Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
1915 ve 1917 yılları arasında en az 800.000 Ermeni'nin öldürüldüğüErmeni Kırımı'nın tarihyazımı I. Dünya Savaşı'nın sonundan beri değişikliklere uğradı. Türkiye'nin dışındaki tarihçilerin çoğu Kırım'ın meydana geldiğini ve olayların bir soykırım olduğunu savunmaktadır, ancak bununla birlikte Kırım'ın sebepleri ve motivleri gibi bazı önemli hususların yorumlanmasında büyük farklılıklar vardır.
Farklı arka planlara ve kökenlere sahip tarihçiler genelde Kırım'ın konularını farklı şekillerde yorumlarlar. Konu hakkında eserler yazan ilk tarihçilerin çoğu Kırım'ı yaşayıp hayatta kalan Ermenilerden oluşuyordu. Daha sonraki yıllarda; Ermeni diasporasının parçası olan tarihçiler, batılı akademisyenlerin günümüzde Kırım'a olan bakış açısını önemli şekilde etkiledi. Türk tarihçilerin olay hakkındaki yorumlamaları ise genelde Kırım'ı reddetme veya Müslüman-Türk katliamları ve I. Dünya Savaşı sırasında ölen Türklerin sayısını kullanarak Kırım'ı hafifletme yönelimindedir. Bunun yanında; liberal Türk tarihçiler çoğunlukla bu anlatıyı reddeder ve özellikle Ermeni milliyetçiliği fikirlerine, ekonomik baskılara ve göçlere odaklanarak, Kırım'ın Osmanlı İmparatorluğu'nun son yıllarındaki geniş kültürel bağlamın bir ürünü olduğunu yazar.
Arka plan
1914'ün sonlarında Osmanlı İmparatorluğu'nun Rusya ve İran topraklarına girmesi sırasında Osmanlı yarı askerî birimleri tarafından bölgenin yerel Ermenilerine karşı bazı katliamlar gerçekleştirildi.Sarıkamış Harekâtı'nda Osmanlı ordusunun Rusya'ya yenilmesi ve harekât sırasında Rus tarafında savaşan Ermeni gönüllü tugaylarının bu yenilgiden sorumlu görülmesi, Kırım'a giden yolu hızlandırdı. Harbiye Nazırı Enver Paşa'nın 25 Şubat'ta verdiği emir ile önde gelen Ermeni subay ve askerler görevlerinden alındı. İmparatorluk içerisinde ortaya çıkmaya başlayan münferit Ermeni isyanı olayları ise Osmanlı liderleri tarafından genel bir Ermeni ayaklanmasının kanıtı olarak görüldü.
Nisan'ın ortalarında, Ermeniler doğudaki Van şehrinde Osmanlı'ya karşı bir isyan başlattılar.Van İsyanı, gerçekleştirdiği dönemde Ermeni karşıtı eylemler için bir "bahane" olarak kullanıldı ve günümüzde Kırım'ı reddeden veya haklı çıkaran argümanlarda önemli bir unsur olmaya devam etmektedir. 24 Nisan'da, İstanbul'da yüzlerce Ermeni aydını tutuklandı. Bu olayla Ermenilerin sistematik tehciri başladı ve 27 Mayıs'ta çıkarılan Tehcir Kanunu ile meşrulaştırıldı. Çoğunluğu kadın, çocuk ve yaşlılardan oluşan tehcir konvoyları Teşkîlât-ı Mahsûsa tarafından gözetildi. Hedefleri Suriye Çölü idi, buraya sağ bir şekilde ulaşanlar ise çoğunlukla derme çatma kamplarda açlıktan veya hastalıktan ölüyordu.
Tarihçilerin tahminlerine göre 1915'te Osmanlı İmparatorluğu'nda 1.5 ila 2 milyon Ermeni yaşıyordu ve bunların 800.000 ila 1.2 milyonu tehcir edildi. 1916'da Suriye'de hayatta kalan Ermenileri hedef alan bir katliam dalgası gerçekleşti; yıl sonuna kadar bölgede sadece 200.000 Ermeni hâlâ hayattaydı. Kırım boyunca, 100.000 ila 200.000 kadın ve çocuk zorla evlendirme, evlat edinme ve din değiştirme gibi yöntemlerle Müslüman ailelere entegre edildi. Süreç sırasında öldürülen veya tehcir edilen Ermenilere ait mallara devlet sıklıkla el koydu. Bunların yanında; Rus ordusunda savaşan Ermeni gönüllüler tarafından işgal altındaki doğu Anadolu'da yüz binlerce Müslüman, Ermeni Kırımı sebep gösterilerek katledildi.
Kaynakça
Kırım; Osmanlı arşivlerinde, hem tarafsız ülkelerden hem de Osmanlı müttefiklerinden gelen diplomatlar tarafından toplanan ve hazırlanan belgelerde, hayatta kalan Ermenilerin ve Batılı misyonerlerin görgü tanıklıklarının raporlarında ve 'nin kayıtlarında kapsamlı bir şekilde belgelendi.Talat Paşa, Kırım hakkındaki kendi istatistik kaydını tuttu ve bu kayıtlar 1915'te tehcir edilen Ermeniler ile 1917'de hayatta kalanların sayıları arasındaki büyük farklılıkları gösterdi.
Tarafların tarihyazımı
Türk
Türk tarihyazımı, onlarca yıl boyunca Ermeni Kırımı'nı neredeyse tamamen görmezden geldi. Bunun için var olan ilk istisnalardan biri, 1950'de Ahmet Esat Uras tarafından yayınlanan Tarihte Ermeniler ve Ermeni Meselesi kitabı idi. Uras'ın muhtemelen II. Dünya Savaşı sonrasında Türkiye üzerindeki Sovyet toprak iddialarına yanıt olarak yazdığı kitabı, yorumcular tarafından Kırım sırasında İttihat ve Terakki tarafından Kırım'ı haklı çıkarmak için kullanılan argümanların yeni bir sentezi ve savaş zamanı inkârı ile Kırım hakkındaki "resmî anlatının" birleştirilmesi olarak tanımlandı.
1980'lerde Ermenilerin Kırım'ın tanınması için gerçekleştirdiği lobicilik faaliyetleri ve Ermeni militanlar tarafından Türk diplomatlara karşı gerçekleştirilen bir dizi suikastın ardından, Türkiye hükûmeti Ermeni Sorunu ve Kırım hakkında resmî bir anlatım sunmaya başladı. Emekli diplomatlar, konu hakkında Türk hükûmetinin anlatısına uyan ve genellikle Osmanlı arşiv bilgilerine dayanan eserler yazmak için görevlendirildiler. 1981'de; Türk askerî cuntası tarafından, Gürpınar'a göre "kendi referans sistemine sahip alternatif ve ulusal bir akademi oluşturmak" için Yükseköğretim Kurulu kuruldu. Akademik araştırmaların yanı sıra, 1983 yılında Türkiye'de Ermeni Sorunu üzerine ilk üniversite dersi Türkkaya Ataöv tarafından verildi. 21. yüzyıla gelindiğinde, tarihi konularda Türk hükûmetinin resmî tutumunu ve anlatısını destekleyen yayınlarıyla tanınan Türk Tarih Kurumu'nun ana işlevlerinden biri soykırım iddialarına karşı çıkmaktı.
1990'da; çalışmalarını Almanya'da yapan Taner Akçam, Kırım'ı kabul eden ve inceleyen ilk Türk tarihçisi oldu. 1990'larda, (Türkiye'de özel üniversiteler) kurulmaya başlandı ve bu, Kırım hakkındaki resmî anlatıya olan itirazların Türkiye içerisinde yayılmasını sağladı. 2005'te üç farklı Türk üniversitesinden gelen akademisyenler, düzenledi. Mayıs 2005'te gerçekleştirilmesi planlanan konferans, konferansı durdurmak için yapılan kampanyaların ardından geçici olarak askıya alındı ancak sonunda Eylül ayında düzenlendi. Konferans; Türk resmî anlatısına karşı yapılan ilk büyük itirazı temsil ediyordu ve resmî tarihyazımının yanında, İstanbul ve Ankara'daki bazı seçkin akademisyenler tarafından alternatif, retçi olmayan bir tarihyazımının başlatılmasıyla sonuçlandı. Kırım'ı açıkça bir soykırım olarak kabul eden ve hakkında çalışmalar yapan Türk akademisyenler zaman zaman Türk aşırı milliyetçileri tarafından ölüm tehditlerine ve Türk Ceza Kanunu'nun 301. maddesinden açılan davalara maruz kaldılar, ancak bu zemin üzerinde açılan davaların büyük çoğunluğuna takipsizlik kararı verildi. Batılı akademisyenler, yöntemlerini akademiye aykırı olarak değerlendirdikleri için Türk retçi tarihyazımını çoğunlukla görmezden gelir ve kabul etmezler.
Ermeni
Kırım ile ilgili ilk kaynaklar, Kırım'ı bizzat yaşayan Ermeniler tarafından yazılan anlatı ve hâtıratlar idi. Bu kaynaklar, mağdur grup tarafından yazılmış olarak tarafsızlıktan yoksun olarak nitelendirildikleri için akademisyenler tarafından uzun süre görmezden gelindi. Kırım'a ilişkin Ermeni anlatıları; ilk kez Soğuk Savaş döneminde, Ermeni diasporasının tarih kitaplarında güvenilir kaynaklar olarak ciddiye alındı.
Tarihçi , erken dönemin Ermeni tarihyazımını eleştirdi ve Sovyet Ermeni tarihçileri E. K. Sarkisyan ile R. G. Şahakyan'ın eserlerinde propaganda yaptığını belirtti. Örneğin; Ermeni kökenli tarihçi , İzmir 1922 adlı kitabında Türk Ulusal Hareketi'nin "kasıtlı ırkçılık politikasının" bir sonucu olarak İzmir Ermenilerinin katledildiğini yazar, ancak bu iddia da Dyer tarafından "Dobkin'in iddiasını desteklemek için herhangi bir kanıt kullanmadığı" gerekçesiyle eleştirilir. Dyer; bundan ziyade, Türk Ulusal Hareketi'nin Ermenilerin katledilmesi üzerine resmî politikaya sahip olmadığına ve katliamların sebebinin komutanların askerlerini kontrol edememeleri olduğuna inanmaktadır.
Çalışmalarını yakın zamanda yapmış dikkate değer bir başka Ermeni tarihçi ise Vahakn Dadrian'dır. Dadrian; Ermeni Kırımı'nın, Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Türk çoğunluğun on yıllardır Ermenilere yönelik ayrımcı tutumunun ve bunun yol açtığı şiddetin bir uzantısı olduğunu savunur. Ancak Fransız-Ermeni tarihçi Raymond Kévorkian bu görüşlere karşı çıkmaktadır. Kévorkian; Kırım'ın, İttihat ve Terakki'nin Jön Türk Devrimi'nden itibaren var olan, bir Türk ulus devleti yaratma amacının önemli bir sonucu olduğunu iddia eder.
Sebepleri
Tarihyazımında genellikle Kırım için üç ana sebep kabul edilir: Ermeni ve Türk milliyetçiliği arasındaki rekabet, din ve güvenlik. Diğer bazı akademisyen ve tarihçiler ise Kırım'ın bunların yanında başka çeşitli faktörler tarafından motive edildiğini savunurlar.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- Özel
- ^ Suny 2015, ss. 245, 330.
- ^ Suny 2009, s. 935.
- ^ Göçek 2015, s. 1.
- ^ Matossian 2015, s. 156.
- ^ a b Matossian 2015, s. 144.
- ^ Matossian 2015, s. 149.
- ^ Göçek 2007, ss. 340-341.
- ^ a b Matossian 2007, ss. 371-376.
- ^ Akçam 2018, s. 158.
- ^ a b Suny 2015, ss. 243-244.
- ^ Kieser 2018, s. 225.
- ^ Suny 2015, ss. 244-245.
- ^ Suny 2015, ss. 256-257.
- ^ Ihrig 2016, s. 109.
- ^ Morris, Ze'evi 2019, s. 486.
- ^ Akçam 2012, ss. 289-290, 331.
- ^ Akçam 2012, s. 341.
- ^ Horne 2013, ss. 173-177.
- ^ Ihrig 2016, ss. 10-11.
- ^ Gürpınar 2016, s. 234.
- ^ Cheterian 2018, s. 189.
- ^ de Waal 2015, ss. 51-52.
- ^ Cheterian 2018, ss. 189-190.
- ^ Mamigonian 2015, s. 63.
- ^ Gürpınar 2016, ss. 219-220.
- ^ Baer 2020, ss. 116-117.
- ^ Göçek 2011, s. 44.
- ^ Bayraktar 2015, s. 802.
- ^ Gürpınar 2013, s. 423.
- ^ a b Dixon 2010, s. 473.
- ^ Galip 2020, s. 153.
- ^ Gürpınar 2013, s. 421.
- ^ Göçek 2015, s. 293.
- ^ Suny 2009, s. 938.
- ^ Gürpınar 2013, s. 419.
- ^ Göçek 2015, s. 468.
- ^ Suny 2009, s. 942.
- ^ Bayraktar 2015, ss. 804-805.
- ^ a b Gürpınar 2013, ss. 419-420.
- ^ Gürpınar 2013, ss. 420, 422, 424.
- ^ Erbal 2015, ss. 786-787.
- ^ de Waal 2015, s. 182.
- ^ Freely, Maureen (23 Ekim 2005). . The Guardian (İngilizce). 11 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2021.
- ^ Corley, Felix (14 Şubat 2002). . The Independent (İngilizce). 8 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2021.
- ^ Göçek 2015, s. 2.
- ^ Erba 2015, s. 786.
- ^ Dyer 1976, ss. 101-102.
- ^ Dyer 1976, ss. 103-104.
- ^ Gutman 2015, ss. 169-170.
- ^ Bedross 2018, ss. 135-147.
- Genel
- Suny, Ronald Grigor (2015). "They can live in the desert but nowhere else" : a history of the Armenian genocide. ISBN . OCLC 903685759. 28 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Haziran 2021.
- Suny, Ronald Grigor (2009). "Truth in Telling: Reconciling Realities in the Genocide of the Ottoman Armenians". The American Historical Review. 114 (4). ss. 930-946. doi:10.1086/ahr.114.4.930.
- Göçek, Fatma Müge (2015). Denial of Violence: Ottoman Past, Turkish Present and Collective Violence Against the Armenians, 1789–2009. Oxford University Press. ISBN .
