Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Gamet (Grekçe γαμετή gamete "kadın eş") eşeyli üreme yolu ile çoğalan organizmalarda döllenme evresinde bir başka hücre ile birleşerek kaynaşan hücredir. Morfolojik olarak iki farklı gamet üreten ve her bireyin tek bir tip gamet ürettiği türlerde ovum ya da yumurta adı verilen daha büyük gamet türünü üreten bireyler dişi, daha küçük ve iribaşa benzeyen sperm adı verilen gamet hücrelerini üreten bireyler erkek olarak adlandırılır. Dişilerin ve erkeklerin farklı boyutlarda gamet üretmesine anizogami ya da denir; örneğin insan ovumu bir tek insan sperm hücresinin yaklaşık 100.000 katıdır.). Buna karşın izogami her iki cinsiyetten gelen gamet hücrelerinin aynı büyüklükte ve şekilde olması durumudur. Gamet adı ilk olarak Avusturyalı biyolog Gregor Mendel tarafından kullanılmıştır. Gametler bir bireyin genetik bilgisinin yarısını, her tipin 1n takımını taşırlar.
Farklılaşma
Gametin aksine bir bireyin diploid somatik hücreleri spermden gelen bir kromozom seti ile birlikte yumurtadan gelen bir kromozom seti olmak üzere ana ve babanın özelliklerini taşıyan genleri içinde barındırır. Bir gametin kromozomları her iki kromozom setinden birinin tam bir kopyası değildir ve genellikle rastgele mutasyonlar sonucunda farklılaşmış DNA dizisi yani yeni proteinler ve fenotipler oluşur.
Bitkiler
Eşeyli olarak üreyen bitkilerin de gametleri vardır. Ancak bitkilerde diploid ve haploid kuşakların birbirini izlemesi nedeniyle bazı farklılıklar bulunur. Kapalı tohumlularda çiçekler haploid kuşağı oluşturmak için mayoz bölünmeden geçer, haploid kuşak ise gametleri oluşturmak için mitoz bölünmeden geçer. Dişi haploid tohum taslağı ya da ovül olarak adlandırılır ve çiçeğin yumurtalığında oluşur. Haploid ovül olgunluğa eriştiğinde dişi gameti oluşturur. Erkek haploide ise polen adı verilir ve anterde oluşur. Polen erişkin bir tepeciğin üzerine konduğunda çiçeğin içine doğru bir hâline gelir. Haploid polen mitoz bölünme ile oluşturduğu spermi salarak döllenmeyi başlatır.
Cinsiyetin belirlenmesi
İnsanlarda normal bir ovum yalnızca X kromozomu taşırken bir sperm ya X ya da Y kromozomu taşır. Normal olmayan bir ovum mayoz bölünmenin iki evresinden biri ya da ikisinde oluşan hata sonucunda ya iki X kromozumu taşır ya da hiç kromozom taşımazken normal olmayan sperm ise yine aynı nedenle ya cinsiyet belirten kromozomları taşımaz ya da bir XY çifti, bir XX çifti veya bir YY çifti taşıyabilir. Yani erkek ve dişi gamet hücrelerinin birleşmesiyle oluşan zigotun cinsiyetini sperm hücresi belirler. Eğer zigot iki X kromozomuna sahipse dişi, bir X ve bir Y kromozomuna sahipse erkek olur. Kuşlar için ise ile dişi ovum yavruların cinsiyetini belirler.
Notlar
- ^ "gamete". Online Etymology Dictionary. 17 Kasım 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Eylül 2014.
- ^ Marshall, A. M. 1893. Vertebrate embryology: a text-book for students and practitioners. GP Putnam's sons.
- ^ Yeung, C., M. Anapolski, M. Depenbusch, M. Zitzmann, and T. Cooper. 2003. Human sperm volume regulation. Response to physiological changes in osmolality, channel blockers and potential sperm osmolytes. Human Reproduction 18:1029.
- ^ a b Jay Phelan (30 Nisan 2009). What Is Life?: A Guide to Biology W/Prep-U. Macmillan. ss. 237-. ISBN . 21 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Eylül 2014.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Gamet Grekce gameth gamete kadin es eseyli ureme yolu ile cogalan organizmalarda dollenme evresinde bir baska hucre ile birleserek kaynasan hucredir Morfolojik olarak iki farkli gamet ureten ve her bireyin tek bir tip gamet urettigi turlerde ovum ya da yumurta adi verilen daha buyuk gamet turunu ureten bireyler disi daha kucuk ve iribasa benzeyen sperm adi verilen gamet hucrelerini ureten bireyler erkek olarak adlandirilir Disilerin ve erkeklerin farkli boyutlarda gamet uretmesine anizogami ya da denir ornegin insan ovumu bir tek insan sperm hucresinin yaklasik 100 000 katidir Buna karsin izogami her iki cinsiyetten gelen gamet hucrelerinin ayni buyuklukte ve sekilde olmasi durumudur Gamet adi ilk olarak Avusturyali biyolog Gregor Mendel tarafindan kullanilmistir Gametler bir bireyin genetik bilgisinin yarisini her tipin 1n takimini tasirlar FarklilasmaGametin aksine bir bireyin diploid somatik hucreleri spermden gelen bir kromozom seti ile birlikte yumurtadan gelen bir kromozom seti olmak uzere ana ve babanin ozelliklerini tasiyan genleri icinde barindirir Bir gametin kromozomlari her iki kromozom setinden birinin tam bir kopyasi degildir ve genellikle rastgele mutasyonlar sonucunda farklilasmis DNA dizisi yani yeni proteinler ve fenotipler olusur BitkilerEseyli olarak ureyen bitkilerin de gametleri vardir Ancak bitkilerde diploid ve haploid kusaklarin birbirini izlemesi nedeniyle bazi farkliliklar bulunur Kapali tohumlularda cicekler haploid kusagi olusturmak icin mayoz bolunmeden gecer haploid kusak ise gametleri olusturmak icin mitoz bolunmeden gecer Disi haploid tohum taslagi ya da ovul olarak adlandirilir ve cicegin yumurtaliginda olusur Haploid ovul olgunluga eristiginde disi gameti olusturur Erkek haploide ise polen adi verilir ve anterde olusur Polen eriskin bir tepecigin uzerine kondugunda cicegin icine dogru bir haline gelir Haploid polen mitoz bolunme ile olusturdugu spermi salarak dollenmeyi baslatir Cinsiyetin belirlenmesiInsanlarda normal bir ovum yalnizca X kromozomu tasirken bir sperm ya X ya da Y kromozomu tasir Normal olmayan bir ovum mayoz bolunmenin iki evresinden biri ya da ikisinde olusan hata sonucunda ya iki X kromozumu tasir ya da hic kromozom tasimazken normal olmayan sperm ise yine ayni nedenle ya cinsiyet belirten kromozomlari tasimaz ya da bir XY cifti bir XX cifti veya bir YY cifti tasiyabilir Yani erkek ve disi gamet hucrelerinin birlesmesiyle olusan zigotun cinsiyetini sperm hucresi belirler Eger zigot iki X kromozomuna sahipse disi bir X ve bir Y kromozomuna sahipse erkek olur Kuslar icin ise ile disi ovum yavrularin cinsiyetini belirler Notlar gamete Online Etymology Dictionary 17 Kasim 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Eylul 2014 Marshall A M 1893 Vertebrate embryology a text book for students and practitioners GP Putnam s sons Yeung C M Anapolski M Depenbusch M Zitzmann and T Cooper 2003 Human sperm volume regulation Response to physiological changes in osmolality channel blockers and potential sperm osmolytes Human Reproduction 18 1029 a b Jay Phelan 30 Nisan 2009 What Is Life A Guide to Biology W Prep U Macmillan ss 237 ISBN 978 1 4292 2318 8 21 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Eylul 2014