Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddenin daha doğru ve güvenilir bilgi sunması için güncellenmesi gerekmektedir. Daha fazla bilgi için bakınız. (Aralık 2022) |
Gorgosaurus (anlamı: dehşetli kertenkele) Geç Kretase döneminde Kuzey Amerika'nın batısında yaşamış teropod dinozor cinsidir.
| Gorgosaurus Geç Kretase () | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
Gorgosaurus libratus Lambe, 1914 |
Kökenbilim
Gorgosaurus cins adı Latinceleştirilmiş bir ad tamlamasıdır. Gorgo sözcüğü Antik Yunanca korkunç anlamına gelirken; Sauros sözcüğü kertenkele anlamındadır. Bu cinsin adı korkunç kertenkele şeklinde çevrilebilir.
Keşif
1913 yılında Charles Sternberg ve ekibinin yer aldığı Berry Creek'in 6 km güneyinde Alberta'da gerçekleştirilmiş bir saha çalışmasında önemli fosil parçaları keşfedilmiştir. Ertesi yıl (1914) bu dinozor cinsi Lawrence Lambe tarafından CMN 2120 numaralı olarak kaydedilen fosil numuneler üzerinden tanımlanmıştır. CMN 2120 adlı fosil numune kafatası, arka ayaklar, büyük oranda korunmuş omurga, bir ön ayak ve diğer parçalardan oluşmaktadır. Bu fosil stratigrafik olarak Geç Kretase (Geç Campanian) yaşlı kumtaşı ve çamur çökellerinden oluşan Dinozor Park Formasyonu içinden çıkarılmıştır.
Fiziksel özellikler
Gorgosaurus'un vücut ağırlığı iskelet parçalarının uzunluğunun kullanıldığı ampirik eşitlikler yardımıyla yaklaşık olarak 2500 kg olarak tahmin edilmektedir. Kafatası uzunluğu da AMNH 5458 numunesi üzerinden 1040 mm olarak ölçülmüştür, aynı olmasa da yakın bir coğrafyada yaşadığı düşünülen Daspletosaurus gibi akraba bir cinsle hemen benzer büyüklükte avlanma silahlarına sahiptir (kafatası boyutu). Yine Gorgosaurus ortalama 1040 mm uzunluğunda bir uyluk kemiğine sahiptir. Erişkin bir bireyin 9 metre kadar bir uzunluğa eriştiği tahmin edilmektedir. Ayrıca Daspletosaurus'a göre daha hafif yapılı bir canlı olduğu düşünülmektedir.
Habitat, beslenme ve paleobiyoloji
Habitat ve beslenme
Geç Kretase dönemi temsil edilen (76-75 milyon yıl önce) Dinozor Park Formasyonu bol miktarda fosil içeren jeolojik bir oluşumdur. Otçul, hepçil ve etçil çok sayıda dinozor iskeleti çıkarılmıştır.
Tyrannosauridler de bölgede Gorgosaurus ve Albertosaurus ile temsil edilmişlerdir. Belli çıkarımlara dayanarak Daspletosaurus'un Gorgosaurus ile aynı habitatı paylaşmadığı ileri sürülmüştür. Bu hipotezler iki temel gözleme dayanmaktadır; ilki dinozor park formasyonunda 23 adet Gorgosaurus iskeleti çıkmışken, 7 Daspletosaurus iskeleti çıkarılmasıdır. İkincisiyse bölgedeki Gorgosaurusların çoğunlukla yavru bireyler olmalarıdır, bu da bölgenin Gorgosauruslarca üreme veya yuva yapma alanı olarak kullanıldığını ve Gorgosaurus habitatı olduğunu işaret etmektedir. Yine beden ölçüleri ile habitat genişlikleri arasında yaşayan hayvanlar örnek alınarak bir deneştirme yapılırsa yaklaşık 2 tonluk bu teropodların yüzlerce hatta binlerce kilometre kare yaşam alanına ihtiyaç duyması işten bile değildir. Bunun yanında boyutlarına bakılarak Gorgosaurusların genel olarak Hadrosauridlerle beslenirken; Daspletosaurusların daha çok zorlu Ceratopsidleri avlayabileceği tahmin edilmektedir.
Paleobiyoloji
Fosil buluntular doğaları gereği yumuşak dokuların korunmasının zor olduğu yapılardır, ancak nadiren de olsa ilginç organik kalıntılar barındırırlar. 1997 yılında ABD'nin Montana eyaletinde bulunan bir Gorgosaurus fosili kemik yapısı incelemelerine tabi tutuldu. Larson ve arkadaşları tarafından X-ışını yöntemi ve elektron mikroskobu ile fosil üzerinde yapılan incelemeler sonucu yaklaşık 5 cm'lik siyah bir materyal kafatası üzerinde keşfedilmiştir ve bu fosil bir canlıdan çıkan ilk tümör dokusu olarak tarihe geçmiştir.
Sınıflandırma
| Tyrannosauridae |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Tyrannosauridler içinde ayrı bir grup oluşturan Albertosaurus ve Gorgosaurus erken tarihlerde bazı araştırmalarda aynı tür olarak kabul edilmekteydi, ancak genel kabulde bu canlıların belli özellikler üzerinden farklılaşmalar gösterdikleri görüldü. O yüzden iki ayrı tür olarak Albertosaurinae alt ailesine dahil edildiler. Tam olarak altı fiziksel özellikler nazarında bu alt aile tyrannosaurinae alt ailesinden ayrılmaktadır. Albertosaurinae alt ailesi içinde de Gorgosaurus ile Albertosaurus, ayrı türler olarak, ortak atadan miras alınan altı genetik karakter üzerinde birleşmektedir.
Kaynakça
- ^ a b c Bradley, Gavin. (PDF). era.library.ualberta.ca/. University of Alberta. 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Editor, Editor. . www.childrenmuseum.com. Children Museum. 30 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2021.
- ^ a b Currie, Philip; ve diğerleri. (PDF). www.app.pan.pl/home.html. Acta Palaeontologica Polonica. 31 Ekim 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Farlow and Pianca, James and Eric. "Body Size Overlap, Habitat Partitioning and Living Space Requirements of Terrestrial Vertebrate Predators: Implications for the Paleoecology of Large Theropod Dinosaurs". citeseerx.ist.psu.edu/index;jsessionid=1545D904CC0388049CB48B7DAD4A548B. citeseerx. 25 Mart 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Şubat 2021.
- ^ Svitil, Kathy A. . www.discovermagazine.com. Discover. 11 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddenin daha dogru ve guvenilir bilgi sunmasi icin guncellenmesi gerekmektedir Daha fazla bilgi icin tartisma sayfasina bakiniz Aralik 2022 Gorgosaurus anlami dehsetli kertenkele Gec Kretase doneminde Kuzey Amerika nin batisinda yasamis teropod dinozor cinsidir Gorgosaurus Gec Kretase PreYeYeOSDCPTJKPgNBiyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataKlad DinosauriaKlad SaurischiaKlad TheropodaKlad CoelurosauriaUst familya TyrannosauroideaFamilya TyrannosauridaeCins Gorgosaurus 1914Tip turGorgosaurus libratus Lambe 1914KokenbilimGorgosaurus cins adi Latincelestirilmis bir ad tamlamasidir Gorgo sozcugu Antik Yunanca korkunc anlamina gelirken Sauros sozcugu kertenkele anlamindadir Bu cinsin adi korkunc kertenkele seklinde cevrilebilir Kesif1913 yilinda Charles Sternberg ve ekibinin yer aldigi Berry Creek in 6 km guneyinde Alberta da gerceklestirilmis bir saha calismasinda onemli fosil parcalari kesfedilmistir Ertesi yil 1914 bu dinozor cinsi Lawrence Lambe tarafindan CMN 2120 numarali olarak kaydedilen fosil numuneler uzerinden tanimlanmistir CMN 2120 adli fosil numune kafatasi arka ayaklar buyuk oranda korunmus omurga bir on ayak ve diger parcalardan olusmaktadir Bu fosil stratigrafik olarak Gec Kretase Gec Campanian yasli kumtasi ve camur cokellerinden olusan Dinozor Park Formasyonu icinden cikarilmistir Fiziksel ozelliklerGorgosaurus un boyutlari Gorgosaurus un vucut agirligi iskelet parcalarinin uzunlugunun kullanildigi ampirik esitlikler yardimiyla yaklasik olarak 2500 kg olarak tahmin edilmektedir Kafatasi uzunlugu da AMNH 5458 numunesi uzerinden 1040 mm olarak olculmustur ayni olmasa da yakin bir cografyada yasadigi dusunulen Daspletosaurus gibi akraba bir cinsle hemen benzer buyuklukte avlanma silahlarina sahiptir kafatasi boyutu Yine Gorgosaurus ortalama 1040 mm uzunlugunda bir uyluk kemigine sahiptir Eriskin bir bireyin 9 metre kadar bir uzunluga eristigi tahmin edilmektedir Ayrica Daspletosaurus a gore daha hafif yapili bir canli oldugu dusunulmektedir Habitat beslenme ve paleobiyolojiHabitat ve beslenme Gec Kretase donemi temsil edilen 76 75 milyon yil once Dinozor Park Formasyonu bol miktarda fosil iceren jeolojik bir olusumdur Otcul hepcil ve etcil cok sayida dinozor iskeleti cikarilmistir Dinozor Park Formasyonu faunasi Tyrannosauridler de bolgede Gorgosaurus ve Albertosaurus ile temsil edilmislerdir Belli cikarimlara dayanarak Daspletosaurus un Gorgosaurus ile ayni habitati paylasmadigi ileri surulmustur Bu hipotezler iki temel gozleme dayanmaktadir ilki dinozor park formasyonunda 23 adet Gorgosaurus iskeleti cikmisken 7 Daspletosaurus iskeleti cikarilmasidir Ikincisiyse bolgedeki Gorgosauruslarin cogunlukla yavru bireyler olmalaridir bu da bolgenin Gorgosauruslarca ureme veya yuva yapma alani olarak kullanildigini ve Gorgosaurus habitati oldugunu isaret etmektedir Yine beden olculeri ile habitat genislikleri arasinda yasayan hayvanlar ornek alinarak bir denestirme yapilirsa yaklasik 2 tonluk bu teropodlarin yuzlerce hatta binlerce kilometre kare yasam alanina ihtiyac duymasi isten bile degildir Bunun yaninda boyutlarina bakilarak Gorgosauruslarin genel olarak Hadrosauridlerle beslenirken Daspletosauruslarin daha cok zorlu Ceratopsidleri avlayabilecegi tahmin edilmektedir Paleobiyoloji Fosil buluntular dogalari geregi yumusak dokularin korunmasinin zor oldugu yapilardir ancak nadiren de olsa ilginc organik kalintilar barindirirlar 1997 yilinda ABD nin Montana eyaletinde bulunan bir Gorgosaurus fosili kemik yapisi incelemelerine tabi tutuldu Larson ve arkadaslari tarafindan X isini yontemi ve elektron mikroskobu ile fosil uzerinde yapilan incelemeler sonucu yaklasik 5 cm lik siyah bir materyal kafatasi uzerinde kesfedilmistir ve bu fosil bir canlidan cikan ilk tumor dokusu olarak tarihe gecmistir SiniflandirmaTyrannosauridae Gorgosaurus libratus Albertosaurus sarcophagus Tyrannosaurinae tyrannosaurid Lythronax argestes Tyrannosaurus rex Tarbosaurus bataar Tyrannosauridler icinde ayri bir grup olusturan Albertosaurus ve Gorgosaurus erken tarihlerde bazi arastirmalarda ayni tur olarak kabul edilmekteydi ancak genel kabulde bu canlilarin belli ozellikler uzerinden farklilasmalar gosterdikleri goruldu O yuzden iki ayri tur olarak Albertosaurinae alt ailesine dahil edildiler Tam olarak alti fiziksel ozellikler nazarinda bu alt aile tyrannosaurinae alt ailesinden ayrilmaktadir Albertosaurinae alt ailesi icinde de Gorgosaurus ile Albertosaurus ayri turler olarak ortak atadan miras alinan alti genetik karakter uzerinde birlesmektedir Kaynakca a b c Bradley Gavin PDF era library ualberta ca University of Alberta 23 Subat 2020 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Editor Editor www childrenmuseum com Children Museum 30 Ocak 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Subat 2021 a b Currie Philip ve digerleri PDF www app pan pl home html Acta Palaeontologica Polonica 31 Ekim 2008 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi KB1 bakim Digerlerinin yanlis kullanimi link Farlow and Pianca James and Eric Body Size Overlap Habitat Partitioning and Living Space Requirements of Terrestrial Vertebrate Predators Implications for the Paleoecology of Large Theropod Dinosaurs citeseerx ist psu edu index jsessionid 1545D904CC0388049CB48B7DAD4A548B citeseerx 25 Mart 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Subat 2021 Svitil Kathy A www discovermagazine com Discover 11 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi