Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Fırat Koleji (Ermenice: Եփրատ Գոլէճ), Harput'ta, Amerikalı misyonerler tarafından kurulup yönetilen ve eğitimine devam edilen bir karma eğitim lisesiydi. Çoğunlukla bölgedeki Ermeni toplumuna hizmet vermiştir.
Tarihçe
Amerikan misyonerler
Merkezi ABD'nin Boston şehrinde olan Protestan "American Board of Commisioners For Foreign Missions "adlı misyoner kurumu faaliyetlerine ilk olarak 1820'de İzmir'de başlamış kısa sürede gayrimüslimlerin yoğun yaşadığı Osmanlı vilayetlerinde istasyonlar kurmuşlardır. 1847'de yapılan toplantıda da büyüyen bu misyonerlik ağının İstanbul'dan yönetilemiyeceğine karar verilmiş ve Anadolu 3 faaliyet bölgesine ayrılmıştır. Şark bölgesinin merkezi için araştırma yapma görevi ise George W. Dunmore'a verilmiştir. O 1851'de eşiyle birlikte geldiği Diyarbakır'da dört yıl kalmış ardından 1855'te Harput'a gitmiş ve burada incelemelerde bulunmuştur. Nihayetinde Dunmore, bir rapor hazırlayarak Harput'un doğudaki misyonerlik faaliyetlerini sürdürmek ve yönetmek için en elverişli yer olduğunu belirmiştir. Dunmore, Harput'taki ilk yıllarında Ermenilerin bu yabancılara Protestan olmalarından ötürü sıcak davranmadığını hatta düşmanlık beslediklerini belirtmiştir.
1858'de Harput'a gelen ilk misyoner Dunmore Amerika'ya geri dönmüş, yönetim 1855'te Dunmore'a yardım için Trabzon'dan gelen Crosby H. Wheeler ve eşi ile ileride okulun müdürü olacak Herman N. Barnum'a kalmıştır. Crosby H. Wheeler, daha sonra Harput'taki çalışmalarını, yazdığı "Harput'ta On Yıl" adlı kitapta anlatacaktır.
Kolejin kuruluşu
1852'de ilk olarak American Board of Commisioners For Foreign Missions, Harput'ta Ermeni Evanjelik Kilisesi'ne din adamı yetiştirmek amacıyla bir ilahiyat okulu kurmuştu. 1859'da burayı "Harpoot Theological Seminary (Harput Ruhban Okulu)" olarak genişletti.
İngilizce eğitim yapan bu okulun, artan eğitim talebini karşılamak için yeni ve daha büyük bir binalara ihtiyaç olduğunu anlayan Crosby Wheeler 1875'te ABD'ye gitti. Kolejin inşası için ABD Hükümeti'nden 140.000 dolar, yerel halktan ise 40.000 dolar fon topladı. Nihayetinde Şehroz mahallesinde yeni binalar inşa edildi ve okul "Ermeni Koleji" ismiyle sadece erkek öğrencilere eğitim verecek şekilde 1878'de Crosby H. Wheeler tarafından açıldı. Okula 1881 yılındadan itibaren kız öğrenciler de kabul edilmeye başlandı.
Okul sadece Harput'taki Ermenilere değil, çevre vilayetlerden misyonerlerin seçtiği zeki çocuklara da yatılı olarak eğitim veriliyordu. Ayrıca kampüs içinde yetim çocukların sahiplenilip eğitildiği bir yetimhane de vardı.
Okulun eğitim dili İngilizce olmasına rağmen okulda Ermenice de eğitim yapılıyor, özellikle Ermeni dilinin ve alfabesinin tarihi ve grameri üzerine yoğunlaşılıyordu. Hristiyanlık eğitimi misyonerlerin mezhebi Protestanlık üzerine veriliyordu. Kız öğrencilere biçki-dikiş ve el işleri eğitimi de ayrıca verilen dersler arasındaydı.
Ancak 10 yıl sonra Osmanlı yetkilileri okulun adının değiştirilmesini talep etti ve okulun adı "Fırat Koleji" oldu. Kolejdeki tesisler bir hastane ve yetimhanenin yanı sıra bir ilahiyat okulu ve kız ve erkek öğrenciler için liselerden oluşuyordu. 1891'de okul, kısa bir süre sonra Osmanlı yetkilileri tarafından yasaklanan Asbarez adında el yazısıyla yazılmış bir gazete çıkardı.
1895 yılında Kürtlerle Ermeniler arasında çıkan asayiş olaylarında, Kürtler Elazığ Ovası'ndaki Ermeni köylerini yağmalayıp yakmışlar, aynı ay içinde olaylar Harput merkezine sıçramış ve kolejin kampüsündeki on iki binadan sekizi yakılmıştır.
Osmanlı İmparatorluğu'ndaki İkinci Meşrutiyet Dönemi'nde Ermeni nüfusa yönelik yaklaşımın değişmesiyle birlikte Ermeniler çok daha fazla haklara kavuştu. 1909 yılında kolej Yeprad (Ermenice'de Fırat demektir) adında bir gazete çıkarmaya başladı. Kolej içerisine bir matbaa kuruldu ve çeşitli bültenler takip edildi, ayrıca dini ve okul kitapları da Ermeni alfabesiyle basıldı. Kolej, Osmanlı İmparatorluğu döneminde Ermeni dilinin geliştirilmesinde etkili bir kurumdu ve 1913'te Ermeni alfabesinin 1500. yıl dönümü büyük bir geçit töreniyle kutlandı. Alman misyonerlerin desteğiyle 1 Ekim 1913'te kolejde bir İncil okulu açıldı. 1915'te okulun önde gelen Ermeni hocalarından bazıları tutuklandı. Kolej binaları daha sonra Osmanlı Ordusu tarafından alındı ve önce eğitim kampı, daha sonra askerî hastane olarak kullanıldı.
Fırat Koleji, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşundan kısa bir süre sonra resmen kapatıldı ve binalarından geriye hiçbir şey kalmadı.
Müdürleri
- Crosby Wheeler (1878-1893)
- (1893-1894)
- Caleb Frank Gates (1894-1903)
- (1903-1910)
- (1910 - 1921) (Henry H. Riggs'in kardeşi) Bir yıl boyunca Yakın Doğu Yardım çalışmalarını yürütmek üzere 1921'de Fırat'tan ayrıldı, Türkiye'den ihraç edildi ve ardından Amerikan Yabancı Misyonlar Komiserleri Kurulu'nun ilgili sekreteri oldu.
Kaynakça
- ^ Houshamadyan. "Okullar (I. Bölüm)". Houshamadyan. 7 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Aralık 2023.
- ^ "Harput'ta Amerikan Misyonerlerin Faaliyetleri" (PDF). 7 Aralık 2023 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 7 Aralık 2023.
- ^ Houshamadyan. "Okullar (I. Bölüm)". Houshamadyan. 7 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Aralık 2023.
- ^ "160 yıl önce Harput'ta bir Amerikalı". Agos. 25 Nisan 2014. 7 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Aralık 2023.
- ^ a b Tachijan, Vahé (28 Eylül 2015). Kieser, Hans-Lukas (Ed.). World War I and the End of the Ottomans: From the Balkan Wars to the Armenian Genocide (İngilizce). Bloomsbury Publishing. s. 215. ISBN .
- ^ Henry H. Riggs, "Days of Tragedy in Armenia: Personal Experiences in Harpoot, 1915-1917", 1997, Michigan.
- ^ McGrew, William (2015). Educating across Cultures: Anatolia College in Turkey and Greece. Lanham+ Boulder + New York + London: Rowman & Littlefield. s. 232. ISBN . Erişim tarihi: 26 Ağustos 2016.
Appointed an instructor at Euphrates College at Harput (1904), where his older brother, Henry, then presided.... he succeeded his brother in 1910 as president of Euphrates College until it was closed by World War I. Following the war, Ernest became Child Welfare Director for the NER... was expelled from Turkey in 1921
- ^ Shavit, David (1988). The United States in the Middle East: a historical dictionary
![image]()
. Greenwood Press. ISBN . "Riggs graduated.. and was ordained in 1910... president of Euphrates College from 1910 to 1921, child welfare director of the Near East Relief in 1920-1921; and associate secretary and corresponding secretary of the American Board of Commissioners for Foreign Missions (ABCFM) from 1921 to 1932.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Firat Koleji Ermenice Եփրատ Գոլէճ Harput ta Amerikali misyonerler tarafindan kurulup yonetilen ve egitimine devam edilen bir karma egitim lisesiydi Cogunlukla bolgedeki Ermeni toplumuna hizmet vermistir TarihceAmerikan misyonerler Merkezi ABD nin Boston sehrinde olan Protestan American Board of Commisioners For Foreign Missions adli misyoner kurumu faaliyetlerine ilk olarak 1820 de Izmir de baslamis kisa surede gayrimuslimlerin yogun yasadigi Osmanli vilayetlerinde istasyonlar kurmuslardir 1847 de yapilan toplantida da buyuyen bu misyonerlik aginin Istanbul dan yonetilemiyecegine karar verilmis ve Anadolu 3 faaliyet bolgesine ayrilmistir Sark bolgesinin merkezi icin arastirma yapma gorevi ise George W Dunmore a verilmistir O 1851 de esiyle birlikte geldigi Diyarbakir da dort yil kalmis ardindan 1855 te Harput a gitmis ve burada incelemelerde bulunmustur Nihayetinde Dunmore bir rapor hazirlayarak Harput un dogudaki misyonerlik faaliyetlerini surdurmek ve yonetmek icin en elverisli yer oldugunu belirmistir Dunmore Harput taki ilk yillarinda Ermenilerin bu yabancilara Protestan olmalarindan oturu sicak davranmadigini hatta dusmanlik beslediklerini belirtmistir 1858 de Harput a gelen ilk misyoner Dunmore Amerika ya geri donmus yonetim 1855 te Dunmore a yardim icin Trabzon dan gelen Crosby H Wheeler ve esi ile ileride okulun muduru olacak Herman N Barnum a kalmistir Crosby H Wheeler daha sonra Harput taki calismalarini yazdigi Harput ta On Yil adli kitapta anlatacaktir Kolejin kurulusu 1852 de ilk olarak American Board of Commisioners For Foreign Missions Harput ta Ermeni Evanjelik Kilisesi ne din adami yetistirmek amaciyla bir ilahiyat okulu kurmustu 1859 da burayi Harpoot Theological Seminary Harput Ruhban Okulu olarak genisletti Ingilizce egitim yapan bu okulun artan egitim talebini karsilamak icin yeni ve daha buyuk bir binalara ihtiyac oldugunu anlayan Crosby Wheeler 1875 te ABD ye gitti Kolejin insasi icin ABD Hukumeti nden 140 000 dolar yerel halktan ise 40 000 dolar fon topladi Nihayetinde Sehroz mahallesinde yeni binalar insa edildi ve okul Ermeni Koleji ismiyle sadece erkek ogrencilere egitim verecek sekilde 1878 de Crosby H Wheeler tarafindan acildi Okula 1881 yilindadan itibaren kiz ogrenciler de kabul edilmeye baslandi Okul sadece Harput taki Ermenilere degil cevre vilayetlerden misyonerlerin sectigi zeki cocuklara da yatili olarak egitim veriliyordu Ayrica kampus icinde yetim cocuklarin sahiplenilip egitildigi bir yetimhane de vardi Okulun egitim dili Ingilizce olmasina ragmen okulda Ermenice de egitim yapiliyor ozellikle Ermeni dilinin ve alfabesinin tarihi ve grameri uzerine yogunlasiliyordu Hristiyanlik egitimi misyonerlerin mezhebi Protestanlik uzerine veriliyordu Kiz ogrencilere bicki dikis ve el isleri egitimi de ayrica verilen dersler arasindaydi Ancak 10 yil sonra Osmanli yetkilileri okulun adinin degistirilmesini talep etti ve okulun adi Firat Koleji oldu Kolejdeki tesisler bir hastane ve yetimhanenin yani sira bir ilahiyat okulu ve kiz ve erkek ogrenciler icin liselerden olusuyordu 1891 de okul kisa bir sure sonra Osmanli yetkilileri tarafindan yasaklanan Asbarez adinda el yazisiyla yazilmis bir gazete cikardi 1895 yilinda Kurtlerle Ermeniler arasinda cikan asayis olaylarinda Kurtler Elazig Ovasi ndaki Ermeni koylerini yagmalayip yakmislar ayni ay icinde olaylar Harput merkezine sicramis ve kolejin kampusundeki on iki binadan sekizi yakilmistir Osmanli Imparatorlugu ndaki Ikinci Mesrutiyet Donemi nde Ermeni nufusa yonelik yaklasimin degismesiyle birlikte Ermeniler cok daha fazla haklara kavustu 1909 yilinda kolej Yeprad Ermenice de Firat demektir adinda bir gazete cikarmaya basladi Kolej icerisine bir matbaa kuruldu ve cesitli bultenler takip edildi ayrica dini ve okul kitaplari da Ermeni alfabesiyle basildi Kolej Osmanli Imparatorlugu doneminde Ermeni dilinin gelistirilmesinde etkili bir kurumdu ve 1913 te Ermeni alfabesinin 1500 yil donumu buyuk bir gecit toreniyle kutlandi Alman misyonerlerin destegiyle 1 Ekim 1913 te kolejde bir Incil okulu acildi 1915 te okulun onde gelen Ermeni hocalarindan bazilari tutuklandi Kolej binalari daha sonra Osmanli Ordusu tarafindan alindi ve once egitim kampi daha sonra askeri hastane olarak kullanildi Firat Koleji Turkiye Cumhuriyeti nin kurulusundan kisa bir sure sonra resmen kapatildi ve binalarindan geriye hicbir sey kalmadi MudurleriCrosby Wheeler 1878 1893 1893 1894 Caleb Frank Gates 1894 1903 1903 1910 1910 1921 Henry H Riggs in kardesi Bir yil boyunca Yakin Dogu Yardim calismalarini yurutmek uzere 1921 de Firat tan ayrildi Turkiye den ihrac edildi ve ardindan Amerikan Yabanci Misyonlar Komiserleri Kurulu nun ilgili sekreteri oldu Kaynakca Houshamadyan Okullar I Bolum Houshamadyan 7 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Aralik 2023 Harput ta Amerikan Misyonerlerin Faaliyetleri PDF 7 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 7 Aralik 2023 Houshamadyan Okullar I Bolum Houshamadyan 7 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Aralik 2023 160 yil once Harput ta bir Amerikali Agos 25 Nisan 2014 7 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Aralik 2023 a b Tachijan Vahe 28 Eylul 2015 Kieser Hans Lukas Ed World War I and the End of the Ottomans From the Balkan Wars to the Armenian Genocide Ingilizce Bloomsbury Publishing s 215 ISBN 978 1 78453 246 8 Henry H Riggs Days of Tragedy in Armenia Personal Experiences in Harpoot 1915 1917 1997 Michigan McGrew William 2015 Educating across Cultures Anatolia College in Turkey and Greece Lanham Boulder New York London Rowman amp Littlefield s 232 ISBN 978 1 4422 4346 0 Erisim tarihi 26 Agustos 2016 Appointed an instructor at Euphrates College at Harput 1904 where his older brother Henry then presided he succeeded his brother in 1910 as president of Euphrates College until it was closed by World War I Following the war Ernest became Child Welfare Director for the NER was expelled from Turkey in 1921 Shavit David 1988 The United States in the Middle East a historical dictionary Greenwood Press ISBN 9780313253416 Riggs graduated and was ordained in 1910 president of Euphrates College from 1910 to 1921 child welfare director of the Near East Relief in 1920 1921 and associate secretary and corresponding secretary of the American Board of Commissioners for Foreign Missions ABCFM from 1921 to 1932