Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Galyalılar, günümüzde genel olarak Fransa, Belçika, İsviçre ve İtalya’nın kuzey bölgelerini içeren Galya olarak tanımlanan bölgede Demir Çağından Roma Cumhuriyeti dönemine kadar yaşayan Kelt kökenli bir halktır.
Arkeolojik olarak La Tène kültürüne bağlıdırlar. MÖ 3.yüzyılda güneye doğru istila ve göç etmiş, önce Yunanistan daha sonra da Anadolu’ya kadar gitmişlerdir. MÖ 50 yılında Roma prokonsülü Jül Sezar tarafından Galya Savaşları adı verilen bir dizi savaş sonucu yenilgiye uğratılmışlar ve Roma kültürü tarafından asimile edilmişlerdir. Kavimler Göçü ile birlikte Roma egemenliğinin sona ermesinin ardından Galce, Latince ile kaynaşmıştır.
Tarihçe
MÖ ilk bin yıl içinde Galya kültürü Kelt kültüründen farklılaşmaya başlar. Tunç Çağındaki MÖ 1300-MÖ 750 yılları arasındaki Keltleri ayrı bir kavim olarak tanımlar. Sonra ortaya çıkan Hallstatt kültürü MÖ beşinci yüzyılda La Tène kültürüne evrilir. Akdeniz bölgesindeki Galyalılar bu dönemde Antik Yunanistan, Fenike, Etrüsk kolonileri tarafından etkilenir.
Galya toprakları önceleri Kymris daha sonra ise "Galyalılar" adı verilen kavim tarafından işgal edilir. Bu kavim MÖ altıncı veya beşinci yüzyılda Ren Nehri ve Tuna Nehri bölgesindeki gelmiştir. MÖ 390 yılında Brennus komutasındaki Galyalılar bu bölgeden ilerleyerek Allia Muharebesi'nde Roma birliklerini yenerek şehri yağmalamışlardır.
MÖ 280 civarında doğu bölgesi Galyalıları Ege kıyılarına yoğun bir şekilde gelmiştir. Bu dönemde Anadolu’ya giren Galyalılar sonradan Galatlar olarak adlandırılacaktır. Kuzey Avrupa’da kalan Galyalılar ise yoğunlukla tarımla geçimlerini sağlamakta ve yoğun nüfus merkezlerine sahip değillerdi.
Romalıların Galya’ya akınları MÖ 125 yılında başlar ve Gallia Narbonensis adı verilen bölümü ele geçirmesiyle sürer. Jül Sezar’ın MÖ 58 yılında başlattığı Galya Savaşlarının ardından tüm Galya MÖ 51 yılında fethedilir. Sezar’a göre bu dönemde bölgede öne çıkan diğer kavimler Aquitaniler ve Belgae olmuştur. Galyalıların asimilasyonunun ardından Galya-Roma karışımı bir kültür bölgeye hakim olacaktır.
Toplumsal yapı
Galya toplumu druid adı verilen din adamı sınıfı tarafından yönetilirdi. Druidler toplumda çok önemli bir konumda olmakla beraber karmaşık iktidar yapısının sadece bir parçasıdır. Her aşiretin bir ihtiyar meclisi ve bir kralı olurdu. Aşiret yönetimi her yıl yeniden seçilir ve kral adı verilen yönetici konseyi tarafından kontrol altında tutulurdu. Bu aşiret grupları birbirleriyle birleşerek aşiret birliklerini oluştururdu. Aşiretler kendi içlerinde belirli bir kararlılığa sahip olsa da genel olarak Galya toprakları siyasi olarak bölünmüş durumda olmuştur. Aşiretler arasında birlik ancak ortak düşman karşısında olmuş, çok nadiren Sezar işgaline karşı Vercingetorix gibi tek bir liderde simgeleşmişti. Bu dönemde bile Galyalılardan bazıları Roma ile uzlaşmayı seçebilecektir.
Galce
Galce, Galya’da Roma işgalinden sonra bölgede konuşulmaya başlanan Latince'den önce konuşulan bir Kelt dilidir. Sezar’a göre Roma işgalinden önce bölgede , Galce ve Cermen dilleri konuşulmaktaydı. Galce; , ve ile akrabadır. Galce'nin MÖ altıncı yüzyılda Galyalılar bölgeye gelmeden önce konuşulduğu bilinmektedir.
Dinleri
Galyalılar bir tür animizm olarak tanımlanabilecek bir dine sahipti. Buna göre göller, ırmaklar, dağlar ve diğer doğal varlıklara hem maddi hem de ruhani bir özellik atfedilir, yarı tanrılaştırılırlardı. Ayrıca Galyalılar arasında hayvanlara tapınma da görülmüş, özellikle yaban domuzu kutsal bir hayvan olarak çeşitli yerlerde simgelenmiştir. Galyalıların dinlerinde tanrı ve tanrıça sistemi karmaşıktır. Her aşiretin olduğu gibi her evin taptığı ayrı bir tanrı olabilirdi. Çoğunlukla Antik Yunan kaynaklı tanrılar bulunsa da toplam bir dini sistemden çok tapınma geleneği bulunuyordu. Galya toplumunda önemli bir konumda bulunan druidler din konusunda da yetki sahibiydiler. Bir kişiyi aforoz edip toplumdan kovma yetkisine sahip olan druidler özellikle yönetici sınıfın dini eğitiminden de sorumluydular.
Galya Kabileleri
Kaynakça
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- Sezar'ın Galya ile ilgili yazdığı eser 1 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce) 22 Mayıs 2011 tarihinde erişilmiştir
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Galyalilar gunumuzde genel olarak Fransa Belcika Isvicre ve Italya nin kuzey bolgelerini iceren Galya olarak tanimlanan bolgede Demir Cagindan Roma Cumhuriyeti donemine kadar yasayan Kelt kokenli bir halktir MO 3 yuzyilda Keltler Arkeolojik olarak La Tene kulturune baglidirlar MO 3 yuzyilda guneye dogru istila ve goc etmis once Yunanistan daha sonra da Anadolu ya kadar gitmislerdir MO 50 yilinda Roma prokonsulu Jul Sezar tarafindan Galya Savaslari adi verilen bir dizi savas sonucu yenilgiye ugratilmislar ve Roma kulturu tarafindan asimile edilmislerdir Kavimler Gocu ile birlikte Roma egemenliginin sona ermesinin ardindan Galce Latince ile kaynasmistir TarihceEski caglarda ucsuz bucaksiz bir orman olan Hercynian Ormaninin gunumuzdeki durumu MO ilk bin yil icinde Galya kulturu Kelt kulturunden farklilasmaya baslar Tunc Cagindaki MO 1300 MO 750 yillari arasindaki Keltleri ayri bir kavim olarak tanimlar Sonra ortaya cikan Hallstatt kulturu MO besinci yuzyilda La Tene kulturune evrilir Akdeniz bolgesindeki Galyalilar bu donemde Antik Yunanistan Fenike Etrusk kolonileri tarafindan etkilenir Galya topraklari onceleri Kymris daha sonra ise Galyalilar adi verilen kavim tarafindan isgal edilir Bu kavim MO altinci veya besinci yuzyilda Ren Nehri ve Tuna Nehri bolgesindeki gelmistir MO 390 yilinda Brennus komutasindaki Galyalilar bu bolgeden ilerleyerek Allia Muharebesi nde Roma birliklerini yenerek sehri yagmalamislardir MO 280 civarinda dogu bolgesi Galyalilari Ege kiyilarina yogun bir sekilde gelmistir Bu donemde Anadolu ya giren Galyalilar sonradan Galatlar olarak adlandirilacaktir Kuzey Avrupa da kalan Galyalilar ise yogunlukla tarimla gecimlerini saglamakta ve yogun nufus merkezlerine sahip degillerdi Romalilarin Galya ya akinlari MO 125 yilinda baslar ve Gallia Narbonensis adi verilen bolumu ele gecirmesiyle surer Jul Sezar in MO 58 yilinda baslattigi Galya Savaslarinin ardindan tum Galya MO 51 yilinda fethedilir Sezar a gore bu donemde bolgede one cikan diger kavimler Aquitaniler ve Belgae olmustur Galyalilarin asimilasyonunun ardindan Galya Roma karisimi bir kultur bolgeye hakim olacaktir Toplumsal yapiDonemin paralarinda unlu komutan Vercingetorix in resmiGalya tanrilarindan Galya toplumu druid adi verilen din adami sinifi tarafindan yonetilirdi Druidler toplumda cok onemli bir konumda olmakla beraber karmasik iktidar yapisinin sadece bir parcasidir Her asiretin bir ihtiyar meclisi ve bir krali olurdu Asiret yonetimi her yil yeniden secilir ve kral adi verilen yonetici konseyi tarafindan kontrol altinda tutulurdu Bu asiret gruplari birbirleriyle birleserek asiret birliklerini olustururdu Asiretler kendi iclerinde belirli bir kararliliga sahip olsa da genel olarak Galya topraklari siyasi olarak bolunmus durumda olmustur Asiretler arasinda birlik ancak ortak dusman karsisinda olmus cok nadiren Sezar isgaline karsi Vercingetorix gibi tek bir liderde simgelesmisti Bu donemde bile Galyalilardan bazilari Roma ile uzlasmayi secebilecektir GalceGalce Galya da Roma isgalinden sonra bolgede konusulmaya baslanan Latince den once konusulan bir Kelt dilidir Sezar a gore Roma isgalinden once bolgede Galce ve Cermen dilleri konusulmaktaydi Galce ve ile akrabadir Galce nin MO altinci yuzyilda Galyalilar bolgeye gelmeden once konusuldugu bilinmektedir DinleriGalyalilar bir tur animizm olarak tanimlanabilecek bir dine sahipti Buna gore goller irmaklar daglar ve diger dogal varliklara hem maddi hem de ruhani bir ozellik atfedilir yari tanrilastirilirlardi Ayrica Galyalilar arasinda hayvanlara tapinma da gorulmus ozellikle yaban domuzu kutsal bir hayvan olarak cesitli yerlerde simgelenmistir Galyalilarin dinlerinde tanri ve tanrica sistemi karmasiktir Her asiretin oldugu gibi her evin taptigi ayri bir tanri olabilirdi Cogunlukla Antik Yunan kaynakli tanrilar bulunsa da toplam bir dini sistemden cok tapinma gelenegi bulunuyordu Galya toplumunda onemli bir konumda bulunan druidler din konusunda da yetki sahibiydiler Bir kisiyi aforoz edip toplumdan kovma yetkisine sahip olan druidler ozellikle yonetici sinifin dini egitiminden de sorumluydular Galya KabileleriMO birinci yuzyilda Galya asiretleriAsiret MerkeziAeduiVienneRhone NehriAmiensAngersBordeauxArrasArverni GergoviaBayeuxBelgae Gallia BelgicaBolognaBeauvaisBourgesMacon IssoudunChartresChalons en ChampagneBresciaLe MansTongerenEvreuxMilanoLimogesLisieuxMetzVienneBoulogne sur MerNantesNerviiBergamoParisPerigueuxPoitiersRennesRemi ReimsRodezAostaSenonesBesanconSoissonsToulouseTrierTongerenToursCoutancesWormsRouenLe Puy en VelayVannesVaison la RomaineLanguedocKaynakca Anadolu ya uzanan kola Galatlar denmistir Doneme dair Galya yazili kaynaklari olmadigindan eldeki bilgiler Galyalilarin dusmanlari olan Roma kaynaklarindandir Bu kaynaklara gore Galyalilar doneminde kullanilan bolgesel ayrimlar bugun bile Fransa topraklarinin ayriminda korunur Ayrica bakinizAsterixDis baglantilarSezar in Galya ile ilgili yazdigi eser 1 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce 22 Mayis 2011 tarihinde erisilmistir