Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Genlik modülasyonu İletişim teknolojisinde (yayıncılıkta) kullanılan bir modülasyon türüdür. Uluslararası literatürde AM kısaltmasıyla gösterilir. Dilimizde ise, zaman zaman GM kısaltması kullanılmaktadır. Bu modülasyon türü 1906 yılında ilk defa Kanadalı mühendis tarafından (1866-1932) geliştirilmiştir.
Modülasyonun esasları
Modülasyon, yüksek frekanslı bir sinyalin kimi özelliklerinin iletilmek istenen bilgi sinyaline bağlı olarak değiştirilmesidir (Buna kodlanma da denilebilir.). Yüksek frekanslı sinyale, taşıyıcı denilir. Bu sinyal sinüs veya darbe sinyalidir. Taşıyıcının türü ve taşıyıcının değişen özelliklerine bağlı olarak modülasyonun pek çok türü vardır.
Genlik modülasyonunda, taşıyıcı sinüs sinyalidir. Yayın yapan tesiste, yani vericide taşıyıcı sinüs sinyalinin genliği bilgi sinyaline bağlı olarak değiştirilir. Bu işlemi yapan devreye modülatör denir. Alıcıda ise bu işlemin tersi yapılır. Yani genlik değişikliği bilgi sinyaline çevrilir. Alıcıda yapılan işleme ise genlik demodülasyonu, bu işlemi yapan devreye ise demodülatör denir.
Modülatör
Genlik modülatörü olarak, pek çok devre kullanılabilir. Bütün modülatörlerin ortak özelliği, devrede doğrusal olmayan bir devre elemanı olmasıdır. Bu eleman transistör ya da diyot gibi bir eleman olabilir. Ancak, bu gibi elemanlar karakteristiklerinin doğrusal olmayan bölgesinde çalışmalıdır. Doğrusal olmayan bir elemana iki farklı sinyal (bilgi ve taşıyıcı) uygulandığı takdirde, devre çıkışında pek çok ürün yer alır. Genlik modülasyonda önemli olan iki sinyalin çarpılması sonucu oluşan ürünlerdir. Bu açıdan genlik modülatörü, sinyal çarpıcı devre olarak görülebilir.
Bilgi sinyali ve taşıyıcı sinyal
İletilmek istenen bilgi sinyali; ses sinyali, görüntü sinyali veya data olabilir. Bu sinyal genellikle değişken frekanslı ve çok harmonikli bir sinyaldir. Ancak bu sinyalin bir kosinüs dalgasıyla ifade edilebileceği varsayılırsa,
Taşıyıcı sinyal bir osilatörde üretilir:
Burada S ve A sırasıyla bilgi ve taşıyıcı genlikleridir.
ω açısal frekanstır.
Bu iki sinyal modülatör olarak çalışan bir çarpıcı devreye uygulanırsa çarpıcı devre çıkışı;
Trigonometrik özdeşliklerden yararlanılarak bu ilişki aşağıdaki gibi de yazılabilir:
![{\displaystyle e(t)={\frac {A\cdot S}{2}}\cdot [(\cos(\omega _{s}t+\omega _{t}t)+\cos(\omega _{s}t-\omega _{t}t))]}](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkzYVd0cGJXVmthV0V1YjNKbkwyRndhUzl5WlhOMFgzWXhMMjFsWkdsaEwyMWhkR2d2Y21WdVpHVnlMM04yWnk4eU0yVTROV016TlRjNFlXUTNabVkxWW1Rd1lqUXdOak13TUdZME5tVTBOREJsTkdGaE5EZ3cuc3Zn.svg)
Görüldüğü gibi, çarpıcı çıkışında 
ve 
açısal frekanslarında iki sinyal vardır. (Frekans olarak 
ve 
.) Bu iki sinyale yan bant, yapılan modülasyona ise taşıyıcısı bastırılmış genlik modülasyonu veya çift yan bant modülasyonu (DBS) denilir.
Ancak uygulamada, bilgi sinyali genliği çarpıcıya girmeden önce, sabit genlikli bir gerilimle (DC) toplanır. (Şayet bilgi sinyali genliği DC genliğine göre normalize edilmiş sayılırsa, DC genliği 1 volt olarak kabul edilebilir.):
Bu durumda çarpıcı çıkışında ve frekanslarındaki sinyallere ek olarak 
frekansında bir sinyal daha vardır. Bu tür modülasyon klasik, yani taşıyıcısı bastırılmamış genlik modülasyonudur. İki modülasyon türü arasındaki fark, ilkinde bütün enerjinin yan bantlarda, yani ve frekanslarında yoğunlaşması, ikincisinde ise enerjinin en az yarısının taşıyıcı frekansında olmasıdır. Bilgi sadece yan bantlarda olduğuna göre, çift yan bant modülasyonu daha verimli bir modülasyon türüdür. Ne var ki, alıcıda taşıyıcı bilgisi olmadan demodülasyon yapmak, yani bilgi sinyalini elde etmek çok daha karmaşık devreler gerektirdiği için, yayıncılıkta klasik genlik modülasyonu kullanılır.
