Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ermenistan'daki Yahudilerin tarihi 2000 yıl öncesine dayanır.
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
 Ermenistan | 750 |
| Diller | |
| Din | |
Ermenistan Krallığı
Tournebize, Yahudilerin Asurlular tarafından Habur Vadisi yerine direkt Ermenistan'a sürüldüğünü, ise Samariye Yahudilerinin Ermenistan'a sürüldüğünü belirtir.
Büyük miktarda bir Yahudi nüfusu M.Ö. 1. yüzyılda Ermenistan'a yerleşti. Şehirlerden Vartkesavan önemli bir ticaret merkezi haline geldi.II. Dikran İsrail'den çekilirken 10.000 Yahudiyi kendi safhasına çekip Ermenistan Krallığı'na getirmeye ikna etti. Böylece Ermenistan'da bir Yahudi cemaati kurulmuş oldu. Ermenistan'ın diğer nüfusu gibi Yahudiler de ülkeyi bölüp fethetmeye çalışan bölgesel güçlerden nasibini aldı.
Aydınlatıcı Gregorios Ermenileri Paganlıktan Hristiyanlığa geçiriken bile Yahudiler Yahudi olarak kaldı. Moses Khorenatsi gibi Ermeni tarhiçilere göre II. Dikran Suriye'yi ve muhtemelen kuzey İsrail'i işgal edip İsrail'deki Yahudileri Ermenistan'a sürdü.Farslılar da Yahudi aileleri Ermenistan'dan İsfahan'a sürdü.
| İsrail diyarından Ermenistan'a sürülen Yahudiler | |||||
| Yahudi ailelerin sürüldüğü şehir | Aile sayısı | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Artaşat | 9,000 | ||||
| Eçmiadzin | ? | ||||
| Yervandaşat | 30,000 | ||||
| Sarehavan | 8,000 | ||||
| Zarişat | 14,000 | ||||
| Van | 18,000 | ||||
| Naçdsavan | 16,000 | ||||
1999'da Vayots Dzor'a bağlı köyünde Orta Çağ dönemine ait Yahudi mezarlığı bulundu. Bulunan 64 mezar taşından 18 tanesinde İbranice 2 tanesinde de Aramice yazılar bulundu. Bu mezarlıklardan en eskisi 1266 yılına aittir.
Sovyetler döneminde Ermenistan
19. yüzyılın başlarında Doğu Ermenistan Rusların hakimiyeti altına girince Polonya ve İran'dan Yahudiler Erivan'a yerleşip Aşkenaz ve Mizrahi cemaatleri kurdular. Ermenistan bir Sovyet cumhuriyeti haline gelidiğinde burasının Rusya ve Ukrayna'dan daha hoşgörülü olması sebebiyle Yahudi göçü arttı. II. Dünya Savaşı'ndan sonra Yahudi nüfusu 5000'e kadar çıktı. Sovyetler Birliğinin çözülmesinden sonra halka sunulan hizmetlerin yetersizliğinden Yahudiler ülkeyi terk etmeye başlayınca nüfus 750 kişiye kadar düştü. Az nüfusa ve karışık evliliklere rağmen cemaatin varlığını sürdürmesi için istekle çalışılmaktadır.
Bugün
1985 ile 1991 arası Dünya Satranç Şampiyonu Garry Kasparov, kısa öykü yazarı Sergei Dovlatov ve Ermenistan'ın ilk cumhurbaşkanı Levon Ter-Petrosyan'ın eşi Lyudmila Yahudi kökenli Ermenistanlılardan bazılarıdır.
Küçük bir cemaat olan, ataları Yahudiliği seçen nüfusu her geçen gün azalmaktadır.
Ermenistan'da antisemitizm
Her ne kadar Ermenistan'la İsrail'in ilişkileri iyiyse de bazı anti-Yahudi unsurlar hala mevcuttur.
