Enrico Fermi (d. 29 Eylül 1901, Roma - ö. 28 Kasım 1954, Chicago), dünyanın ilk nükleer reaktörü olan Chicago Pile-1'i inşa eden ve Manhattan Projesi'nin bir üyesi olarak tanınan, İtalyan ve daha sonra Amerikan vatandaşlığına kabul edilen bir fizikçiydi. Kendisine "atom çağının mimarı" ve "atom bombasının mimarı" adı verilmiştir. Hem teorik fizikte hem de deneysel fizikte üstün olan çok az fizikçiden biriydi. Fermi, nötron bombardımanı yoluyla üzerine yaptığı çalışmalar ve uranyum ötesi elementlerin keşfi nedeniyle 1938 Nobel Fizik Ödülü'ne layık görüldü. Fermi, meslektaşlarıyla birlikte nükleer enerjinin kullanımına ilişkin, tamamı ABD hükûmeti tarafından devralınan birçok patent başvurusunda bulundu. İstatistik mekaniğinin, kuantum teorisinin, nükleer ve parçacık fiziğinin gelişimine önemli katkılarda bulundu. Parlak bir öğrenciydi, henüz 21 yaşındayken Pisa Üniversitesi'nden fizik doktoru unvanını aldı.
Enrico Fermi | |
---|---|
Nobel Fizik Ödülü sahibi İtalyan fizikçi | |
Doğum | 29 Eylül 1901 Roma, İtalya |
Ölüm | 28 Kasım 1954 (53 yaşında) Chicago, Illinois, ABD |
Ölüm sebebi | Mide kanseri |
Milliyet |
|
Eğitim | () |
Tanınma nedeni |
|
Evlilikler | (e. 1928) |
Çocuk(lar) | 2 |
Ödüller |
|
Kariyeri | |
Dalı | Fizik |
Çalıştığı kurumlar | |
Doktora danışmanı | |
Doktora öğrencileri | |
Diğer önemli öğrencileri | |
İmza | |
Fermi'nin ilk büyük katkısı istatistiksel mekanik alanıyla ilgiliydi. Fermi, Wolfgang Pauli 1925 yılında dışlama ilkesini formüle ettikten sonra bu ilkeyi ideal bir gaza uyguladığı ve şu anda Fermi-Dirac istatistiği olarak bilinen istatistiksel bir formülasyonu kullandığı bir makale yayınladı. Günümüzde dışlama ilkesine uyan parçacıklara "fermiyon" adı verilmektedir. Pauli daha sonra enerjinin korunumu yasasını ispatlamak için beta bozunması sırasında bir elektronla birlikte yayılan yüksüz, görünmez bir parçacığın varlığını öne sürdü. Fermi bu fikri benimsedi ve "nötrino" adını verdiği varsayılan parçacığı içeren bir model geliştirdi. Daha sonra Fermi etkileşimi olarak anılan ve şimdilerde zayıf etkileşim olarak adlandırılan teorisi, doğadaki dört temel etkileşimden birini tanımlıyordu. Fermi, yakın zamanda keşfedilen nötronla radyoaktiviteyi tetikleyen deneyler sayesinde, atom çekirdekleri tarafından hızlı olanlara göre daha kolay yakalandığını keşfetti ve bunu açıklamak için geliştirdi. Toryum ve uranyumu yavaş nötronlarla bombaladıktan sonra yeni elementler oluştuğu sonucuna vardı. Bu keşfi nedeniyle kendisine Nobel Ödülü verilmiş olsa da, yeni elementlerin daha sonra nükleer fisyon ürünleri olduğu ortaya çıktı.
Fermi, Yahudi olan karısı 'u etkileyen yeni İtalyan ırk yasalarından kaçmak için 1938'de İtalya'yı terk etti. II. Dünya Savaşı sırasında Manhattan Projesi'nde çalıştığı Amerika Birleşik Devletleri'ne göç etti. Fermi, Chicago Üniversitesi'nde, 2 Aralık 1942'de hale gelen ve insan yapımı, kendi kendini sürdürebilen ilk zincirleme nükleer reaksiyonunu gösteren Chicago Pile-1'i tasarlayan ve inşa eden ekibe liderlik etti. 1943'te Oak Ridge, Tennessee'deki kritik hale geldiğinde ve ertesi yıl Hanford Sahası'ndaki kritik hale geldiğinde o da oradaydı. Los Alamos'ta, bir kısmı Edward Teller'ın termonükleer "" bombası üzerinde çalışan F Ekibi'ne başkanlık etti. 16 Temmuz 1945'teki Trinity testine katıldı ve burada bombanın verimini tahmin etmek için Fermi yöntemini kullandı.
Savaştan sonra Fermi, J. Robert Oppenheimer'ın başkanlığında, Atom Enerjisi Komisyonu'na nükleer konularda danışmanlık yapan Genel Danışma Komitesi'nde görev yaptı. Ağustos 1949'da ilk Sovyet fisyon bombasının patlamasından sonra, hidrojen bombasının geliştirilmesine hem ahlaki hem de teknik gerekçelerle şiddetle karşı çıktı. Oppenheimer'ın güvenlik izninin reddedilmesiyle sonuçlanan 1954 Oppenheimer adına ifade veren bilim adamları arasındaydı.
Fermi parçacık fiziği alanında, özellikle pionlar ve müonlarla ilgili önemli çalışmalar yaptı ve kozmik ışınların, yıldızlararası uzaydaki manyetik alanlar tarafından madde hızlandırıldığında ortaya çıktığını öne sürdü. , , Fermi Ulusal Hızlandırıcı Laboratuvarı (Fermilab), , Fermi paradoksu ve sentetik bir element olan fermiyum dahil olmak üzere birçok ödül, konsept ve kurum Fermi'nin adını almıştır. Bu onu elementlere kendi adlarını veren 16 bilim insanından biri yapıyor.
İlk yılları
Enrico Fermi, 29 Eylül 1901'de İtalya'nın Roma kentinde doğdu. Demiryolları Bakanlığı'nda bölüm başkanı olan Alberto Fermi ile ilkokul öğretmeni Ida de Gattis'in üçüncü çocuğuydu. Kız kardeşi Maria iki yaş büyüktü, erkek kardeşi Giulio ise ondan bir yaş büyüktü. İki oğlan çocuğunun sütanneleri için kırsala gönderilmesinin ardından Enrico, iki buçuk yaşındayken Roma'daki ailesine yeniden katıldı. Büyükanne ve büyükbabasının istekleri doğrultusunda bir Roma Katoliği olarak vaftiz edilmesine rağmen ailesi pek dindar değildi; hayatı boyunca dua etmeye devam etti ve Tanrı fikrine büyük önem verdi. Küçük bir çocukken, kardeşi Giulio ile ilgi alanları birçok noktada ortaktı. Birlikte elektrik motorları yapıp elektrikli ve mekanik oyuncaklarla oynuyorlardı. Giulio 1915'te boğazındaki apsenin alınması için gerçekleştirilen bir ameliyat sırasında öldü. Maria ise 1959'da Milano yakınlarında gerçekleşen bir öldü.
Fermi, Campo de' Fiori'deki yerel bir pazarda 900 sayfalık Elementorumphysicae mathematicae adlı bir fizik kitabı buldu. Bu kitap fizik çalışmaları için ona büyük katkı sağladı. Collegio Romano'da profesör olan Cizvit Peder Andrea Caraffa tarafından Latince yazılan kitap, 1840'ta bilindikleri kadarıyla matematik, klasik mekanik, astronomi, optik ve akustiği hakkında araştırmalar içeriyordu. Fermi, bilime ilgisi olan diğer bir öğrenci olan ile arkadaş oldu ve birlikte jiroskoplar inşa etmek ve Dünya'nın yerçekimi ivmesini ölçmek gibi projeler yürüttü.
1914'te, iş çıkışı sırasında babasıyla sık sık ofisinin önünde buluşan Fermi, eve giden yolun bir kısmını babası Alberto ile birlikte yürüyen meslektaşı Adolfo Amidei'yle tanıştı. Enrico, Adolfo'nun matematik ve fizikle ilgilendiğini öğrenmiş ve bu fırsatı Adolfo'ya geometri hakkında bir soru sorarak değerlendirmişti. Adolfo, genç Fermi'nin projektif geometriden bahsettiğini anladı ve ona 'nin bu konu hakkında yazdığı bir kitabını verdi. İki ay sonra Fermi, kitabın sonunda verilmiş olan ve Adolfo'nun bazılarının zor olduğunu düşündüğü tüm sorunları çözerek kitabı ona göre verdi. Bunu gördükten sonra Adolfo, Fermi'nin "en azından geometri açısından bir dahi" olduğunu hissetti ve çocuğa daha fazla akıl hocalığı yaparak ona fizik ve matematik üzerine daha fazla kitap getirmeye başladı. Adolfo, Fermi'nin hafızasının çok iyi olduğunu ve okuduklarını çok iyi hatırlayabildiği için kitapları okuduktan sonra geri verebileceğini belirtti. Bunun sonucunda Fermi'nin de fizik ve matematiğe ilgisi oldukça arttı.
Scuola Normale Superiore yılları
Fermi, üçüncü sınıfı tamamen atlayarak liseden Temmuz 1918'de mezun oldu. Amidei'nin ısrarı üzerine Fermi, o dönemde o dilde yayınlanan birçok bilimsel makaleyi okuyabilmek için Almanca öğrendi ve Pisa'daki 'ye başvurdu. Amidei, Scuola'nın Fermi'nin gelişimi için o zamanlar Roma La Sapienza Üniversitesi'nin sağlayabileceğinden daha iyi koşullar sağlayacağını düşünüyordu. Bir oğlunu kaybetmiş olan Fermi'nin ailesi isteksizce de olsa onun dört yıl boyunca Roma'dan uzakta okulun pansiyonunda yaşamasına izin verdi. Fermi, konusu "Seslerin Karakteristik Özellikleri" olan makale yazması gereken giriş sınavında birinci oldu ve 17 yaşındaki Fermi, titreşen bir çubuğun kısmi diferansiyel denklemini türetmek ve çözmek için Fourier analizini kullanmayı seçti. Sınavdan sonra gözetmen Giuseppe Pittarelli, Fermi ile görüştükten sonra yazdığı makalenin doktora seviyesinde olduğunu ve onun olağanüstü bir fizikçi olacağını açıkladı.
Fermi Scuola Normale Superiore'da tanıştığı öğrenci ile yakın arkadaş oldu ve daha sonra birlikte çalışmalar yaptılar. Fermi'ye öğretebileceği çok az şey olduğunu söyleyen ve sık sık Fermi'den onun yerine bir şeyler öğretmesini isteyen fizik laboratuvarı müdürü 'nin tavsiye de edilmişti. Fermi'nin kuantum fiziği bilgisi o kadar fazlaydı ki Puccianti ondan bu konuda seminerler düzenlemesini istedi. Bu süre zarfında Fermi, genel göreliliğin anahtarı olan tensör hesabını öğrendi. Fermi başlangıçta ana dal olarak matematiği seçti ancak kısa süre sonra fiziğe geçti. Genel görelilik, kuantum mekaniği ve atom fiziği üzerine çalışarak büyük ölçüde kendi kendini yetiştirdi.
Eylül 1920'de Fermi fizik bölümüne kabul edildi. Bölümde sadece üç öğrenci bulunduğundan (Fermi, Rasetti ve ) Puccianti onların laboratuvarı istedikleri amaçla özgürce kullanmalarına izin verdi. Fermi, X ışını kristalografisini araştırmaları gerektiğine karar verdi ve üçü, bir Laue fotoğrafı (bir kristalin X ışını fotoğrafı) üretmek için çalıştı. Fermi, üniversitedeki üçüncü yılı olan 1921'de ilk bilimsel çalışmalarını İtalyan dergisinde yayınladı. Bunlardan ilki, "Ölçme hareketinde elektrik yüklerinden oluşan katı bir sistemin dinamiği üzerine" (Sulla dinamica di un sistema stricto di cariche elettriche in moto traslatorio) başlığını taşıyordu. Burada kütle bir tensör olarak ifade edilmişti; bu, üç boyutlu uzayda hareket eden ve değişen bir şeyi tanımlamak için yaygın olarak kullanılan matematiksel bir yapıydı. Klasik mekanikte kütle skaler bir niceliktir ancak görelilikte hıza bağlı olarak değişir. İkinci makale "Elektromanyetik yüklerin düzgün bir yerçekimi alanının elektrostatiği ve elektromanyetik yüklerin ağırlığı üzerine" idi (Sull'elettrostatica di un campo gravitazionale üniformae e sul peso delle masse elettromagnetiche). Fermi, genel göreliliği kullanarak bir yükün U/c2'ye eşit bir ağırlığa sahip olduğunu gösterdi; burada U, sistemin elektrostatik enerjisi ve c, ışık hızıdır.
İlk makale, elektrodinamik teori ile elektromanyetik kütlelerin hesaplanmasına ilişkin göreceli teori arasındaki çelişkiye işaret ediyor gibi görünüyordu; zira ilki, 4/3 U/c2 değerini tahmin ediyordu. Fermi bunu gelecek yıl "Elektrodinamik ve göreli elektromanyetik kütle teorisi arasındaki çelişki hakkında" başlıklı makalesinde ele aldı ve görünürdeki çelişkinin göreliliğin bir sonucu olduğunu gösterdi. Bu makale yeterince ilgi gördükten sonra Almancaya çevrildi ve 1922'de Alman bilim dergisi 'te yayınlandı. O yıl Fermi, "Bir hayat çizgisi yakınında meydana gelen fenomenler üzerine" (Sopra i fenomeni che avvengono in vicinanza di una linea oraria) adlı makalesini İtalyan dergisine sundu. Bu makalede eşdeğerlik ilkesini inceledi ve "" olarak adlandırılan koordinatları tanıttı. Zaman çizgisine yakın bir hayat çizgisinde uzayın sanki bir Öklid uzayı gibi davrandığını kanıtladı.
Fermi, Temmuz 1922'de "Olasılık ve bazı uygulamaları üzerine bir teorem" (Un teorema di calcolo delle probabilità ed alcune sue applicazioni) adlı tezini Scuola Normale Superiore'a sundu ve, henüz 20 yaşında, diplomasını alışılmadık derecede genç bir yaşta almış oldu. Tezi, X ışını kristalografisi üzerineydi. Teorik fizik henüz İtalya'da bir disiplin olarak tanınmıyordu ve bu alanda yalnızca deneysel fizik üzerine tezler kabul ediliyordu. Bu nedenle İtalyan fizikçiler, görelilik gibi Almanya'dan gelen yeni fikirleri benimsemekte yavaş davrandılar. Fermi laboratuvarda deneysel çalışmalar yaparken oldukça rahat olduğundan, bu onun için aşılmaz sorunları aşılabilir kılıyordu.
Fermi, 1923'te August Kopff'un Fundamentals of Einstein Relativity (Einstein Görelilik'inin Temelleri) kitabının İtalyanca baskısının ekini yazarken, Einstein denkleminin (E = mc2) içinde muazzam bir miktarda yattığını fark etti. "En azından yakın gelecekte bu korkunç miktardaki enerjiyi serbest bırakmanın bir yolunu bulmak mümkün görünmüyor" diye yazdı, "ki bu çok iyi bir şey çünkü bu kadar korkunç miktardaki bir patlamanın yaratacağı ilk enerjinin etkisi, bunu yapmanın bir yolunu bulma talihsizliğine uğrayan fizikçiyi paramparça etmek olurdu."
1924 yılında Fermi, Grand Orient of Italy Mason Locası'na "Adriano Lemmi"ye kabul edildi.
1923-1924'te Fermi, Werner Heisenberg ve Pascual Jordan ile tanıştığı Göttingen Üniversitesi'nde Max Born'un öğrencisi olarak bir dönem eğitim gördü. Fermi daha sonra 1924 yılının eylül ve aralık ayları arasında Leiden'de Paul Ehrenfest ile matematikçi Vito Volterra'nın aracılığıyla Rockefeller Vakfı'nın sağladığı bursla çalıştı. Fermi burada Hendrik Lorentz ve Albert Einstein ile tanıştı ve Samuel Goudsmit ve Jan Tinbergen ile arkadaş oldu. Ocak 1925'ten 1926'nın sonlarına kadar Fermi, 'nde matematiksel fizik ve teorik mekanik dersleri verdi; burada manyetik alanların cıva buharı üzerindeki etkileri üzerine bir dizi deney yapmak üzere Rasetti ile birlikte çalıştı. Ayrıca Roma Sapienza Üniversitesi'nde kuantum mekaniği ve katı hâl fiziği üzerine dersler veren seminerlere katıldı. Fermi, Schrödinger denkleminin olağanüstü doğruluğuna dayanarak yeni kuantum mekaniği üzerine dersler verirken sık sık şöyle derdi: "Denklemin bu kadar iyi uyması inanılmaz!".
Wolfgang Pauli 1925'te dışlama ilkesini açıkladıktan sonra Fermi, dışlama ilkesini ideal bir gaza uyguladığı "Kusursuz tek atomlu gazın nicelendirilmesi" (Sulla quantizzazione del gas perfetto monoatomico) başlıklı bir makaleyle yanıt verdi. Makale özellikle Fermi'nin dışlama ilkesine uyan birçok oluşan sistemlerdeki parçacıkların dağılımını tanımlayan istatistiksel formülasyonu açısından dikkate değerdi. Bu, kısa süre sonra İngiliz fizikçi Paul Dirac tarafından bağımsız bir şekilde geliştirildi ve nasıl ilişkili olduğunu da gösterdi. Buna göre artık günümüzde Fermi-Dirac istatistikleri olarak biliniyor. Dirac'tan sonra dışlama ilkesine uyan parçacıklara günümüzde "fermiyon", uymayan parçacıklara ise "bozon" adı verilmektedir.
Roma'daki Profesörlüğü
İtalya'da profesörlükler, boş bir sandalye için yarışma (concorso) yoluyla veriliyordu. Başvuranlar, profesörlerden oluşan bir komite tarafından yayınlarına göre derecelendiriliyordu. Fermi, Sardinya'daki Cagliari Üniversitesi'nde matematiksel fizik bölümüne başvurdu ancak kıl payıyla reddedilerek 'nin lehine karar verildi. 1926'da 24 yaşındayken bu sefer de Roma Sapienza Üniversitesi'ne profesörlük başvurusunda bulundu. Bu, İtalya'daki teorik fizik alanındaki ilk üç pozisyondan biri olan yeni bir pozisyondu ve üniversitenin deneysel fizik profesörü ve Bilim Enstitüsü müdürü olan profesör ve ayrıca 'nun teşvikiyle Eğitim Bakanı tarafından oluşturulmuştu. Corbino üniversitenin deneysel fizik profesörüydü, ayrıca Fizik Enstitüsü Başkanı ve Benito Mussolini'nin hükûmetinin üyesiydi. Seçim komitesine de başkanlık eden Corbino, yeni başkanın İtalya'da fiziğin standardını ve itibarını yükselteceğini umuyordu. Komite, ve 'nin yerine Fermi'yi seçti ve Corbino, Fermi'nin ekibini seçmesine yardımcı oldu. Kısa süre sonra , Bruno Pontecorvo, ve Emilio Segrè gibi önemli öğrenciler ve Franco Rasetti de katıldı. Fermi onu asistanı olarak atamıştı. Kısa süre sonra gruplarına Fizik Enstitüsü'nün bulunduğu sokağa atfen "" adını verdiler.
Fermi, 19 Temmuz 1928'de üniversitede fen bilimleri öğrencisi olan ile evlendi. İki çocukları oldu: Ocak 1931'de doğan Nella ve Şubat 1936'da doğan Giulio. 18 Mart 1929'da Fermi, Mussolini tarafından üyeliğine atandı ve 27 Nisan'da Faşist Parti'ye katıldı. Daha sonra, İtalyan Faşizmini ideolojik olarak Alman nasyonal sosyalizmine yaklaştırmak için Mussolini tarafından 1938'de ırkçı yasalar çıkarıldığında Faşizme karşı çıktı. Bu yasalar Yahudi olan Laura'yı tehlikeye sokty ve Fermi'nin araştırma görevlilerinin çoğunun işsiz kalmasına neden oldu.
Fermi ve ekibi, Roma'da bulundukları süre boyunca fiziğin birçok pratik ve teorik yönüne önemli katkılarda bulundular. 1928'de İtalyan üniversite öğrencilerine güncel ve erişilebilir bir bilgi sağlayan Atom Fiziğine Giriş (Introduzione alla fisica atoma) adlı eserini yayınladı. Fermi ayrıca yeni fizik bilgisini mümkün olduğu kadar geniş bir alana yaymak amacıyla halka açık konferanslar düzenledi ve bilim insanları ve öğretmenler için popüler makaleler yazdı. Öğretme yönteminin bir kısmı, günün sonunda meslektaşlarını ve lisansüstü öğrencilerini bir araya toplamak ve çoğunlukla kendi araştırmasında karşısına çıkan bir problemin üzerinden geçmekti. Başarı olduklarını gösteren bir işaret ise artık yabancı öğrencilerin de İtalya'ya gelmeye başlamasıydı. Bunlardan en dikkate değer olanı, Rockefeller Vakfı üyesi olarak Roma'ya gelen ve Fermi ile 1932 tarihli "İki Elektron Arasındaki Etkileşim Üzerine" (Almanca: Über die Wechselwirkung von Zwei Elektronen) adlı makale üzerinde işbirliği yapan Alman fizikçi Hans Bethe'ydi.
O dönemde fizikçiler, atom çekirdeğinden bir elektronun yayıldığı beta bozunması karşısında şaşkına dönmüştü. Pauli, enerjinin korunumu yasasını karşılaması gerektiği için, aynı anda yayılan, yükü olmayan ve çok az kütlesi olan veya hiç kütlesi olmayan görünmez bir parçacığın varlığını öne sürdü. Fermi, 1933'te deneysel bir makalesinde geliştirdiği bu fikri benimsedi ve sonraki yıl, Fermi'nin "nötrino" olarak adlandırdığı varsayımsal parçacığı içeren daha uzun bir makale yayınladı. Daha sonra Fermi etkileşimi ve daha sonra da zayıf etkileşim teorisi olarak anılacak olan teorisi, doğanın dört temel kuvvetinden birini tanımlıyordu. Nötrino, ölümünden sonra keşfedildi ve etkileşim teorisi, bunun tespit edilmesinin neden bu kadar zor olduğunu gösterdi. Makalesini Britanya dergisi Nature'a sunduğunda, derginin editörü makaleyi "okuyucuların ilgisini çekmeyecek kadar fiziksel gerçeklikten uzak" spekülasyonlar içerdiği için geri çevirdi. Bu nedenle makale İngilizceden önce Almanca ve İtalyanca basıldı.
1968 İngilizce versiyonunun girişinde fizikçi Fred L. Wilson şöyle yazdı:
Fermi'nin teorisi, Pauli'nin nötrino önerisini desteklemenin yanı sıra, modern fizik tarihinde özel bir öneme sahiptir. Teorinin öne sürüldüğü dönemde yalnızca doğal olarak oluşan β yayıcıların bilindiği unutulmamalıdır. Daha sonra pozitron bozunması keşfedildiğinde süreç, Fermi'nin orijinal teorisine kolaylıkla dahil edilebildi. Teorisine dayanarak, bir yörünge elektronunun bir çekirdek tarafından yakalanacağı tahmin edildi ve sonunda bu gözlemlendi. Zamanla deneysel veriler önemli ölçüde birikti. Her ne kadar β bozunumunda tuhaflıklar birçok kez gözlemlenmiş olsa da, Fermi'nin teorisi her zaman bu zorluğun üstesinden gelmiştir. Fermi teorisinin sonuçları çok büyüktür. Örneğin, β spektroskopisi nükleer yapının incelenmesi için güçlü bir araç olarak kurulmuştur. Ancak Fermi'nin bu çalışmasının belki de en etkili yönü, onun özel β etkileşimi formunun, diğer etkileşim türlerinin incelenmesi için uygun bir model oluşturmasıdır. Bu maddesel parçacıkların yaratılması ve yok edilmesine ilişkin ilk başarılı teoriydi. Daha önce yalnızca fotonların yaratılıp yok edildiği biliniyordu.
Ocak 1934'te Irène Joliot-Curie ve Frédéric Joliot, elementleri alfa parçacıklarıyla bombaladıklarını ve içlerinde radyoaktivite oluşturduklarını duyurdular. Mart ayına gelindiğinde Fermi'nin asistanı Gian Carlo Wick, Fermi'nin beta bozunması teorisini kullanarak teorik bir açıklama yapmıştı. Fermi, James Chadwick'in 1932'de keşfettiği nötronu kullanarak deneysel fiziğe geçmeye karar verdi. Mart 1934'te Fermi, Rasetti'nin polonyum-berilyum radyoaktiviteyi tetikleyip tetikleyemeyeceğini görmek istedi. Nötronların elektrik yükü yoktu ve bu nedenle pozitif yüklü çekirdek tarafından saptırılamazlardı. Bu, çekirdeğe nüfuz etmek için yüklü parçacıklara göre çok daha az enerjiye ihtiyaç duydukları ve dolayısıyla Via Panisperna gençlerinin sahip olmadığı bir parçacık hızlandırıcıya ihtiyaç duymayacakları anlamına geliyordu..
Fermi'nin aklına polonyum-berilyum nötron kaynağını radon-berilyum kaynağıyla değiştirme fikri geldi. Bunu cam bir ampulü berilyum tozuyla doldurduktan sonra havayı boşaltıp 'nin getirdiği 50 mCi radon gazı ekleyerek yaptı. Bu, radonun 3,8 günlük yarı ömrüyle etkinliği azalan çok daha güçlü bir nötron kaynağı yarattı. Bu kaynağın da gama ışınları yayacağını biliyordu ancak teorisine göre bunun deneyin sonuçlarını etkilemeyeceğine inanıyordu. Yüksek atom numarasına sahip ve kolaylıkla bulunabilen bir element olan platini bombalayarak işe başladı ancak başarılı olamadı. Bir alfa parçacığı yayan ve sodyum üreten, daha sonra beta parçacığı emisyonuyla magnezyuma bozunan alüminyuma yöneldi. Kurşunu denedi ama başarılı olamadı ve ardından bir alfa parçacığı yayan ve beta parçacığı emisyonuyla oksijene bozunan nitrojen üreten formundaki florini denedi. Toplamda 22 farklı elementte radyoaktiviteyi tetikledi. Fermi, 25 Mart 1934'te İtalyan La Ricerca Scientifica dergisinde nötronun neden olduğu radyoaktivitenin keşfini hızla yayınladı.
Toryum ve uranyumun doğal radyoaktivitesi, bu elementler nötronlarla bombardıman edildiğinde neler olduğunu belirlemeyi zorlaştırdı ancak uranyumdan daha hafif ancak kurşundan daha ağır elementlerin varlığını doğru bir şekilde ortadan kaldırdıktan sonra Fermi, bunların ve denilen yeni elementler yarattıkları sonucuna vardı. Kimyager Ida Noddack, bazı deneylerin yeni, daha ağır elementler yerine kurşundan daha hafif elementler üretebileceğini öne sürdü. Ekibi uranyumla herhangi bir deney yapmadığı veya bu olasılığın teorik temelini oluşturmadığı için önerisi o dönemde ciddiye alınmamıştı. O zamanlar, fisyonun teorik olarak imkansız olmasa da ihtimaller dışında olduğu düşünülüyordu. Fizikçiler daha yüksek atom numaralı elementlerin daha hafif elementlerin nötron bombardımanından oluşmasını beklerken, hiç kimse nötronların Noddack'ın önerdiği şekilde daha ağır bir atomu iki hafif element parçasına ayırmaya yetecek enerjiye sahip olacağını beklemiyordu.
Via Panisperna gençleri de bazı açıklanamayan etkileri fark etti. Deney, mermer bir masa yerine ahşap bir masa üzerinde daha iyi sonuç veriyor gibi görünüyordu. Fermi, Joliot-Curie ve Chadwick'in parafin mumunun nötronları yavaşlatmada etkili olduğunu belirttiklerini hatırladı ve bunu denemeye karar verdi. Nötronlar parafin mumundan geçirildiğinde, gümüşte parafinsiz bombardımana kıyasla yüz kat daha fazla radyoaktivite indüklendi. Fermi bunun parafindeki hidrojen atomlarından kaynaklandığını tahmin etti. Ahşaptaki atomlar da mermer ile aradaki farkı açıklıyordu. Bu, etkinin suyla tekrarlanmasıyla doğrulanmış oldu. Hidrojen atomlarıyla çarpışmaların nötronları yavaşlattığı sonucuna vardı. Çarpıştığı çekirdeğin atom numarası ne kadar düşük olursa, bir nötron çarpışma başına o kadar fazla enerji kaybediyor ve dolayısıyla bir nötronu belirli bir miktarda yavaşlatmak için gereken çarpışma sayısı da o kadar az oluyordu. Fermi, hızlı nötronlara göre daha kolay yakalanması nedeniyle bunun daha fazla radyoaktiviteye neden olduğunu fark etti. Bunu açıklamak için olarak bilinen bir geliştirdi.
Fermi, 1938'de 37 yaşındayken "nötron ışınımıyla üretilen yeni radyoaktif elementlerin varlığına ilişkin kanıtları ve bununla bağlantılı olarak yavaş nötronların neden olduğu nükleer reaksiyonları keşfi nedeniyle" Nobel Fizik Ödülü'nü aldı. Fermi, ödülü Stockholm'de aldıktan sonra İtalya'ya dönmedi, bunun yerine Aralık 1938'de ailesiyle birlikte New York City'ye gitti ve burada vatandaşlık ve oturma izni için başvurdular. Amerika'ya taşınma ve ABD vatandaşı olma kararı öncelikle İtalya'daki ırk yasalarından kaynaklandı.
Manhattan Projesi
Fermi, 2 Ocak 1939'da New York'a geldi. Kendisine hemen beş üniversiteden pozisyon teklifi geldi ve 1936'da yaz dersleri verdiği Columbia Üniversitesi'nden gelen teklifi kabul etti. Aralık 1938'de Alman kimyagerler Otto Hahn ve Fritz Strassmann'ın, uranyumu nötronlarla bombardıman ettikten sonra baryum elementini keşfettikleri haberini aldı.Lise Meitner ve yeğeni Otto Frisch bunu doğru bir şekilde nükleer fisyonun sonucu olarak yorumladı. Frisch bunu 13 Ocak 1939'da deneysel olarak da doğruladı. Meitner ve Frisch'in Hahn ve Strassmann'ın keşfine dair yorumuna ilişkin haberler, Princeton Üniversitesi'nde ders verecek olan Niels Bohr ile Atlantik'i aştı. Princeton'da çalışan Columbia Üniversitesi'nden iki fizikçi olan Isidor Isaac Rabi ve Willis Lamb bunu öğrendiler ve onu Columbia'ya taşıdılar. Rabi, Enrico Fermi'ye söylediğini söyledi ancak Fermi daha sonra övgüyü Lamb'e verdi:
Pupin Laboratuvarları'nda çalışmaya başladığım ilk ay olan Ocak 1939'u çok iyi hatırlıyorum çünkü her şey çok hızlı gelişiyordu. O dönemde Niels Bohr, Princeton Üniversitesi'nde bir konferanstaydı ve bir öğleden sonra Willis Lamb'in çok heyecanlı bir şekilde geri döndüğünü ve Bohr'un harika bir haber sızdırdığını söylediğini hatırlıyorum. Dışarıya sızan harika haber, fisyonun keşfi ve tanımının genel bir fikrini içeriyordu. Daha sonra, aynı ayın sonlarında, Washington'da, yeni keşfedilen fisyon olgusunun muhtemel öneminin, olası bir nükleer enerji kaynağı olarak ilk kez yarı şakacı bir şekilde tartışıldığı bir toplantı yapıldı.
Sonuçta Noddack'ın haklı olduğu kanıtlanmıştı. Fermi, yaptığı hesaplamalara dayanarak fisyon olasılığını göz ardı etmişti ancak tek sayıda nötron içeren bir nüklitin fazladan bir nötron absorbe etmesi durumunda ortaya çıkacak bağlanma enerjisini hesaba katmamıştı. Fermi için bu haber derin bir utanç kaynağı oldu, zira keşfettiği için kısmen Nobel Ödülü'ne layık görülen uranyum ötesi elementler hiç de uranyum ötesi elementler değil, . Daha sonra Nobel Ödülü kabul konuşmasına bu yönde bir dipnot ekledi.
Columbia'daki bilim insanları, nötron bombardımanına uğrayan uranyumun nükleer fisyonunda açığa çıkan enerjiyi tespit etmeye çalışmaları gerektiğine karar verdiler. 25 Ocak 1939'da Columbia'daki 'un bodrum katında Fermi'nin de aralarında bulunduğu bir deney ekibi Amerika Birleşik Devletleri'ndeki ilk nükleer fisyon deneyini gerçekleştirdi. Ekibin diğer üyeleri Herbert L. Anderson, , John R. Dunning, ve 'tan oluşuyordu. Ertesi gün, ve Washington Carnegie Enstitüsü'nün ortak himayesinde Washington DC'de Beşinci Washington Teorik Fizik Konferansı başladı. Bu konferansta nükleer füzyonla ilgili haberler daha da yayıldı ve daha birçok deneysel gösterime yol açtı.
Fransız bilim adamları , ve Frédéric Joliot-Curie, nötron bombardımanına tabi tutulan uranyumun absorbe ettiğinden daha fazla nötron yaydığını gösterdiler ve bu da bir zincirleme reaksiyon olasılığını akla getirdi. Fermi ve Anderson da birkaç hafta sonra aynısını yaptılar.Leó Szilárd, Kanadalı radyum üreticisi 'dan 200 kilogram (440 lb) elde etti ve bu, Fermi ve Anderson'ın çok daha büyük ölçekte fisyon deneyleri yürütmesine olanak tanıdı. Fermi ve Szilárd, kendi kendini idame ettirebilen bir nükleer reaksiyona ulaşmak için bir cihazın (bir nükleer reaktör) tasarımı üzerinde işbirliği yaptı. Nötronların sudaki hidrojen tarafından emilme hızı nedeniyle, doğal uranyum ve nötron moderatörü olarak su ile kendi kendine devam eden bir reaksiyonun başarılması pek mümkün değildi. Fermi, nötronlarla yaptığı çalışmalara dayanarak reaksiyonun su yerine uranyum oksit blokları ve moderatör olarak grafit ile gerçekleştirilebileceğini öne sürdü. Bu, nötron yakalama oranını azaltacak ve teoride kendi kendini sürdürebilen bir zincirleme reaksiyonu mümkün kılacaktı. Szilárd işe yarar bir tasarım ortaya attı: grafit tuğlalarla serpiştirilmiş bir yığın uranyum oksit bloku. Szilárd, Anderson ve Fermi "Uranyumda Nötron Üretimi" üzerine bir makale yayınladılar. Ancak çalışma alışkanlıkları ve kişilikleri farklıydı ve Fermi, Szilárd'la çalışmakta zorluk çekiyordu.
Fermi, 18 Mart 1939'da 'nda konu hakkında bir konferans vererek askeri liderleri nükleer enerjinin potansiyel etkisi konusunda uyaran ilk kişiler arasındaydı. Donanma Columbia'daki araştırmalarına 1500 dolarlık yardımda bulunmayı kabul etmelerine rağmen verdikleri cevap yine de Fermi için yeterli değildi. Aynı yılın ilerleyen aylarda Szilárd, Eugene Wigner ve Edward Teller, Einstein tarafından imzalanan mektubu ABD başkanı Franklin D. Roosevelt'e göndererek, Nazi Almanyasının atom bombası yapma ihtimalinin yüksek olduğu uyarısında bulundu. Buna yanıt olarak Roosevelt, konuyu araştırmak üzere 'ni kurdu.
Uranyum Danışma Komitesi, Fermi'ye grafit satın alması için para sağladı ve o, Pupin Hall laboratuvarının yedinci katına bir yığın grafit tuğla inşa etti. Ağustos 1941'e gelindiğinde elinde altı ton uranyum oksit ve otuz ton grafit vardı ve bunları Columbia'daki Schermerhorn Hall'da daha da büyük bir yığın oluşturmak için kullandı.
Artık Uranyum Danışma Komitesi olarak bilinen 'nin S-1 Bölümü, 18 Aralık 1941'de ABD'nin artık II. Dünya Savaşı'na girmesiyle bir araya gelerek çalışmalarını acil hale getirdi. Komitenin desteklediği çabaların çoğu zenginleştirilmiş uranyum üretmeye yönelikti ancak Komite üyesi Arthur Compton uygun bir alternatifin 1944'ün sonuna kadar nükleer reaktörlerde seri olarak üretilebilecek plütonyum olduğuna karar verdi. Plütonyum çalışmalarını Chicago Üniversitesi'nde yoğunlaştırmaya karar verdi. Fermi gönülsüzce taşındı ve ekibi oradaki yeni 'nın bir parçası oldu.
Kendi kendinei devam ettirebilen bir nükleer reaksiyonun olası sonuçları bilinmiyordu, bu nedenle ilk nükleer reaktörün şehrin ortasındaki Chicago Üniversitesi kampüsünde inşa edilmesi pek de uygun gözükmüyordu. Compton, Chicago'dan yaklaşık 30 kilometre (19 mi) uzaklıktaki Argonne Doğa Koruma Alanı'nda bir yer buldu. Sahayı inşa etmek için ile sözleşme imzalandı ancak iş endüstriyel bir anlaşmazlık nedeniyle durduruldu. Fermi daha sonra Compton'u, reaktörü Chicago Üniversitesi'nin sahasının altındaki squash kortunda inşa edebileceğine ikna etti. Kazık inşaatı 6 Kasım 1942'de başladı ve Chicago Pile-1, 2 Aralık'ta hale geldi. Yığın şeklinin kabaca küresel olması amaçlanmıştı ancak çalışma ilerledikçe Fermi, kürenin tamamını inşa etmeden de kritikliğin elde edilebileceğini hesapladı.
Bu deney enerji arayışında bir dönüm noktasıydı ve Fermi'nin yaklaşımının tipik bir örneğiydi. Her adım dikkatlice planlandı ve her hesaplama titizlikle yapıldı. Kendi kendine yeten ilk nükleer zincirleme reaksiyon gerçekleştiğinde Compton, Ulusal Savunma Araştırma Komitesi başkanı James B. Conant'la şifreli bir telefon görüşmesi yaptı.
Telefonu alıp Conant'ı aradım. Ona Harvard Üniversitesi Rektörü'nün ofisinde ulaştım. "Jim," dedim, "İtalyan kaşifin yeni dünyaya ulaştığını öğrenmek hoşuna gidecektir. Sonra, önceden komiteyi daha bir haftalık işimiz olduğuna inandırdığım için özür dileyerek "Dünya sandığımız kadar büyük değilmiş, oraya çok erken ulaştı," diye ekledim. Conant "Demek öyle. Yerliler arkadaş canlısı mıydı peki?" diye sordu. Ben de 'herkes sağ salim ulaştı," dedim."
Araştırmanın halk sağlığına tehlike oluşturmayacağı bir yerde devam etmesi için reaktör sökülerek Argonne Woods tesisine taşındı. Fermi orada, reaktörün bol miktarda serbest nötron üretiminin sağladığı fırsatlardan keyif alarak nükleer reaksiyonlar üzerine deneylerine devam etti. Laboratuvar kısa sürede fizik ve mühendislikten ayrılarak reaktörü biyolojik ve tıbbi araştırmalar için kullanmaya başladı. Başlangıçta Argonne, Chicago Üniversitesi'nin bir parçası olarak Fermi tarafından yönetiliyordu, ancak Mayıs 1944'te Fermi'nin yöneticisi olduğu ayrı bir kuruluş haline geldi.
Oak Ridge'deki hava soğutmalı , 4 Kasım 1943'te kritik duruma geçtiğinde, bir şeyler ters giderse diye Fermi hazırdı. Teknisyenler, olup biteni görebilmesi için onu erkenden uyandırdı. X-10'un çalışır hale getirilmesi plütonyum projesinde bir başka dönüm noktasıydı. Reaktör tasarımına ilişkin veriler sağladı, DuPont personeline reaktör işletimi konusunda eğitim verdi ve reaktörde üretilen plütonyumun ilk küçük miktarlarını üretti. Fermi, yasanın izin verdiği en erken tarih olan Temmuz 1944'te Amerikan vatandaşı oldu.
Eylül 1944'te Fermi, ilk uranyum yakıt parçasını, büyük miktarlarda plütonyum üretmek için tasarlanmış üretim reaktörü olan Hanford Sahası'ndaki 'ne yerleştirdi. X-10 gibi bu da Fermi'nin Metalurji Laboratuvarı'ndaki ekibi tarafından tasarlanmış ve DuPont tarafından yapılmıştı ancak çok daha büyüktü ve su soğutmalıydı. Sonraki birkaç gün içinde 838 tüp yüklendi ve reaktör kritik hale geldi. 27 Eylül gece yarısından kısa bir süre sonra operatörler, üretimi başlatmak için geri çekmeye başladı. İlk başta her şey yolunda görünüyordu ancak saat 03.00 civarında güç seviyesi düşmeye başladı ve 06.30 itibarıyla reaktör tamamen kapanmıştı. Ordu ve DuPont cevaplar için Fermi'nin ekibine başvurdu. Soğutma suyunda sızıntı veya kirlenme olup olmadığı araştırıldı. Ertesi gün reaktör aniden tekrar çalışmaya başladı ancak birkaç saat sonra tekrar kapandı. Sorunun, yarı ömrü 9,1 ila 9,4 saat olan bir fisyon ürünü olan veya Xe-135'ten kaynaklanan kaynaklandığı belirlendi. Fermi ve John Wheeler, Xe-135'in reaktördeki nötronları emerek fisyon sürecini sabote etmekten sorumlu olduğu sonucuna vardı. Fermi'ye meslektaşı Emilio Segrè tarafından, Physical Review tarafından yayınlanmak üzere bu konuyla ilgili basılı bir taslak hazırlarken Chien-Shiung Wu'ya sorması önerildi. Taslağı okuduktan sonra Fermi ve bilim insanları şüphelerini doğruladılar: Xe-135 gerçekten de nötronları emiyordu, aslında çok büyük bir nötron kesitine sahipti. DuPont, Metalurji Laboratuvarı'nın, reaktörün daire şeklinde düzenlenmiş 1.500 tüpe sahip olduğu orijinal tasarımından sapmış ve köşeleri doldurmak için 504 tüp eklemişti. Bilim insanları başlangıçta bu aşırı mühendisliği zaman ve para kaybı olarak değerlendirmişlerdi, ancak Fermi, 2.004 tüpün tamamı yüklenirse reaktörün gerekli güç seviyesine ulaşabileceğini ve verimli bir şekilde plütonyum üretebileceğini fark etti.
Nisan 1943'te Fermi, Robert Oppenheimer ile birlikte zenginleştirmeden elde edilen radyoaktif yan ürünlerin Alman gıda kaynaklarını kirletmek için kullanılması olasılığını gündeme getirdi. Arka planda Alman atom bombası projesinin zaten ileri bir aşamada olduğuna dair korku vardı ve Fermi de o zamanlar bir atom bombasının yeterince hızlı geliştirilebileceğine şüpheyle bakıyordu. Oppenheimer, "umut verici" öneriyi, kullanımını öneren Edward Teller ile tartıştı. James B. Conant ve Leslie Groves'a da bilgi verildi ancak Oppenheimer yarım milyon insanı öldürmeye yetecek kadar gıdanın silahla kirlenmesi halinde plana devam etmek istedi.
1944'ün ortalarında Oppenheimer, Fermi'yi Los Alamos, New Mexico'daki Project Y'ye katılmaya ikna etti. Eylül ayında gelen Fermi, nükleer ve teorik fizikten sorumlu laboratuvarın müdür yardımcısı olarak atandı ve kendi adını taşıyan F Ekibi'nin başına getirildi. F Ekibi'nin dört farklı kolu vardı: araştıran Teller yönetimindeki F-1 Süper ve Genel Teori; "Su kazanı" bakan L.D.P. King yönetimindeki F-2 Su Kazanı; yönetimindeki F-3 Süper Deneyi; ve Anderson yönetimindeki F-4 Fisyon Çalışmaları. Fermi, 16 Temmuz 1945'te Trinity testini gözlemledi ve patlama dalgasına kağıt şeritleri bırakarak bombanın verimini tahmin etmek için bir deney yaptı. Patlamanın etkisiyle savruldukları mesafeyi yürüdü ve verimi on kilotonluk bir TNT olarak hesapladı; gerçek verim yaklaşık 18,6 kilotondu.
Fermi, Oppenheimer, Compton ve Ernest Lawrence ile birlikte 'ye hedef seçimi konusunda tavsiyelerde bulunan bilimsel panelin bir parçasıydı. Panel, atom bombalarının endüstriyel bir hedefe karşı uyarı yapılmadan kullanılacağı konusunda komiteyle aynı fikirdeydi. Los Alamos Laboratuvarı'ndaki diğerleri gibi Fermi de Hiroşima ve Nagazaki'ye atılan atom bombalarını teknik alandaki öğrendi. Fermi, atom bombalarının ulusları savaş başlatmaktan caydıracağına inanmıyordu ve dünya hükûmeti kurma zamanının geldiğini de düşünmüyordu. Bu nedenle Los Alamos Bilim İnsanları Derneği'ne katılmadı.
Savaş sonrası
Fermi, 1 Temmuz 1945'te Chicago Üniversitesi'nde Charles H. Swift Seçkin Fizik Profesörü oldu, ancak 31 Aralık 1945'e kadar ailesiyle birlikte Los Alamos Laboratuvarı'ndan ayrılmadı. 1945'te ABD Ulusal Bilimler Akademisi üyeliğine seçildi. Metalurji Laboratuvarı, 1 Temmuz 1946'da Manhattan Projesi tarafından kurulan ilki olan Argonne Ulusal Laboratuvarı oldu. Chicago ve Argonne arasındaki kısa mesafe, Fermi'nin her iki yerde de çalışmasına olanak sağladı. Argonne'da Leona Marshall ile birlikte nötron saçılımını araştırarak deneysel fiziğe devam etti. Ayrıca Maria Mayer ile teorik fizik üzerine tartıştı ve onun Nobel Ödülü'nü almasına yol açacak olan spin-yörünge etkileşimine dair içgörüler geliştirmesine yardımcı oldu.
Manhattan Projesi'nin yerini 1 Ocak 1947'de (AEC) aldı. Fermi, Robert Oppenheimer'ın başkanlığını yaptığı etkili bir bilimsel komite olan AEC Genel Danışma Komitesi'nde görev yaptı. Ayrıca her yıl Los Alamos Ulusal Laboratuvarı'nda birkaç hafta geçirmekten hoşlanıyordu; burada ve John von Neumann ile iki farklı yoğunlukta sıvının sınırında olanları inceleyen üzerine çalıştı.
Ağustos 1949'da ilk Sovyet (fisyon bombasının) patlamasından sonra Fermi, Isidor Rabi ile birlikte, ahlaki ve teknik gerekçelerle hidrojen bombasının geliştirilmesine karşı çıkan, komite için sert ifadelerle yazılmış bir rapor yazdı. Yine de Fermi, Los Alamos'taki hidrojen bombası çalışmalarına danışman olarak katılmaya devam etti. Stanislaw Ulam ile birlikte, Teller'in termonükleer silah modeli için gereken trityum aşırı fazla olacağını ve füzyon reaksiyonunun bu kadar trityumla bile mümkün olacağının kesin olmadığını hesapladı. Fermi, 1954'teki Oppenheimer lehine ifade vermişti ama yine de dava, Oppenheimer'ın güvenlik izninin reddedilmesiyle sonuçlanmıştı.
Daha sonraki yıllarda Fermi, daha sonra haline gelecek olan enstitünün kurucusu olan Chicago Üniversitesi'nde öğretmenlik yapmaya devam etti. Savaş sonrası dönemdeki doktora öğrencileri arasında Owen Chamberlain, Geoffrey Chew, Jerome Friedman, , Tsung-Dao Lee, ve .Jack Steinberger yüksek lisans öğrencisiydi ve Mildred Dresselhaus, doktora öğrencisi olarak onunla çalışığı yıl boyunca Fermi'den oldukça etkilenmişti. Fermi parçacık fiziğinde, özellikle de pion ve müonlarla ilgili önemli araştırmalar yürüttü. Pion-nükleon rezonansının ilk tahminlerini istatistiksel yöntemlere dayanarak yaptı, çünkü teori zaten yanlış olduğunda kesin cevapların gerekli olmadığını düşündü. Chen Ning Yang ile birlikte yazdığı bir makalede pionların aslında kompozit parçacıklar olabileceğini öne sürdü. Fikir tarafından geliştirildi. O zamandan beri bu modelin yerini, Fermi'nin modelini tamamlayan ve onun yaklaşımını doğrulayan pion'un kuarklardan oluştuğu kuark modeli almıştır.
Fermi, "Kozmik Radyasyonun Kökeni Üzerine" adlı bir makale yazdı ve burada kozmik ışınların, yıldızlararası uzaydaki manyetik alanlar tarafından hızlandırılan materyaller yoluyla ortaya çıktığını öne sürdü ve bu, Teller ile fikir ayrılığına yol açtı. Fermi, sarmal galaksinin kollarındaki manyetik alanları çevreleyen sorunları inceledi. Şu anda "Fermi paradoksu" olarak adlandırılan şey hakkında düşündü: dünya dışı yaşamın olasılığı ve bununla hala iletişime geçilememiş olmasının arasındaki çelişme.
Hayatının sonuna doğru Fermi, nükleer teknoloji konusunda akıllıca seçimler yapılması konusunda toplumun geneline olan inancını sorguladı ve şöyle dedi:
Bazılarınız şunu sorabilir: Bu tür şeyleri toplamayı seven birkaç uzun saçlı profesör dışında hiçbir zevk getirmeyecek olan ve sadece bunu anlayabilecek birkaç kişi olduğu için kimseye faydası olmayacak birkaç bilgiyi toplamak için bu kadar çok çalışmanın ne yararı var? En iyi ihtimalle uzmanlar bunları anlayabilecek mi? Bu tür soru(lar)a yanıt olarak oldukça sağlam bir tahminde bulunabilirim. Bilim ve teknoloji tarihi bize sürekli olarak temel anlayıştaki bilimsel ilerlemelerin er ya da geç yaşam tarzımızda devrim yaratan teknik ve endüstriyel uygulamalara yol açtığını öğretmiştir. Maddenin yapısına ulaşmaya yönelik bu çabanın bu kuralın bir istisnası olması bana pek olası görünmüyor. Daha az kesin olan ve hepimizin hararetle umduğu şey, insanın yakında doğa üzerinde edindiği güçleri iyi bir şekilde kullanabilecek kadar yetişkin olacağıdır.
Ölümü
Fermi, Ekim 1954'te Billings Memorial Hastanesi'nde "" adı verilen bir operasyon geçirdi ve ardından evine döndü. Elli gün sonra Chicago'daki evinde ameliyat edilemeyen mide kanserinden öldü. 53 yaşındaydı. Fermi, nükleer yığının yakınında çalışmanın büyük risk içerdiğinden şüpheleniyordu ancak yararlarının kişisel güvenliğine yönelik risklerden daha ağır bastığını hissettiği için devam etti. Yığın yakınında çalışan iki yüksek lisans öğrencisi asistanı da daha sonra kanserden öldü.
meslektaşları Samuel K. Allison, Emilio Segrè ve Herbert L. Anderson'ın dünyanın "en parlak ve üretken fizikçilerinden" birinin kaybının yasını tutmak için konuştukları bir anma töreni düzenlendi. Lutherci bir papazın başkanlığında aile yakınları için özel bir cenaze töreninin yapıldığı 'na defnedildi.
Etkileri ve Mirasları
Mirası
Fermi, başarılarından dolayı 1926'da Matteucci Madalyası, 1938'de Nobel Fizik Ödülü, 1942'de , 1947'de ve 1953'te Rumford Ödülü de dahil olmak üzere çok sayıda ödül aldı. Manhattan Projesi'ne yaptığı katkılardan dolayı 1946'da Liyakat Madalyası da aldı. Fermi, 1939'da Amerikan Felsefe Topluluğu'nin üyesi ve seçildi. Sanatçıların, bilim insanlarının ve İtalyan tarihinin önde gelen şahsiyetlerinin mezarlarıyla İtalyan Zaferleri Tapınağı olarak bilinen Floransa'daki Santa Croce Bazilikası'nda Fermi'nin anısına bir plaket bulunmaktadır. 1999'da Time, Fermi'yi yirminci yüzyılın en iyi 100 kişisi listesine aldı. Fermi, hem teorik hem de deneysel olarak başarılı olan bir 20. yüzyıl fizikçisinin alışılmadık bir örneği olarak kabul edildi. Kimyager ve romancı C. P. Snow şunu yazdı: "Eğer Fermi birkaç yıl önce doğmuş olsaydı, onun Rutherford'un atom çekirdeğini keşfettiği ve ardından Bohr modelini geliştirdiği pekâlâ hayal edilebilirdi. Eğer bu kulağa abartı gibi geliyorsa, Fermi ile ilgili herhangi bir şey büyük ihtimalle size abartı gibi geliyordur.".
Fermi, ilham verici bir öğretmen olarak biliniyordu ve ayrıntılara verdiği önem, sadelik ve derslerini dikkatli bir şekilde hazırlamasıyla dikkat çekiyordu. Daha sonra ders notları kitap haline getirildi. Makaleleri ve defterleri bugün Chicago Üniversitesi'ndedir.Victor Weisskopf, Fermi'nin "her zaman minimum komplikasyon ve karmaşıklıkla en basit ve en doğrudan yaklaşımı bulmayı başardığını" belirtti. Karmaşık teorilerden hoşlanmazdı ve mükemmel bir matematik yeteneğine sahip olmasına rağmen, işin çok daha basit bir şekilde yapılabileceği durumlarda bunu asla kullanmazdı. Başkalarını şaşırtacak sorunlara hızlı ve doğru yanıtlar vermesiyle ünlüydü. Daha sonra, üstünkörü hesaplamalarıyla yaklaşık ve hızlı yanıtlar alma yöntemi gayri resmi olarak "Fermi yöntemi" olarak bilinmeye başlandı ve yaygınlaştı.
Fermi, Alessandro Volta'nın laboratuvarında çalıştığı sırada Volta'nın elektrik çalışmalarının nereye varacağı konusunda hiçbir fikrinin olmadığını belirtmekten hoşlanıyordu. Fermi genellikle nükleer güç ve nükleer silahlar üzerine yaptığı çalışmalarla, özellikle de ilk nükleer reaktörün inşa edilmesi ve ilk atom ve hidrojen bombalarının geliştirilmesiyle hatırlanır. Bilimsel çalışmaları ise zamana direndi. Buna beta bozunması teorisi, doğrusal olmayan sistemlerle çalışması, yavaş nötronların etkilerine ilişkin keşfi, pion-nükleon çarpışmaları üzerine çalışması ve Fermi-Dirac istatistikleri dahildir. Bir pion'un temel bir parçacık olmadığı yönündeki spekülasyonları, kuarklar ve leptonların incelenmesine giden yolu işaret etti.
Bir insan olarak Fermi basitliğin ta kendisi gibi görünüyordu. Olağanüstü derecede dinçti ve oyunları ve sporu seviyordu. Böyle durumlarda onun hırslı doğası ortaya çıkıyordu. Oldukça vahşice tenis oynuyordu ve dağlara tırmanırken daha çok bir rehber görevi görüyordu. Ona hayırsever bir diktatör denilebilirdi. Bir keresinde bir dağın tepesinde Fermi'nin kalkıp şöyle dediğini hatırlıyorum: "Eh, saat ikiye iki dakika var, hadi hepimiz saat ikide yola çıkalım"; ve elbette herkes inançla ve itaatle ayağa kalktı. Bu liderlik ve özgüven, Fermi'ye, açıklamaları fizikte şaşmaz olan "Papa" adını verdi. Bir keresinde şöyle demişti: "Fizikte 2 faktörü dahilindeki her şeyi birkaç sayfada hesaplayabilirim; formülün önündeki sayısal faktörü doğru bir şekilde hesaplamak bir fizikçinin bir yılını alabilir ancak ben bununla ilgilenmiyorum." Liderliği o kadar ileri gidebilir ki, kendisiyle birlikte çalışan kişinin bağımsızlığını tehlikeye atabilirdi. Hatırlıyorum, bir keresinde evindeki bir partide eşim ekmeği keserken Fermi geldi ve ekmek kesme konusunda farklı bir felsefesi olduğunu söyledi ve karımın elinden bıçağı alıp işe devam etti çünkü o kendi yöntemi daha iyi olduğuna ikna olmuştu. Ancak tüm bunlar hiç de rahatsız edici değildi, aksine herkesin Fermi'yi sevmesini sağladı. Fizik dışında çok az ilgi alanı vardı ve bir keresinde beni Teller'in piyanosunda çalarken dinlediğinde müziğe olan ilgisinin basit melodilerle sınırlı olduğunu itiraf etmişti.
—
Fermi adının verildiği şeyler
Pek çok şey Fermi'nin adını taşıyor. Bunlar arasında, 1974'te onun onuruna yeniden adlandırılan, Batavia, Illinois'deki Fermilab parçacık hızlandırıcısı ve fizik laboratuvarı ve kozmik uzaydaki çalışmaları nedeniyle 2008'de onun adını alan yer alıyor. ışınlar. Üç nükleer reaktör tesisine de onun adı verilmiştir: 'daki ve nükleer enerji santralleri, İtalya'daki Trino'deki ve Arjantin'deki araştırma reaktörü. 1952 nükleer testinin enkazından izole edilen sentetik bir elemente, Fermi'nin bilim camiasına yaptığı katkıların onuruna fermiyum adı verildi. Bu onu elementlere kendi adlarını veren 16 bilim insanından biri yapar.
1956'dan bu yana, Amerika Birleşik Devletleri Atom Enerjisi Komisyonu en büyük onuruna onun adını veren 'nü verdi. Ödülün alanlar arasında Otto Hahn, Robert Oppenheimer, Edward Teller ve Hans Bethe yer alıyor.
Yayımları
- Introduzione alla Fisica Atomica (İtalyanca). Bologna: N. . 1928. OCLC 9653646.
- Fisica per i Licei (İtalyanca). Bologna: N. Zanichelli. 1929. OCLC 9653646.
- Molecole e cristalli (İtalyanca). Bologna: N. Zanichelli. 1934. OCLC 19918218.
- Thermodynamics. New York: Prentice Hall. 1937. OCLC 2379038.
- Fisica per Istituti Tecnici (İtalyanca). Bologna: N. Zanichelli. 1938.
- Fisica per Licei Scientifici (İtalyanca). Bologna: N. Zanichelli. 1938. (with )
- Elementary particles. New Haven: Yale University Press. 1951. OCLC 362513.
- Notes on Quantum Mechanics. Chicago: The University of Chicago Press. 1961. OCLC 1448078.
Makalelerinin tam listesi için bkz. sayfa 75-78, ref.
Patentleri
- US Patent 2206634, "Process for the Production of Radioactive Substances", July 1940 tarihinde verildi
- US Patent 2836554, "Air Cooled Neutronic Reactor", April 1950 tarihinde verildi
- US Patent 2524379, "Neutron Velocity Selector", October 1950 tarihinde verildi
- US Patent 2852461, "Neutronic Reactor", September 1953 tarihinde verildi
- US Patent 2708656, "Neutronic Reactor", May 1955 tarihinde verildi
- US Patent 2768134, "Testing Material in a Neutronic Reactor", October 1956 tarihinde verildi
- US Patent 2780595, "Test Exponential Pile", February 1957 tarihinde verildi
- US Patent 2798847, "Method of Operating a Neutronic Reactor", July 1957 tarihinde verildi
- US Patent 2807581, "Neutronic Reactor", September 1957 tarihinde verildi
- US Patent 2807727, "Neutronic Reactor Shield", September 1957 tarihinde verildi
- US Patent 2813070, "Method of Sustaining a Neutronic Chain Reacting System", November 1957 tarihinde verildi
- US Patent 2837477, "Chain Reacting System", June 1958 tarihinde verildi
- US Patent 2931762, "Neutronic Reactor", April 1960 tarihinde verildi
- US Patent 2969307, "Method of Testing Thermal Neutron Fissionable Material for Purity", January 1961 tarihinde verildi
Alıntılar
- ^ a b Enrico Fermi 1945 yılında 25 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . ABD Ulusal Bilimler Akademisi'ne üye seçildi.
- ^ a b c Mathematics Genealogy Project'te Enrico Fermi
- ^ DOI:noedit
- ^ . Sonbahar 1954. 17 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2015.
- ^ a b c "Enrico Fermi Dead at 53; Architect of Atomic Bomb". New York Times. 29 Kasım 1954. 9 Kasım 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ocak 2013.
- ^ a b "Portale Antenati". Portale Antenati (İtalyanca). 5 Haziran 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Mayıs 2023.
- ^ Segrè 1970, ss. 3–4, 8.
- ^ Amaldi 2001, s. 23.
- ^ Cooper 1999, s. 19.
- ^ Citato in M. Micheli, Enrico Fermi e Luigi Fantappié: Ricordi personali, Responsabilità del sapere, 31, 1979, pp. 21–23.
- ^ Segrè 1970, ss. 5–6.
- ^ Fermi 1954, ss. 15–16.
- ^ . www.OlgiateOlona26giugno1959.org (İtalyanca). 30 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2017.
- ^ Segrè 1970, s. 7.
- ^ Bonolis 2001, s. 315.
- ^ Amaldi 2001, s. 24.
- ^ Segrè 1970, ss. 11–12.
- ^ Segrè 1970, ss. 8–10.
- ^ a b Segrè 1970, ss. 11–13.
- ^ Fermi 1954, ss. 20–21.
- ^ "Edizione Nazionale Mathematica Italiana – Giulio Pittarelli" (İtalyanca). Scuola Normale Superiore. 17 Aralık 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Mayıs 2017.
- ^ Segrè 1970, ss. 15–18.
- ^ Bonolis 2001, s. 320.
- ^ a b Bonolis 2001, ss. 317–319.
- ^ Segrè 1970, s. 20.
- ^ "Über einen Widerspruch zwischen der elektrodynamischen und relativistischen Theorie der elektromagnetischen Masse". Physikalische Zeitschrift (Almanca). Cilt 23. ss. 340-344. 3 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2013.
- ^ Bertotti 2001, s. 115.
- ^ a b c Bonolis 2001, s. 321.
- ^ Service, Multimedia. "[as] radici – Le masse nella teoria della relatività (1923)". Asimmetrie (İtalyanca). 23 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Temmuz 2023.
- ^ (İtalyanca). 20 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2015.
- ^ Bonolis 2001, ss. 321–324.
- ^ Hey & Walters 2003, s. 61.
- ^ Bonolis 2001, ss. 329–330.
- ^ Cooper 1999, s. 31.
- ^ Fermi 1954, ss. 37–38.
- ^ Segrè 1970, s. 45.
- ^ a b Alison 1957, s. 127.
- ^ "Enrico Fermi e i ragazzi di via Panisperna" (İtalyanca). University of Rome. 20 Şubat 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Ocak 2013.
- ^ Segrè 1970, s. 61.
- ^ Cooper 1999, ss. 38–39.
- ^ a b Alison 1957, s. 130.
- ^ "About Enrico Fermi". University of Chicago. 21 Aralık 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Ocak 2013.
- ^ (2 Ekim 2001). . Corriere della Sera (İtalyanca). 19 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2013.
- ^ Direzione generale per gli archivi (2005). (PDF) (İtalyanca). Rome: Ministero per i beni culturali e ambientali. s. xxxix. 7 Eylül 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2013.
- ^ "A Legal Examination of Mussolini's Race Laws". Printed Matter. Centro Primo Levi. 17 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ağustos 2015.
- ^ a b c Bonolis 2001, ss. 333–335.
- ^ Amaldi 2001, s. 38.
- ^ Amaldi 2001, ss. 50–51.
- ^ a b Bonolis 2001, s. 346.
- ^ a b Fermi, E. (1968). "Fermi's Theory of Beta Decay (English translation by Fred L. Wilson, 1968)". American Journal of Physics. 36 (12). s. 1150. Bibcode:1968AmJPh..36.1150W. doi:10.1119/1.1974382. 12 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Ocak 2013.
- ^ Joliot-Curie, Irène; Joliot, Frédéric (15 Ocak 1934). "Un nouveau type de radioactivité" [A new type of radioactivity]. Comptes Rendus Hebdomadaires des Séances de l'Académie des Sciences (Fransızca). 198 (January–June 1934). ss. 254-256. 20 Şubat 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ekim 2013.
- ^ Joliot, Frédéric; Joliot-Curie, Irène (1934). "Artificial Production of a New Kind of Radio-Element" (PDF). Nature. 133 (3354). ss. 201-202. Bibcode:1934Natur.133..201J. doi:10.1038/133201a0 . 23 Kasım 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 19 Ekim 2013.
- ^ Amaldi 2001a, ss. 152–153.
- ^ Bonolis 2001, ss. 347–351.
- ^ a b c d Amaldi 2001a, ss. 153–156.
- ^ Segrè 1970, s. 73.
- ^ a b De Gregorio, Alberto G. (2005). "Neutron physics in the early 1930s". Historical Studies in the Physical and Biological Sciences. 35 (2). ss. 293-340. arXiv:physics/0510044 $2. Bibcode:2005physics..10044D. doi:10.1525/hsps.2005.35.2.293.
- ^ Guerra, Francesco; (December 2009). "Enrico Fermi's Discovery of Neutron-Induced Artificial Radioactivity: The Influence of His Theory of Beta Decay". Physics in Perspective. 11 (4). ss. 379-404. Bibcode:2009PhP....11..379G. doi:10.1007/s00016-008-0415-1.
- ^ Fermi, Enrico (25 Mart 1934). . La Ricerca Scientifica (İtalyanca). 1 (5). s. 283. 24 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2013.
- ^ Fermi, E.; Amaldi, E.; d'Agostino, O.; Rasetti, F.; Segre, E. (1934). "Artificial Radioactivity Produced by Neutron Bombardment". Proceedings of the Royal Society A: Mathematical, Physical and Engineering Sciences. 146 (857). s. 483. Bibcode:1934RSPSA.146..483F. doi:10.1098/rspa.1934.0168 .
- ^ a b Bonolis 2001, ss. 347–349.
- ^ a b Amaldi 2001a, ss. 161–162.
- ^ a b Bonolis 2001, ss. 347–352.
- ^ "A Few Good Moderators: The Numbers". The Energy From Thorium Foundation. 13 Şubat 2007. 24 Şubat 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Eylül 2013.
- ^ Cooper 1999, s. 51.
- ^ Sullivan 2016, s. 19.
- ^ Cooper 1999, s. 52.
- ^ Persico 2001, s. 40.
- ^ Hahn, O.; Strassmann, F. (1939). "Über den Nachweis und das Verhalten der bei der Bestrahlung des Urans mittels Neutronen entstehenden Erdalkalimetalle" [On the detection and characteristics of the alkaline earth metals formed by irradiation of uranium with neutrons]. Naturwissenschaften (Almanca). 27 (1). ss. 11-15. Bibcode:1939NW.....27...11H. doi:10.1007/BF01488241.
- ^ Frisch, O. R. (1939). "Physical Evidence for the Division of Heavy Nuclei under Neutron Bombardment". Nature. 143 (3616). s. 276. Bibcode:1939Natur.143..276F. doi:10.1038/143276a0 .
- ^ Meitner, L.; Frisch, O.R. (1939). "Disintegration of Uranium by Neutrons: a New Type of Nuclear Reaction". Nature. 143 (3615). ss. 239-240. Bibcode:1939Natur.143..239M. doi:10.1038/143239a0. 28 Nisan 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Mart 2008.
- ^ a b Rhodes 1986, s. 267.
- ^ Segrè 1970, ss. 222–223.
- ^ a b Enrico Fermi on Nobelprize.org including the Nobel Lecture, 12 December 1938 Artificial Radioactivity Produced by Neutron Bombardment
- ^ Anderson, H.L.; Booth, E.; Dunning, J.; Fermi, E.; Glasoe, G.; Slack, F. (16 Şubat 1939). "The Fission of Uranium". Physical Review. 55 (5). ss. 511-512. Bibcode:1939PhRv...55..511A. doi:10.1103/PhysRev.55.511.2.
- ^ Rhodes 1986, ss. 269–270.
- ^ Von Halban, H.; Joliot, F.; Kowarski, L. (22 Nisan 1939). "Number of Neutrons Liberated in the Nuclear Fission of Uranium". Nature. 143 (3625). s. 680. Bibcode:1939Natur.143..680V. doi:10.1038/143680a0 .
- ^ Anderson, H.; Fermi, E.; Hanstein, H. (16 Mart 1939). "Production of Neutrons in Uranium Bombarded by Neutrons". Physical Review. 55 (8). ss. 797-798. Bibcode:1939PhRv...55..797A. doi:10.1103/PhysRev.55.797.2.
- ^ Anderson, H.L. (April 1973). "Early Days of Chain Reaction". Bulletin of the Atomic Scientists. 29 (4). ss. 8-12. Bibcode:1973BuAtS..29d...8A. doi:10.1080/00963402.1973.11455466. 8 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Kasım 2015.
- ^ a b Anderson, H.; Fermi, E.; Szilárd, L. (1 Ağustos 1939). "Neutron Production and Absorption in Uranium". Physical Review. 56 (3). ss. 284-286. Bibcode:1939PhRv...56..284A. doi:10.1103/PhysRev.56.284. 25 Şubat 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ekim 2013.
- ^ Salvetti 2001, ss. 186–188.
- ^ Bonolis 2001, ss. 356–357.
- ^ Salvetti 2001, s. 185.
- ^ Salvetti 2001, ss. 188–189.
- ^ Rhodes 1986, ss. 314–317.
- ^ Salvetti 2001, s. 190.
- ^ Salvetti 2001, s. 195.
- ^ Salvetti 2001, ss. 194–196.
- ^ Rhodes 1986, ss. 399–400.
- ^ a b c Salvetti 2001, ss. 198–202.
- ^ Bonolis 2001, s. 366.
- ^ Hewlett & Anderson 1962, s. 207.
- ^ Hewlett & Anderson 1962, ss. 208–211.
- ^ Jones 1985, s. 205.
- ^ Segrè 1970, s. 104.
- ^ Dicke, William (18 Şubat 1997). "Chien-Shiung Wu, 84, Top Experimental Physicist". 14 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Mart 2021.
- ^ Benczer-Koller, Noemie (January 2009). "Chien-shiungwu 1912–1997" (PDF). 26 Mart 2015 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 12 Mart 2021.
- ^ Lykknes, Annette (2019). Women In Their Element: Selected Women's Contributions To The Periodic System. World Scientific. ISBN . 30 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Mayıs 2021.
- ^ Chiang, T.-C. (27 Kasım 2012). "Inside Story: C S Wu – First Lady of physics research". CERN Courier. 12 Haziran 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Nisan 2014.
- ^ Hewlett & Anderson 1962, ss. 304–307.
- ^ Jones 1985, ss. 220–223.
- ^ Rhodes 1986, ss. 510–511.
- ^ Bonolis 2001, ss. 368–369.
- ^ Hawkins 1961, s. 213.
- ^ Rhodes 1986, ss. 674–677.
- ^ Jones 1985, ss. 531–532.
- ^ Fermi 1954, ss. 244–245.
- ^ Segrè 1970, s. 157.
- ^ Segrè 1970, s. 167.
- ^ Holl, Hewlett & Harris 1997, ss. xix–xx.
- ^ Segrè 1970, s. 171.
- ^ Segrè 1970, s. 172.
- ^ Hewlett & Anderson 1962, s. 643.
- ^ Hewlett & Anderson 1962, s. 648.
- ^ a b Segrè 1970, s. 179.
- ^ Bonolis 2001, s. 381.
- ^ Hewlett & Duncan 1969, ss. 380–385.
- ^ Hewlett & Duncan 1969, ss. 527–530.
- ^ Cooper 1999, ss. 102–103.
- ^ "Jack Steinberger – Biographical". Nobel Foundation. 4 Ekim 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Ağustos 2013.
- ^ Cornish, Audie (24 Kasım 2014). "'Queen Of Carbon' Among Medal Of Freedom Honorees". All Things Considered. NPR. 30 Eylül 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Eylül 2018.
- ^ Fermi, E.; Yang, C. (1949). "Are Mesons Elementary Particles?". Physical Review. 76 (12). s. 1739. Bibcode:1949PhRv...76.1739F. doi:10.1103/PhysRev.76.1739.
- ^ Jacob & Maiani 2001, ss. 254–258.
- ^ Bonolis 2001, ss. 374–379.
- ^ Bonolis 2001, s. 386.
- ^ Jones 1985a, ss. 1–3.
- ^ Fermi 2004, s. 142.
- ^ "The Life of Enrico Fermi". 12 Aralık 2022. 17 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Aralık 2022.
- ^ Allison, S. K.; Segrè, Emilio; Anderson, Herbert L. (January 1955). "Enrico Fermi 1901–1954". Physics Today. 8 (1). ss. 9-13. Bibcode:1955PhT.....8a...9A. doi:10.1063/1.3061909.
- ^ Hucke & Bielski 1999, ss. 147, 150.
- ^ Alison 1957, ss. 135–136.
- ^ "APS Member History". search.amphilsoc.org. 8 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mayıs 2023.
- ^ a b c Bretscher, E.; Cockcroft, J.D. (1955). "Enrico Fermi. 1901–1954". . Cilt 1. ss. 69-78. doi:10.1098/rsbm.1955.0006 . JSTOR 769243.
- ^ "Enrico Fermi in Santa Croce, Florence". gotterdammerung.org. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2015.
- ^ . Time. 6 Haziran 1999. 11 Şubat 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2013.
- ^ Snow 1981, s. 79.
- ^ Ricci 2001, ss. 297–302.
- ^ Ricci 2001, s. 286.
- ^ "Enrico Fermi Collection". University of Chicago. 18 Mart 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Ocak 2013.
- ^ Salvini 2001, s. 5.
- ^ Von Baeyer 1993, ss. 3–8.
- ^ Fermi 1954, s. 242.
- ^ Salvini 2001, s. 17.
- ^ "About Fermilab – History". Fermilab. 14 Eylül 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ocak 2013.
- ^ "First Light for the Fermi Space Telescope". National Aeronautics and Space Administration. 1 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ocak 2013.
- ^ "Nuclear Power in Italy". World Nuclear Association. 11 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ocak 2013.
- ^ (PDF). . November 2004. 14 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2013.
- ^ Seaborg 1978, s. 2.
- ^ Hoff 1978, ss. 39–48.
- ^ Kevin A. Boudreaux. "Derivations of the Names and Symbols of the Elements". Angelo State University. 3 Aralık 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Şubat 2017.
- ^ "The Enrico Fermi Award". United States Department of Energy. 13 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Ağustos 2010.
Kaynakça
- Alison, Samuel King (1957). "Enrico Fermi, 1901–1954" (PDF). Biographical Memoirs of the National Academy of Sciences. Cilt 30. ss. 125-155. OCLC 11772127. 16 Aralık 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 4 Aralık 2021.
- (2001). "Commemoration of the Academy Fellow Enrico Fermi". Bernardini, C.; Bonolis, Luisa (Ed.). Enrico Fermi: His Work and Legacy. Bologna: Società Italiana di Fisica: Springer. ss. 23-35. ISBN . OCLC 56686431.
- Amaldi, Ugo (2001). "Nuclear Physics from the Nineteen Thirties to the Present Day". Bernardini, C.; Bonolis, Luisa (Ed.). Enrico Fermi: His Work and Legacy. Bologna: Società Italiana di Fisica: Springer. ss. 151-176. ISBN . OCLC 56686431.
- Bertotti, Bruno (2001). "Fermi's Coordinates and the Principle of Equivalence". Bernardini, C.; Bonolis, Luisa (Ed.). Enrico Fermi: His Work and Legacy. Bologna: Società Italiana di Fisica: Springer. ss. 115-125. ISBN . OCLC 56686431.
- Bonolis, Luisa (2001). "Enrico Fermi's Scientific Work". Bernardini, C.; Bonolis, Luisa (Ed.). Enrico Fermi: His Work and Legacy. Bologna: Società Italiana di Fisica: Springer. ss. 314-394. ISBN . OCLC 56686431.
- Compton, Arthur (1956). Atomic Quest. New York: Oxford University Press. OCLC 173307.
- Cooper, Dan (1999). Enrico Fermi: And the Revolutions in Modern physics. New York: Oxford University Press. ISBN . OCLC 39508200.
- Fermi, Enrico (2004). "The Future of Nuclear Physics". Cronin, J.W (Ed.). Fermi Remembered. Chicago: University of Chicago Press. ISBN .
- (1954). Atoms in the Family: My Life with Enrico Fermi. Chicago: University of Chicago Press. OCLC 537507.
- Hawkins, David (1961). Manhattan District History: Project Y – The Los Alamos Project. Volume I: Inception until August 1945. Los Alamos: . LAMS 2532.
- Hoff, Richard (23 Ocak 1978). "Production of Eisteinium and Fermium in Nuclear Explosions". Seaborg, Glenn T (Ed.). Proceedings of the Symposium Commemorating the 25th Anniversary of Elements 99 and 100 (PDF). Los Alamos: . ss. 39-49. Report LBL-7701. 16 Eylül 2011 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 20 Ocak 2013.
- ; Anderson, Oscar E. (1962). The New World, 1939–1946 (PDF). University Park: Pennsylvania State University Press. ISBN . OCLC 637004643. 26 Eylül 2019 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 2 Nisan 2018.
- Hewlett, Richard G.; Duncan, Francis (1969). Atomic Shield, 1947–1952. A History of the United States Atomic Energy Commission. University Park: Pennsylvania State University Press. ISBN . OCLC 3717478.
- ; Walters, Patrick (2003). The new quantum universe. Cambridge, U.K.: Cambridge University Press. ISBN . OCLC 50252084.
- Holl, Jack M.; ; Harris, Ruth R. (1997). Argonne National Laboratory, 1946–96. Urbana: University of Illinois Press. ISBN .
- Hucke, Matt; Bielski, Ursula (1999). Graveyards of Chicago: The People, History, Art, and Lore of Cook County Cemeteries. Chicago: Lake Claremont Press. ISBN . OCLC 42849992.
- Jacob, Maurice; Maiani, Luciano (2001). "The Scientific Legacy of Fermi in Particle Physics". Bernardini, C.; Bonolis, Luisa (Ed.). Enrico Fermi: His Work and Legacy. Bologna: Società Italiana di Fisica: Springer. ss. 241-270. ISBN . OCLC 56686431.
- Jones, Eric M. (March 1985). "Where is Everybody?", An Account of Fermi's Question (PDF). Los Alamos: . OCLC 4434691994. LA-10311-MS. 5 Kasım 2015 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 20 Kasım 2015.
- Jones, Vincent (1985). Manhattan: The Army and the Atomic Bomb. Washington, D.C.: United States Army Center of Military History. OCLC 10913875.
- (2001). "Commemoration of Enrico Fermi". Bernardini, C.; Bonolis, Luisa (Ed.). Enrico Fermi: His Work and Legacy. Bologna: Società Italiana di Fisica: Springer. ss. 36-44. ISBN . OCLC 56686431.
- (1986). The Making of the Atomic Bomb. New York: Simon & Schuster. ISBN . OCLC 13793436.
- Ricci, Renato Angelo (2001). "Fermi's Last Lessons". Bernardini, C.; Bonolis, Luisa (Ed.). Enrico Fermi: His Work and Legacy. Bologna: Società Italiana di Fisica: Springer. ss. 286-313. ISBN . OCLC 56686431.
- Salvini, Giorgio (2001). "Enrico Fermi: His Life and Comment on his Work". Bernardini, C.; Bonolis, Luisa (Ed.). Enrico Fermi: His Work and Legacy. Bologna: Società Italiana di Fisica: Springer. ss. 1-20. ISBN . OCLC 56686431.
- Salvetti, Carlo (2001). "The Birth of Nuclear Energy: Fermi's Pile". Bernardini, C.; Bonolis, Luisa (Ed.). Enrico Fermi: His Work and Legacy. Bologna: Società Italiana di Fisica: Springer. ss. 177-203. ISBN . OCLC 56686431.
- Seaborg, Glenn T. (23 Ocak 1978). "Introductory Remarks". Seaborg, Glenn T (Ed.). Proceedings of the Symposium Commemorating the 25th Anniversary of Elements 99 and 100 (PDF). Los Alamos: . ss. 1-3. Report LBL-7701. 16 Eylül 2011 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 20 Ocak 2013.
- Segrè, Emilio (1970). Enrico Fermi, Physicist. Chicago: University of Chicago Press. ISBN . OCLC 118467.
- Snow, C. P. (1981). The Physicists: A Generation that Changed the World. Boston: Little Brown. ISBN . OCLC 7722354.
- Sullivan, Neil J. (2016). The Prometheus Bomb: The Manhattan Project and Government in the Dark. Lincoln: . ISBN . 1 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Aralık 2021.
- Von Baeyer, H. C. (1993). The Fermi Solution: Essays on Science. New York: Random House. ISBN . OCLC 27266040.
Daha fazla okumak için
- Bernstein, Barton J. "Four Physicists and the Bomb: The Early Years, 1945-1950" Historical Studies in the Physical and Biological Sciences (1988) 18#2; covers Oppenheimer, Fermi, Lawrence and Compton. online
- Galison, Peter, and Barton Bernstein. "In any light: Scientists and the decision to build the Superbomb, 1952–1954." Historical Studies in the Physical and Biological Sciences 19.2 (1989): 267–347. online
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Enrico Fermi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Vikisöz'de Enrico Fermi ile ilgili sözleri bulabilirsiniz. |
- "To Fermi – with Love – Part 1". Voices of the Manhattan Project 1971 Radio Segment
- "The First Reactor: 40th Anniversary Commemorative Edition", United States Department of Energy, (December 1982).
- Nobel prize page for the 1938 physics' prize
- The Story of the First Pile
- at The Franklin Institute with information about his contributions to theoretical and experimental physics.
- "Remembering Enrico Fermi". Session J1. APS April Meeting 2010, American Physical Society.
- by 29 March 1999
- Fermi's stay with Ehrenfest in Leiden.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Enrico Fermi d 29 Eylul 1901 Roma o 28 Kasim 1954 Chicago dunyanin ilk nukleer reaktoru olan Chicago Pile 1 i insa eden ve Manhattan Projesi nin bir uyesi olarak taninan Italyan ve daha sonra Amerikan vatandasligina kabul edilen bir fizikciydi Kendisine atom caginin mimari ve atom bombasinin mimari adi verilmistir Hem teorik fizikte hem de deneysel fizikte ustun olan cok az fizikciden biriydi Fermi notron bombardimani yoluyla uzerine yaptigi calismalar ve uranyum otesi elementlerin kesfi nedeniyle 1938 Nobel Fizik Odulu ne layik goruldu Fermi meslektaslariyla birlikte nukleer enerjinin kullanimina iliskin tamami ABD hukumeti tarafindan devralinan bircok patent basvurusunda bulundu Istatistik mekaniginin kuantum teorisinin nukleer ve parcacik fiziginin gelisimine onemli katkilarda bulundu Parlak bir ogrenciydi henuz 21 yasindayken Pisa Universitesi nden fizik doktoru unvanini aldi Enrico FermiNobel Fizik Odulu sahibi Italyan fizikciDogum29 Eylul 1901 1901 09 29 Roma ItalyaOlum28 Kasim 1954 53 yasinda Chicago Illinois ABDOlum sebebiMide kanseriMilliyetItalya 1901 1944 Amerika Birlesik Devletleri 1944 1954 Egitim Taninma nedeniIlk kendi kendini idame ettiren zincirleme nukleer reaksiyonu ispatlamasi Fermiyon Fermi gazi Fermi Dirac istatistikleri Fermi paradoksu Fermi yontemi Fermi nin etkilesimiEvlilikler e 1928 Cocuk lar 2OdullerMatteucci Medal 1926 Nobel Odulu 1938 1942 Liyakat Madalyasi 1946 1947 1950 1950 Rumford Odulu 1953 Max Planck Madalyasi 1954 KariyeriDaliFizikCalistigi kurumlarof PisaGottingen UniversitesiLeiden UniversitesiRoma La Sapienza UniversitesiColumbia UniversitesiChicago UniversitesiDoktora danismaniMax Born Paul EhrenfestDoktora ogrencileriOwen Chamberlain Geoffrey Chew Mildred Dresselhaus Jerome Friedman Tsung Dao Lee Emilio SegreDiger onemli ogrencileriJack Steinberger Chen Ning YangImza Fermi nin ilk buyuk katkisi istatistiksel mekanik alaniyla ilgiliydi Fermi Wolfgang Pauli 1925 yilinda dislama ilkesini formule ettikten sonra bu ilkeyi ideal bir gaza uyguladigi ve su anda Fermi Dirac istatistigi olarak bilinen istatistiksel bir formulasyonu kullandigi bir makale yayinladi Gunumuzde dislama ilkesine uyan parcaciklara fermiyon adi verilmektedir Pauli daha sonra enerjinin korunumu yasasini ispatlamak icin beta bozunmasi sirasinda bir elektronla birlikte yayilan yuksuz gorunmez bir parcacigin varligini one surdu Fermi bu fikri benimsedi ve notrino adini verdigi varsayilan parcacigi iceren bir model gelistirdi Daha sonra Fermi etkilesimi olarak anilan ve simdilerde zayif etkilesim olarak adlandirilan teorisi dogadaki dort temel etkilesimden birini tanimliyordu Fermi yakin zamanda kesfedilen notronla radyoaktiviteyi tetikleyen deneyler sayesinde atom cekirdekleri tarafindan hizli olanlara gore daha kolay yakalandigini kesfetti ve bunu aciklamak icin gelistirdi Toryum ve uranyumu yavas notronlarla bombaladiktan sonra yeni elementler olustugu sonucuna vardi Bu kesfi nedeniyle kendisine Nobel Odulu verilmis olsa da yeni elementlerin daha sonra nukleer fisyon urunleri oldugu ortaya cikti Fermi Yahudi olan karisi u etkileyen yeni Italyan irk yasalarindan kacmak icin 1938 de Italya yi terk etti II Dunya Savasi sirasinda Manhattan Projesi nde calistigi Amerika Birlesik Devletleri ne goc etti Fermi Chicago Universitesi nde 2 Aralik 1942 de hale gelen ve insan yapimi kendi kendini surdurebilen ilk zincirleme nukleer reaksiyonunu gosteren Chicago Pile 1 i tasarlayan ve insa eden ekibe liderlik etti 1943 te Oak Ridge Tennessee deki kritik hale geldiginde ve ertesi yil Hanford Sahasi ndaki kritik hale geldiginde o da oradaydi Los Alamos ta bir kismi Edward Teller in termonukleer bombasi uzerinde calisan F Ekibi ne baskanlik etti 16 Temmuz 1945 teki Trinity testine katildi ve burada bombanin verimini tahmin etmek icin Fermi yontemini kullandi Savastan sonra Fermi J Robert Oppenheimer in baskanliginda Atom Enerjisi Komisyonu na nukleer konularda danismanlik yapan Genel Danisma Komitesi nde gorev yapti Agustos 1949 da ilk Sovyet fisyon bombasinin patlamasindan sonra hidrojen bombasinin gelistirilmesine hem ahlaki hem de teknik gerekcelerle siddetle karsi cikti Oppenheimer in guvenlik izninin reddedilmesiyle sonuclanan 1954 Oppenheimer adina ifade veren bilim adamlari arasindaydi Fermi parcacik fizigi alaninda ozellikle pionlar ve muonlarla ilgili onemli calismalar yapti ve kozmik isinlarin yildizlararasi uzaydaki manyetik alanlar tarafindan madde hizlandirildiginda ortaya ciktigini one surdu Fermi Ulusal Hizlandirici Laboratuvari Fermilab Fermi paradoksu ve sentetik bir element olan fermiyum dahil olmak uzere bircok odul konsept ve kurum Fermi nin adini almistir Bu onu elementlere kendi adlarini veren 16 bilim insanindan biri yapiyor Ilk yillariFermi Roma da Via Gaeta 19 da dogdu Fermi nin dogdugu yerde bulunan plaket Enrico Fermi 29 Eylul 1901 de Italya nin Roma kentinde dogdu Demiryollari Bakanligi nda bolum baskani olan Alberto Fermi ile ilkokul ogretmeni Ida de Gattis in ucuncu cocuguydu Kiz kardesi Maria iki yas buyuktu erkek kardesi Giulio ise ondan bir yas buyuktu Iki oglan cocugunun sutanneleri icin kirsala gonderilmesinin ardindan Enrico iki bucuk yasindayken Roma daki ailesine yeniden katildi Buyukanne ve buyukbabasinin istekleri dogrultusunda bir Roma Katoligi olarak vaftiz edilmesine ragmen ailesi pek dindar degildi hayati boyunca dua etmeye devam etti ve Tanri fikrine buyuk onem verdi Kucuk bir cocukken kardesi Giulio ile ilgi alanlari bircok noktada ortakti Birlikte elektrik motorlari yapip elektrikli ve mekanik oyuncaklarla oynuyorlardi Giulio 1915 te bogazindaki apsenin alinmasi icin gerceklestirilen bir ameliyat sirasinda oldu Maria ise 1959 da Milano yakinlarinda gerceklesen bir oldu Fermi Campo de Fiori deki yerel bir pazarda 900 sayfalik Elementorumphysicae mathematicae adli bir fizik kitabi buldu Bu kitap fizik calismalari icin ona buyuk katki sagladi Collegio Romano da profesor olan Cizvit Peder Andrea Caraffa tarafindan Latince yazilan kitap 1840 ta bilindikleri kadariyla matematik klasik mekanik astronomi optik ve akustigi hakkinda arastirmalar iceriyordu Fermi bilime ilgisi olan diger bir ogrenci olan ile arkadas oldu ve birlikte jiroskoplar insa etmek ve Dunya nin yercekimi ivmesini olcmek gibi projeler yuruttu 1914 te is cikisi sirasinda babasiyla sik sik ofisinin onunde bulusan Fermi eve giden yolun bir kismini babasi Alberto ile birlikte yuruyen meslektasi Adolfo Amidei yle tanisti Enrico Adolfo nun matematik ve fizikle ilgilendigini ogrenmis ve bu firsati Adolfo ya geometri hakkinda bir soru sorarak degerlendirmisti Adolfo genc Fermi nin projektif geometriden bahsettigini anladi ve ona nin bu konu hakkinda yazdigi bir kitabini verdi Iki ay sonra Fermi kitabin sonunda verilmis olan ve Adolfo nun bazilarinin zor oldugunu dusundugu tum sorunlari cozerek kitabi ona gore verdi Bunu gordukten sonra Adolfo Fermi nin en azindan geometri acisindan bir dahi oldugunu hissetti ve cocuga daha fazla akil hocaligi yaparak ona fizik ve matematik uzerine daha fazla kitap getirmeye basladi Adolfo Fermi nin hafizasinin cok iyi oldugunu ve okuduklarini cok iyi hatirlayabildigi icin kitaplari okuduktan sonra geri verebilecegini belirtti Bunun sonucunda Fermi nin de fizik ve matematige ilgisi oldukca artti Scuola Normale Superiore yillariEnrico Fermi Pisa da ogrenciyken Fermi ucuncu sinifi tamamen atlayarak liseden Temmuz 1918 de mezun oldu Amidei nin israri uzerine Fermi o donemde o dilde yayinlanan bircok bilimsel makaleyi okuyabilmek icin Almanca ogrendi ve Pisa daki ye basvurdu Amidei Scuola nin Fermi nin gelisimi icin o zamanlar Roma La Sapienza Universitesi nin saglayabileceginden daha iyi kosullar saglayacagini dusunuyordu Bir oglunu kaybetmis olan Fermi nin ailesi isteksizce de olsa onun dort yil boyunca Roma dan uzakta okulun pansiyonunda yasamasina izin verdi Fermi konusu Seslerin Karakteristik Ozellikleri olan makale yazmasi gereken giris sinavinda birinci oldu ve 17 yasindaki Fermi titresen bir cubugun kismi diferansiyel denklemini turetmek ve cozmek icin Fourier analizini kullanmayi secti Sinavdan sonra gozetmen Giuseppe Pittarelli Fermi ile gorustukten sonra yazdigi makalenin doktora seviyesinde oldugunu ve onun olaganustu bir fizikci olacagini acikladi Fermi Scuola Normale Superiore da tanistigi ogrenci ile yakin arkadas oldu ve daha sonra birlikte calismalar yaptilar Fermi ye ogretebilecegi cok az sey oldugunu soyleyen ve sik sik Fermi den onun yerine bir seyler ogretmesini isteyen fizik laboratuvari muduru nin tavsiye de edilmisti Fermi nin kuantum fizigi bilgisi o kadar fazlaydi ki Puccianti ondan bu konuda seminerler duzenlemesini istedi Bu sure zarfinda Fermi genel goreliligin anahtari olan tensor hesabini ogrendi Fermi baslangicta ana dal olarak matematigi secti ancak kisa sure sonra fizige gecti Genel gorelilik kuantum mekanigi ve atom fizigi uzerine calisarak buyuk olcude kendi kendini yetistirdi Eylul 1920 de Fermi fizik bolumune kabul edildi Bolumde sadece uc ogrenci bulundugundan Fermi Rasetti ve Puccianti onlarin laboratuvari istedikleri amacla ozgurce kullanmalarina izin verdi Fermi X isini kristalografisini arastirmalari gerektigine karar verdi ve ucu bir Laue fotografi bir kristalin X isini fotografi uretmek icin calisti Fermi universitedeki ucuncu yili olan 1921 de ilk bilimsel calismalarini Italyan dergisinde yayinladi Bunlardan ilki Olcme hareketinde elektrik yuklerinden olusan kati bir sistemin dinamigi uzerine Sulla dinamica di un sistema stricto di cariche elettriche in moto traslatorio basligini tasiyordu Burada kutle bir tensor olarak ifade edilmisti bu uc boyutlu uzayda hareket eden ve degisen bir seyi tanimlamak icin yaygin olarak kullanilan matematiksel bir yapiydi Klasik mekanikte kutle skaler bir niceliktir ancak gorelilikte hiza bagli olarak degisir Ikinci makale Elektromanyetik yuklerin duzgun bir yercekimi alaninin elektrostatigi ve elektromanyetik yuklerin agirligi uzerine idi Sull elettrostatica di un campo gravitazionale uniformae e sul peso delle masse elettromagnetiche Fermi genel goreliligi kullanarak bir yukun U c2 ye esit bir agirliga sahip oldugunu gosterdi burada U sistemin elektrostatik enerjisi ve c isik hizidir Ilk makale elektrodinamik teori ile elektromanyetik kutlelerin hesaplanmasina iliskin goreceli teori arasindaki celiskiye isaret ediyor gibi gorunuyordu zira ilki 4 3 U c2 degerini tahmin ediyordu Fermi bunu gelecek yil Elektrodinamik ve goreli elektromanyetik kutle teorisi arasindaki celiski hakkinda baslikli makalesinde ele aldi ve gorunurdeki celiskinin goreliligin bir sonucu oldugunu gosterdi Bu makale yeterince ilgi gordukten sonra Almancaya cevrildi ve 1922 de Alman bilim dergisi te yayinlandi O yil Fermi Bir hayat cizgisi yakininda meydana gelen fenomenler uzerine Sopra i fenomeni che avvengono in vicinanza di una linea oraria adli makalesini Italyan dergisine sundu Bu makalede esdegerlik ilkesini inceledi ve olarak adlandirilan koordinatlari tanitti Zaman cizgisine yakin bir hayat cizgisinde uzayin sanki bir Oklid uzayi gibi davrandigini kanitladi uzayzamandaki bir noktaya gelen ve oradan ayrilan tum olasi isik isinlarinin uc boyutlu bir yuzeyidir Burada bir uzaysal boyut bastirilmis olarak tasvir edilmistir Dikey eksen ise zaman cizgisidir Fermi Temmuz 1922 de Olasilik ve bazi uygulamalari uzerine bir teorem Un teorema di calcolo delle probabilita ed alcune sue applicazioni adli tezini Scuola Normale Superiore a sundu ve henuz 20 yasinda diplomasini alisilmadik derecede genc bir yasta almis oldu Tezi X isini kristalografisi uzerineydi Teorik fizik henuz Italya da bir disiplin olarak taninmiyordu ve bu alanda yalnizca deneysel fizik uzerine tezler kabul ediliyordu Bu nedenle Italyan fizikciler gorelilik gibi Almanya dan gelen yeni fikirleri benimsemekte yavas davrandilar Fermi laboratuvarda deneysel calismalar yaparken oldukca rahat oldugundan bu onun icin asilmaz sorunlari asilabilir kiliyordu Fermi 1923 te August Kopff un Fundamentals of Einstein Relativity Einstein Gorelilik inin Temelleri kitabinin Italyanca baskisinin ekini yazarken Einstein denkleminin E mc2 icinde muazzam bir miktarda yattigini fark etti En azindan yakin gelecekte bu korkunc miktardaki enerjiyi serbest birakmanin bir yolunu bulmak mumkun gorunmuyor diye yazdi ki bu cok iyi bir sey cunku bu kadar korkunc miktardaki bir patlamanin yaratacagi ilk enerjinin etkisi bunu yapmanin bir yolunu bulma talihsizligine ugrayan fizikciyi paramparca etmek olurdu 1924 yilinda Fermi Grand Orient of Italy Mason Locasi na Adriano Lemmi ye kabul edildi 1923 1924 te Fermi Werner Heisenberg ve Pascual Jordan ile tanistigi Gottingen Universitesi nde Max Born un ogrencisi olarak bir donem egitim gordu Fermi daha sonra 1924 yilinin eylul ve aralik aylari arasinda Leiden de Paul Ehrenfest ile matematikci Vito Volterra nin araciligiyla Rockefeller Vakfi nin sagladigi bursla calisti Fermi burada Hendrik Lorentz ve Albert Einstein ile tanisti ve Samuel Goudsmit ve Jan Tinbergen ile arkadas oldu Ocak 1925 ten 1926 nin sonlarina kadar Fermi nde matematiksel fizik ve teorik mekanik dersleri verdi burada manyetik alanlarin civa buhari uzerindeki etkileri uzerine bir dizi deney yapmak uzere Rasetti ile birlikte calisti Ayrica Roma Sapienza Universitesi nde kuantum mekanigi ve kati hal fizigi uzerine dersler veren seminerlere katildi Fermi Schrodinger denkleminin olaganustu dogruluguna dayanarak yeni kuantum mekanigi uzerine dersler verirken sik sik soyle derdi Denklemin bu kadar iyi uymasi inanilmaz Wolfgang Pauli 1925 te dislama ilkesini acikladiktan sonra Fermi dislama ilkesini ideal bir gaza uyguladigi Kusursuz tek atomlu gazin nicelendirilmesi Sulla quantizzazione del gas perfetto monoatomico baslikli bir makaleyle yanit verdi Makale ozellikle Fermi nin dislama ilkesine uyan bircok olusan sistemlerdeki parcaciklarin dagilimini tanimlayan istatistiksel formulasyonu acisindan dikkate degerdi Bu kisa sure sonra Ingiliz fizikci Paul Dirac tarafindan bagimsiz bir sekilde gelistirildi ve nasil iliskili oldugunu da gosterdi Buna gore artik gunumuzde Fermi Dirac istatistikleri olarak biliniyor Dirac tan sonra dislama ilkesine uyan parcaciklara gunumuzde fermiyon uymayan parcaciklara ise bozon adi verilmektedir Roma daki ProfesorluguFermi ve arastirma grubu Via Panisperna daki Roma Universitesi Fizik Enstitusu nun avlusunda c 1934 Soldan saga Emilio Segre ve Fermi Italya da profesorlukler bos bir sandalye icin yarisma concorso yoluyla veriliyordu Basvuranlar profesorlerden olusan bir komite tarafindan yayinlarina gore derecelendiriliyordu Fermi Sardinya daki Cagliari Universitesi nde matematiksel fizik bolumune basvurdu ancak kil payiyla reddedilerek nin lehine karar verildi 1926 da 24 yasindayken bu sefer de Roma Sapienza Universitesi ne profesorluk basvurusunda bulundu Bu Italya daki teorik fizik alanindaki ilk uc pozisyondan biri olan yeni bir pozisyondu ve universitenin deneysel fizik profesoru ve Bilim Enstitusu muduru olan profesor ve ayrica nun tesvikiyle Egitim Bakani tarafindan olusturulmustu Corbino universitenin deneysel fizik profesoruydu ayrica Fizik Enstitusu Baskani ve Benito Mussolini nin hukumetinin uyesiydi Secim komitesine de baskanlik eden Corbino yeni baskanin Italya da fizigin standardini ve itibarini yukseltecegini umuyordu Komite ve nin yerine Fermi yi secti ve Corbino Fermi nin ekibini secmesine yardimci oldu Kisa sure sonra Bruno Pontecorvo ve Emilio Segre gibi onemli ogrenciler ve Franco Rasetti de katildi Fermi onu asistani olarak atamisti Kisa sure sonra gruplarina Fizik Enstitusu nun bulundugu sokaga atfen adini verdiler Fermi 19 Temmuz 1928 de universitede fen bilimleri ogrencisi olan ile evlendi Iki cocuklari oldu Ocak 1931 de dogan Nella ve Subat 1936 da dogan Giulio 18 Mart 1929 da Fermi Mussolini tarafindan uyeligine atandi ve 27 Nisan da Fasist Parti ye katildi Daha sonra Italyan Fasizmini ideolojik olarak Alman nasyonal sosyalizmine yaklastirmak icin Mussolini tarafindan 1938 de irkci yasalar cikarildiginda Fasizme karsi cikti Bu yasalar Yahudi olan Laura yi tehlikeye sokty ve Fermi nin arastirma gorevlilerinin cogunun issiz kalmasina neden oldu Fermi ve ekibi Roma da bulunduklari sure boyunca fizigin bircok pratik ve teorik yonune onemli katkilarda bulundular 1928 de Italyan universite ogrencilerine guncel ve erisilebilir bir bilgi saglayan Atom Fizigine Giris Introduzione alla fisica atoma adli eserini yayinladi Fermi ayrica yeni fizik bilgisini mumkun oldugu kadar genis bir alana yaymak amaciyla halka acik konferanslar duzenledi ve bilim insanlari ve ogretmenler icin populer makaleler yazdi Ogretme yonteminin bir kismi gunun sonunda meslektaslarini ve lisansustu ogrencilerini bir araya toplamak ve cogunlukla kendi arastirmasinda karsisina cikan bir problemin uzerinden gecmekti Basari olduklarini gosteren bir isaret ise artik yabanci ogrencilerin de Italya ya gelmeye baslamasiydi Bunlardan en dikkate deger olani Rockefeller Vakfi uyesi olarak Roma ya gelen ve Fermi ile 1932 tarihli Iki Elektron Arasindaki Etkilesim Uzerine Almanca Uber die Wechselwirkung von Zwei Elektronen adli makale uzerinde isbirligi yapan Alman fizikci Hans Bethe ydi O donemde fizikciler atom cekirdeginden bir elektronun yayildigi beta bozunmasi karsisinda saskina donmustu Pauli enerjinin korunumu yasasini karsilamasi gerektigi icin ayni anda yayilan yuku olmayan ve cok az kutlesi olan veya hic kutlesi olmayan gorunmez bir parcacigin varligini one surdu Fermi 1933 te deneysel bir makalesinde gelistirdigi bu fikri benimsedi ve sonraki yil Fermi nin notrino olarak adlandirdigi varsayimsal parcacigi iceren daha uzun bir makale yayinladi Daha sonra Fermi etkilesimi ve daha sonra da zayif etkilesim teorisi olarak anilacak olan teorisi doganin dort temel kuvvetinden birini tanimliyordu Notrino olumunden sonra kesfedildi ve etkilesim teorisi bunun tespit edilmesinin neden bu kadar zor oldugunu gosterdi Makalesini Britanya dergisi Nature a sundugunda derginin editoru makaleyi okuyucularin ilgisini cekmeyecek kadar fiziksel gerceklikten uzak spekulasyonlar icerdigi icin geri cevirdi Bu nedenle makale Ingilizceden once Almanca ve Italyanca basildi 1968 Ingilizce versiyonunun girisinde fizikci Fred L Wilson soyle yazdi Fermi nin teorisi Pauli nin notrino onerisini desteklemenin yani sira modern fizik tarihinde ozel bir oneme sahiptir Teorinin one suruldugu donemde yalnizca dogal olarak olusan b yayicilarin bilindigi unutulmamalidir Daha sonra pozitron bozunmasi kesfedildiginde surec Fermi nin orijinal teorisine kolaylikla dahil edilebildi Teorisine dayanarak bir yorunge elektronunun bir cekirdek tarafindan yakalanacagi tahmin edildi ve sonunda bu gozlemlendi Zamanla deneysel veriler onemli olcude birikti Her ne kadar b bozunumunda tuhafliklar bircok kez gozlemlenmis olsa da Fermi nin teorisi her zaman bu zorlugun ustesinden gelmistir Fermi teorisinin sonuclari cok buyuktur Ornegin b spektroskopisi nukleer yapinin incelenmesi icin guclu bir arac olarak kurulmustur Ancak Fermi nin bu calismasinin belki de en etkili yonu onun ozel b etkilesimi formunun diger etkilesim turlerinin incelenmesi icin uygun bir model olusturmasidir Bu maddesel parcaciklarin yaratilmasi ve yok edilmesine iliskin ilk basarili teoriydi Daha once yalnizca fotonlarin yaratilip yok edildigi biliniyordu Ocak 1934 te Irene Joliot Curie ve Frederic Joliot elementleri alfa parcaciklariyla bombaladiklarini ve iclerinde radyoaktivite olusturduklarini duyurdular Mart ayina gelindiginde Fermi nin asistani Gian Carlo Wick Fermi nin beta bozunmasi teorisini kullanarak teorik bir aciklama yapmisti Fermi James Chadwick in 1932 de kesfettigi notronu kullanarak deneysel fizige gecmeye karar verdi Mart 1934 te Fermi Rasetti nin polonyum berilyum radyoaktiviteyi tetikleyip tetikleyemeyecegini gormek istedi Notronlarin elektrik yuku yoktu ve bu nedenle pozitif yuklu cekirdek tarafindan saptirilamazlardi Bu cekirdege nufuz etmek icin yuklu parcaciklara gore cok daha az enerjiye ihtiyac duyduklari ve dolayisiyla Via Panisperna genclerinin sahip olmadigi bir parcacik hizlandiriciya ihtiyac duymayacaklari anlamina geliyordu Akademik kiyafetli solda Emilio Segre sagda ve Enrico Fermi ortada Fermi nin aklina polonyum berilyum notron kaynagini radon berilyum kaynagiyla degistirme fikri geldi Bunu cam bir ampulu berilyum tozuyla doldurduktan sonra havayi bosaltip nin getirdigi 50 mCi radon gazi ekleyerek yapti Bu radonun 3 8 gunluk yari omruyle etkinligi azalan cok daha guclu bir notron kaynagi yaratti Bu kaynagin da gama isinlari yayacagini biliyordu ancak teorisine gore bunun deneyin sonuclarini etkilemeyecegine inaniyordu Yuksek atom numarasina sahip ve kolaylikla bulunabilen bir element olan platini bombalayarak ise basladi ancak basarili olamadi Bir alfa parcacigi yayan ve sodyum ureten daha sonra beta parcacigi emisyonuyla magnezyuma bozunan aluminyuma yoneldi Kursunu denedi ama basarili olamadi ve ardindan bir alfa parcacigi yayan ve beta parcacigi emisyonuyla oksijene bozunan nitrojen ureten formundaki florini denedi Toplamda 22 farkli elementte radyoaktiviteyi tetikledi Fermi 25 Mart 1934 te Italyan La Ricerca Scientifica dergisinde notronun neden oldugu radyoaktivitenin kesfini hizla yayinladi Toryum ve uranyumun dogal radyoaktivitesi bu elementler notronlarla bombardiman edildiginde neler oldugunu belirlemeyi zorlastirdi ancak uranyumdan daha hafif ancak kursundan daha agir elementlerin varligini dogru bir sekilde ortadan kaldirdiktan sonra Fermi bunlarin ve denilen yeni elementler yarattiklari sonucuna vardi Kimyager Ida Noddack bazi deneylerin yeni daha agir elementler yerine kursundan daha hafif elementler uretebilecegini one surdu Ekibi uranyumla herhangi bir deney yapmadigi veya bu olasiligin teorik temelini olusturmadigi icin onerisi o donemde ciddiye alinmamisti O zamanlar fisyonun teorik olarak imkansiz olmasa da ihtimaller disinda oldugu dusunuluyordu Fizikciler daha yuksek atom numarali elementlerin daha hafif elementlerin notron bombardimanindan olusmasini beklerken hic kimse notronlarin Noddack in onerdigi sekilde daha agir bir atomu iki hafif element parcasina ayirmaya yetecek enerjiye sahip olacagini beklemiyordu Beta bozunmasi Bir notron bir protona bozunur ve bir elektron yayilir Sistemdeki toplam enerjinin ayni kalmasi icin Pauli ve Fermi bir notrino nun n e displaystyle bar nu e da ortaya cikacagini ispatladi Via Panisperna gencleri de bazi aciklanamayan etkileri fark etti Deney mermer bir masa yerine ahsap bir masa uzerinde daha iyi sonuc veriyor gibi gorunuyordu Fermi Joliot Curie ve Chadwick in parafin mumunun notronlari yavaslatmada etkili oldugunu belirttiklerini hatirladi ve bunu denemeye karar verdi Notronlar parafin mumundan gecirildiginde gumuste parafinsiz bombardimana kiyasla yuz kat daha fazla radyoaktivite induklendi Fermi bunun parafindeki hidrojen atomlarindan kaynaklandigini tahmin etti Ahsaptaki atomlar da mermer ile aradaki farki acikliyordu Bu etkinin suyla tekrarlanmasiyla dogrulanmis oldu Hidrojen atomlariyla carpismalarin notronlari yavaslattigi sonucuna vardi Carpistigi cekirdegin atom numarasi ne kadar dusuk olursa bir notron carpisma basina o kadar fazla enerji kaybediyor ve dolayisiyla bir notronu belirli bir miktarda yavaslatmak icin gereken carpisma sayisi da o kadar az oluyordu Fermi hizli notronlara gore daha kolay yakalanmasi nedeniyle bunun daha fazla radyoaktiviteye neden oldugunu fark etti Bunu aciklamak icin olarak bilinen bir gelistirdi Fermi 1938 de 37 yasindayken notron isinimiyla uretilen yeni radyoaktif elementlerin varligina iliskin kanitlari ve bununla baglantili olarak yavas notronlarin neden oldugu nukleer reaksiyonlari kesfi nedeniyle Nobel Fizik Odulu nu aldi Fermi odulu Stockholm de aldiktan sonra Italya ya donmedi bunun yerine Aralik 1938 de ailesiyle birlikte New York City ye gitti ve burada vatandaslik ve oturma izni icin basvurdular Amerika ya tasinma ve ABD vatandasi olma karari oncelikle Italya daki irk yasalarindan kaynaklandi Manhattan ProjesiKendi kendini idame ettiren bir zincirleme reaksiyon gerceklestirebilen ilk nukleer reaktor olan Chicago Pile 1 in illustrasyonu Fermi tarafindan tasarlanan bu sistem grafit icine gomulu kubik bir kafes icinde uranyum ve uranyum oksitten olusuyordu Fermi nin Los Alamos taki kimlik fotografiErnest O Lawrence Fermi ve Isidor Isaac RabiFermi tarafindan notron tasinimini incelemek icin icat edilen olan Fermi 2 Ocak 1939 da New York a geldi Kendisine hemen bes universiteden pozisyon teklifi geldi ve 1936 da yaz dersleri verdigi Columbia Universitesi nden gelen teklifi kabul etti Aralik 1938 de Alman kimyagerler Otto Hahn ve Fritz Strassmann in uranyumu notronlarla bombardiman ettikten sonra baryum elementini kesfettikleri haberini aldi Lise Meitner ve yegeni Otto Frisch bunu dogru bir sekilde nukleer fisyonun sonucu olarak yorumladi Frisch bunu 13 Ocak 1939 da deneysel olarak da dogruladi Meitner ve Frisch in Hahn ve Strassmann in kesfine dair yorumuna iliskin haberler Princeton Universitesi nde ders verecek olan Niels Bohr ile Atlantik i asti Princeton da calisan Columbia Universitesi nden iki fizikci olan Isidor Isaac Rabi ve Willis Lamb bunu ogrendiler ve onu Columbia ya tasidilar Rabi Enrico Fermi ye soyledigini soyledi ancak Fermi daha sonra ovguyu Lamb e verdi Pupin Laboratuvarlari nda calismaya basladigim ilk ay olan Ocak 1939 u cok iyi hatirliyorum cunku her sey cok hizli gelisiyordu O donemde Niels Bohr Princeton Universitesi nde bir konferanstaydi ve bir ogleden sonra Willis Lamb in cok heyecanli bir sekilde geri dondugunu ve Bohr un harika bir haber sizdirdigini soyledigini hatirliyorum Disariya sizan harika haber fisyonun kesfi ve taniminin genel bir fikrini iceriyordu Daha sonra ayni ayin sonlarinda Washington da yeni kesfedilen fisyon olgusunun muhtemel oneminin olasi bir nukleer enerji kaynagi olarak ilk kez yari sakaci bir sekilde tartisildigi bir toplanti yapildi Sonucta Noddack in hakli oldugu kanitlanmisti Fermi yaptigi hesaplamalara dayanarak fisyon olasiligini goz ardi etmisti ancak tek sayida notron iceren bir nuklitin fazladan bir notron absorbe etmesi durumunda ortaya cikacak baglanma enerjisini hesaba katmamisti Fermi icin bu haber derin bir utanc kaynagi oldu zira kesfettigi icin kismen Nobel Odulu ne layik gorulen uranyum otesi elementler hic de uranyum otesi elementler degil Daha sonra Nobel Odulu kabul konusmasina bu yonde bir dipnot ekledi Columbia daki bilim insanlari notron bombardimanina ugrayan uranyumun nukleer fisyonunda aciga cikan enerjiyi tespit etmeye calismalari gerektigine karar verdiler 25 Ocak 1939 da Columbia daki un bodrum katinda Fermi nin de aralarinda bulundugu bir deney ekibi Amerika Birlesik Devletleri ndeki ilk nukleer fisyon deneyini gerceklestirdi Ekibin diger uyeleri Herbert L Anderson John R Dunning ve tan olusuyordu Ertesi gun ve Washington Carnegie Enstitusu nun ortak himayesinde Washington DC de Besinci Washington Teorik Fizik Konferansi basladi Bu konferansta nukleer fuzyonla ilgili haberler daha da yayildi ve daha bircok deneysel gosterime yol acti Fransiz bilim adamlari ve Frederic Joliot Curie notron bombardimanina tabi tutulan uranyumun absorbe ettiginden daha fazla notron yaydigini gosterdiler ve bu da bir zincirleme reaksiyon olasiligini akla getirdi Fermi ve Anderson da birkac hafta sonra aynisini yaptilar Leo Szilard Kanadali radyum ureticisi dan 200 kilogram 440 lb elde etti ve bu Fermi ve Anderson in cok daha buyuk olcekte fisyon deneyleri yurutmesine olanak tanidi Fermi ve Szilard kendi kendini idame ettirebilen bir nukleer reaksiyona ulasmak icin bir cihazin bir nukleer reaktor tasarimi uzerinde isbirligi yapti Notronlarin sudaki hidrojen tarafindan emilme hizi nedeniyle dogal uranyum ve notron moderatoru olarak su ile kendi kendine devam eden bir reaksiyonun basarilmasi pek mumkun degildi Fermi notronlarla yaptigi calismalara dayanarak reaksiyonun su yerine uranyum oksit bloklari ve moderator olarak grafit ile gerceklestirilebilecegini one surdu Bu notron yakalama oranini azaltacak ve teoride kendi kendini surdurebilen bir zincirleme reaksiyonu mumkun kilacakti Szilard ise yarar bir tasarim ortaya atti grafit tuglalarla serpistirilmis bir yigin uranyum oksit bloku Szilard Anderson ve Fermi Uranyumda Notron Uretimi uzerine bir makale yayinladilar Ancak calisma aliskanliklari ve kisilikleri farkliydi ve Fermi Szilard la calismakta zorluk cekiyordu Fermi 18 Mart 1939 da nda konu hakkinda bir konferans vererek askeri liderleri nukleer enerjinin potansiyel etkisi konusunda uyaran ilk kisiler arasindaydi Donanma Columbia daki arastirmalarina 1500 dolarlik yardimda bulunmayi kabul etmelerine ragmen verdikleri cevap yine de Fermi icin yeterli degildi Ayni yilin ilerleyen aylarda Szilard Eugene Wigner ve Edward Teller Einstein tarafindan imzalanan mektubu ABD baskani Franklin D Roosevelt e gondererek Nazi Almanyasinin atom bombasi yapma ihtimalinin yuksek oldugu uyarisinda bulundu Buna yanit olarak Roosevelt konuyu arastirmak uzere ni kurdu Uranyum Danisma Komitesi Fermi ye grafit satin almasi icin para sagladi ve o Pupin Hall laboratuvarinin yedinci katina bir yigin grafit tugla insa etti Agustos 1941 e gelindiginde elinde alti ton uranyum oksit ve otuz ton grafit vardi ve bunlari Columbia daki Schermerhorn Hall da daha da buyuk bir yigin olusturmak icin kullandi Artik Uranyum Danisma Komitesi olarak bilinen nin S 1 Bolumu 18 Aralik 1941 de ABD nin artik II Dunya Savasi na girmesiyle bir araya gelerek calismalarini acil hale getirdi Komitenin destekledigi cabalarin cogu zenginlestirilmis uranyum uretmeye yonelikti ancak Komite uyesi Arthur Compton uygun bir alternatifin 1944 un sonuna kadar nukleer reaktorlerde seri olarak uretilebilecek plutonyum olduguna karar verdi Plutonyum calismalarini Chicago Universitesi nde yogunlastirmaya karar verdi Fermi gonulsuzce tasindi ve ekibi oradaki yeni nin bir parcasi oldu Kendi kendinei devam ettirebilen bir nukleer reaksiyonun olasi sonuclari bilinmiyordu bu nedenle ilk nukleer reaktorun sehrin ortasindaki Chicago Universitesi kampusunde insa edilmesi pek de uygun gozukmuyordu Compton Chicago dan yaklasik 30 kilometre 19 mi uzakliktaki Argonne Doga Koruma Alani nda bir yer buldu Sahayi insa etmek icin ile sozlesme imzalandi ancak is endustriyel bir anlasmazlik nedeniyle durduruldu Fermi daha sonra Compton u reaktoru Chicago Universitesi nin sahasinin altindaki squash kortunda insa edebilecegine ikna etti Kazik insaati 6 Kasim 1942 de basladi ve Chicago Pile 1 2 Aralik ta hale geldi Yigin seklinin kabaca kuresel olmasi amaclanmisti ancak calisma ilerledikce Fermi kurenin tamamini insa etmeden de kritikligin elde edilebilecegini hesapladi Bu deney enerji arayisinda bir donum noktasiydi ve Fermi nin yaklasiminin tipik bir ornegiydi Her adim dikkatlice planlandi ve her hesaplama titizlikle yapildi Kendi kendine yeten ilk nukleer zincirleme reaksiyon gerceklestiginde Compton Ulusal Savunma Arastirma Komitesi baskani James B Conant la sifreli bir telefon gorusmesi yapti Telefonu alip Conant i aradim Ona Harvard Universitesi Rektoru nun ofisinde ulastim Jim dedim Italyan kasifin yeni dunyaya ulastigini ogrenmek hosuna gidecektir Sonra onceden komiteyi daha bir haftalik isimiz olduguna inandirdigim icin ozur dileyerek Dunya sandigimiz kadar buyuk degilmis oraya cok erken ulasti diye ekledim Conant Demek oyle Yerliler arkadas canlisi miydi peki diye sordu Ben de herkes sag salim ulasti dedim Arastirmanin halk sagligina tehlike olusturmayacagi bir yerde devam etmesi icin reaktor sokulerek Argonne Woods tesisine tasindi Fermi orada reaktorun bol miktarda serbest notron uretiminin sagladigi firsatlardan keyif alarak nukleer reaksiyonlar uzerine deneylerine devam etti Laboratuvar kisa surede fizik ve muhendislikten ayrilarak reaktoru biyolojik ve tibbi arastirmalar icin kullanmaya basladi Baslangicta Argonne Chicago Universitesi nin bir parcasi olarak Fermi tarafindan yonetiliyordu ancak Mayis 1944 te Fermi nin yoneticisi oldugu ayri bir kurulus haline geldi Oak Ridge deki hava sogutmali 4 Kasim 1943 te kritik duruma gectiginde bir seyler ters giderse diye Fermi hazirdi Teknisyenler olup biteni gorebilmesi icin onu erkenden uyandirdi X 10 un calisir hale getirilmesi plutonyum projesinde bir baska donum noktasiydi Reaktor tasarimina iliskin veriler sagladi DuPont personeline reaktor isletimi konusunda egitim verdi ve reaktorde uretilen plutonyumun ilk kucuk miktarlarini uretti Fermi yasanin izin verdigi en erken tarih olan Temmuz 1944 te Amerikan vatandasi oldu Eylul 1944 te Fermi ilk uranyum yakit parcasini buyuk miktarlarda plutonyum uretmek icin tasarlanmis uretim reaktoru olan Hanford Sahasi ndaki ne yerlestirdi X 10 gibi bu da Fermi nin Metalurji Laboratuvari ndaki ekibi tarafindan tasarlanmis ve DuPont tarafindan yapilmisti ancak cok daha buyuktu ve su sogutmaliydi Sonraki birkac gun icinde 838 tup yuklendi ve reaktor kritik hale geldi 27 Eylul gece yarisindan kisa bir sure sonra operatorler uretimi baslatmak icin geri cekmeye basladi Ilk basta her sey yolunda gorunuyordu ancak saat 03 00 civarinda guc seviyesi dusmeye basladi ve 06 30 itibariyla reaktor tamamen kapanmisti Ordu ve DuPont cevaplar icin Fermi nin ekibine basvurdu Sogutma suyunda sizinti veya kirlenme olup olmadigi arastirildi Ertesi gun reaktor aniden tekrar calismaya basladi ancak birkac saat sonra tekrar kapandi Sorunun yari omru 9 1 ila 9 4 saat olan bir fisyon urunu olan veya Xe 135 ten kaynaklanan kaynaklandigi belirlendi Fermi ve John Wheeler Xe 135 in reaktordeki notronlari emerek fisyon surecini sabote etmekten sorumlu oldugu sonucuna vardi Fermi ye meslektasi Emilio Segre tarafindan Physical Review tarafindan yayinlanmak uzere bu konuyla ilgili basili bir taslak hazirlarken Chien Shiung Wu ya sormasi onerildi Taslagi okuduktan sonra Fermi ve bilim insanlari suphelerini dogruladilar Xe 135 gercekten de notronlari emiyordu aslinda cok buyuk bir notron kesitine sahipti DuPont Metalurji Laboratuvari nin reaktorun daire seklinde duzenlenmis 1 500 tupe sahip oldugu orijinal tasarimindan sapmis ve koseleri doldurmak icin 504 tup eklemisti Bilim insanlari baslangicta bu asiri muhendisligi zaman ve para kaybi olarak degerlendirmislerdi ancak Fermi 2 004 tupun tamami yuklenirse reaktorun gerekli guc seviyesine ulasabilecegini ve verimli bir sekilde plutonyum uretebilecegini fark etti On sirada Enrico Fermi ve ikinci sirada Leo Szilard in da bulundugu dunyanin ilk insan kaynakli kendi kendini idame ettirebilen nukleer reaksiyonunun uretilmesi uzerinde calisan Chicago Universitesi ekibinden bazilari Nisan 1943 te Fermi Robert Oppenheimer ile birlikte zenginlestirmeden elde edilen radyoaktif yan urunlerin Alman gida kaynaklarini kirletmek icin kullanilmasi olasiligini gundeme getirdi Arka planda Alman atom bombasi projesinin zaten ileri bir asamada olduguna dair korku vardi ve Fermi de o zamanlar bir atom bombasinin yeterince hizli gelistirilebilecegine supheyle bakiyordu Oppenheimer umut verici oneriyi kullanimini oneren Edward Teller ile tartisti James B Conant ve Leslie Groves a da bilgi verildi ancak Oppenheimer yarim milyon insani oldurmeye yetecek kadar gidanin silahla kirlenmesi halinde plana devam etmek istedi 1944 un ortalarinda Oppenheimer Fermi yi Los Alamos New Mexico daki Project Y ye katilmaya ikna etti Eylul ayinda gelen Fermi nukleer ve teorik fizikten sorumlu laboratuvarin mudur yardimcisi olarak atandi ve kendi adini tasiyan F Ekibi nin basina getirildi F Ekibi nin dort farkli kolu vardi arastiran Teller yonetimindeki F 1 Super ve Genel Teori Su kazani bakan L D P King yonetimindeki F 2 Su Kazani yonetimindeki F 3 Super Deneyi ve Anderson yonetimindeki F 4 Fisyon Calismalari Fermi 16 Temmuz 1945 te Trinity testini gozlemledi ve patlama dalgasina kagit seritleri birakarak bombanin verimini tahmin etmek icin bir deney yapti Patlamanin etkisiyle savrulduklari mesafeyi yurudu ve verimi on kilotonluk bir TNT olarak hesapladi gercek verim yaklasik 18 6 kilotondu Fermi Oppenheimer Compton ve Ernest Lawrence ile birlikte ye hedef secimi konusunda tavsiyelerde bulunan bilimsel panelin bir parcasiydi Panel atom bombalarinin endustriyel bir hedefe karsi uyari yapilmadan kullanilacagi konusunda komiteyle ayni fikirdeydi Los Alamos Laboratuvari ndaki digerleri gibi Fermi de Hirosima ve Nagazaki ye atilan atom bombalarini teknik alandaki ogrendi Fermi atom bombalarinin uluslari savas baslatmaktan caydiracagina inanmiyordu ve dunya hukumeti kurma zamaninin geldigini de dusunmuyordu Bu nedenle Los Alamos Bilim Insanlari Dernegi ne katilmadi Savas sonrasiFermi 1 Temmuz 1945 te Chicago Universitesi nde Charles H Swift Seckin Fizik Profesoru oldu ancak 31 Aralik 1945 e kadar ailesiyle birlikte Los Alamos Laboratuvari ndan ayrilmadi 1945 te ABD Ulusal Bilimler Akademisi uyeligine secildi Metalurji Laboratuvari 1 Temmuz 1946 da Manhattan Projesi tarafindan kurulan ilki olan Argonne Ulusal Laboratuvari oldu Chicago ve Argonne arasindaki kisa mesafe Fermi nin her iki yerde de calismasina olanak sagladi Argonne da Leona Marshall ile birlikte notron sacilimini arastirarak deneysel fizige devam etti Ayrica Maria Mayer ile teorik fizik uzerine tartisti ve onun Nobel Odulu nu almasina yol acacak olan spin yorunge etkilesimine dair icgoruler gelistirmesine yardimci oldu Manhattan Projesi nin yerini 1 Ocak 1947 de AEC aldi Fermi Robert Oppenheimer in baskanligini yaptigi etkili bir bilimsel komite olan AEC Genel Danisma Komitesi nde gorev yapti Ayrica her yil Los Alamos Ulusal Laboratuvari nda birkac hafta gecirmekten hoslaniyordu burada ve John von Neumann ile iki farkli yogunlukta sivinin sinirinda olanlari inceleyen uzerine calisti ve Enrico Fermi nde Los Alamos 1954 Agustos 1949 da ilk Sovyet fisyon bombasinin patlamasindan sonra Fermi Isidor Rabi ile birlikte ahlaki ve teknik gerekcelerle hidrojen bombasinin gelistirilmesine karsi cikan komite icin sert ifadelerle yazilmis bir rapor yazdi Yine de Fermi Los Alamos taki hidrojen bombasi calismalarina danisman olarak katilmaya devam etti Stanislaw Ulam ile birlikte Teller in termonukleer silah modeli icin gereken trityum asiri fazla olacagini ve fuzyon reaksiyonunun bu kadar trityumla bile mumkun olacaginin kesin olmadigini hesapladi Fermi 1954 teki Oppenheimer lehine ifade vermisti ama yine de dava Oppenheimer in guvenlik izninin reddedilmesiyle sonuclanmisti Daha sonraki yillarda Fermi daha sonra haline gelecek olan enstitunun kurucusu olan Chicago Universitesi nde ogretmenlik yapmaya devam etti Savas sonrasi donemdeki doktora ogrencileri arasinda Owen Chamberlain Geoffrey Chew Jerome Friedman Tsung Dao Lee ve Jack Steinberger yuksek lisans ogrencisiydi ve Mildred Dresselhaus doktora ogrencisi olarak onunla calisigi yil boyunca Fermi den oldukca etkilenmisti Fermi parcacik fiziginde ozellikle de pion ve muonlarla ilgili onemli arastirmalar yuruttu Pion nukleon rezonansinin ilk tahminlerini istatistiksel yontemlere dayanarak yapti cunku teori zaten yanlis oldugunda kesin cevaplarin gerekli olmadigini dusundu Chen Ning Yang ile birlikte yazdigi bir makalede pionlarin aslinda kompozit parcaciklar olabilecegini one surdu Fikir tarafindan gelistirildi O zamandan beri bu modelin yerini Fermi nin modelini tamamlayan ve onun yaklasimini dogrulayan pion un kuarklardan olustugu kuark modeli almistir Fermi Kozmik Radyasyonun Kokeni Uzerine adli bir makale yazdi ve burada kozmik isinlarin yildizlararasi uzaydaki manyetik alanlar tarafindan hizlandirilan materyaller yoluyla ortaya ciktigini one surdu ve bu Teller ile fikir ayriligina yol acti Fermi sarmal galaksinin kollarindaki manyetik alanlari cevreleyen sorunlari inceledi Su anda Fermi paradoksu olarak adlandirilan sey hakkinda dusundu dunya disi yasamin olasiligi ve bununla hala iletisime gecilememis olmasinin arasindaki celisme Fermi nin Chicago daki mezari Hayatinin sonuna dogru Fermi nukleer teknoloji konusunda akillica secimler yapilmasi konusunda toplumun geneline olan inancini sorguladi ve soyle dedi Bazilariniz sunu sorabilir Bu tur seyleri toplamayi seven birkac uzun sacli profesor disinda hicbir zevk getirmeyecek olan ve sadece bunu anlayabilecek birkac kisi oldugu icin kimseye faydasi olmayacak birkac bilgiyi toplamak icin bu kadar cok calismanin ne yarari var En iyi ihtimalle uzmanlar bunlari anlayabilecek mi Bu tur soru lar a yanit olarak oldukca saglam bir tahminde bulunabilirim Bilim ve teknoloji tarihi bize surekli olarak temel anlayistaki bilimsel ilerlemelerin er ya da gec yasam tarzimizda devrim yaratan teknik ve endustriyel uygulamalara yol actigini ogretmistir Maddenin yapisina ulasmaya yonelik bu cabanin bu kuralin bir istisnasi olmasi bana pek olasi gorunmuyor Daha az kesin olan ve hepimizin hararetle umdugu sey insanin yakinda doga uzerinde edindigi gucleri iyi bir sekilde kullanabilecek kadar yetiskin olacagidir OlumuFermi Ekim 1954 te Billings Memorial Hastanesi nde adi verilen bir operasyon gecirdi ve ardindan evine dondu Elli gun sonra Chicago daki evinde ameliyat edilemeyen mide kanserinden oldu 53 yasindaydi Fermi nukleer yiginin yakininda calismanin buyuk risk icerdiginden supheleniyordu ancak yararlarinin kisisel guvenligine yonelik risklerden daha agir bastigini hissettigi icin devam etti Yigin yakininda calisan iki yuksek lisans ogrencisi asistani da daha sonra kanserden oldu meslektaslari Samuel K Allison Emilio Segre ve Herbert L Anderson in dunyanin en parlak ve uretken fizikcilerinden birinin kaybinin yasini tutmak icin konustuklari bir anma toreni duzenlendi Lutherci bir papazin baskanliginda aile yakinlari icin ozel bir cenaze toreninin yapildigi na defnedildi Etkileri ve MiraslariMirasi Fermi basarilarindan dolayi 1926 da Matteucci Madalyasi 1938 de Nobel Fizik Odulu 1942 de 1947 de ve 1953 te Rumford Odulu de dahil olmak uzere cok sayida odul aldi Manhattan Projesi ne yaptigi katkilardan dolayi 1946 da Liyakat Madalyasi da aldi Fermi 1939 da Amerikan Felsefe Toplulugu nin uyesi ve secildi Sanatcilarin bilim insanlarinin ve Italyan tarihinin onde gelen sahsiyetlerinin mezarlariyla Italyan Zaferleri Tapinagi olarak bilinen Floransa daki Santa Croce Bazilikasi nda Fermi nin anisina bir plaket bulunmaktadir 1999 da Time Fermi yi yirminci yuzyilin en iyi 100 kisisi listesine aldi Fermi hem teorik hem de deneysel olarak basarili olan bir 20 yuzyil fizikcisinin alisilmadik bir ornegi olarak kabul edildi Kimyager ve romanci C P Snow sunu yazdi Eger Fermi birkac yil once dogmus olsaydi onun Rutherford un atom cekirdegini kesfettigi ve ardindan Bohr modelini gelistirdigi pekala hayal edilebilirdi Eger bu kulaga abarti gibi geliyorsa Fermi ile ilgili herhangi bir sey buyuk ihtimalle size abarti gibi geliyordur Fermi ilham verici bir ogretmen olarak biliniyordu ve ayrintilara verdigi onem sadelik ve derslerini dikkatli bir sekilde hazirlamasiyla dikkat cekiyordu Daha sonra ders notlari kitap haline getirildi Makaleleri ve defterleri bugun Chicago Universitesi ndedir Victor Weisskopf Fermi nin her zaman minimum komplikasyon ve karmasiklikla en basit ve en dogrudan yaklasimi bulmayi basardigini belirtti Karmasik teorilerden hoslanmazdi ve mukemmel bir matematik yetenegine sahip olmasina ragmen isin cok daha basit bir sekilde yapilabilecegi durumlarda bunu asla kullanmazdi Baskalarini sasirtacak sorunlara hizli ve dogru yanitlar vermesiyle unluydu Daha sonra ustunkoru hesaplamalariyla yaklasik ve hizli yanitlar alma yontemi gayri resmi olarak Fermi yontemi olarak bilinmeye baslandi ve yayginlasti Fermi Alessandro Volta nin laboratuvarinda calistigi sirada Volta nin elektrik calismalarinin nereye varacagi konusunda hicbir fikrinin olmadigini belirtmekten hoslaniyordu Fermi genellikle nukleer guc ve nukleer silahlar uzerine yaptigi calismalarla ozellikle de ilk nukleer reaktorun insa edilmesi ve ilk atom ve hidrojen bombalarinin gelistirilmesiyle hatirlanir Bilimsel calismalari ise zamana direndi Buna beta bozunmasi teorisi dogrusal olmayan sistemlerle calismasi yavas notronlarin etkilerine iliskin kesfi pion nukleon carpismalari uzerine calismasi ve Fermi Dirac istatistikleri dahildir Bir pion un temel bir parcacik olmadigi yonundeki spekulasyonlari kuarklar ve leptonlarin incelenmesine giden yolu isaret etti Bir insan olarak Fermi basitligin ta kendisi gibi gorunuyordu Olaganustu derecede dincti ve oyunlari ve sporu seviyordu Boyle durumlarda onun hirsli dogasi ortaya cikiyordu Oldukca vahsice tenis oynuyordu ve daglara tirmanirken daha cok bir rehber gorevi goruyordu Ona hayirsever bir diktator denilebilirdi Bir keresinde bir dagin tepesinde Fermi nin kalkip soyle dedigini hatirliyorum Eh saat ikiye iki dakika var hadi hepimiz saat ikide yola cikalim ve elbette herkes inancla ve itaatle ayaga kalkti Bu liderlik ve ozguven Fermi ye aciklamalari fizikte sasmaz olan Papa adini verdi Bir keresinde soyle demisti Fizikte 2 faktoru dahilindeki her seyi birkac sayfada hesaplayabilirim formulun onundeki sayisal faktoru dogru bir sekilde hesaplamak bir fizikcinin bir yilini alabilir ancak ben bununla ilgilenmiyorum Liderligi o kadar ileri gidebilir ki kendisiyle birlikte calisan kisinin bagimsizligini tehlikeye atabilirdi Hatirliyorum bir keresinde evindeki bir partide esim ekmegi keserken Fermi geldi ve ekmek kesme konusunda farkli bir felsefesi oldugunu soyledi ve karimin elinden bicagi alip ise devam etti cunku o kendi yontemi daha iyi olduguna ikna olmustu Ancak tum bunlar hic de rahatsiz edici degildi aksine herkesin Fermi yi sevmesini sagladi Fizik disinda cok az ilgi alani vardi ve bir keresinde beni Teller in piyanosunda calarken dinlediginde muzige olan ilgisinin basit melodilerle sinirli oldugunu itiraf etmisti Fermi adinin verildigi seyler Roma daki Enrico Fermi Caddesi nde bulunan tabelaItalya Floransa da bulunan Santa Croce Bazilikasi ndaki anit plaket Pek cok sey Fermi nin adini tasiyor Bunlar arasinda 1974 te onun onuruna yeniden adlandirilan Batavia Illinois deki Fermilab parcacik hizlandiricisi ve fizik laboratuvari ve kozmik uzaydaki calismalari nedeniyle 2008 de onun adini alan yer aliyor isinlar Uc nukleer reaktor tesisine de onun adi verilmistir daki ve nukleer enerji santralleri Italya daki Trino deki ve Arjantin deki arastirma reaktoru 1952 nukleer testinin enkazindan izole edilen sentetik bir elemente Fermi nin bilim camiasina yaptigi katkilarin onuruna fermiyum adi verildi Bu onu elementlere kendi adlarini veren 16 bilim insanindan biri yapar 1956 dan bu yana Amerika Birlesik Devletleri Atom Enerjisi Komisyonu en buyuk onuruna onun adini veren nu verdi Odulun alanlar arasinda Otto Hahn Robert Oppenheimer Edward Teller ve Hans Bethe yer aliyor YayimlariIntroduzione alla Fisica Atomica Italyanca Bologna N 1928 OCLC 9653646 Fisica per i Licei Italyanca Bologna N Zanichelli 1929 OCLC 9653646 Molecole e cristalli Italyanca Bologna N Zanichelli 1934 OCLC 19918218 Thermodynamics New York Prentice Hall 1937 OCLC 2379038 Fisica per Istituti Tecnici Italyanca Bologna N Zanichelli 1938 Fisica per Licei Scientifici Italyanca Bologna N Zanichelli 1938 with Elementary particles New Haven Yale University Press 1951 OCLC 362513 Notes on Quantum Mechanics Chicago The University of Chicago Press 1961 OCLC 1448078 Makalelerinin tam listesi icin bkz sayfa 75 78 ref PatentleriUS Patent 2206634 Process for the Production of Radioactive Substances July 1940 tarihinde verildi US Patent 2836554 Air Cooled Neutronic Reactor April 1950 tarihinde verildi US Patent 2524379 Neutron Velocity Selector October 1950 tarihinde verildi US Patent 2852461 Neutronic Reactor September 1953 tarihinde verildi US Patent 2708656 Neutronic Reactor May 1955 tarihinde verildi US Patent 2768134 Testing Material in a Neutronic Reactor October 1956 tarihinde verildi US Patent 2780595 Test Exponential Pile February 1957 tarihinde verildi US Patent 2798847 Method of Operating a Neutronic Reactor July 1957 tarihinde verildi US Patent 2807581 Neutronic Reactor September 1957 tarihinde verildi US Patent 2807727 Neutronic Reactor Shield September 1957 tarihinde verildi US Patent 2813070 Method of Sustaining a Neutronic Chain Reacting System November 1957 tarihinde verildi US Patent 2837477 Chain Reacting System June 1958 tarihinde verildi US Patent 2931762 Neutronic Reactor April 1960 tarihinde verildi US Patent 2969307 Method of Testing Thermal Neutron Fissionable Material for Purity January 1961 tarihinde verildi Alintilar a b Enrico Fermi 1945 yilinda 25 Subat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ABD Ulusal Bilimler Akademisi ne uye secildi a b c Mathematics Genealogy Project te Enrico Fermi DOI noedit Sonbahar 1954 17 Kasim 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Kasim 2015 a b c Enrico Fermi Dead at 53 Architect of Atomic Bomb New York Times 29 Kasim 1954 9 Kasim 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Ocak 2013 a b Portale Antenati Portale Antenati Italyanca 5 Haziran 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Mayis 2023 Segre 1970 ss 3 4 8 Amaldi 2001 s 23 Cooper 1999 s 19 Citato in M Micheli Enrico Fermi e Luigi Fantappie Ricordi personali Responsabilita del sapere 31 1979 pp 21 23 Segre 1970 ss 5 6 Fermi 1954 ss 15 16 www OlgiateOlona26giugno1959 org Italyanca 30 Agustos 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Mayis 2017 Segre 1970 s 7 Bonolis 2001 s 315 Amaldi 2001 s 24 Segre 1970 ss 11 12 Segre 1970 ss 8 10 a b Segre 1970 ss 11 13 Fermi 1954 ss 20 21 Edizione Nazionale Mathematica Italiana Giulio Pittarelli Italyanca Scuola Normale Superiore 17 Aralik 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Mayis 2017 Segre 1970 ss 15 18 Bonolis 2001 s 320 a b Bonolis 2001 ss 317 319 Segre 1970 s 20 Uber einen Widerspruch zwischen der elektrodynamischen und relativistischen Theorie der elektromagnetischen Masse Physikalische Zeitschrift Almanca Cilt 23 ss 340 344 3 Subat 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Ocak 2013 Bertotti 2001 s 115 a b c Bonolis 2001 s 321 Service Multimedia as radici Le masse nella teoria della relativita 1923 Asimmetrie Italyanca 23 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Temmuz 2023 Italyanca 20 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Mart 2015 Bonolis 2001 ss 321 324 Hey amp Walters 2003 s 61 Bonolis 2001 ss 329 330 Cooper 1999 s 31 Fermi 1954 ss 37 38 Segre 1970 s 45 a b Alison 1957 s 127 Enrico Fermi e i ragazzi di via Panisperna Italyanca University of Rome 20 Subat 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Ocak 2013 Segre 1970 s 61 Cooper 1999 ss 38 39 a b Alison 1957 s 130 About Enrico Fermi University of Chicago 21 Aralik 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Ocak 2013 2 Ekim 2001 Corriere della Sera Italyanca 19 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Ocak 2013 Direzione generale per gli archivi 2005 PDF Italyanca Rome Ministero per i beni culturali e ambientali s xxxix 7 Eylul 2012 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 20 Ocak 2013 A Legal Examination of Mussolini s Race Laws Printed Matter Centro Primo Levi 17 Agustos 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Agustos 2015 a b c Bonolis 2001 ss 333 335 Amaldi 2001 s 38 Amaldi 2001 ss 50 51 a b Bonolis 2001 s 346 a b Fermi E 1968 Fermi s Theory of Beta Decay English translation by Fred L Wilson 1968 American Journal of Physics 36 12 s 1150 Bibcode 1968AmJPh 36 1150W doi 10 1119 1 1974382 12 Mayis 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Ocak 2013 Joliot Curie Irene Joliot Frederic 15 Ocak 1934 Un nouveau type de radioactivite A new type of radioactivity Comptes Rendus Hebdomadaires des Seances de l Academie des Sciences Fransizca 198 January June 1934 ss 254 256 20 Subat 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ekim 2013 Joliot Frederic Joliot Curie Irene 1934 Artificial Production of a New Kind of Radio Element PDF Nature 133 3354 ss 201 202 Bibcode 1934Natur 133 201J doi 10 1038 133201a0 23 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 19 Ekim 2013 Amaldi 2001a ss 152 153 Bonolis 2001 ss 347 351 a b c d Amaldi 2001a ss 153 156 Segre 1970 s 73 a b De Gregorio Alberto G 2005 Neutron physics in the early 1930s Historical Studies in the Physical and Biological Sciences 35 2 ss 293 340 arXiv physics 0510044 2 Bibcode 2005physics 10044D doi 10 1525 hsps 2005 35 2 293 Guerra Francesco December 2009 Enrico Fermi s Discovery of Neutron Induced Artificial Radioactivity The Influence of His Theory of Beta Decay Physics in Perspective 11 4 ss 379 404 Bibcode 2009PhP 11 379G doi 10 1007 s00016 008 0415 1 Fermi Enrico 25 Mart 1934 La Ricerca Scientifica Italyanca 1 5 s 283 24 Subat 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Ekim 2013 Fermi E Amaldi E d Agostino O Rasetti F Segre E 1934 Artificial Radioactivity Produced by Neutron Bombardment Proceedings of the Royal Society A Mathematical Physical and Engineering Sciences 146 857 s 483 Bibcode 1934RSPSA 146 483F doi 10 1098 rspa 1934 0168 a b Bonolis 2001 ss 347 349 a b Amaldi 2001a ss 161 162 a b Bonolis 2001 ss 347 352 A Few Good Moderators The Numbers The Energy From Thorium Foundation 13 Subat 2007 24 Subat 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Eylul 2013 Cooper 1999 s 51 Sullivan 2016 s 19 Cooper 1999 s 52 Persico 2001 s 40 Hahn O Strassmann F 1939 Uber den Nachweis und das Verhalten der bei der Bestrahlung des Urans mittels Neutronen entstehenden Erdalkalimetalle On the detection and characteristics of the alkaline earth metals formed by irradiation of uranium with neutrons Naturwissenschaften Almanca 27 1 ss 11 15 Bibcode 1939NW 27 11H doi 10 1007 BF01488241 Frisch O R 1939 Physical Evidence for the Division of Heavy Nuclei under Neutron Bombardment Nature 143 3616 s 276 Bibcode 1939Natur 143 276F doi 10 1038 143276a0 Meitner L Frisch O R 1939 Disintegration of Uranium by Neutrons a New Type of Nuclear Reaction Nature 143 3615 ss 239 240 Bibcode 1939Natur 143 239M doi 10 1038 143239a0 28 Nisan 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Mart 2008 a b Rhodes 1986 s 267 Segre 1970 ss 222 223 a b Enrico Fermi on Nobelprize org including the Nobel Lecture 12 December 1938 Artificial Radioactivity Produced by Neutron Bombardment Anderson H L Booth E Dunning J Fermi E Glasoe G Slack F 16 Subat 1939 The Fission of Uranium Physical Review 55 5 ss 511 512 Bibcode 1939PhRv 55 511A doi 10 1103 PhysRev 55 511 2 Rhodes 1986 ss 269 270 Von Halban H Joliot F Kowarski L 22 Nisan 1939 Number of Neutrons Liberated in the Nuclear Fission of Uranium Nature 143 3625 s 680 Bibcode 1939Natur 143 680V doi 10 1038 143680a0 Anderson H Fermi E Hanstein H 16 Mart 1939 Production of Neutrons in Uranium Bombarded by Neutrons Physical Review 55 8 ss 797 798 Bibcode 1939PhRv 55 797A doi 10 1103 PhysRev 55 797 2 Anderson H L April 1973 Early Days of Chain Reaction Bulletin of the Atomic Scientists 29 4 ss 8 12 Bibcode 1973BuAtS 29d 8A doi 10 1080 00963402 1973 11455466 8 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Kasim 2015 a b Anderson H Fermi E Szilard L 1 Agustos 1939 Neutron Production and Absorption in Uranium Physical Review 56 3 ss 284 286 Bibcode 1939PhRv 56 284A doi 10 1103 PhysRev 56 284 25 Subat 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ekim 2013 Salvetti 2001 ss 186 188 Bonolis 2001 ss 356 357 Salvetti 2001 s 185 Salvetti 2001 ss 188 189 Rhodes 1986 ss 314 317 Salvetti 2001 s 190 Salvetti 2001 s 195 Salvetti 2001 ss 194 196 Rhodes 1986 ss 399 400 a b c Salvetti 2001 ss 198 202 Bonolis 2001 s 366 Hewlett amp Anderson 1962 s 207 Hewlett amp Anderson 1962 ss 208 211 Jones 1985 s 205 Segre 1970 s 104 Dicke William 18 Subat 1997 Chien Shiung Wu 84 Top Experimental Physicist 14 Temmuz 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Mart 2021 Benczer Koller Noemie January 2009 Chien shiungwu 1912 1997 PDF 26 Mart 2015 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 12 Mart 2021 Lykknes Annette 2019 Women In Their Element Selected Women s Contributions To The Periodic System World Scientific ISBN 9789811206306 30 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Mayis 2021 Chiang T C 27 Kasim 2012 Inside Story C S Wu First Lady of physics research CERN Courier 12 Haziran 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Nisan 2014 Hewlett amp Anderson 1962 ss 304 307 Jones 1985 ss 220 223 Rhodes 1986 ss 510 511 Bonolis 2001 ss 368 369 Hawkins 1961 s 213 Rhodes 1986 ss 674 677 Jones 1985 ss 531 532 Fermi 1954 ss 244 245 Segre 1970 s 157 Segre 1970 s 167 Holl Hewlett amp Harris 1997 ss xix xx Segre 1970 s 171 Segre 1970 s 172 Hewlett amp Anderson 1962 s 643 Hewlett amp Anderson 1962 s 648 a b Segre 1970 s 179 Bonolis 2001 s 381 Hewlett amp Duncan 1969 ss 380 385 Hewlett amp Duncan 1969 ss 527 530 Cooper 1999 ss 102 103 Jack Steinberger Biographical Nobel Foundation 4 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Agustos 2013 Cornish Audie 24 Kasim 2014 Queen Of Carbon Among Medal Of Freedom Honorees All Things Considered NPR 30 Eylul 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Eylul 2018 Fermi E Yang C 1949 Are Mesons Elementary Particles Physical Review 76 12 s 1739 Bibcode 1949PhRv 76 1739F doi 10 1103 PhysRev 76 1739 Jacob amp Maiani 2001 ss 254 258 Bonolis 2001 ss 374 379 Bonolis 2001 s 386 Jones 1985a ss 1 3 Fermi 2004 s 142 The Life of Enrico Fermi 12 Aralik 2022 17 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Aralik 2022 Allison S K Segre Emilio Anderson Herbert L January 1955 Enrico Fermi 1901 1954 Physics Today 8 1 ss 9 13 Bibcode 1955PhT 8a 9A doi 10 1063 1 3061909 Hucke amp Bielski 1999 ss 147 150 Alison 1957 ss 135 136 APS Member History search amphilsoc org 8 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mayis 2023 a b c Bretscher E Cockcroft J D 1955 Enrico Fermi 1901 1954 Cilt 1 ss 69 78 doi 10 1098 rsbm 1955 0006 JSTOR 769243 Enrico Fermi in Santa Croce Florence gotterdammerung org Erisim tarihi 10 Mayis 2015 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Time 6 Haziran 1999 11 Subat 2001 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Mart 2013 Snow 1981 s 79 Ricci 2001 ss 297 302 Ricci 2001 s 286 Enrico Fermi Collection University of Chicago 18 Mart 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Ocak 2013 Salvini 2001 s 5 Von Baeyer 1993 ss 3 8 Fermi 1954 s 242 Salvini 2001 s 17 About Fermilab History Fermilab 14 Eylul 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Ocak 2013 First Light for the Fermi Space Telescope National Aeronautics and Space Administration 1 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Ocak 2013 Nuclear Power in Italy World Nuclear Association 11 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Ocak 2013 PDF November 2004 14 Mayis 2013 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Ocak 2013 Seaborg 1978 s 2 Hoff 1978 ss 39 48 Kevin A Boudreaux Derivations of the Names and Symbols of the Elements Angelo State University 3 Aralik 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Subat 2017 The Enrico Fermi Award United States Department of Energy 13 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Agustos 2010 KaynakcaAlison Samuel King 1957 Enrico Fermi 1901 1954 PDF Biographical Memoirs of the National Academy of Sciences Cilt 30 ss 125 155 OCLC 11772127 16 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 4 Aralik 2021 2001 Commemoration of the Academy Fellow Enrico Fermi Bernardini C Bonolis Luisa Ed Enrico Fermi His Work and Legacy Bologna Societa Italiana di Fisica Springer ss 23 35 ISBN 978 88 7438 015 2 OCLC 56686431 Amaldi Ugo 2001 Nuclear Physics from the Nineteen Thirties to the Present Day Bernardini C Bonolis Luisa Ed Enrico Fermi His Work and Legacy Bologna Societa Italiana di Fisica Springer ss 151 176 ISBN 978 88 7438 015 2 OCLC 56686431 Bertotti Bruno 2001 Fermi s Coordinates and the Principle of Equivalence Bernardini C Bonolis Luisa Ed Enrico Fermi His Work and Legacy Bologna Societa Italiana di Fisica Springer ss 115 125 ISBN 978 88 7438 015 2 OCLC 56686431 Bonolis Luisa 2001 Enrico Fermi s Scientific Work Bernardini C Bonolis Luisa Ed Enrico Fermi His Work and Legacy Bologna Societa Italiana di Fisica Springer ss 314 394 ISBN 978 88 7438 015 2 OCLC 56686431 Compton Arthur 1956 Atomic Quest New York Oxford University Press OCLC 173307 Cooper Dan 1999 Enrico Fermi And the Revolutions in Modern physics New York Oxford University Press ISBN 978 0 19 511762 2 OCLC 39508200 Fermi Enrico 2004 The Future of Nuclear Physics Cronin J W Ed Fermi Remembered Chicago University of Chicago Press ISBN 978 0 226 12111 6 1954 Atoms in the Family My Life with Enrico Fermi Chicago University of Chicago Press OCLC 537507 Hawkins David 1961 Manhattan District History Project Y The Los Alamos Project Volume I Inception until August 1945 Los Alamos LAMS 2532 Hoff Richard 23 Ocak 1978 Production of Eisteinium and Fermium in Nuclear Explosions Seaborg Glenn T Ed Proceedings of the Symposium Commemorating the 25th Anniversary of Elements 99 and 100 PDF Los Alamos ss 39 49 Report LBL 7701 16 Eylul 2011 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 20 Ocak 2013 Anderson Oscar E 1962 The New World 1939 1946 PDF University Park Pennsylvania State University Press ISBN 978 0 520 07186 5 OCLC 637004643 26 Eylul 2019 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 2 Nisan 2018 Hewlett Richard G Duncan Francis 1969 Atomic Shield 1947 1952 A History of the United States Atomic Energy Commission University Park Pennsylvania State University Press ISBN 978 0 520 07187 2 OCLC 3717478 Walters Patrick 2003 The new quantum universe Cambridge U K Cambridge University Press ISBN 978 0 521 56418 2 OCLC 50252084 Holl Jack M Harris Ruth R 1997 Argonne National Laboratory 1946 96 Urbana University of Illinois Press ISBN 978 0 252 02341 5 Hucke Matt Bielski Ursula 1999 Graveyards of Chicago The People History Art and Lore of Cook County Cemeteries Chicago Lake Claremont Press ISBN 978 0 9642426 4 7 OCLC 42849992 Jacob Maurice Maiani Luciano 2001 The Scientific Legacy of Fermi in Particle Physics Bernardini C Bonolis Luisa Ed Enrico Fermi His Work and Legacy Bologna Societa Italiana di Fisica Springer ss 241 270 ISBN 978 88 7438 015 2 OCLC 56686431 Jones Eric M March 1985 Where is Everybody An Account of Fermi s Question PDF Los Alamos OCLC 4434691994 LA 10311 MS 5 Kasim 2015 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 20 Kasim 2015 Jones Vincent 1985 Manhattan The Army and the Atomic Bomb Washington D C United States Army Center of Military History OCLC 10913875 2001 Commemoration of Enrico Fermi Bernardini C Bonolis Luisa Ed Enrico Fermi His Work and Legacy Bologna Societa Italiana di Fisica Springer ss 36 44 ISBN 978 88 7438 015 2 OCLC 56686431 1986 The Making of the Atomic Bomb New York Simon amp Schuster ISBN 978 0 684 81378 3 OCLC 13793436 Ricci Renato Angelo 2001 Fermi s Last Lessons Bernardini C Bonolis Luisa Ed Enrico Fermi His Work and Legacy Bologna Societa Italiana di Fisica Springer ss 286 313 ISBN 978 88 7438 015 2 OCLC 56686431 Salvini Giorgio 2001 Enrico Fermi His Life and Comment on his Work Bernardini C Bonolis Luisa Ed Enrico Fermi His Work and Legacy Bologna Societa Italiana di Fisica Springer ss 1 20 ISBN 978 88 7438 015 2 OCLC 56686431 Salvetti Carlo 2001 The Birth of Nuclear Energy Fermi s Pile Bernardini C Bonolis Luisa Ed Enrico Fermi His Work and Legacy Bologna Societa Italiana di Fisica Springer ss 177 203 ISBN 978 88 7438 015 2 OCLC 56686431 Seaborg Glenn T 23 Ocak 1978 Introductory Remarks Seaborg Glenn T Ed Proceedings of the Symposium Commemorating the 25th Anniversary of Elements 99 and 100 PDF Los Alamos ss 1 3 Report LBL 7701 16 Eylul 2011 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 20 Ocak 2013 Segre Emilio 1970 Enrico Fermi Physicist Chicago University of Chicago Press ISBN 978 0 226 74473 5 OCLC 118467 Snow C P 1981 The Physicists A Generation that Changed the World Boston Little Brown ISBN 978 1 84232 436 3 OCLC 7722354 Sullivan Neil J 2016 The Prometheus Bomb The Manhattan Project and Government in the Dark Lincoln ISBN 978 1 61234 890 2 1 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Aralik 2021 Von Baeyer H C 1993 The Fermi Solution Essays on Science New York Random House ISBN 978 0 679 40031 8 OCLC 27266040 Daha fazla okumak icinBernstein Barton J Four Physicists and the Bomb The Early Years 1945 1950 Historical Studies in the Physical and Biological Sciences 1988 18 2 covers Oppenheimer Fermi Lawrence and Compton online Galison Peter and Barton Bernstein In any light Scientists and the decision to build the Superbomb 1952 1954 Historical Studies in the Physical and Biological Sciences 19 2 1989 267 347 onlineDis baglantilarWikimedia Commons ta Enrico Fermi ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Vikisoz de Enrico Fermi ile ilgili sozleri bulabilirsiniz To Fermi with Love Part 1 Voices of the Manhattan Project 1971 Radio Segment The First Reactor 40th Anniversary Commemorative Edition United States Department of Energy December 1982 Nobel prize page for the 1938 physics prize The Story of the First Pile at The Franklin Institute with information about his contributions to theoretical and experimental physics Remembering Enrico Fermi Session J1 APS April Meeting 2010 American Physical Society by 29 March 1999 Fermi s stay with Ehrenfest in Leiden