Modülasyon oranı
Klasik genlik modülasyonunda, bilginin taşıyıcıyı ne oranda modüle ettiği önemlidir. Bu orana veya modülasyon indeksi denilir.Oran m harfiyle gösterilir ve % cinsinden verilir.
Bu oran bilgi sinyali maksimum genliğinin sabit genlikli sinyale olan oranıdır.Oran maksimum % 100 olabilir. Daha yüksek bir oran hem vericinin aşırı yüklenmesine, hem de bilgi sinyalinin bozulmasına (Halk arasında ses çatlaması denilen bozukluğa) yol açar.
Dalga şekli
Yandaki şekilde, genlik modülasyonunda dalga şekilleri gösterilmiştir. Bu dalga şekilleri uygun bir osiloskopta görülebilir.
- En üst dalga şekli bilgi sinyaline aittir. Bu örnekte, bilgi sinyali olarak tek frekanslı bir sinyal gösterilmiştir. Gerçi bilgi sinyali tek frekanslı olmaz. Ama bu sinyaler bir dizi trigonometrik dalga ile ifade edilebilirler.
- İkinci dalga şekli taşıyıcıya aittir. Taşıyıcı vericideki bir osilatörde üretilir. Bu örnekte, taşıyıcı sinyalin frekansı bilgi sinyali frekansının yirmi misli seçilmiştir.
- Üçüncü dalga şekli çift yan bant modülatörü çıkışına aittir.
- Dördüncü dalga şekli ise genlik modülatörü çıkışını göstermektedir. Bu örnekte modülasyon oranı % 50 seçilmiştir. Nitekim, bilgi sinyali minimum değerdeyken bile, dalga şeklinde taşıyıcının devam ettiği görülmektedir.
Çift yan bant ve klasik genlik modülasyon dalga şekli karşılaştırılırken, her iki dalga şeklinde de aynı zaman ekseninin kullanıldığına dikkat edilmelidir.
RF bant genişliği
Gerek klasik genlik modülasyonu gerekse çift yan bant modülasyonunda RF bant genişliği, bilgi bandı genişliğinin iki mislidir. Taşıyıcı frekansın her iki tarafında, bilgi bandına özdeş birer bant simetrik olarak oluşur.
Uzun ve orta dalga radyo yayınlarında klasik genlik modülasyonu kullanılır. Bu bantlarda ses sinyali bant genişliği 5 kHz de sınırlanmıştır. Bu durumda RF bant genişliği de 10 KHz dir (5 kHz gerek insan gerekse müzik aletlerinin ürettiği bütün seslerin iletilmesi için yeterlidir. Ancak müzik kalitesi için gerekli olan harmoniklerin bir bölümü, bu bandın dışında kalırlar. Bu sebepten kaliteli müzik için daha geniş bilgi bandına uygun olan frekans modülasyonu tercih edilir.
Modülasyon türlerinin kodları
Genlik modülasyononunun pek çok türü olduğundan Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (International Telcommunication Union) modülasyon türlerinin tanımlanması için tanıtım kodları geliştirmiştir.
İlk harf modülasyon türünü ifade eder A Genlik modülasyonu anlamına gelir. A harfini izleyen 3 bilginin ses olduğunu, 5 ise görüntü olduğunu ifade eder. Rakamı izleyen harf ise alt tür tanımlaması yapar.
A ile SSB, B ile DSB, C ile VSB anlaşılır. Klasik genlik modülasyonu için eski metinlerde harf kullanılmıyordu. Ancak 1982 den sonra E harfi kullanılmaya başlanmıştır.
DSB de (çift yan bant) yukarıda belirtildiği gibi taşıyıcı bastırılmıştır. SSB de (tek yan bant) taşıyıcının yanı sıra bir yan bant ta bastırılmıştır. VSB de (artık yan bant) taşıyıcı mevcuttur. Yan bantlardan biri kısmen bastırılmıştır.
Üreticiler çoğu kez RF bant genişliğini de bu kodun önünde gösterirler. Mesela 10A3 klasik genlik modülasyonu ile radyo yayını anlamına gelir. 10 sayısı kHz cinsinden toplam RF bant genişliğini verir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ (PDF). Aminharadio.com (İngilizce). 24 Kasım 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Genlik modulasyonu Iletisim teknolojisinde yayincilikta kullanilan bir modulasyon turudur Uluslararasi literaturde AM kisaltmasiyla gosterilir Dilimizde ise zaman zaman GM kisaltmasi kullanilmaktadir Bu modulasyon turu 1906 yilinda ilk defa Kanadali muhendis tarafindan 1866 1932 gelistirilmistir Sinyal FM veya AM yontemi ile tasinabilir Modulasyonun esaslariModulasyon yuksek frekansli bir sinyalin kimi ozelliklerinin iletilmek istenen bilgi sinyaline bagli olarak degistirilmesidir Buna kodlanma da denilebilir Yuksek frekansli sinyale tasiyici denilir Bu sinyal sinus veya darbe sinyalidir Tasiyicinin turu ve tasiyicinin degisen ozelliklerine bagli olarak modulasyonun pek cok turu vardir Genlik modulasyonunda tasiyici sinus sinyalidir Yayin yapan tesiste yani vericide tasiyici sinus sinyalinin genligi bilgi sinyaline bagli olarak degistirilir Bu islemi yapan devreye modulator denir Alicida ise bu islemin tersi yapilir Yani genlik degisikligi bilgi sinyaline cevrilir Alicida yapilan isleme ise genlik demodulasyonu bu islemi yapan devreye ise demodulator denir ModulatorGenlik modulatoru olarak pek cok devre kullanilabilir Butun modulatorlerin ortak ozelligi devrede dogrusal olmayan bir devre elemani olmasidir Bu eleman transistor ya da diyot gibi bir eleman olabilir Ancak bu gibi elemanlar karakteristiklerinin dogrusal olmayan bolgesinde calismalidir Dogrusal olmayan bir elemana iki farkli sinyal bilgi ve tasiyici uygulandigi takdirde devre cikisinda pek cok urun yer alir Genlik modulasyonda onemli olan iki sinyalin carpilmasi sonucu olusan urunlerdir Bu acidan genlik modulatoru sinyal carpici devre olarak gorulebilir Bilgi sinyali ve tasiyici sinyalIletilmek istenen bilgi sinyali ses sinyali goruntu sinyali veya data olabilir Bu sinyal genellikle degisken frekansli ve cok harmonikli bir sinyaldir Ancak bu sinyalin bir kosinus dalgasiyla ifade edilebilecegi varsayilirsa xs t S cos wst displaystyle x s t S cdot cos omega s t Tasiyici sinyal bir osilatorde uretilir xt t A cos wtt displaystyle x t t A cdot cos omega t t Burada S ve A sirasiyla bilgi ve tasiyici genlikleridir w acisal frekanstir w 2 p f displaystyle mathbf omega 2 cdot pi cdot f Bu iki sinyal modulator olarak calisan bir carpici devreye uygulanirsa carpici devre cikisi e t S cos wst A cos wtt displaystyle e t S cdot cos omega s t cdot A cdot cos omega t t Trigonometrik ozdesliklerden yararlanilarak bu iliski asagidaki gibi de yazilabilir e t A S2 cos wst wtt cos wst wtt displaystyle e t frac A cdot S 2 cdot cos omega s t omega t t cos omega s t omega t t Goruldugu gibi carpici cikisinda ws wt displaystyle omega s omega t ve ws wt displaystyle omega s omega t acisal frekanslarinda iki sinyal vardir Frekans olarak fs ft displaystyle f s f t ve fs ft displaystyle f s f t Bu iki sinyale yan bant yapilan modulasyona ise tasiyicisi bastirilmis genlik modulasyonu veya cift yan bant modulasyonu DBS denilir Ancak uygulamada bilgi sinyali genligi carpiciya girmeden once sabit genlikli bir gerilimle DC toplanir Sayet bilgi sinyali genligi DC genligine gore normalize edilmis sayilirsa DC genligi 1 volt olarak kabul edilebilir e t 1 S cos wst A cos wtt displaystyle e t 1 S cdot cos omega s t cdot A cdot cos omega t t e t A cos wtt A S2 cos wst wtt A S2 cos wst wtt displaystyle e t A cdot cos omega t t frac A cdot S 2 cdot cos omega s t omega t t frac A cdot S 2 cdot cos omega s t omega t t Bu durumda carpici cikisinda fs ft displaystyle f s f t ve fs ft displaystyle f s f t frekanslarindaki sinyallere ek olarak ft displaystyle f t frekansinda bir sinyal daha vardir Bu tur modulasyon klasik yani tasiyicisi bastirilmamis genlik modulasyonudur Iki modulasyon turu arasindaki fark ilkinde butun enerjinin yan bantlarda yani fs ft displaystyle f s f t ve fs ft displaystyle f s f t frekanslarinda yogunlasmasi ikincisinde ise enerjinin en az yarisinin tasiyici frekansinda olmasidir Bilgi sadece yan bantlarda olduguna gore cift yan bant modulasyonu daha verimli bir modulasyon turudur Ne var ki alicida tasiyici bilgisi olmadan demodulasyon yapmak yani bilgi sinyalini elde etmek cok daha karmasik devreler gerektirdigi icin yayincilikta klasik genlik modulasyonu kullanilir Modulasyon oraniKlasik genlik modulasyonunda bilginin tasiyiciyi ne oranda module ettigi onemlidir Bu orana veya modulasyon indeksi denilir Oran m harfiyle gosterilir ve cinsinden verilir Bu oran bilgi sinyali maksimum genliginin sabit genlikli sinyale olan oranidir Oran maksimum 100 olabilir Daha yuksek bir oran hem vericinin asiri yuklenmesine hem de bilgi sinyalinin bozulmasina Halk arasinda ses catlamasi denilen bozukluga yol acar Dalga sekliUstten itibaren 1 Bilgi sinyali 2 Tasiyici sinyal 3 Cift yan bant moduleli sinyal 4 Klasik tasiyicisi bastirilmamis genlik moduleli sinyal Yandaki sekilde genlik modulasyonunda dalga sekilleri gosterilmistir Bu dalga sekilleri uygun bir osiloskopta gorulebilir En ust dalga sekli bilgi sinyaline aittir Bu ornekte bilgi sinyali olarak tek frekansli bir sinyal gosterilmistir Gerci bilgi sinyali tek frekansli olmaz Ama bu sinyaler bir dizi trigonometrik dalga ile ifade edilebilirler Ikinci dalga sekli tasiyiciya aittir Tasiyici vericideki bir osilatorde uretilir Bu ornekte tasiyici sinyalin frekansi bilgi sinyali frekansinin yirmi misli secilmistir Ucuncu dalga sekli cift yan bant modulatoru cikisina aittir Dorduncu dalga sekli ise genlik modulatoru cikisini gostermektedir Bu ornekte modulasyon orani 50 secilmistir Nitekim bilgi sinyali minimum degerdeyken bile dalga seklinde tasiyicinin devam ettigi gorulmektedir Cift yan bant ve klasik genlik modulasyon dalga sekli karsilastirilirken her iki dalga seklinde de ayni zaman ekseninin kullanildigina dikkat edilmelidir RF bant genisligiGerek klasik genlik modulasyonu gerekse cift yan bant modulasyonunda RF bant genisligi bilgi bandi genisliginin iki mislidir Tasiyici frekansin her iki tarafinda bilgi bandina ozdes birer bant simetrik olarak olusur Uzun ve orta dalga radyo yayinlarinda klasik genlik modulasyonu kullanilir Bu bantlarda ses sinyali bant genisligi 5 kHz de sinirlanmistir Bu durumda RF bant genisligi de 10 KHz dir 5 kHz gerek insan gerekse muzik aletlerinin urettigi butun seslerin iletilmesi icin yeterlidir Ancak muzik kalitesi icin gerekli olan harmoniklerin bir bolumu bu bandin disinda kalirlar Bu sebepten kaliteli muzik icin daha genis bilgi bandina uygun olan frekans modulasyonu tercih edilir Modulasyon turlerinin kodlariGenlik modulasyononunun pek cok turu oldugundan Uluslararasi Telekomunikasyon Birligi International Telcommunication Union modulasyon turlerinin tanimlanmasi icin tanitim kodlari gelistirmistir Ilk harf modulasyon turunu ifade eder A Genlik modulasyonu anlamina gelir A harfini izleyen 3 bilginin ses oldugunu 5 ise goruntu oldugunu ifade eder Rakami izleyen harf ise alt tur tanimlamasi yapar A ile SSB B ile DSB C ile VSB anlasilir Klasik genlik modulasyonu icin eski metinlerde harf kullanilmiyordu Ancak 1982 den sonra E harfi kullanilmaya baslanmistir DSB de cift yan bant yukarida belirtildigi gibi tasiyici bastirilmistir SSB de tek yan bant tasiyicinin yani sira bir yan bant ta bastirilmistir VSB de artik yan bant tasiyici mevcuttur Yan bantlardan biri kismen bastirilmistir Ureticiler cogu kez RF bant genisligini de bu kodun onunde gosterirler Mesela 10A3 klasik genlik modulasyonu ile radyo yayini anlamina gelir 10 sayisi kHz cinsinden toplam RF bant genisligini verir Ayrica bakinizKisa dalga radyo Modulasyon Radyo FrekansKaynakca PDF Aminharadio com Ingilizce 24 Kasim 2015 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi