Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Gotik kurgu; kasvet, ölüm gibi unsurları korku/gerilim teması ile birleştiren, kimi zaman romantizm unsurlarını da kapsayan ve tüm bunları karanlık bir atmofer içinde kurgulayan bir edebiyat ve film türüdür. Yirminci yüzyılda Gotik korku olarak anıldığı da görülür. İngiliz yazar Horace Walpole’un ‘Gotik Bir Hikaye’ alt başlığıyla yayınlanan ‘Otranto Şatosu’ adlı romanından türetildiği söylenir. Katkıda ilk bulunanlar arasında , Ann Radcliffe, William Thomas Beckford ve Matthew Lewis gibi yazarlar vardır.
Zamanın romantik edebiyatını genişleten bir tür olarak, bir yanda duyguları gelirime sürükleyen diğer yanda dehşet anlarını okunması keyifli hale getiren bir eğilimi vardır. Dönemin insanının ortak zevkleri, tarif edilemez bir biçimde onları kendilerinden öteye götüren yüce şeylerdi. Böylesi bir aşırı romantizm, eserlerini İngilizce ve Almanca üreten yazarlar başta olmak üzere Avrupa’da yaygındı. Türün 19. yüzyıldaki başarısı E.T.A. Hoffman, Edgar Allan Poe, Charles Dickens gibi yazarların işleri, Mary Shelley’in Frankenstein’ı ve Samuel Taylor Coleridge’nin şiirleri ile zirveye ulaştı. Ayrıca Bram Stoker’ın Dracula, Richard Marsh’ın The Beetle ve Robert Louis Stevenson’un Dr. Jeykll ve Mr. Hyde isimli eserleri de öne çıkmaktaydı. Gotik terimi, Alman (German) anlamına gelen Got (Goth) kelimesinden türedi. Aynı zamanda yığınla olayın gerçekleştiği Orta Çağ Avrupası’nın Gotik mimarisi türün gelişiminde önemli rol oynar. Yirminci yüzyılda katkıda bulunanlar arasında Daphne du Maurier, Stephen King, Shirley Jackson, Anne Rice ve Toni Morrison sayılabilir.
Genel özellikleri
İyilik ve saflıkla öne çıkan bakire bir karakter, bencillik gösteren bir zorba, bu zorbaya aptallık derecesinde itaat eden bir kadın, elini taşın altına sokan cesur bir kahraman, gözü dönmüş haydutlar, kötü ruhlu din adamları, gece yolculukları, kötücül karakterler, ölümden güç bela kurtuluş türün özellikleri arasındadır. Mekanlar genellikle bir kale, şato ya da manastır gibi dini yapılardır. Bu tip mekanların heybetli bir atmosferi ve takdir gören bir yanı olmakla birlikte, zamanla eskiyen ve çürüyen bir tarafı bulunur. Mekanların bu özelliği değişen dünyanın da metaforik bir tasviridir. Bu sebeple öykünün geçtiği mekanın genellikle kendine has bir sırrı olduğu kabul edilir. Okuyucu ya da izleyici gotik kurgularda kasvetli bir sahne arayışındadır. Korku ya da umutsuzluk unsurunu ağırlıklı olarak kullanan Amerikan gotiğinde ise genellikle doğaüstü güçlere sahip ve suç işlemeye meyilli karakterler bulunur.
Mimari ile olan ilişkisi
Gotik edebiyat, aynı dönemin neogotik mimarisiyle de yakından ilişkilidir. Aydınlanma Çağı'ndaki üslubun netlik ve rasyonalizminin Neoklasikçiler tarafından reddedilmesine benzer bir şekilde, edebi gotikte de duygularda aşırılığın yüceltilmesi, korkunun verdiği heyecan, yüce olanın doğasında var olan mutevazılık ve bunlara uygun bir atmosfer arayışı görülür.
Gotik yapıların kalıntıları, kaçınılmaz çürümeyi ve insan üretimi olanın çöküşünü temsil ederek çoklu bir ilişkiye sebep olur. İngiliz parklarındaki peysaj çalışmalarına sahte harabeler ekleme dürtüsü de bu yüzdendir. İngiliz gotik yazarları işkence, sert yasalar, gizemli batıl inançlarla bezeli, karanlık ve ürkütücü bir dönem olarak hatırladıkları Orta Çağı, bu döneme ait yapılarla ilişkilendirir.
Gotik mimarinin unsurları nasıl ki neogotik döneminin mimarisinde ölçüt alındıysa, gotik dönem ve gotik mimari hakkındaki fikirler de gotik romancılar tarafından sıklıkla kullanıldı. Mimarinin kendisi gotik romanların isimlendirilmesinde rol oynadı; birçok eser ismi kalelere ya da gotik üsluptaki diğer yapılara atıflarla doludur. Böyle bir adlandırma ile kurgular, olay örgüsünü gotik yapılara yerleştirerek ilerler. Bu yapılar kasvet, karanlık, hapsedilme gibi duyguları besler ve dünyanın geri kalanından soyutlanma duygusunu ön plana çıkarır. Olay örgüsünü gotik bir şatoya yerleştirmek yalnızca geçmişte geçen bir hikâyeyi değil, aynı zamanda karanlığa gömülmüş bir hikâyeyi de ima etmek anlamına gelirdi.
Bu maddenin içeriğinin Türkçeleştirilmesi veya doğrultusunda düzeltilmesi gerekmektedir. Bu maddedeki yazım ve noktalama yanlışları ya da anlatım bozuklukları giderilmelidir. (Yabancı sözcükler yerine Türkçe karşılıklarının kullanılması, karakter hatalarının düzeltilmesi, dilbilgisi hatalarının düzeltilmesi vs.) Düzenleme yapıldıktan sonra bu şablon kaldırılmalıdır. |
Erken gotik romantizm
Horace Walpole'un 1764 yılında yayımlanan Otranto Şatosu "İlk Gotik Roman" olarak sayılır. Horace Walpole'un kendi bildirdiği amaç Orta Çağ romantizminin elemanlarını modern roman ile birleştirmekti. Walpole'a göre Orta Çağ romantizmi fazla hayale dayanır ve modern romanların aşırı realizmi fazla sınırlayıcıdır. Otranto Şatosu'nun temel konusu gotik tarzın çeşitli motiflerini oluşturdu. Örneğin; atalara karşı okunan bedduanın korkutucu sırrı, sürekli bayılan kadınlar ve gizli saklı pasajlar. Walpole, Otranto Şatosu'nun ilk baskısını İtalya'da bulunan bir Orta Çağ romantik roman diye yayımladı. Ancak ikinci baskı yayımlanınca Walpole kendisinin yazdığını kabul etmiş ve edebiyat kritikler tarafından reddedilmiş. Kritiklerin tepkisi o dönemin bir kültürel önyargısının yansımasıydı. Eğitimli sınıf romantik romanları hoş görmezmiş çünkü bu romanların yazı tarzını zevksiz ve alçak olarak değerlendirirlermiş. Ancak ve 'ın çalışmaları sayesinde bu bakış açısı epeyce değişmiş.
Clara Reeve
'in en tanınan çalışması Eski İngiliz Baron'dur (1778). Bu çalışmasında, Walpole'in kullandığı hayali ve fantastik öğeleri 18.yüzyılın realizmi ile dengeleştirmek istedi.
Ann Radcliffe
Ann Radcliffe açklanmış doğaüstü olaylar usulünü geliştirdi. Radcliffe'in romanlarında görünüşte doğaüstü olan olayların doğal nedenleri eninde sonunda ortaya çıkar. Radcliffe'in başarısından pek çok taklitçi etkilenmiş.A Sicilian Romance (1790) çalışmasında kara düşünen kötü karakter motifini tanıttı. Bu gotik motif Byronic kahraman olarak biliniyor. Radcliffe'in en iyi satan romanı The Mysteries of Udolpho'dur (1794). Yayınlandığı dönemdeki romanların çoğu gibi egitimli sınıf duyumlu saçmalık olarak değerlendirdi ve küçümsedi.
Kaynakça
- ^ Punter (2004), p. 178
- ^ Fuchs (2004), p. 106
- ^ Scott, Walter (1870). Clara Reeve from Lives of the Eminent Novelists and Dramatists. Londra: Frederick Warne. ss. 545-550.
- ^ Dr. Lillia Melani. (PDF). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2012.
- ^ David Cody, "Ann Radcliffe: An Evaluation" 17 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., The Victorian Web: An Overview, July 2000.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Gotik kurgu kasvet olum gibi unsurlari korku gerilim temasi ile birlestiren kimi zaman romantizm unsurlarini da kapsayan ve tum bunlari karanlik bir atmofer icinde kurgulayan bir edebiyat ve film turudur Yirminci yuzyilda Gotik korku olarak anildigi da gorulur Ingiliz yazar Horace Walpole un Gotik Bir Hikaye alt basligiyla yayinlanan Otranto Satosu adli romanindan turetildigi soylenir Katkida ilk bulunanlar arasinda Ann Radcliffe William Thomas Beckford ve Matthew Lewis gibi yazarlar vardir Edgar Allan Poe Almanca baskidan bir sayfaOtranto Satosu nun ucuncu baskisina ait baslik sayfasi Zamanin romantik edebiyatini genisleten bir tur olarak bir yanda duygulari gelirime surukleyen diger yanda dehset anlarini okunmasi keyifli hale getiren bir egilimi vardir Donemin insaninin ortak zevkleri tarif edilemez bir bicimde onlari kendilerinden oteye goturen yuce seylerdi Boylesi bir asiri romantizm eserlerini Ingilizce ve Almanca ureten yazarlar basta olmak uzere Avrupa da yaygindi Turun 19 yuzyildaki basarisi E T A Hoffman Edgar Allan Poe Charles Dickens gibi yazarlarin isleri Mary Shelley in Frankenstein i ve Samuel Taylor Coleridge nin siirleri ile zirveye ulasti Ayrica Bram Stoker in Dracula Richard Marsh in The Beetle ve Robert Louis Stevenson un Dr Jeykll ve Mr Hyde isimli eserleri de one cikmaktaydi Gotik terimi Alman German anlamina gelen Got Goth kelimesinden turedi Ayni zamanda yiginla olayin gerceklestigi Orta Cag Avrupasi nin Gotik mimarisi turun gelisiminde onemli rol oynar Yirminci yuzyilda katkida bulunanlar arasinda Daphne du Maurier Stephen King Shirley Jackson Anne Rice ve Toni Morrison sayilabilir Genel ozellikleriIyilik ve saflikla one cikan bakire bir karakter bencillik gosteren bir zorba bu zorbaya aptallik derecesinde itaat eden bir kadin elini tasin altina sokan cesur bir kahraman gozu donmus haydutlar kotu ruhlu din adamlari gece yolculuklari kotucul karakterler olumden guc bela kurtulus turun ozellikleri arasindadir Mekanlar genellikle bir kale sato ya da manastir gibi dini yapilardir Bu tip mekanlarin heybetli bir atmosferi ve takdir goren bir yani olmakla birlikte zamanla eskiyen ve curuyen bir tarafi bulunur Mekanlarin bu ozelligi degisen dunyanin da metaforik bir tasviridir Bu sebeple oykunun gectigi mekanin genellikle kendine has bir sirri oldugu kabul edilir Okuyucu ya da izleyici gotik kurgularda kasvetli bir sahne arayisindadir Korku ya da umutsuzluk unsurunu agirlikli olarak kullanan Amerikan gotiginde ise genellikle dogaustu guclere sahip ve suc islemeye meyilli karakterler bulunur Mimari ile olan iliskisiGotik edebiyat ayni donemin neogotik mimarisiyle de yakindan iliskilidir Aydinlanma Cagi ndaki uslubun netlik ve rasyonalizminin Neoklasikciler tarafindan reddedilmesine benzer bir sekilde edebi gotikte de duygularda asiriligin yuceltilmesi korkunun verdigi heyecan yuce olanin dogasinda var olan mutevazilik ve bunlara uygun bir atmosfer arayisi gorulur Gotik yapilarin kalintilari kacinilmaz curumeyi ve insan uretimi olanin cokusunu temsil ederek coklu bir iliskiye sebep olur Ingiliz parklarindaki peysaj calismalarina sahte harabeler ekleme durtusu de bu yuzdendir Ingiliz gotik yazarlari iskence sert yasalar gizemli batil inanclarla bezeli karanlik ve urkutucu bir donem olarak hatirladiklari Orta Cagi bu doneme ait yapilarla iliskilendirir Gotik mimarinin unsurlari nasil ki neogotik doneminin mimarisinde olcut alindiysa gotik donem ve gotik mimari hakkindaki fikirler de gotik romancilar tarafindan siklikla kullanildi Mimarinin kendisi gotik romanlarin isimlendirilmesinde rol oynadi bircok eser ismi kalelere ya da gotik usluptaki diger yapilara atiflarla doludur Boyle bir adlandirma ile kurgular olay orgusunu gotik yapilara yerlestirerek ilerler Bu yapilar kasvet karanlik hapsedilme gibi duygulari besler ve dunyanin geri kalanindan soyutlanma duygusunu on plana cikarir Olay orgusunu gotik bir satoya yerlestirmek yalnizca gecmiste gecen bir hikayeyi degil ayni zamanda karanliga gomulmus bir hikayeyi de ima etmek anlamina gelirdi Bu maddenin iceriginin Turkcelestirilmesi veya Turkce dilbilgisi ve kurallari dogrultusunda duzeltilmesi gerekmektedir Bu maddedeki yazim ve noktalama yanlislari ya da anlatim bozukluklari giderilmelidir Yabanci sozcukler yerine Turkce karsiliklarinin kullanilmasi karakter hatalarinin duzeltilmesi dilbilgisi hatalarinin duzeltilmesi vs Duzenleme yapildiktan sonra bu sablon kaldirilmalidir Erken gotik romantizmHorace Walpole un 1764 yilinda yayimlanan Otranto Satosu Ilk Gotik Roman olarak sayilir Horace Walpole un kendi bildirdigi amac Orta Cag romantizminin elemanlarini modern roman ile birlestirmekti Walpole a gore Orta Cag romantizmi fazla hayale dayanir ve modern romanlarin asiri realizmi fazla sinirlayicidir Otranto Satosu nun temel konusu gotik tarzin cesitli motiflerini olusturdu Ornegin atalara karsi okunan bedduanin korkutucu sirri surekli bayilan kadinlar ve gizli sakli pasajlar Walpole Otranto Satosu nun ilk baskisini Italya da bulunan bir Orta Cag romantik roman diye yayimladi Ancak ikinci baski yayimlaninca Walpole kendisinin yazdigini kabul etmis ve edebiyat kritikler tarafindan reddedilmis Kritiklerin tepkisi o donemin bir kulturel onyargisinin yansimasiydi Egitimli sinif romantik romanlari hos gormezmis cunku bu romanlarin yazi tarzini zevksiz ve alcak olarak degerlendirirlermis Ancak ve in calismalari sayesinde bu bakis acisi epeyce degismis Clara Reeve in en taninan calismasi Eski Ingiliz Baron dur 1778 Bu calismasinda Walpole in kullandigi hayali ve fantastik ogeleri 18 yuzyilin realizmi ile dengelestirmek istedi Ann Radcliffe Ann Radcliffe acklanmis dogaustu olaylar usulunu gelistirdi Radcliffe in romanlarinda gorunuste dogaustu olan olaylarin dogal nedenleri eninde sonunda ortaya cikar Radcliffe in basarisindan pek cok taklitci etkilenmis A Sicilian Romance 1790 calismasinda kara dusunen kotu karakter motifini tanitti Bu gotik motif Byronic kahraman olarak biliniyor Radcliffe in en iyi satan romani The Mysteries of Udolpho dur 1794 Yayinlandigi donemdeki romanlarin cogu gibi egitimli sinif duyumlu sacmalik olarak degerlendirdi ve kucumsedi Kaynakca Punter 2004 p 178 Fuchs 2004 p 106 Scott Walter 1870 Clara ReevefromLives of the Eminent Novelists and Dramatists Londra Frederick Warne ss 545 550 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Dr Lillia Melani PDF 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 3 Mayis 2012 David Cody Ann Radcliffe An Evaluation 17 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Victorian Web An Overview July 2000