- Matossian, Bedross Der (2015). "Explaining the Unexplainable: Recent Trends in the Armenian Genocide Historiography". Journal of Levantine Studies. 5 (2). 5 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Haziran 2021.
- Kieser, Hans-Lukas (2018). Talaat Pasha: Father of Modern Turkey, Architect of Genocide. Princeton University Press. ISBN . 15 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Haziran 2021.
- Akçam, Taner (2018). Killing Orders: Talat Pasha's Telegrams and the Armenian Genocide. Palgrave Macmillan. ISBN .
- Ihrig, Stefan (2016). Justifying Genocide: Germany and the Armenians from Bismarck to Hitler. Harvard University Press. ISBN .
- Morris, Benny; Ze’evi, Dror (2021). The Thirty-Year Genocide: Turkey's Destruction of Its Christian Minorities, 1894–1924. Harvard University Press. ISBN .
- Akçam, Taner (2012). The Young Turks' Crime against Humanity: The Armenian Genocide and Ethnic Cleansing in the Ottoman Empire. Princeton University Press. ISBN .
- Horne, John (2013). War in Peace. Oxford University Press. ISBN .
- Gürpınar, Doğan (2016). "The manufacturing of denial: the making of the Turkish 'official thesis' on the Armenian Genocide between 1974 and 1990". Journal of Balkan and Near Eastern Studies. 18 (3). ss. 217-240. doi:10.1080/19448953.2016.1176397.
- Cheterian, Vicken (2018). "Censorship, Indifference, Oblivion: the Armenian Genocide and Its Denial". Truth, Silence, and Violence in Emerging States. Histories of the Unspoken. Routledge. ss. 188-214. ISBN .
- de Waal, Thomas (2015). Great Catastrophe: Armenians and Turks in the Shadow of Genocide. Oxford University Press. ISBN .
- Mamigonian, Marc A. (2015). "Academic Denial of the Armenian Genocide in American Scholarship: Denialism as Manufactured Controversy". Genocide Studies International. 9 (1). ss. 61-82. doi:10.3138/gsi.9.1.04.
- Baer, Marc D. Sultanic Saviors and Tolerant Turks: Writing Ottoman Jewish History, Denying the Armenian Genocide. Indiana University Press. ISBN .
- Göçek, Fatma Müge (2011). "Reading Genocide: Turkish Historiography on 1915". A Question of Genocide: Armenians and Turks at the End of the Ottoman Empire. Oxford University Press. ss. 42-52. ISBN .
- Bayraktar, Seyhan (2015). "The Grammar of Denial: State, Society, and Turkish–Armenian Relations". International Journal of Middle East Studies. 47 (4). ss. 801-806. doi:10.1017/S0020743815001014.
- Gürpınar, Doğan (2013). "Historical Revisionism vs. Conspiracy Theories: Transformations of Turkish Historical Scholarship and Conspiracy Theories as a Constitutive Element in Transforming Turkish Nationalism". Journal of Balkan and Near Eastern Studies. 15 (4). ss. 412-433. doi:10.1080/19448953.2013.844588.
- Dixon, Jennifer M. (2010). "Defending the Nation? Maintaining Turkey's Narrative of the Armenian Genocide". South European Society and Politics. 15 (3). ss. 467-485. doi:10.1080/13608746.2010.513605.
- Galip, Özlem Belçim (2020). New Social Movements and the Armenian Question in Turkey: Civil Society vs. the State. Springer International Publishing. ISBN .
- Göçek, Fatma Müge (2007). "Turkish Historiography and the Unbearable Weight of 1915". The Armenian Genocide: Cultural and Ethical Legacies. Transaction Publishers.
- Matossian, Bedross Der (2007). "Venturing into the Minefield: Turkish Liberal Historiography and the Armenian Genocide". The Armenian Genocide: Cultural and Ethical Legacies. Transaction Publishers.
- Erbal, Ayda (2015). "The Armenian Genocide, AKA the Elephant in the Room". International Journal of Middle East Studies. 47 (4). ss. 783-790. doi:10.1017/S0020743815000987.
- Matossian, Bedross Der (2018). "From Genocide to Postgenocide: Survival, Gender and Politics". International Journal of Middle East Studies. 51 (1). doi:10.1017/S0020743818001253.
- Matossian, Bedross Der (2015). "Explaining the Unexplainable: Recent Trends in Armenian Genocide Historiography". Journal of Levantine Studies. Cilt 5. 5 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Haziran 2021.
- Dyer, Gwynne (1976). "Turkish 'Falsifiers' and Armenian 'Deceivers': Historiography and the Armenian Massacres". Middle Eastern Studies. 12 (1). doi:10.1080/00263207608700308. JSTOR 4282585.
- Gutman, David (2015). "Ottoman Historiography and the End of the Genocide Taboo: Writing the Armenian Genocide into Late Ottoman History". Journal of the Ottoman and Turkish Studies Association. Cilt 2. academia.edu. doi:10.2979/jottturstuass.2.1.167.
