israil in krallarinin geldikleri kabilelere ozel ilgi duymaktadir E Yehuda dan ziyade Israil i desteklediginden Sehem olayinda katliamla topraklarin kazanildiginin aksine o topraklarin satin alindigini anlatir E Harun soyundan gelmeyen Silolu Levi rahiplerini destekler ve bu rahiplerin ne Israil rahipligi ne de Harun soyundan gelen Yehuda daki rahipligin uzerinde bir yetkisi vardir E altin buzagi hikayesinde oldugu gibi Harun u ve destekcilerini kotu gostermeye calismaktadir Yahvist ile karsilastirmaIbrahim ve Ishak Elohist hikaye Ibrahim in gocuyle baslar Karisinin kizkardesi olarak gosterildigi hikaye Yahvist kaynakta da yer alir Kaynakta anlatilan ilk buyuk hikaye Ibrahim in Ishak i kurban etmeye goturmesidir Elohist kaynakta bundan sonra Ishak tan bahsedilmemektedir gorunuse gore Ishak kurban edilmistir Yahvist kaynak ise bu oykuyu anlatmamaktadir fakat Ishak ile ilgili epeyce hikayeler bulunmaktadir Dolayisiyla devamliligin saglanmasi icin redaktor tarafindan Ishak in aslen kurban edilmedigi onun yerine bir melek tarafindan bir koc getirildigi eklenmistir Fakat ilk geleneksel midras kayitlarinda Ishak in oldugu yazilidir Dolayisiyla Elohist kaynakta Ishak in cocuklari Ibrahim in cocuklaridir Meleklerin rolu Yahvist kaynak Tanri yi Eden de yuruyup Adem ve Havva yi ararken gosterip insansi tasvir ederken Elohist kaynak melekleri kullanmayi tercih eder Ornegin E deki hikayesinde merdivenin altinda Yakup ustunde Tanri vardir ve melekler bu merdivenleri inip cikmaktadir J de ise bu olay Yakup un ruyasi olarak anlatilip yerde Yakup un gokte Tanri nin oldugunu belirtir fakat meleklerden bahsetmez Yakup un Tanri ile olan guresi de Elohist kaynaga aittir Kuzey kabileler yanliligi Metin ilerledikce Elohist in gozle gorulur bir sekilde kuzey kabilelerin ozellikle Yusuf a ait olanlar taraftarligini yaptigi gorulur J nin aksine E de Yusuf kabilelerinin politik durumu anlatilir Benyamin in dogusu Efraim in ustun olusu vs Yahvist Yusuf kabilelerini utandirmak icin Yusuf un Potifar in karisi tarafindan taciz edildigi uzerinde dururken Elohist kaynak Yusuf un ruya yorumcusu dolayisiyla Tanri yi anlayan kisi olarak gosterir Elohist kaynak kuzey kabileleri kultu icin onemli olan Nehustan i da aciklar Harun ve Meryem elestirisi Elohist Harun ve ailesi hakkinda olumsuz tavir takinmaktadir Altin buzagi hikayesi Elohist te bulunur bu hikayeye gore Israilogullarinin Kenan topraklarina girememesinin sebebi Harun un dinden sapip altin buzagi insa etmesidir Elohist kaynak Meryem i Karbeyaz Meryem hikayesiyle irkcilik yapmakla suclamakta ve abisi Harun un ayni gorusleri oldugu icin ona da saldirmaktadir Misir dan cikis Misir dan cikis hikayesi E de J de oldugundan daha kapsamli bir sekilde anlatilmaktadir Ilk olarak Elohist surumde Misirlilarin zalimce Ibranilere zor isler yaptirdigi anlatilir Ikinci olarak On Bela hikayesinde J Musa yi Tanri ile Firavun arasinda araci olarak gosterirken E de Musa Firavunu kisisel olarak tehdit ettigi ve Misir i alasagi ettigi gorulur Elohist e gore pesah tehdidi Misirlilarin Ibranileri kovalamasi icin yeterli bir sebepken J de Misirlilarin once cekimser davrandigi sonradan fikirlerini degistirdigi aktarilir On Emir ve Ahit Kodu Yahvist te Tanri nin Sina da On Emir i verisi sade bir sekilde anlatilirken E daha kapsamli olan Ahit kodu ndan bahseder Elohist bu kadar kapsamli kanunlarin nasil uygulanacagini Musa nin akrabasi Yetro yu ornek gostererek aciklar Kanunlarin uygulanmasi icin bu kanunlarin halka okunusu sureci Elohist te yer almaktadir Elohist metnin kokeniTeoriye gore E antik Israil in buradaki kabilelerin Dan Naftali Gad Aser Issakar Zebulun Efraim Menase Benyamin ve Levilerin hikayelerinin bir araya getirilip derlenmesiyle olusmustur Ozellikle Israil krallari cikaran Efraim kabilesinin onemi uzerinde durmaktadir Ahit kodu ve Cikis 21 23 teki yasa metinleri gibi bagimsiz metinlerde bu kaynaga girmistir E nin Silo rahipliginden ve onlarin polemik fikirlerinden dogduguna inanilir Harun rahipligi rakip oldugundan bu ruhban sinifi E de kucumsenir ve bazen dolayli olarak Harun a saldirilir E ayrica Israil Kralligi nda dogan gayri Levi ruhban sinifini da kucumser E Silo ruhban sinifi tarafindan elde tutulan Nehustan gibi sembollerin onemini anlatir ve Harun ruhban sinifiyla bagdastirilan Tapinak tan asla bahsetmez e gore Samaritler M O 722 de kuzeyden Yehuda ya gelen multeciler oldugundan onlarin ibadetleri Kuzey Israil Kralligindaki ibadet sekillerine benzer Son duzenlemelerBilinmeyen bir yazar veya uzman tarafindan Yahvist kaynakla Elohist kaynak M O 750 de birlestirilip JE olusturuldu Ayni hikaye hem E hem J de anlatiliyorsa redaktor iki versiyonu da ekledi bazen ikisini birlestirdi Babil Surgununden sonra M O 400 lerde bir rahip veya rahipler tarafindan JE D ve P birlestirilip Tora olusturuldu Ayrica bakinizBelgesel hipotez Tesniyeci Ruhbani kaynak Redaktor YahvistKaynakca a b c d e Understanding the Bible Palo Alto Mayfield 1985 Gnuse Robert K 2000 Redefining the Elohist Journal of Biblical Literature Vol 119 No 2 Summer 2000 pp 201 220 Elliot Friedman Who Wrote The Bible Dis baglantilarThe Elohist source isolated at wikiversity