Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Fenotipik özellik veya biyolojik özellik, bir canlı organizmanın fenotipik karakterinin kalıtılan, doğal çevre tarafından belirlenen veya her ikisinin bir kombinasyonu olabilen değişik bir varyantı. Örneğin, göz rengi bir karakter veya bir niteliğin soyut tanımlanması olurken mavi, ela ve kahverengi ise somut özelliklerdir.
Tanım
Fenotipik özellik, açık ve gözlemlenebilir bir özellik olup ölçülebilir bir şekilde bir genin ifadesidir. Fenotipik özelliğe dair başka bir örnek saç rengidir. Saç renkleri buna dair genlerin kontrolü altında olup bu genler bütün bir saç rengi genotipini oluştururlar. Buna karşın bizim gördüğümüz kısım olan asıl saç rengi ise bir fenotiptir. Fenotip, organizmanın ayırt edici fiziksel bir özelliğidir. Bir organizmanın fenotipi onun sahip olduğu genetik yapı tarafından yönetilip kontrol edildiği gibi organizma, çevresel baskılara da bağlı olup bunlardan etkilenebilir.
Bir özellik, organizmanın sahip olduğu herhangi bir vasıf veya onun sayısal bir eşdeğerdeki kantitatif ölçüsü olabilir.
Görülebilir bir özellik, birçok moleküler ve biyokimyasal süreçlerin ürünüdür. Bilgi edinimi, çoğu durumda DNA'nın RNA'ya yol alıp oradan proteinlere ulaşmasıyla başlar ve nihayetinde organizmanın yapısını ve işlevini etkiler. Francis Crick tarafından belirtildiği gibi, bu moleküler biyolojinin .
Bu bilgi akışının hücre içindeki yolculuğu, hücre çekirdeğindeki DNA'dan sitoplazmaya, ribozomlara ve endoplazmik retikuluma ve nihayet oradan hücrenin çeşitli yerlerinden aldığı materyalleri hücre dışına ihraç etmek için etiketleyerek paketleyen golgi aygıtına kadar takip edilerek gözlemlenebilir. Hücrenin ürettiği bu materyaller canlının doku ve organlarına salıverilir ve nihayetinde canlının bir özelliği oluşturan fizyolojisini bir şekilde etkiler.
Diploit organizmalarda özelliklerin genetik kökeni
Bir özelliği etkileyebilen kalıtsal birime gen denir. Gen, bir parçası veya bir kısmıdır. DNA'nın çok uzun ve sıkıştırılmış bir dizisi olan kromozom boyunca yer alan önemli bir dayanak noktası sentromer olup bir genden sentromere olan uzaklık mesafesi ise genin lokusu veya harita konumu olarak adlandırılır. Bir özelliği düzenlediği ve kontrol ettiği bilinen kromozom bölgesi, bünyesi içinde yer alan sorumlu genler tam olarak tespit edilmeseler bile niceliksel özellik lokusu olarak adlandırılır.
Dçploit bir hücrenin çekirdeği, aynı lokuslarda aynı genlere sahip olan ve çoğunlukla özdeş her bir homolog kromozom çiftlerinden bir tanesine sahip olarak toplam iki kromozom içerir.
Farklı formlardaki genler ve tek bir bireydeki mutasyon sonucu ortaya çıkan aleller farklı fenotipik özelliklere neden olur ve böylece birbirini takip eden kuşaklar boyunca gelecek nesillere aktarılırlar.
Mendel genetiğine göre diploit organizmaların gen ifadesi
Bir gen, sadece bir DNA kodu dizisidir; bu dizinin biraz farklı varyasyonlarına ise alel denir. Aleller oldukça farklı olabilirler ve farklı RNA yapıları meydana getirebilirler.
Böylece farklı alel kombinasyonları, yukarıda şemalandırılmış olan yoluyla farklı özellikler oluşturmaya devam ederler. Örneğin, homolog kromozomdaki aleller "basit bir üstünlük" ilişkisi sergilerse "baskın" alelin özelliği kendisini fenotipte gösterebilir.
Modern genetiğe öncülük eden Gregor Mendel'in ünlü analizleri basit baskın olan açık ve kolay anlaşılır özellikler temeline dayalıdır. Mendel, "gen" olarak adlandırdığı kalıtsal birimlerin çiftler halinde meydana geldiğini ve genetik bağlantı sergileyebileceğini tespit etmiştir. Buna dair, James D. Watson ve Francis Crick'in DNA molekül modelini ortaya atmalarından çok önce, yararlandığı araçlar ise elindeki istatistiklerdi.
Mendel'in deneylerinde, aykırı değerleri göz ardı edip genellikle veri setleri istatistiklerini işine geldiği gibi değerlendirdiği ve deneyleri defalarca tekrarlamış olduğu halde hile yapmış olduğu bile öne sürülmüştü. Bu da, onun çağına göre elde ettiği sonuç ve çıkarımların aslında fazlasıyla "mükemmel" olduğunu göstermektedir ve bu nokta, istatistiğin babası olan Ronald Fisher tarafından ilk kez 1936 yılında da ifade edilmiştir.
Baskın özelliklerin biyokimyası ve açıklanması
Aracı proteinlerin biyokimyası, bu proteinlerin hücre içinde nasıl etkileştiklerini belirler. Bu nedenle, biyokimya farklı alel kombinasyonlarının farklı özellikleri nasıl üreteceğini ön görür.
Diploit organizmalarda görülen genişletilmiş ifade örüntüleri, , ve çoklu alellerin yönlerini kapsar.
Kaynakça
- ^ Lawrence, Eleanor (2005) Henderson's Dictionary of Biology. Pearson, Prentice Hall.
- ^ *Campbell, Neil; Reece, Jane (Mart 2011) [2002], "14", Biology (Sixth bas.), Benjamin Cummings
- ^ Crick, F (1970): Central Dogma of Molecular Biology (PDF) 26 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Nature 227, 561–563. PMID 4913914 8 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Testing statistical hypotheses: The Chi-square test and how sir R.A. Fisher caugt Mendel cheating 7 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Algorithmic Foundations of Computational Biology, Prof. Istrail
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Fenotipik ozellik veya biyolojik ozellik bir canli organizmanin fenotipik karakterinin kalitilan dogal cevre tarafindan belirlenen veya her ikisinin bir kombinasyonu olabilen degisik bir varyanti Ornegin goz rengi bir karakter veya bir niteligin soyut tanimlanmasi olurken mavi ela ve kahverengi ise somut ozelliklerdir Fenotipik ozelliklerden biri goz rengidirTanimFenotipik ozellik acik ve gozlemlenebilir bir ozellik olup olculebilir bir sekilde bir genin ifadesidir Fenotipik ozellige dair baska bir ornek sac rengidir Sac renkleri buna dair genlerin kontrolu altinda olup bu genler butun bir sac rengi genotipini olustururlar Buna karsin bizim gordugumuz kisim olan asil sac rengi ise bir fenotiptir Fenotip organizmanin ayirt edici fiziksel bir ozelligidir Bir organizmanin fenotipi onun sahip oldugu genetik yapi tarafindan yonetilip kontrol edildigi gibi organizma cevresel baskilara da bagli olup bunlardan etkilenebilir Bir ozellik organizmanin sahip oldugu herhangi bir vasif veya onun sayisal bir esdegerdeki kantitatif olcusu olabilir Gorulebilir bir ozellik bircok molekuler ve biyokimyasal sureclerin urunudur Bilgi edinimi cogu durumda DNA nin RNA ya yol alip oradan proteinlere ulasmasiyla baslar ve nihayetinde organizmanin yapisini ve islevini etkiler Francis Crick tarafindan belirtildigi gibi bu molekuler biyolojinin Bu bilgi akisinin hucre icindeki yolculugu hucre cekirdegindeki DNA dan sitoplazmaya ribozomlara ve endoplazmik retikuluma ve nihayet oradan hucrenin cesitli yerlerinden aldigi materyalleri hucre disina ihrac etmek icin etiketleyerek paketleyen golgi aygitina kadar takip edilerek gozlemlenebilir Hucrenin urettigi bu materyaller canlinin doku ve organlarina saliverilir ve nihayetinde canlinin bir ozelligi olusturan fizyolojisini bir sekilde etkiler Diploit organizmalarda ozelliklerin genetik kokeniBir ozelligi etkileyebilen kalitsal birime gen denir Gen bir parcasi veya bir kismidir DNA nin cok uzun ve sikistirilmis bir dizisi olan kromozom boyunca yer alan onemli bir dayanak noktasi sentromer olup bir genden sentromere olan uzaklik mesafesi ise genin lokusu veya harita konumu olarak adlandirilir Bir ozelligi duzenledigi ve kontrol ettigi bilinen kromozom bolgesi bunyesi icinde yer alan sorumlu genler tam olarak tespit edilmeseler bile niceliksel ozellik lokusu olarak adlandirilir Dcploit bir hucrenin cekirdegi ayni lokuslarda ayni genlere sahip olan ve cogunlukla ozdes her bir homolog kromozom ciftlerinden bir tanesine sahip olarak toplam iki kromozom icerir Farkli formlardaki genler ve tek bir bireydeki mutasyon sonucu ortaya cikan aleller farkli fenotipik ozelliklere neden olur ve boylece birbirini takip eden kusaklar boyunca gelecek nesillere aktarilirlar Mendel genetigine gore diploit organizmalarin gen ifadesiBir gen sadece bir DNA kodu dizisidir bu dizinin biraz farkli varyasyonlarina ise alel denir Aleller oldukca farkli olabilirler ve farkli RNA yapilari meydana getirebilirler Boylece farkli alel kombinasyonlari yukarida semalandirilmis olan yoluyla farkli ozellikler olusturmaya devam ederler Ornegin homolog kromozomdaki aleller basit bir ustunluk iliskisi sergilerse baskin alelin ozelligi kendisini fenotipte gosterebilir Modern genetige onculuk eden Gregor Mendel in unlu analizleri basit baskin olan acik ve kolay anlasilir ozellikler temeline dayalidir Mendel gen olarak adlandirdigi kalitsal birimlerin ciftler halinde meydana geldigini ve genetik baglanti sergileyebilecegini tespit etmistir Buna dair James D Watson ve Francis Crick in DNA molekul modelini ortaya atmalarindan cok once yararlandigi araclar ise elindeki istatistiklerdi Mendel in deneylerinde aykiri degerleri goz ardi edip genellikle veri setleri istatistiklerini isine geldigi gibi degerlendirdigi ve deneyleri defalarca tekrarlamis oldugu halde hile yapmis oldugu bile one surulmustu Bu da onun cagina gore elde ettigi sonuc ve cikarimlarin aslinda fazlasiyla mukemmel oldugunu gostermektedir ve bu nokta istatistigin babasi olan Ronald Fisher tarafindan ilk kez 1936 yilinda da ifade edilmistir Baskin ozelliklerin biyokimyasi ve aciklanmasiAraci proteinlerin biyokimyasi bu proteinlerin hucre icinde nasil etkilestiklerini belirler Bu nedenle biyokimya farkli alel kombinasyonlarinin farkli ozellikleri nasil uretecegini on gorur Diploit organizmalarda gorulen genisletilmis ifade oruntuleri ve coklu alellerin yonlerini kapsar Kaynakca Lawrence Eleanor 2005 Henderson s Dictionary of Biology Pearson Prentice Hall ISBN 0 13 127384 1 Campbell Neil Reece Jane Mart 2011 2002 14 Biology Sixth bas Benjamin Cummings Crick F 1970 Central Dogma of Molecular Biology PDF 26 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Nature 227 561 563 PMID 4913914 8 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Testing statistical hypotheses The Chi square test and how sir R A Fisher caugt Mendel cheating 7 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Algorithmic Foundations of Computational Biology Prof Istrail