Konuyla ilgili yayınlar
- Kieser, Hans-Lukas (2006). "Armenians, Turks, and Europe in the Shadow of World War I: Recent Historiographical Developments". Der Völkermord an den Armeniern, die Türkei und Europa/The Armenian Genocide, Turkey and Europe. Chronos Verlag. ISBN .
- Turan, Ömer; Öztan, Güven Gürkan (2018). Devlet aklı ve 1915: Türkiye'de "Ermeni Meselesi" anlatısının inşası. İletişim Yayınları. ISBN . Diğer özet.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
1915 ve 1917 yillari arasinda en az 800 000 Ermeni nin oldurulduguErmeni Kirimi nin tarihyazimi I Dunya Savasi nin sonundan beri degisikliklere ugradi Turkiye nin disindaki tarihcilerin cogu Kirim in meydana geldigini ve olaylarin bir soykirim oldugunu savunmaktadir ancak bununla birlikte Kirim in sebepleri ve motivleri gibi bazi onemli hususlarin yorumlanmasinda buyuk farkliliklar vardir Dogu Anadolu da nufusun dagilimi 1895 75 ve uzeri Musluman nufusu 50 75 arasi Musluman nufusu 50 75 arasi Ermeni nufusu 50 75 arasi Rum ve Nestoriyan nufusu Farkli arka planlara ve kokenlere sahip tarihciler genelde Kirim in konularini farkli sekillerde yorumlarlar Konu hakkinda eserler yazan ilk tarihcilerin cogu Kirim i yasayip hayatta kalan Ermenilerden olusuyordu Daha sonraki yillarda Ermeni diasporasinin parcasi olan tarihciler batili akademisyenlerin gunumuzde Kirim a olan bakis acisini onemli sekilde etkiledi Turk tarihcilerin olay hakkindaki yorumlamalari ise genelde Kirim i reddetme veya Musluman Turk katliamlari ve I Dunya Savasi sirasinda olen Turklerin sayisini kullanarak Kirim i hafifletme yonelimindedir Bunun yaninda liberal Turk tarihciler cogunlukla bu anlatiyi reddeder ve ozellikle Ermeni milliyetciligi fikirlerine ekonomik baskilara ve goclere odaklanarak Kirim in Osmanli Imparatorlugu nun son yillarindaki genis kulturel baglamin bir urunu oldugunu yazar Arka planTehcir yollarinda siklikla karsilasilan bir goruntu yol kenarindaki Ermeni cesetleri 1914 un sonlarinda Osmanli Imparatorlugu nun Rusya ve Iran topraklarina girmesi sirasinda Osmanli yari askeri birimleri tarafindan bolgenin yerel Ermenilerine karsi bazi katliamlar gerceklestirildi Sarikamis Harekati nda Osmanli ordusunun Rusya ya yenilmesi ve harekat sirasinda Rus tarafinda savasan Ermeni gonullu tugaylarinin bu yenilgiden sorumlu gorulmesi Kirim a giden yolu hizlandirdi Harbiye Naziri Enver Pasa nin 25 Subat ta verdigi emir ile onde gelen Ermeni subay ve askerler gorevlerinden alindi Imparatorluk icerisinde ortaya cikmaya baslayan munferit Ermeni isyani olaylari ise Osmanli liderleri tarafindan genel bir Ermeni ayaklanmasinin kaniti olarak goruldu Nisan in ortalarinda Ermeniler dogudaki Van sehrinde Osmanli ya karsi bir isyan baslattilar Van Isyani gerceklestirdigi donemde Ermeni karsiti eylemler icin bir bahane olarak kullanildi ve gunumuzde Kirim i reddeden veya hakli cikaran argumanlarda onemli bir unsur olmaya devam etmektedir 24 Nisan da Istanbul da yuzlerce Ermeni aydini tutuklandi Bu olayla Ermenilerin sistematik tehciri basladi ve 27 Mayis ta cikarilan Tehcir Kanunu ile mesrulastirildi Cogunlugu kadin cocuk ve yaslilardan olusan tehcir konvoylari Teskilat i Mahsusa tarafindan gozetildi Hedefleri Suriye Colu idi buraya sag bir sekilde ulasanlar ise cogunlukla derme catma kamplarda acliktan veya hastaliktan oluyordu Tarihcilerin tahminlerine gore 1915 te Osmanli Imparatorlugu nda 1 5 ila 2 milyon Ermeni yasiyordu ve bunlarin 800 000 ila 1 2 milyonu tehcir edildi 1916 da Suriye de hayatta kalan Ermenileri hedef alan bir katliam dalgasi gerceklesti yil sonuna kadar bolgede sadece 200 000 Ermeni hala hayattaydi Kirim boyunca 100 000 ila 200 000 kadin ve cocuk zorla evlendirme evlat edinme ve din degistirme gibi yontemlerle Musluman ailelere entegre edildi Surec sirasinda oldurulen veya tehcir edilen Ermenilere ait mallara devlet siklikla el koydu Bunlarin yaninda Rus ordusunda savasan Ermeni gonulluler tarafindan isgal altindaki dogu Anadolu da yuz binlerce Musluman Ermeni Kirimi sebep gosterilerek katledildi KaynakcaKirim Osmanli arsivlerinde hem tarafsiz ulkelerden hem de Osmanli muttefiklerinden gelen diplomatlar tarafindan toplanan ve hazirlanan belgelerde hayatta kalan Ermenilerin ve Batili misyonerlerin gorgu tanikliklarinin raporlarinda ve nin kayitlarinda kapsamli bir sekilde belgelendi Talat Pasa Kirim hakkindaki kendi istatistik kaydini tuttu ve bu kayitlar 1915 te tehcir edilen Ermeniler ile 1917 de hayatta kalanlarin sayilari arasindaki buyuk farkliliklari gosterdi Taraflarin tarihyazimiTurk Turk tarihyazimi onlarca yil boyunca Ermeni Kirimi ni neredeyse tamamen gormezden geldi Bunun icin var olan ilk istisnalardan biri 1950 de Ahmet Esat Uras tarafindan yayinlanan Tarihte Ermeniler ve Ermeni Meselesi kitabi idi Uras in muhtemelen II Dunya Savasi sonrasinda Turkiye uzerindeki Sovyet toprak iddialarina yanit olarak yazdigi kitabi yorumcular tarafindan Kirim sirasinda Ittihat ve Terakki tarafindan Kirim i hakli cikarmak icin kullanilan argumanlarin yeni bir sentezi ve savas zamani inkari ile Kirim hakkindaki resmi anlatinin birlestirilmesi olarak tanimlandi Zaman araligina gore Ermeni Sorunu ile ilgili cikarilan resmi ve yari resmi yayin sayisi 1980 lerde Ermenilerin Kirim in taninmasi icin gerceklestirdigi lobicilik faaliyetleri ve Ermeni militanlar tarafindan Turk diplomatlara karsi gerceklestirilen bir dizi suikastin ardindan Turkiye hukumeti Ermeni Sorunu ve Kirim hakkinda resmi bir anlatim sunmaya basladi Emekli diplomatlar konu hakkinda Turk hukumetinin anlatisina uyan ve genellikle Osmanli arsiv bilgilerine dayanan eserler yazmak icin gorevlendirildiler 1981 de Turk askeri cuntasi tarafindan Gurpinar a gore kendi referans sistemine sahip alternatif ve ulusal bir akademi olusturmak icin Yuksekogretim Kurulu kuruldu Akademik arastirmalarin yani sira 1983 yilinda Turkiye de Ermeni Sorunu uzerine ilk universite dersi Turkkaya Ataov tarafindan verildi 21 yuzyila gelindiginde tarihi konularda Turk hukumetinin resmi tutumunu ve anlatisini destekleyen yayinlariyla taninan Turk Tarih Kurumu nun ana islevlerinden biri soykirim iddialarina karsi cikmakti 1990 da calismalarini Almanya da yapan Taner Akcam Kirim i kabul eden ve inceleyen ilk Turk tarihcisi oldu 1990 larda Turkiye de ozel universiteler kurulmaya baslandi ve bu Kirim hakkindaki resmi anlatiya olan itirazlarin Turkiye icerisinde yayilmasini sagladi 2005 te uc farkli Turk universitesinden gelen akademisyenler duzenledi Mayis 2005 te gerceklestirilmesi planlanan konferans konferansi durdurmak icin yapilan kampanyalarin ardindan gecici olarak askiya alindi ancak sonunda Eylul ayinda duzenlendi Konferans Turk resmi anlatisina karsi yapilan ilk buyuk itirazi temsil ediyordu ve resmi tarihyaziminin yaninda Istanbul ve Ankara daki bazi seckin akademisyenler tarafindan alternatif retci olmayan bir tarihyaziminin baslatilmasiyla sonuclandi Kirim i acikca bir soykirim olarak kabul eden ve hakkinda calismalar yapan Turk akademisyenler zaman zaman Turk asiri milliyetcileri tarafindan olum tehditlerine ve Turk Ceza Kanunu nun 301 maddesinden acilan davalara maruz kaldilar ancak bu zemin uzerinde acilan davalarin buyuk cogunluguna takipsizlik karari verildi Batili akademisyenler yontemlerini akademiye aykiri olarak degerlendirdikleri icin Turk retci tarihyazimini cogunlukla gormezden gelir ve kabul etmezler Ermeni Vahakn Dadrian Kirim ile ilgili ilk kaynaklar Kirim i bizzat yasayan Ermeniler tarafindan yazilan anlati ve hatiratlar idi Bu kaynaklar magdur grup tarafindan yazilmis olarak tarafsizliktan yoksun olarak nitelendirildikleri icin akademisyenler tarafindan uzun sure gormezden gelindi Kirim a iliskin Ermeni anlatilari ilk kez Soguk Savas doneminde Ermeni diasporasinin tarih kitaplarinda guvenilir kaynaklar olarak ciddiye alindi Tarihci erken donemin Ermeni tarihyazimini elestirdi ve Sovyet Ermeni tarihcileri E K Sarkisyan ile R G Sahakyan in eserlerinde propaganda yaptigini