Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
- Büyük G harfi ile sembolize edilen kütleçekim sabiti ile karıştırılmamalıdır.
g kuvveti (İngilizce: g-force), bir kütleye belirli bir durumda etki eden hızlanma (akselerasyon). İngilizce gravitational (kütleçekimsel) sözcüğünden gelen g kuvveti adı aslında bir misnomerdir (hatalı adlandırma) zira kütleçekimini değil hızlanmayı belirtir. Düz bir hatta sabit hızla ilerleyen veya hareketsiz duran bir cisme etki eden g kuvveti +1'dir.
g kuvveti serbest hareket eden bir nesnenin maruz kaldığı "kütleçekimsel olmayan" kuvvetlerin vektörel toplamıdır. Kütleçekiminden kaynaklanmayan hızlanmalara "gerçek ivme" denir ve g kuvveti hesaplanırken sadece bunlar kullanılır. g kuvveti arttıkça nesne üzerindeki gerilim artar. Yüksek seviyelere ulaştığında g kuvvetlerinin etkileri yıkıcı sonuçlar doğurabilir.
Vücuda etki eden g arttıkça baş dönmesi ve ağırlaşma gibi hoş olmayan etkiler görülür. Bu nedenle örneğin lunapark oyuncakları 4 g'yi geçmezler.[]
Normal eksende g
Normal eksen, vücudun tam ortasında baştan ayağa doğru geçen hayalî eksendir. Dünya üzerinde ayakta dururken normal eksen yeryüzü ile dik açı yapar. Ancak örneğin yatışlı bir uçuşta normal eksen yere dik değildir.
Pozitif g
Pozitif g normal eksende yukarıdan aşağıya doğru etki eden g kuvvetidir. Normal günlük faaliyetler esnasında maruz kalınan g kuvveti pozitif 1 g'dir. Bu oranın örneğin 2 g'ye çıkması durumunda insan vücuduna etki eden kuvvet ikiye katlanır ve her g artışında maruz kalınan g de aynı oranda artar.
Normal (dikey) eksendeki +4 g'den yüksek g'lerde kan beyinden aşağıya doğru hareket eder. Buna bağlı oksijen yetersizliği görme kaybına ve daha ileri aşamalarda da öncelikle greyout'a (görüşün kısmî kararması) ve son olarak da blackout'a (bilinç kaybı) neden olur.
Negatif g
Negatif g pozitif g'nin aksi istikamette (ayaklardan başa doğru) etki eden g kuvvetidir. Örneğin uçuş esnasında pilot lövyeyi aniden ileri hareket ettirip bu şekilde muhafaza ederse vücudundaki kan hızla başa doğru hareket eder. Aşırı negatif g durumunda alt göz kapakları yukarı doğru hareket eder ve redout (görüşün kırmızılaşması) durumu ortaya çıkar.
İnsanın pozitif g limiti 9-10'lara kadar varsa da negatifte bu -3, -3,5 civarındadır.[]
Sıfır g
Pozitif 1 g'yi yenecek kadar negatif g uygulandığında sıfır g durumu ortaya çıkar.[]
Uçuşta g
Av uçağı ve aerobasi pilotları g kuvvetinin etkisini azaltmak amacıyla g suit (g kıyafeti) denen özel kıyafetler giyer. Bu kıyafet şişerek yüksek g kuvvetinin etkisiyle beyinden ayaklara doğru hareket eden kanı yavaşlatma amaçlıdır ve bu yolla pilotun bayılma ihtimali azaltılmış olur. g suit +3 g'ye kadar tolerans sağlar. Pilot manevra esnasında nefes alışını 3-4 saniyelik kesitler hâlinde yapar ve öksürüğe yakın bir tazyikle dışarı verir. Böylece iç basınç yaratarak dış basıncın etkisini hafifletir. Pilotun karın ve göğüs kaslarının güçlü olması g toleransını artırır. g suit ve nefes taktiği ile pilotlar yüksek g'lere tahammül edebilmektedirler.[]
Yatay eksende g
Vücuda önden arkaya (veya tam tersi) şekilde etki eden g kuvvetidir. Otomobil yarışçılarının ve kalkış esnasında astronotların maruz kaldığı g kuvveti bu kategoridedir.
Uzaya fırlatılan bir roketin içindeki astronotlar 5 g'ye maruz kalırlar. Dönüşte ise bu oran iki katına çıkmakta yani astronotlara 10 g'lik bir kuvvet uygulanmaktadır.[]
Kaynakça
- Godwin, Peter, David Robson. ''The Air Pilot's Manual 6: Human Factors & Pilot Performance.'' 3. baskı. Cranfield. Aviation Theory Centre, 2006.
- ^ a b c Godwin, 48
- ^ a b DOE Office of Science 25 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . http://newton.dep.anl.gov 3 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Godwin, 47
Ayrıca bakınız
 | Fizik ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Buyuk G harfi ile sembolize edilen kutlecekim sabiti ile karistirilmamalidir g kuvveti Ingilizce g force bir kutleye belirli bir durumda etki eden hizlanma akselerasyon Ingilizce gravitational kutlecekimsel sozcugunden gelen g kuvveti adi aslinda bir misnomerdir hatali adlandirma zira kutlecekimini degil hizlanmayi belirtir Duz bir hatta sabit hizla ilerleyen veya hareketsiz duran bir cisme etki eden g kuvveti 1 dir Duz ve yatissiz ucusta tasima kuvveti agirliga esittir L W 60 yatisli ufki donuste gerekli olan tasima agirligin 2 katidir L 2W Pilot bu durumda 2g ye maruz kalir Yatis arttikca g kuvveti de artar Sekildeki gibi dikey duzlemde dengede olan bir ucagin cektigi G kuvveti agirliginin yatis acisinin kosinusune bolumudur g kuvveti serbest hareket eden bir nesnenin maruz kaldigi kutlecekimsel olmayan kuvvetlerin vektorel toplamidir Kutlecekiminden kaynaklanmayan hizlanmalara gercek ivme denir ve g kuvveti hesaplanirken sadece bunlar kullanilir g kuvveti arttikca nesne uzerindeki gerilim artar Yuksek seviyelere ulastiginda g kuvvetlerinin etkileri yikici sonuclar dogurabilir Vucuda etki eden g arttikca bas donmesi ve agirlasma gibi hos olmayan etkiler gorulur Bu nedenle ornegin lunapark oyuncaklari 4 g yi gecmezler kaynak belirtilmeli Normal eksende gNormal eksen vucudun tam ortasinda bastan ayaga dogru gecen hayali eksendir Dunya uzerinde ayakta dururken normal eksen yeryuzu ile dik aci yapar Ancak ornegin yatisli bir ucusta normal eksen yere dik degildir Pozitif g Pozitif g normal eksende yukaridan asagiya dogru etki eden g kuvvetidir Normal gunluk faaliyetler esnasinda maruz kalinan g kuvveti pozitif 1 g dir Bu oranin ornegin 2 g ye cikmasi durumunda insan vucuduna etki eden kuvvet ikiye katlanir ve her g artisinda maruz kalinan g de ayni oranda artar Normal dikey eksendeki 4 g den yuksek g lerde kan beyinden asagiya dogru hareket eder Buna bagli oksijen yetersizligi gorme kaybina ve daha ileri asamalarda da oncelikle greyout a gorusun kismi kararmasi ve son olarak da blackout a bilinc kaybi neden olur Negatif g Negatif g pozitif g nin aksi istikamette ayaklardan basa dogru etki eden g kuvvetidir Ornegin ucus esnasinda pilot lovyeyi aniden ileri hareket ettirip bu sekilde muhafaza ederse vucudundaki kan hizla basa dogru hareket eder Asiri negatif g durumunda alt goz kapaklari yukari dogru hareket eder ve redout gorusun kirmizilasmasi durumu ortaya cikar Insanin pozitif g limiti 9 10 lara kadar varsa da negatifte bu 3 3 5 civarindadir kaynak belirtilmeli Sifir g Pozitif 1 g yi yenecek kadar negatif g uygulandiginda sifir g durumu ortaya cikar kaynak belirtilmeli Ucusta g Av ucagi ve aerobasi pilotlari g kuvvetinin etkisini azaltmak amaciyla g suit g kiyafeti denen ozel kiyafetler giyer Bu kiyafet siserek yuksek g kuvvetinin etkisiyle beyinden ayaklara dogru hareket eden kani yavaslatma amaclidir ve bu yolla pilotun bayilma ihtimali azaltilmis olur g suit 3 g ye kadar tolerans saglar Pilot manevra esnasinda nefes alisini 3 4 saniyelik kesitler halinde yapar ve oksuruge yakin bir tazyikle disari verir Boylece ic basinc yaratarak dis basincin etkisini hafifletir Pilotun karin ve gogus kaslarinin guclu olmasi g toleransini artirir g suit ve nefes taktigi ile pilotlar yuksek g lere tahammul edebilmektedirler kaynak belirtilmeli Yatay eksende gTop fuel drag yarislarinda araclar cok kisa surede yuksek suratlere ulasirlar Bu durumda yariscilar 5 g yi gecen g kuvvetlerine maruz kalabilirler kaynak belirtilmeli Vucuda onden arkaya veya tam tersi sekilde etki eden g kuvvetidir Otomobil yariscilarinin ve kalkis esnasinda astronotlarin maruz kaldigi g kuvveti bu kategoridedir Uzaya firlatilan bir roketin icindeki astronotlar 5 g ye maruz kalirlar Donuste ise bu oran iki katina cikmakta yani astronotlara 10 g lik bir kuvvet uygulanmaktadir kaynak belirtilmeli KaynakcaGodwin Peter David Robson The Air Pilot s Manual 6 Human Factors amp Pilot Performance 3 baski Cranfield Aviation Theory Centre 2006 a b c Godwin 48 a b DOE Office of Science 25 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde http newton dep anl gov 3 Subat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Godwin 47Ayrica bakinizKutlecekim ivmesi Fizik ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz