Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
I. Gustav (12 Mayıs 1496 - 29 Eylül 1560), 1523'ten 1560'taki ölümüne kadar İsveç kralıdır. İlk olarak 1521'de Danimarka kralı II. Christian'a karşı İsveç Bağımsızlık Savaşı'nı başlatmıştır. 6 Haziran 1523'te kral olmuş ve Kalmar Birliği'ne son vermiştir.
| I. Gustav | |
|---|---|
 | |
| İsveç kralı | |
| Hüküm süresi | 6 Haziran 1523 - 29 Eylül 1560 |
| Taç giymesi | 6 Haziran 1523 |
| Önce gelen | II. Christian |
| Sonra gelen | XIV. Eric |
| Doğum | 12 Mayıs 1496 |
| Ölüm | 29 Eylül 1560 (-36 yaşında) |
| Defin | 21 Aralık 1560 |
| Hanedan | Vasa Hanedanı |
| Babası | Erik Johansson Vasa |
| Dini | Luthercilik |
Danimarka'ya karşı direniş
14. yüzyılın sonundan beri İsveç, Danimarka ve Norveç ile Kalmar Birliği'nin bir parçasıydı. Bu birliktelikteki Danimarka hakimiyeti zaman zaman İsveç'te ayaklanmalara yol açtı. Gustav'ın çocukluğu boyunca, İsveç soylularının bir kısmı İsveç'i bağımsız kılmaya çalıştı. Gustav ve babası Erik, 1512'den itibaren İsveç naibi olan Genç partisini ve onun Danimarka Kralı II. Christian'a karşı mücadelesini desteklediler. Sten Sture'un birliklerinin Danimarka kuvvetlerini yendiği 1518'deki ardından, Sten Sture ve Kral Christian'ın müzakereler için Österhaninge'de buluşmasına karar verildi. Kralın güvenliğini garanti altına almak için İsveç tarafı, müzakereler devam ettiği sürece Danimarkalılar tarafından tutulmak üzere altı kişiyi rehin olarak gönderdi. Ancak Christian müzakerelere katılmadı, İsveç tarafıyla yapılan anlaşmayı ihlal etti ve rehineleri Kopenhag'a taşıyan gemilere bindirdi. Danimarka tarafından tutulan rehinelerden biri Gustav'dı. Gustav kaçmaya teşebbüs etmeyeceğine söz verdikten sonra kendisine çok iyi davranıldığı Kalö Kalesi'nde tutuldu. Bu nazik muamele Kral Christian'ın bu altı rehineyi kendi tarafına çekmesi için bir stratejiydi. Beş rehine taraf değiştirdi ama Gustav Sture partisine sadık kalmaya devam etti.
1519'da Gustav rehin tutulduğu Kalö Kalesi'nden kaçtı. 30 Eylül'de geldiği Hansa şehri Lübeck'e kaçtı. Nasıl kaçmayı başardığı kesin değil fakat, rivayetlere göre öküz kılığına girerek kaçmayı başardığı söylenmektedir.
Gustav, Lübeck'te kalırken memleketi İsveç'teki gelişmelerden haberdar oluyordu. Lübeck'teyken Kral Christian, Sten Sture ve destekçilerini yenip İsveç'teki iktidarı ele geçirmek için İsveç'e saldırdı. 1520'de Christianın güçleri galip geldi. Sten Sture Mart ayında öldü, ancak İsveç'in başkenti Stockholm de dahil olmak üzere bazı kaleler hala Danimarka kuvvetlerine karşı koymayı başardı. Gustav bir gemiyle Lübeck'ten ayrıldı ve 31 Mayıs'ta Kalmar'ın güneyinde karaya çıktı.
Gustav, İsveç topraklarındaki ilk aylarında büyük ölçüde tarafsız kaldı. Bazı kaynaklara göre Gustav, Christian'ın taç giyme törenine davet aldı. Tören kasım ayında geçirilen Stockholm'de gerçekleşecekti. Kral Christian, Gustav da dahil olmak üzere Sture partisi içindeki düşmanlarına af sözü vermiş olsa da, törene katılmayı reddetti. Taç giyme töreni 4 Kasım'da gerçekleşti ve bunu dostça kutlamalar takip etti. Kutlama birkaç gün sürdüğünde kale kilitlendi ve Kral Christian'ın eski düşmanları hapsedildi. Sten Sture'nin eski destekçilerine karşı sapkınlıkla ilgili suçlamalar gündeme getirildi. Ertesi gün cezalar açıklandı. Stockholm Kan Banyosu olarak bilinen katliamda aralarında Gustav'ın babası Erik Johansson ve yeğeni Joakim Brahe'nin bulunduğu 100'e yakın kişi idam edildi. Gustav'ın kendisi de o sıralarda yakınlarındaki kalıyordu.
Dalarna
Gustav'ın hayatından endişelenmek için nedenleri vardı ve Rӓfsnӓs'tan ayrıldı. O zamanlar kuzeybatı İsveç olan Dalarna eyaletine gitti. Orada yaşananlar Peder Svart'ın, Gustav hakkında son derece önyargılı bir kahramanlık hikâyesi olarak tanımlanabilecek tarihçesinde anlatılmıştır. İsveç'in ulusal mirasının bir parçası olarak nitelendirilebilecek Gustav'ın Dalarna serüveni bu nedenle doğru bir şekilde anlatılamaz. Eyaletteki köylüler arasından asker toplamaya çalıştığı, lakin başlarda oldukça başarısız olduğu anlatılmaktadır. Kral Christian'a sadık adamlar tarafından kovalanan ve krala meydan okuyan Gustav'ın Norveç'e kaçmaktan başka seçeneği yoktu. Mora'dan Lima üzerinden Norveç'e giderken, son zamanlarda Gustav'ın krala karşı destek çağrısını geri çeviren insanlar fikirlerini değiştirdiler. Bu grubun temsilcileri, Gustav'ı Norveç'e varmadan önce yakaladılar ve onları Mora'ya kadar takip etmeyi ikna ettiler. Gustav'ın Norveç'e kaçışı ve geri dönüşü, ünlü kros kayağı yarışı arka planını oluşturdu.
İsveç Bağımsızlık Savaşı
Gustav Vasa, hövitsman(yüzbaşı, komutan) olarak atandı. Liderliğini yaptığı isyancı güç büyüdü. Grubu, Şubat 1521'de, çoğunlukla Siljan Gölü çevresindeki bölgeden 400 kişiden oluşuyordu. Kalmar Birliğinin Dağılmasındaki ilk önemli çatışma Nisan ayında Brunnbӓck Ferry'de meydana geldi ve burada asi bir ordu krala sadık bir orduyu yendi. Vӓsterås şehrinin yağmalanması ile birlikte önemli bakır ve gümüş madenlerinin kontrol edilmesi, Gustav Vasa'ya kaynak sağladı ve destekçileri çoğaldı. İsveç'in diğer bölgeleri, örneğin Smalånd ve Västergötland'ın Götaland eyaletleri de isyana katıldı. Göteland'ın önde gelen soyluları Gustav Vasa'nın güçlerine katıldılar ve Ağustos ayında Vadstena'da Gustav'ı İsveç naibi ilan ettiler.
Gustav Vasa'nın naip ilan edilmesi, şimdiye kadar Kral Christian'a sadık kalan birçok İsveç soylusunun taraf değiştirmesine neden oldu. Hala krala sadık olan bazı soylular İsveç'i terk etmeyi seçerken diğerleri öldürüldü. Sonuç olarak İsveç Özel Meclisi eski üyelerini kaybetti ve bunların yerine Gustav'ın destekçileri geldi. Müstahkem şehirlerin ve kalelerin çoğu Gustav'ın isyancıları tarafından ele geçirildi, ancak Stockholm'de dahil olmak üzere en iyi savunmaya sahip kaleler hala Danimarka kontrolü altındaydı. 1522'de Gustav Vasa ve Lübeck arasındaki görüşmelerden sonra Hansa şehri, Danimarka'ya karşı savaşa katıldı. 1523 kışında müşterek kuvvetler Danimarka ve Norveç'in Scania, Halland, Blekinge ve Bohuslän bölgelerine saldırdı. Kışın II. Christian tahttan indirildi ve yerine I. Frederick geçti. Yeni kral, İsveç tahtına açıkça sahip çıktı ve Lübeck'in İsveçli isyancıları terk edeceğini umuyordu. Bağımsız bir İsveç'i Danimarka'nın egemen olduğu güçlü bir Kalmar Birliği'ne tercih eden Alman şehri, durumdan yararlandı ve isyancılara baskı yaptı. Şehir, gelecekteki ticarette ayrıcalıklar ve isyancılara verdikleri kredilerle ilgili garantiler istedi. İsveç Özel Meclisi ve Gustav Vasa, Lübeck'in desteğinin kesinlikle çok önemli olduğunu biliyordu. Konsey buna yanıt olarak Gustav'ı kral olarak atamaya karar verdi.
Kral ilan edilmesi
Naip Gustav Vasa'nın İsveç kralı olarak törenle seçilmesi, İsveç'in önde gelen adamlarının Haziran 1523'te Strängnäs'ta bir araya gelmesiyle gerçekleşti. İsveç meclis üyeleri Gustav'ı kral olarak seçtiklerinde, Lübeck'in iki misafir meclis üyesiyle bir araya geldi. Alman temsilciler atamayı tereddüt etmeden desteklediler ve bunun bir Tanrı işi olduğunu ilan ettiler. Gustav, Tanrı'nın iradesi olarak tanımlanan şeye boyun eğmesi gerektiğini belirtti. Meclis ile yaptığı toplantıda Gustav, kral olmayı kabul etti. Strängnäs diyakozu liderliğindeki törende Gustav kraliyet yemini etti. Ertesi gün, piskoposlar ve rahipler, Laurentius Andreae'nin kutsal ayini esnasında diz çökmüş bir Gustav Vasa'nın üzerine kaldırdığı Roggeborgen'de Gustav'a katıldı. Yanında Lübeck meclis üyeleri bulunan Gustav Vasa, kralın bir tarafta İsveç özel meclis üyeleri ve diğer tarafta Lübeck temsilcileri ile koroda oturduğu getirildi. "Te Deum" ilahisinden sonra Laurentius Andreae, Gustav Vasa'yı İsveç kralı ilan etti. Ancak yine de taç giymemişti. 1983 yılında, Gustav'ın 6 Haziran'da İsveç kralı olarak seçilmesinin anısına, bu tarih ilan edildi.
Stockholm'ün ele geçirilmesi
Strängnäs'taki olaylardan kısa bir süre sonra, Lübeck ve müttefiki Hansa şehirlerine, artık İsveç'te ticaret yaparken geçiş ücretlerinden kurtulmuş olan patent mektupları verildi. Stockholm'de Danimarkalı savunucularla Lübeck müzakerecileri tarafından tasarlanan bir anlaşma yapıldı. 17 Haziran'da isyancılar başkente girebildi. Yaz ortasında, Stockholm'ün güney kapısı olan Söderport'tan Kral Gustav şehre görkemli bir şekilde girdi. Bunu, Peder Jakobsson liderliğindeki (Stockholm Katedrali olarak da bilinir) bir şükran günü ayini de dahil olmak üzere kutlamalar izledi. Gustav artık sarayına yerleşebilirdi.
Savaşın sonu
Eski kral Christian'a sadık icra memurları, o zamanlar İsveç'in bir parçası olan Finlandiya'da hala kaleler tutuyorlardı. 1523 yazı ve sonbaharında hepsi teslim oldu. Ertesi yıl, 24 Ağustos 1524'te Gustav, Danimarka-Norveç kralı Frederick ile bir anlaşmaya varmak için Malmö'ye geldi. Kral Gustav'ın bakış açısından Malmö Antlaşması'nın (İsveççe: Malmö recess) hem olumlu hem de olumsuz yanları vardı. Anlaşma, Danimarka-Norveç'in İsveç'in bağımsızlığını kabul ettiği anlamına geliyordu. Bununla birlikte, Gustav'ın başka eyaletleri (Gotland ve Blekinge) kazanma umutları suya düştü. Antlaşma, İsveç Bağımsızlık Savaşı'nın sonunu işaret ediyordu.
Reformasyon
Gustav iktidarı ele geçirdikten sonra, o sırada bir tür şansölyelik görevini yürüten eski Başpiskopos ülkeden sürgüne gönderildi. Gustav, Papa VII.Clemens'e bir mesaj göndererek kendisi tarafından seçilen yeni bir başpiskoposun kabul edilmesini talep etti: .
Papa, Başpiskopos Gustav Trolle'nin hukuka aykırı olarak sınır dışı edilmesinin iptal edilmesini ve başpiskoposun göreve iade edilmesini talep ederek kararını geri gönderdi. Burada İsveç'in uzak coğrafi konumunun belirgin bir etkisi oldu - çünkü eski Başpiskopos, Christian ile ittifak halindeydi veya en azından çağdaş Stockholm'de çok müttefik olduğu düşünülüyordu ve onu eski durumuna getirmek Gustav için neredeyse imkansız olacaktı.
Kral, Papa'ya talebin imkansızlığını ve Papa ısrar ederse olası sonuçları bildirdi, ancak - iyi ya da kötü - Papa ısrar etti ve kralın başpiskopos önerilerini kabul etmeyi reddetti. O sırada, tesadüfen ve farklı nedenlerle, kralın Papa'ya adaylar hakkında önerilerde bulunduğu, ancak Papa'nın adaylardan yalnızca birini kabul ettiği dört boş piskopos koltuğu daha vardı. Papa, Gustav Trolle konusunda taviz vermeyi reddettiği için, Lutherci bilgin etkilenen kral, 1531'de başka bir başpiskopos, yani Olaus'un kardeşi atama görevini üstlendi. Bu kraliyet eylemiyle Papa, İsveç Kilisesi üzerindeki tüm etkisini kaybetti.
1520'lerde Petri kardeşler, tanıtılması için bir kampanya yürüttüler. Geçen on yıl, örneğin kutsanmış bir rahip olan Olaus Petri'nin evliliği ve Lutheran dogmalarını savunan onun tarafından yayınlanan birkaç metin gibi Protestanlığın kademeli olarak tanıtılması olarak görülebilecek birçok olaya tanık oldu. Yeni Ahit'in bir çevirisi de 1526'da yayınlandı. Reformasyondan sonra, 1540-41'de adı verilen tam bir çeviri yayınlandı. Bununla birlikte, İsveçli din adamlarının Yunanca ve İbranice bilgisi, orijinal kaynaklardan bir çeviri için yeterli değildi; bunun yerine çalışma, 1534'te Martin Luther tarafından yapılan Almanca çeviriyi takip etti.
Gustav Vasa'nın Katolik Kilisesi'nden kopması, VIII. Henry'nin aynı şeyi İngiltere'de yapmasıyla neredeyse eşzamanlıdır; her iki kral da benzer bir model izleyerek hareket etti, yani, kralın kendi kararlarını Roma'dan bağımsız olarak almaya karar vermesiyle sonuçlanan Papa ile uzun süreli bir çatışma yaşandı.
Saltanatının sonraki yılları
Gustav, ülkenin bazı bölgelerinde direnişle karşılaştı. Dalarna halkı, Gustav'ın saltanatının ilk on yılında, kralın Danimarkalıların bir destekçisi olarak gördüğü herkese karşı çok sert davrandığını düşündükleri ve onun Protestanlığı tanıtmasına kızdıkları için üç kez isyan ettiler. Danimarkalılara karşı savaşında Gustav'a yardım edenlerin çoğu bu isyanlara karıştı ve bunun bedelini birçoğu hayatlarıyla ödedi.
Småland'daki köylüler 1542'de vergiler, kilise reformu ve kilise çanları ile cübbelerine el konulmasıyla ilgili şikayetlerle alevlenerek isyan ettiler. Birkaç ay boyunca bu ayaklanma, yoğun ormanlarda Gustav'a ciddi zorluklar yaşattı. Kral, Dalarna eyaleti halkına bir mektup göndererek, her İsveç eyaletine mektuplar dağıtmalarını istedi, birlikleriyle krala desteklerini bildirdi ve diğer tüm eyaletleri de aynısını yapmaya çağırdı. Gustav, yardımıyla - ve en önemlisi de ücretli Alman paralı askerleriyle - 1543 baharında isyancıları yenmeyi başardığı birliklerini aldı.
İsyancıların lideri , geleneksel olarak İsveç'e ihanet eden biri olarak görülüyor. Köylülere yazdığı kendi mektupları ve bildirileri, Roma Katolik dindarlık geleneklerinin bastırılmasına, Kral'ın para karşılığında eritilmek üzere kilise çanlarına ve kilise levhalarına el koymasına ve Gustav'ın otokratik önlemlerine yönelik genel hoşnutsuzluğa odaklandı ve Kral'ın mektupları, Dacke'nin birkaç ay boyunca önemli bir askeri başarı elde etti. Tarihsel kayıtlar, Nils'in bir savaş sırasında her iki bacağına da kurşun yarası alarak ciddi şekilde yaralandığını belirtiyor; eğer bu doğruysa, hayatta kalması çağdaş tıp teknikleri açısından şaşırtıcı olabilir. Bazı kaynaklar, Nils'in dörde bölünerek idam edildiğini; diğerleri ise yaralarından kurtulduktan sonra kanun kaçağı durumuna düşürüldüğünü ve Småland ile Danimarka Blekinge arasındaki sınırdaki ormandan kaçmaya çalışırken öldürüldüğünü belirtiyor. Vücut parçalarının, diğer olası isyancılara bir uyarı olarak İsveç'in her yerinde sergilendiği söyleniyor; kafası muhtemelen Kalmar'da bir direğe monte edilmiş olsa da bu kesin değil. Modern İsveç bilimi, Nils Dacke'ye yönelik eleştirileri yumuşattı ve bazen onu, özellikle Småland'da Robin Hood damarında bir kahraman haline getirdi.
Kilisenin devamı ile ilgili zorluklar da Gustav Vasa'yı rahatsız etti. 1540'lar, onun hem Petri kardeşlere hem de eski şansölyesi Laurentius Andreae'ye ölüm cezaları verdiğini gördü. Ancak hepsine hapiste birkaç ay geçirdikten sonra af verildi. 1554-1557'de Rusya'nın Korkunç İvan'ına karşı sonuçsuz bir savaş yürüttü.
Ölümü
1550'lerin sonlarında Gustav'ın sağlığı bozuldu. 1945 yılında mezarı açıldığında, cesedi üzerinde yapılan incelemede, bir bacağında ve çenesinde kronik enfeksiyonlara yakalandığı ortaya çıktı.
1560 yılında şansölyelere, çocuklarına ve diğer soylulara sözde "son konuşma" yaptı ve onları bir arada kalmaya teşvik etti. 29 Eylül 1560'da öldü ve Uppsala Katedrali'ne (üç karısıyla birlikte, sadece ikisi oyulmuşken) gömüldü.
