Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Fermiyon, parçacık fiziğinde, Fermi-Dirac istatistiğine uyan parçacıktır. Başka bir deyişle, Enrico Fermi ve Paul Dirac'ın gösterdiği üzere, sahip bozonların aksine fermiyonlar, belirtilen zamanda sadece bir kuantum durumuna karşılık gelebilen parçacıklardır. Eğer iki ayrı fermiyon uzayda aynı yerde tanımlanmışsa her bir fermiyonun özelliği (spin kuantum sayısı gibi) birbirinden farklı olmak zorundadır. Örnek olarak, iki elektron bir çekirdeğin etrafında aynı orbitalde bulunacaklarsa, bu kez aynı spin durumunda olamazlar ve her orbitalde elektronun biri yukarı diğeri aşağı spin durumundadır.
Gözlemlenmiş tüm fermiyonlar, tam sayı spine sahip bosonların aksine buçuklu spine sahiptir. Örneğin, ışığın parçacığı foton, bir bozon olup 1 spinliyken elektron 1/2 spinlidir, Higgs bozonu ise 0 (sıfır) spine sahiptir, yani . Daha genel olarak, göre herhangi kabul edilebilir tam sayı spine sahip olanlar boson, buçuklu spine sahip olanlar fermiyon olarak adlandırılır.
Fermiyonlar da proton gibi bileşik veya elektron gibi temel olabilir. Standart modelde iki tane temel fermiyon grubu bulunur: kuarklar ve leptonlar. Toplamda 24 farklı temel fermiyon vardır: 6 kuark, 6 lepton ve bunların karşıt parçacığı. Proton ve nötron gibi bileşik fermiyonlar maddenin yapı taşlarıdır. Süperiletkenlikte olduğu gibi, zayıf etkileşimdeki fermiyonlar bozonlar gibi de davranabilirler.
Tanım ve temel özellikler
Tanım gereği, fermiyonlar uyan parçacıklardır. Fermi-Dirac statiğinde bir tanesi iki fermiyonla yer değiştirdiğinde dalga denklemi işaret değiştirir. Dalga denkleminin gösterdiği bu özellik fermiyonun Pauli dışlama prensibine uyar: iki fermiyon aynı anda aynı kuantum haline sahip olamaz. Fermiyonunun, kuantum halindeki bu katılığı veya direngenliği, onu maddeyi oluşturan olarak kabul edilmesine sebep olurken, bozonlar etkileşimi ileten parçacıklar) ya da radyasyonu oluşturan parçacıklar olarak kabul edilmesini getirir. Fermiyonun kuantum alanına, denir ve uyar.
Fermiyonlar için Pauli dışlama prensibinin ve maddenin asosyatif katılığının sebebi atomun istikrarlı olması (bu istikrar atomik maddeler için geçerlidir) ve atomun karmaşıklığıdır (bu atomik elektronların aynı enerji seviyesinde olmasına izin vermez), ki bu özellik karmaşık kimyayı mümkün kılar.Beyaz cüceler ve nötron yıldızlarının denge durumunda çoğunluğunu oluşturan dejenere maddenin oluşturduğu basınca da bu sebep olur. Daha günlük anlamda, Pauli dışlama prensibi elastik maddelerin Young modülüne katkıda bulunur.
Bilinen tüm fermiyonlar yarım spine sahiptirler: bir gözlemci fermiyonun çevresinde dönerse (ya da fermiyon 3600 rotasyon yaparsa) fermiyonun dalga denklemi işaret değiştirir. Göreceli olmayan kuantum mekaniğinde, bu tamamen deneysel bir gözlemdir. Ancak göreceli kuantum alan teorisi ve spin-statiği teoremi yarım tam sayı spine sahip parçacıkların bozon olamayacağını ve tam sayı spine sahip parçacıkların da fermiyon olmayacağını göstermiştir.