belirtti Ornegin Ermeni kokenli tarihci Izmir 1922 adli kitabinda Turk Ulusal Hareketi nin kasitli irkcilik politikasinin bir sonucu olarak Izmir Ermenilerinin katledildigini yazar ancak bu iddia da Dyer tarafindan Dobkin in iddiasini desteklemek icin herhangi bir kanit kullanmadigi gerekcesiyle elestirilir Dyer bundan ziyade Turk Ulusal Hareketi nin Ermenilerin katledilmesi uzerine resmi politikaya sahip olmadigina ve katliamlarin sebebinin komutanlarin askerlerini kontrol edememeleri olduguna inanmaktadir Calismalarini yakin zamanda yapmis dikkate deger bir baska Ermeni tarihci ise Vahakn Dadrian dir Dadrian Ermeni Kirimi nin Osmanli Imparatorlugu ndaki Turk cogunlugun on yillardir Ermenilere yonelik ayrimci tutumunun ve bunun yol actigi siddetin bir uzantisi oldugunu savunur Ancak Fransiz Ermeni tarihci Raymond Kevorkian bu goruslere karsi cikmaktadir Kevorkian Kirim in Ittihat ve Terakki nin Jon Turk Devrimi nden itibaren var olan bir Turk ulus devleti yaratma amacinin onemli bir sonucu oldugunu iddia eder SebepleriTarihyaziminda genellikle Kirim icin uc ana sebep kabul edilir Ermeni ve Turk milliyetciligi arasindaki rekabet din ve guvenlik Diger bazi akademisyen ve tarihciler ise Kirim in bunlarin yaninda baska cesitli faktorler tarafindan motive edildigini savunurlar Ayrica bakinizKemalist tarihyazimi Ermeni Kirimi terminolojisiKaynakcaOzel Suny 2015 ss 245 330 Suny 2009 s 935 Gocek 2015 s 1 Matossian 2015 s 156 a b Matossian 2015 s 144 Matossian 2015 s 149 Gocek 2007 ss 340 341 a b Matossian 2007 ss 371 376 Akcam 2018 s 158 a b Suny 2015 ss 243 244 Kieser 2018 s 225 Suny 2015 ss 244 245 Suny 2015 ss 256 257 Ihrig 2016 s 109 Morris Ze evi 2019 s 486 Akcam 2012 ss 289 290 331 Akcam 2012 s 341 Horne 2013 ss 173 177 Ihrig 2016 ss 10 11 Gurpinar 2016 s 234 Cheterian 2018 s 189 de Waal 2015 ss 51 52 Cheterian 2018 ss 189 190 Mamigonian 2015 s 63 Gurpinar 2016 ss 219 220 Baer 2020 ss 116 117 Gocek 2011 s 44 Bayraktar 2015 s 802 Gurpinar 2013 s 423 a b Dixon 2010 s 473 Galip 2020 s 153 Gurpinar 2013 s 421 Gocek 2015 s 293 Suny 2009 s 938 Gurpinar 2013 s 419 Gocek 2015 s 468 Suny 2009 s 942 Bayraktar 2015 ss 804 805 a b Gurpinar 2013 ss 419 420 Gurpinar 2013 ss 420 422 424 Erbal 2015 ss 786 787 de Waal 2015 s 182 Freely Maureen 23 Ekim 2005 The Guardian Ingilizce 11 Subat 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Haziran 2021 Corley Felix 14 Subat 2002 The Independent Ingilizce 8 Mart 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Haziran 2021 Gocek 2015 s 2 Erba 2015 s 786 Dyer 1976 ss 101 102 Dyer 1976 ss 103 104 Gutman 2015 ss 169 170 Bedross 2018 ss 135 147 GenelSuny Ronald Grigor 2015 They can live in the desert but nowhere else a history of the Armenian genocide ISBN 978 1 4008 6558 1 OCLC 903685759 28 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Haziran 2021 Suny Ronald Grigor 2009 Truth in Telling Reconciling Realities in the Genocide of the Ottoman Armenians The American Historical Review 114 4 ss 930 946 doi 10 1086 ahr 114 4 930 Gocek Fatma Muge 2015 Denial of Violence Ottoman Past Turkish Present and Collective Violence Against the Armenians 1789 2009 Oxford University Press ISBN 978 0 19 933420 9 Matossian Bedross Der 2015 Explaining the Unexplainable Recent Trends in the Armenian Genocide Historiography Journal of Levantine Studies 5 2 5 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Haziran 2021 Kieser Hans Lukas 2018 Talaat Pasha Father of Modern Turkey Architect of Genocide Princeton University Press ISBN 978 1 4008 8963 1 15 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Haziran 2021 Akcam Taner 2018 Killing Orders Talat Pasha s Telegrams and the Armenian Genocide Palgrave Macmillan ISBN 978 3 319 69787 1 Ihrig Stefan 2016 Justifying Genocide Germany and the Armenians from Bismarck to Hitler Harvard University Press ISBN 978 0 674 50479 0 Morris Benny Ze evi Dror 2021 The Thirty Year Genocide Turkey s Destruction of Its Christian Minorities 1894 1924 Harvard University Press ISBN 978 0 674 91645 6 Akcam Taner 2012 The Young Turks Crime against Humanity The Armenian Genocide and Ethnic Cleansing in the Ottoman Empire Princeton University Press ISBN 978 0 691 15333 9 Horne John 2013 War in Peace Oxford University Press ISBN 9780199686056 Gurpinar Dogan 2016 The manufacturing of denial the making of the Turkish official thesis on the Armenian Genocide between 1974 and 1990 Journal of Balkan and Near Eastern Studies 18 3 ss 217 240 doi 10 1080 19448953 2016 1176397 Cheterian Vicken 2018 Censorship Indifference Oblivion the Armenian Genocide and Its Denial Truth Silence and Violence in Emerging States Histories of the Unspoken Routledge ss 188 214 ISBN 978 1 351 14112 3 de Waal Thomas 2015 Great Catastrophe Armenians and Turks in the Shadow of Genocide Oxford University Press ISBN 978 0 19 935069 8 Mamigonian Marc A 2015 Academic Denial of the Armenian Genocide in American Scholarship Denialism as Manufactured Controversy Genocide Studies International 9 1 ss 61 82 doi 10 3138 gsi 9 1 04 Baer Marc D Sultanic Saviors and Tolerant Turks Writing Ottoman Jewish History Denying the Armenian Genocide Indiana University Press ISBN 978 0 253 04542 3 Gocek Fatma Muge 2011 Reading Genocide Turkish Historiography on 1915 A Question of Genocide Armenians and Turks at the End of the Ottoman Empire Oxford University Press ss 42 52 ISBN 978 0 19 979276 4 Bayraktar Seyhan 2015 The Grammar of Denial State Society and Turkish Armenian Relations International Journal of Middle East Studies 47 4 ss 801 806 doi 10 1017 S0020743815001014 Gurpinar Dogan 2013 Historical Revisionism vs Conspiracy Theories Transformations of Turkish Historical Scholarship and Conspiracy Theories as a Constitutive Element in Transforming Turkish Nationalism Journal of Balkan and Near Eastern Studies 15 4 ss 412 433 doi 10 1080 19448953 2013 844588 Dixon Jennifer M 2010 Defending the Nation Maintaining Turkey s Narrative of the Armenian Genocide South European Society and Politics 15 3 ss 467 485 doi 10 1080 13608746 2010 513605 Galip Ozlem Belcim 2020 New Social Movements and the Armenian Question in Turkey Civil Society vs the State Springer International Publishing ISBN 978 3 030 59400 8 Gocek Fatma Muge 2007 Turkish Historiography and the Unbearable Weight of 1915 The Armenian Genocide Cultural and Ethical Legacies Transaction Publishers Matossian Bedross Der 2007 Venturing into the Minefield Turkish Liberal Historiography and the Armenian Genocide The Armenian Genocide Cultural and Ethical Legacies Transaction Publishers Erbal Ayda 2015 The Armenian Genocide AKA the Elephant in the Room International Journal of Middle East Studies 47 4 ss 783 790 doi 10 1017 S0020743815000987 Matossian Bedross Der 2018 From Genocide to Postgenocide Survival Gender and Politics International Journal of Middle East Studies 51 1 doi 10 1017 S0020743818001253 Matossian Bedross Der 2015 Explaining the Unexplainable Recent Trends in Armenian Genocide Historiography Journal of Levantine Studies Cilt 5 5 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Haziran 2021 Dyer Gwynne 1976 Turkish Falsifiers and Armenian Deceivers Historiography and the Armenian Massacres Middle Eastern Studies 12 1 doi 10 1080 00263207608700308 JSTOR 4282585 Gutman David 2015 Ottoman Historiography and the End of the Genocide Taboo Writing the Armenian Genocide into Late Ottoman History Journal of the Ottoman and Turkish Studies Association Cilt 2 academia edu doi 10 2979 jottturstuass 2 1 167 Konuyla ilgili yayinlarKieser Hans Lukas 2006 Armenians Turks and Europe in the Shadow of World War I Recent Historiographical Developments Der Volkermord an den Armeniern die Turkei und Europa The Armenian Genocide Turkey and Europe Chronos Verlag ISBN 978 3 0340 0789 4 Turan Omer Oztan Guven Gurkan 2018 Devlet akli ve 1915 Turkiye de Ermeni Meselesi anlatisinin insasi Iletisim Yayinlari ISBN 978 975 05 2349 6 Diger ozet