Nisan 1998'de, ünlü politikacı analist ve ekonomist Ermenistan'ın önde gelen gazetelerinden Ermenistan'ın Sesi isimli gazetede antisemitik bir makale yayınladı. Muradyan, tarihteki Ermeni-Yahudi ilişkilerinin "Aryan ve Semit" ırkının çelişkileriyle dolu olduğunu belirtir. Yahudilerin etnik kargaşa yarattığını, Dağlık Karabağ sorununda parmakları olduğunu, İsrail'in Türkiye ile iyi ilişkileri olduğundan ülkedeki Yahudilerin devlet güvenliğine sakıncalı olduğunu savunur.
'ın 2002'de yazdığı Milli Sistem isimli kitabında Yahudilerle Türklerin Ermenilerin bir numaralı düşmanı olduğunu; Holokost'un Siyonistlerin Ari ırkını karalamak için uydurduğu bir yalan olduğunu ve gaz odalarında kimsenin ölmediğini hatta gaz odalarının bulunmadığını söylemiştir. Kitabın tanıtımında konuşmacı "milli gelişme ve tarihi anlama" açısından bu kitabın okullarda okutulması gerektiğini savunmuş ve tanıtım sonrasında Ermeni Kırımının Yahudiler tarafından yapıldığı ima edilmiştir.
Benzer suçlamalar milliyetçi (AAO)'nin lideri tarafından da yapılmıştır. Avetssian, 11 Şubat 2002'de İsrail Ermeni Kırımını tanımaması sebebiyle İsrail Büyükelçisi 'i persona non grata ilan etti. 2004'te AAO'nun yayın organı Ermeni-Aryan gazetesinde bu uç fikirler devam edince AAO partisi 'den çıkarıldı.
Kısa bir süre sonra lideri ve "ALM" televizyon kanalının sahibi kanalındaki bir talk-show programında, Yahudileri Ermeni Kırımında Osmanlılarla işbirliği yapmakla suçladı. Konuklardan Armen Avetissian "Ermeni Aryanların Yahudi-Masonlarla savaşmaya devam edip yuvalarındaki şeytanı bastıracaklarını" dile getirdi. Ermenistan'daki Yahudi cemaatine atfen "Kendini Yahudi olarak gösteren 700 Yahudiyi ve gizli 50.000 Yahudiyi Aryanlar Yahudi şeytanını temizlerken ortaya çıkaracaktır" dedi. Ülkenin Yahudi konseyi endişelerini hükûmete ve bazı insan hakları örgütlerine bildirip etnik düşmanlığın durdurulmasını ve ALM kanalının kapatılmasını talep etti. Fakat bu istekler dikkate alınmadı.
23 Ekim 2004 tarihinde Etnik ve Dini Azınlık Sorunu Departmanı lideri Yahudilerin Şabat ayinlerinde Yahudi olmayanlara karşı düşmanlık yapmaları, onlara birer hayvan muamelesi yapıp tükürmeleri tavsiye edildiğini belirtti. Kharatyan ayrıca Yahudileri anti-Hristiyan aktivitelerde bulunmakla suçladı.
Ermenistan Yahudi Konseyi cumhurbaşkanı Robert Koçaryan'a gönderdiği açık mektupta ülkede artan antisemitizmden kaynaklanan endişelerini dile getirdi. Armen Avetssian buna cevap olarak Iravunq gazetesinde bir antisemitik makale daha yayınlayıp "ülkesinde Yahudi azınlık bulunan her devletin istikrarı tehlike altındadır" diye yazdı. Yahudi Konseyi lideri hükûmetin antisemitik hareketleri durdurması için ısrar edince Avetissian 24 Ocak 2005'te tutuklandı. Ermenistan Yazarlar birliği başkanı ve bestekâr bu tutuklamaya karşı çıktı.
Eylül 2006'da Amerikan şirketi olan Global Gold'un başkanı için Ermenistan Doğayı Koruma Bakanı "cıfıt" kelimesini kullandı. Rimma Varzhapetian'ın protestosu sonucu Aivazian Yahudilere karşı kasten söylenmiş bir kelime olmadığını sadece Global Gold'u bağladığını dile getirdi.
23 Aralık 2007'de Yerevan'daki Holokost anıtı vandalizme uğrayıp siyah boyayla gamalı haç çizilmiştir.
Kaynakça
- ^ Xorenazi II, 65
- ^ a b . 22 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2010.
- ^ The Arabs in Antiquity: Their History from the Assyrians to the Umayyads - Page 347 by Jan Retsoe
- ^ The Jews in Pagan Armenia, by Jacob Neusner p.231
- ^ Arthur Hagopian, "Armenians Renovate Unknown Jewish Cemetery", Armenian News Network, May 3 2009.
- ^ . 29 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2010.
- ^ . 8 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2010.
- ^ Antisemitic Book Presented in Armenia; Jewish Leader Heckled 4 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Union of Councils for Soviet Jews. 20 February 2002. Retrieved 27 November 2006.
- ^ “Armenian Aryan Party” Criticizes Israeli Ambassador 4 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Union of Councils for Soviet Jews. 21 February 2002. Retrieved 27 November 2006.
- ^ a b c Antisemitism in Armenia 21 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . by Rimma Varzhapetian. The Euro-Asian Jewish Congress (retrieved 6 September 2006)
- ^ Armenian Official Says Jews "Anti-Christian" 4 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Union of Councils for Soviet Jews. 21 October 2004. Retrieved 27 November 2006.
- ^ Intelligentsia Demands from Prosecutor 27 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (in Russian). A+ News. 18 February 2005. Retrieved 27 November 2006
- ^ Armenian Parliament Deputies, Ombudsman Demand Release of Detained Anti-Semite 4 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Union of Councils for Soviet Jews. 1 February 2005. Retrieved 27 November 2006.
- ^ Jews of Armenia Outraged by Nature Protection Minister's Statements 25 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ . 4 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2010.
- ^ "The Jerusalem Post, December 23, 2007". 16 Eylül 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Ekim 2020.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- (İngilizce)
- (İngilizce) Jews of Armenia14 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- (Ermenice) by Hasmik Hovhannisyan
- (Ermenice) (İngilizce) (Fransızca) (Rusça) , Text by Hasmik Hovhannisyan, Photos by Nelli Shishmanyan
- (Ermenice) (İngilizce) (Fransızca) (Rusça)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ermenistan daki Yahudilerin tarihi 2000 yil oncesine dayanir Ermenistan Yahudileri יהדות ארמניה ՀրեաներOnemli nufusa sahip bolgelerErmenistan750DillerErmenice IbraniceDinMusevilikErivan da Nar Dos Sokagi 23 numarada yer alan bir sinagog Ermenistan KralligiTournebize Yahudilerin Asurlular tarafindan Habur Vadisi yerine direkt Ermenistan a suruldugunu ise Samariye Yahudilerinin Ermenistan a suruldugunu belirtir Buyuk miktarda bir Yahudi nufusu M O 1 yuzyilda Ermenistan a yerlesti Sehirlerden Vartkesavan onemli bir ticaret merkezi haline geldi II Dikran Israil den cekilirken 10 000 Yahudiyi kendi safhasina cekip Ermenistan Kralligi na getirmeye ikna etti Boylece Ermenistan da bir Yahudi cemaati kurulmus oldu Ermenistan in diger nufusu gibi Yahudiler de ulkeyi bolup fethetmeye calisan bolgesel guclerden nasibini aldi Aydinlatici Gregorios Ermenileri Paganliktan Hristiyanliga geciriken bile Yahudiler Yahudi olarak kaldi Moses Khorenatsi gibi Ermeni tarhicilere gore II Dikran Suriye yi ve muhtemelen kuzey Israil i isgal edip Israil deki Yahudileri Ermenistan a surdu Farslilar da Yahudi aileleri Ermenistan dan Isfahan a surdu Israil diyarindan Ermenistan a surulen YahudilerYahudi ailelerin suruldugu sehir Aile sayisiArtasat 9 000Ecmiadzin Yervandasat 30 000Sarehavan 8 000Zarisat 14 000Van 18 000Nacdsavan 16 000 1999 da Vayots Dzor a bagli koyunde Orta Cag donemine ait Yahudi mezarligi bulundu Bulunan 64 mezar tasindan 18 tanesinde Ibranice 2 tanesinde de Aramice yazilar bulundu Bu mezarliklardan en eskisi 1266 yilina aittir Sovyetler doneminde Ermenistan19 yuzyilin baslarinda Dogu Ermenistan Ruslarin hakimiyeti altina girince Polonya ve Iran dan Yahudiler Erivan a yerlesip Askenaz ve Mizrahi cemaatleri kurdular Ermenistan bir Sovyet cumhuriyeti haline gelidiginde burasinin Rusya ve Ukrayna dan daha hosgorulu olmasi sebebiyle Yahudi gocu artti II Dunya Savasi ndan sonra Yahudi nufusu 5000 e kadar cikti Sovyetler Birliginin cozulmesinden sonra halka sunulan hizmetlerin yetersizliginden Yahudiler ulkeyi terk etmeye baslayinca nufus 750 kisiye kadar dustu Az nufusa ve karisik evliliklere ragmen cemaatin varligini surdurmesi icin istekle calisilmaktadir Bugun1985 ile 1991 arasi Dunya Satranc Sampiyonu Garry Kasparov kisa oyku yazari Sergei Dovlatov ve Ermenistan in ilk cumhurbaskani Levon Ter Petrosyan in esi Lyudmila Yahudi kokenli Ermenistanlilardan bazilaridir Kucuk bir cemaat olan atalari Yahudiligi secen nufusu her gecen gun azalmaktadir Ermenistan da antisemitizmHer ne kadar Ermenistan la Israil in iliskileri iyiyse de bazi anti Yahudi unsurlar hala mevcuttur Nisan 1998 de unlu politikaci analist ve ekonomist Ermenistan in onde gelen gazetelerinden Ermenistan in Sesi isimli gazetede antisemitik bir makale yayinladi Muradyan tarihteki Ermeni Yahudi iliskilerinin Aryan ve Semit irkinin celiskileriyle dolu oldugunu belirtir Yahudilerin etnik kargasa yarattigini Daglik Karabag sorununda parmaklari oldugunu Israil in Turkiye ile iyi iliskileri oldugundan ulkedeki Yahudilerin devlet guvenligine sakincali oldugunu savunur in 2002 de yazdigi Milli Sistem isimli kitabinda Yahudilerle Turklerin Ermenilerin bir numarali dusmani oldugunu Holokost un Siyonistlerin Ari irkini karalamak icin uydurdugu bir yalan oldugunu ve gaz odalarinda kimsenin olmedigini hatta gaz odalarinin bulunmadigini soylemistir Kitabin tanitiminda konusmaci milli gelisme ve tarihi anlama acisindan bu kitabin okullarda okutulmasi gerektigini savunmus ve tanitim sonrasinda Ermeni Kiriminin Yahudiler tarafindan yapildigi ima edilmistir Benzer suclamalar milliyetci AAO nin lideri tarafindan da yapilmistir Avetssian 11 Subat 2002 de Israil Ermeni Kirimini tanimamasi sebebiyle Israil Buyukelcisi i persona non grata ilan etti 2004 te AAO nun yayin organi Ermeni Aryan gazetesinde bu uc fikirler devam edince AAO partisi den cikarildi Kisa bir sure sonra lideri ve ALM televizyon kanalinin sahibi kanalindaki bir talk show programinda Yahudileri Ermeni Kiriminda Osmanlilarla isbirligi yapmakla sucladi Konuklardan Armen Avetissian Ermeni Aryanlarin Yahudi Masonlarla savasmaya devam edip yuvalarindaki seytani bastiracaklarini dile getirdi Ermenistan daki Yahudi cemaatine atfen Kendini Yahudi olarak gosteren 700 Yahudiyi ve gizli 50 000 Yahudiyi Aryanlar Yahudi seytanini temizlerken ortaya cikaracaktir dedi Ulkenin Yahudi konseyi endiselerini hukumete ve bazi insan haklari orgutlerine bildirip etnik dusmanligin durdurulmasini ve ALM kanalinin kapatilmasini talep etti Fakat bu istekler dikkate alinmadi 23 Ekim 2004 tarihinde Etnik ve Dini Azinlik Sorunu Departmani lideri Yahudilerin Sabat ayinlerinde Yahudi olmayanlara karsi dusmanlik yapmalari onlara birer hayvan muamelesi yapip tukurmeleri tavsiye edildigini belirtti Kharatyan ayrica Yahudileri anti Hristiyan aktivitelerde bulunmakla sucladi Ermenistan Yahudi Konseyi cumhurbaskani Robert Kocaryan a gonderdigi acik mektupta ulkede artan antisemitizmden kaynaklanan endiselerini dile getirdi Armen Avetssian buna cevap olarak Iravunq gazetesinde bir antisemitik makale daha yayinlayip ulkesinde Yahudi azinlik bulunan her devletin istikrari tehlike altindadir diye yazdi Yahudi Konseyi lideri hukumetin antisemitik hareketleri durdurmasi icin israr edince Avetissian 24 Ocak 2005 te tutuklandi Ermenistan Yazarlar birligi baskani ve bestekar bu tutuklamaya karsi cikti Eylul 2006 da Amerikan sirketi olan Global Gold un baskani icin Ermenistan Dogayi Koruma Bakani cifit kelimesini kullandi Rimma Varzhapetian in protestosu sonucu Aivazian Yahudilere karsi kasten soylenmis bir kelime olmadigini sadece Global Gold u bagladigini dile getirdi 23 Aralik 2007 de Yerevan daki Holokost aniti vandalizme ugrayip siyah boyayla gamali hac cizilmistir Kaynakca Xorenazi II 65 a b 22 Mayis 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Mart 2010 The Arabs in Antiquity Their History from the Assyrians to the Umayyads Page 347 by Jan Retsoe The Jews in Pagan Armenia by Jacob Neusner p 231 Arthur Hagopian Armenians Renovate Unknown Jewish Cemetery Armenian News Network May 3 2009 29 Eylul 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Mart 2010 8 Temmuz 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Mart 2010 Antisemitic Book Presented in Armenia Jewish Leader Heckled 4 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Union of Councils for Soviet Jews 20 February 2002 Retrieved 27 November 2006 Armenian Aryan Party Criticizes Israeli Ambassador 4 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Union of Councils for Soviet Jews 21 February 2002 Retrieved 27 November 2006 a b c Antisemitism in Armenia 21 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde by Rimma Varzhapetian The Euro Asian Jewish Congress retrieved 6 September 2006 Armenian Official Says Jews Anti Christian 4 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Union of Councils for Soviet Jews 21 October 2004 Retrieved 27 November 2006 Intelligentsia Demands from Prosecutor 27 Eylul 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde in Russian A News 18 February 2005 Retrieved 27 November 2006 Armenian Parliament Deputies Ombudsman Demand Release of Detained Anti Semite 4 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Union of Councils for Soviet Jews 1 February 2005 Retrieved 27 November 2006 Jews of Armenia Outraged by Nature Protection Minister s Statements 25 Subat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde 4 Ekim 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Mart 2010 The Jerusalem Post December 23 2007 16 Eylul 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Ekim 2020 Ayrica bakinizErmeni ceyregiDis baglantilar Ingilizce Ingilizce Jews of Armenia14 Aralik 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ermenice by Hasmik Hovhannisyan Ermenice Ingilizce Fransizca Rusca Text by Hasmik Hovhannisyan Photos by Nelli Shishmanyan Ermenice Ingilizce Fransizca Rusca