Çok büyük sistemlerde, fermiyon ve bozon statiği sadece dalga fonksiyonları çakışıp çok yoğun olduklarında farklılık gösterir. Küçük yoğunluklarda her ikisinin de statiği ile yakınsanabilir ki klasik mekanik ile açıklanır.
Standart modelde iki tane temel fermiyon bulunur: kuark ve leptonlar. Toplamda 24 farklı fermiyon vardır: 6 kuark, 6 lepton ve altışar bulunur.
Temel fermiyonlar
Gözlemlenmiş tüm temel parçacıklar ya boson ya da fermiyondur. Bilinen temel fermiyonlar iki gruba ayrılır: kuarklar ve leptonlar.
- Kuarklar, bileşik fermiyonlar olan protonları, nötronlar ve diğer baryonları meydana getirirler. Ayrıca bileşik bosonlar olan mesonları da içerirler.
- Leptonlar elektron ve benzeri ağır parçacıkalrı (muon ve tau) ve ayrıca içerirler.
Bilinen sol sarmal9 fermiyonlar zayıf etkileşimi hissederken bilinen sağ sarmal fermiyonlar hissetmez. Diğer bir deyişle sadece sol fermiyonlar ve sağ antifermiyonlar etkileşirler.
Bileşik fermiyonlar
Bileşik fermiyonlar (hadronlar, çekirdek ve atomlar gibi) yapı taşlarına göre boson ya da fermiyon olabilirler. Daha net olarak spin ve statiğinin ilişkisine bağlı olarak tek sayıda fermiyon içeren bir parçaçığın kendisi de fermiyondur ve yarım tam sayı spine sahiptir.
Örneğin:
- Proton ve nötron gibi bir baryon üç tane fermiyonik kuark içerir, bu yüzden fermiyondur.
- Karbon-13 çekirdeği 6 proton ve 7 nötron içerir, bu sebepten fermiyoniktir.
- Helyum-3 atomu 2 proton, 1 nötron ve 2 elektron içerir ve fermiyondur.
Bileşik parçacıklarda, basit parçacıkların bir potensiyelle bağ yapmasıyla oluşan bozonların sayısının fermiyon ya da boson oluşmasında hiçbir etkisi yoktur.
Bileşik bir parçacığın (ya da sistemin) fermiyonik ya da bozonik özelliği sadece çok büyük uzaklıklarda(sisteme göre) görülür. Boyutsal yapısının önemli olduğu yakınlıkta, bileşik parçacık (ya da sistem) bileşenlerine göre davranış özelliği gösterir.
Fermiyonlar gevşek bağlar kurduğunda bosonik davranışlar sergileyebilirler.Süper iletkenlikin ve Helyum-3'ün süper akışkanlıkının temeli budur: süper iletken maddelerde, elektronlar foton değişimi ile etkileşerek oluştururken Helyum-3'te Cooper ikilisi spin dalgalanması ile oluşur.
yalancı parçacıkları da tek sayıdaki elektron anaforlarıyla birleşmiş bileşik fermiyon olarak bilinir.
Skyrmiyonlar
Kuantum alan teorisinde bosonların topolojik olarak bükük alan yapısı olabilir. Bunlar parçacık gibi davranan eş evreli durumlardır (ya da dalgalardır) ve bunlar tüm bileşenleri bozonik olsa da fermiyonik davranış gösterebilirler. Bu 1960'ların başında keşfedildi ve bu sebepten bozonlardan oluşan fermiyonlara adı verildi.
Skyrme'ye orijinal örneği üç boyutlu küre değerlerini alabilen alanlar, pionların uzak mesafelerdeki davranışlarını açıklayan orijinal içeriyordu. Kuantum renk dinamiğine ya da yakınsamasında tekrar üretilen Skyrme modelinde proton ve nötronlar piyon alanının fermiyonik . Skyrme'nin örneği piyon fiziğini içerirken kuantum elektro dinamiğindeki manyetik monopol daha bilinen bir örnektir. sahip bosonic monopole ve elektronun bosonik versiyonu fermiyonik oluşturacaktır.
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Fermiyon parcacik fiziginde Fermi Dirac istatistigine uyan parcaciktir Baska bir deyisle Enrico Fermi ve Paul Dirac in gosterdigi uzere sahip bozonlarin aksine fermiyonlar belirtilen zamanda sadece bir kuantum durumuna karsilik gelebilen parcaciklardir Eger iki ayri fermiyon uzayda ayni yerde tanimlanmissa her bir fermiyonun ozelligi spin kuantum sayisi gibi birbirinden farkli olmak zorundadir Ornek olarak iki elektron bir cekirdegin etrafinda ayni orbitalde bulunacaklarsa bu kez ayni spin durumunda olamazlar ve her orbitalde elektronun biri yukari digeri asagi spin durumundadir Gozlemlenmis tum fermiyonlar tam sayi spine sahip bosonlarin aksine bucuklu spine sahiptir Ornegin isigin parcacigi foton bir bozon olup 1 spinliyken elektron 1 2 spinlidir Higgs bozonu ise 0 sifir spine sahiptir yani Daha genel olarak gore herhangi kabul edilebilir tam sayi spine sahip olanlar boson bucuklu spine sahip olanlar fermiyon olarak adlandirilir Fermiyonlar da proton gibi bilesik veya elektron gibi temel olabilir Standart modelde iki tane temel fermiyon grubu bulunur kuarklar ve leptonlar Toplamda 24 farkli temel fermiyon vardir 6 kuark 6 lepton ve bunlarin karsit parcacigi Proton ve notron gibi bilesik fermiyonlar maddenin yapi taslaridir Superiletkenlikte oldugu gibi zayif etkilesimdeki fermiyonlar bozonlar gibi de davranabilirler Tanim ve temel ozellikler2 fermiyon bulunduran bir boyutlu bir sistemin dalga denklemi Sonsuz kuyu potansiyelinin n 1 ve n 3 enerji durumlarini icerir Tanim geregi fermiyonlar uyan parcaciklardir Fermi Dirac statiginde bir tanesi iki fermiyonla yer degistirdiginde dalga denklemi isaret degistirir Dalga denkleminin gosterdigi bu ozellik fermiyonun Pauli dislama prensibine uyar iki fermiyon ayni anda ayni kuantum haline sahip olamaz Fermiyonunun kuantum halindeki bu katiligi veya direngenligi onu maddeyi olusturan olarak kabul edilmesine sebep olurken bozonlar etkilesimi ileten parcaciklar ya da radyasyonu olusturan parcaciklar olarak kabul edilmesini getirir Fermiyonun kuantum alanina denir ve uyar Fermiyonlar icin Pauli dislama prensibinin ve maddenin asosyatif katiliginin sebebi atomun istikrarli olmasi bu istikrar atomik maddeler icin gecerlidir ve atomun karmasikligidir bu atomik elektronlarin ayni enerji seviyesinde olmasina izin vermez ki bu ozellik karmasik kimyayi mumkun kilar Beyaz cuceler ve notron yildizlarinin denge durumunda cogunlugunu olusturan dejenere maddenin olusturdugu basinca da bu sebep olur Daha gunluk anlamda Pauli dislama prensibi elastik maddelerin Young modulune katkida bulunur Bilinen tum fermiyonlar yarim spine sahiptirler bir gozlemci fermiyonun cevresinde donerse ya da fermiyon 3600 rotasyon yaparsa fermiyonun dalga denklemi isaret degistirir Goreceli olmayan kuantum mekaniginde bu tamamen deneysel bir gozlemdir Ancak goreceli kuantum alan teorisi ve spin statigi teoremi yarim tam sayi spine sahip parcaciklarin bozon olamayacagini ve tam sayi spine sahip parcaciklarin da fermiyon olmayacagini gostermistir Cok buyuk sistemlerde fermiyon ve bozon statigi sadece dalga fonksiyonlari cakisip cok yogun olduklarinda farklilik gosterir Kucuk yogunluklarda her ikisinin de statigi ile yakinsanabilir ki klasik mekanik ile aciklanir Standart modelde iki tane temel fermiyon bulunur kuark ve leptonlar Toplamda 24 farkli fermiyon vardir 6 kuark 6 lepton ve altisar bulunur 12 kuark 6 parcacik u d s c b t ve bunlara karsilik gelen 6 antiparcacik u d s c b t 12 lepton 6 parcacik e m t ve vm vt ve bunlara karsilik gelen 6 antiparcacik e m t ve vm vt Temel fermiyonlarGozlemlenmis tum temel parcaciklar ya boson ya da fermiyondur Bilinen temel fermiyonlar iki gruba ayrilir kuarklar ve leptonlar Kuarklar bilesik fermiyonlar olan protonlari notronlar ve diger baryonlari meydana getirirler Ayrica bilesik bosonlar olan mesonlari da icerirler Leptonlar elektron ve benzeri agir parcacikalri muon ve tau ve ayrica icerirler Bilinen sol sarmal9 fermiyonlar zayif etkilesimi hissederken bilinen sag sarmal fermiyonlar hissetmez Diger bir deyisle sadece sol fermiyonlar ve sag antifermiyonlar etkilesirler Bilesik fermiyonlarBilesik fermiyonlar hadronlar cekirdek ve atomlar gibi yapi taslarina gore boson ya da fermiyon olabilirler Daha net olarak spin ve statiginin iliskisine bagli olarak tek sayida fermiyon iceren bir parcacigin kendisi de fermiyondur ve yarim tam sayi spine sahiptir Ornegin Proton ve notron gibi bir baryon uc tane fermiyonik kuark icerir bu yuzden fermiyondur Karbon 13 cekirdegi 6 proton ve 7 notron icerir bu sebepten fermiyoniktir Helyum 3 atomu 2 proton 1 notron ve 2 elektron icerir ve fermiyondur Bilesik parcaciklarda basit parcaciklarin bir potensiyelle bag yapmasiyla olusan bozonlarin sayisinin fermiyon ya da boson olusmasinda hicbir etkisi yoktur Bilesik bir parcacigin ya da sistemin fermiyonik ya da bozonik ozelligi sadece cok buyuk uzakliklarda sisteme gore gorulur Boyutsal yapisinin onemli oldugu yakinlikta bilesik parcacik ya da sistem bilesenlerine gore davranis ozelligi gosterir Fermiyonlar gevsek baglar kurdugunda bosonik davranislar sergileyebilirler Super iletkenlikin ve Helyum 3 un super akiskanlikinin temeli budur super iletken maddelerde elektronlar foton degisimi ile etkileserek olustururken Helyum 3 te Cooper ikilisi spin dalgalanmasi ile olusur yalanci parcaciklari da tek sayidaki elektron anaforlariyla birlesmis bilesik fermiyon olarak bilinir Skyrmiyonlar Kuantum alan teorisinde bosonlarin topolojik olarak bukuk alan yapisi olabilir Bunlar parcacik gibi davranan es evreli durumlardir ya da dalgalardir ve bunlar tum bilesenleri bozonik olsa da fermiyonik davranis gosterebilirler Bu 1960 larin basinda kesfedildi ve bu sebepten bozonlardan olusan fermiyonlara adi verildi Skyrme ye orijinal ornegi uc boyutlu kure degerlerini alabilen alanlar pionlarin uzak mesafelerdeki davranislarini aciklayan orijinal iceriyordu Kuantum renk dinamigine ya da yakinsamasinda tekrar uretilen Skyrme modelinde proton ve notronlar piyon alaninin fermiyonik Skyrme nin ornegi piyon fizigini icerirken kuantum elektro dinamigindeki manyetik monopol daha bilinen bir ornektir sahip bosonic monopole ve elektronun bosonik versiyonu fermiyonik olusturacaktir Ayrica bakinizSuper iletkenlik