Kaynakça
I. Gustav Doğumu: 12 Mayıs 1496 Ölümü: 29 Eylül 1560 | ||
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen II. Christian İsveç Kralı olarak | İsveç Kral Naibi 1521–1523 | Sonra gelen Kendisi İsveç kralı olarak |
| Önce gelen Kendisi İsveç Kral Naibi olarak |  İsveç kralı 1523–1560 | Sonra gelen XIV. Eric |
  | Bir İsveçlinin biyografisi ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Hükümdar ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
I Gustav 12 Mayis 1496 29 Eylul 1560 1523 ten 1560 taki olumune kadar Isvec kralidir Ilk olarak 1521 de Danimarka krali II Christian a karsi Isvec Bagimsizlik Savasi ni baslatmistir 6 Haziran 1523 te kral olmus ve Kalmar Birligi ne son vermistir I GustavIsvec kraliHukum suresi6 Haziran 1523 29 Eylul 1560Tac giymesi6 Haziran 1523Once gelenII ChristianSonra gelenXIV EricDogum12 Mayis 1496 1496 05 12 Olum29 Eylul 1560 36 yasinda Defin21 Aralik 1560HanedanVasa HanedaniBabasiErik Johansson VasaDiniLuthercilikDanimarka ya karsi direnis14 yuzyilin sonundan beri Isvec Danimarka ve Norvec ile Kalmar Birligi nin bir parcasiydi Bu birliktelikteki Danimarka hakimiyeti zaman zaman Isvec te ayaklanmalara yol acti Gustav in cocuklugu boyunca Isvec soylularinin bir kismi Isvec i bagimsiz kilmaya calisti Gustav ve babasi Erik 1512 den itibaren Isvec naibi olan Genc partisini ve onun Danimarka Krali II Christian a karsi mucadelesini desteklediler Sten Sture un birliklerinin Danimarka kuvvetlerini yendigi 1518 deki ardindan Sten Sture ve Kral Christian in muzakereler icin Osterhaninge de bulusmasina karar verildi Kralin guvenligini garanti altina almak icin Isvec tarafi muzakereler devam ettigi surece Danimarkalilar tarafindan tutulmak uzere alti kisiyi rehin olarak gonderdi Ancak Christian muzakerelere katilmadi Isvec tarafiyla yapilan anlasmayi ihlal etti ve rehineleri Kopenhag a tasiyan gemilere bindirdi Danimarka tarafindan tutulan rehinelerden biri Gustav di Gustav kacmaya tesebbus etmeyecegine soz verdikten sonra kendisine cok iyi davranildigi Kalo Kalesi nde tutuldu Bu nazik muamele Kral Christian in bu alti rehineyi kendi tarafina cekmesi icin bir stratejiydi Bes rehine taraf degistirdi ama Gustav Sture partisine sadik kalmaya devam etti 1519 da Gustav rehin tutuldugu Kalo Kalesi nden kacti 30 Eylul de geldigi Hansa sehri Lubeck e kacti Nasil kacmayi basardigi kesin degil fakat rivayetlere gore okuz kiligina girerek kacmayi basardigi soylenmektedir Gustav Lubeck te kalirken memleketi Isvec teki gelismelerden haberdar oluyordu Lubeck teyken Kral Christian Sten Sture ve destekcilerini yenip Isvec teki iktidari ele gecirmek icin Isvec e saldirdi 1520 de Christianin gucleri galip geldi Sten Sture Mart ayinda oldu ancak Isvec in baskenti Stockholm de dahil olmak uzere bazi kaleler hala Danimarka kuvvetlerine karsi koymayi basardi Gustav bir gemiyle Lubeck ten ayrildi ve 31 Mayis ta Kalmar in guneyinde karaya cikti Gustav Isvec topraklarindaki ilk aylarinda buyuk olcude tarafsiz kaldi Bazi kaynaklara gore Gustav Christian in tac giyme torenine davet aldi Toren kasim ayinda gecirilen Stockholm de gerceklesecekti Kral Christian Gustav da dahil olmak uzere Sture partisi icindeki dusmanlarina af sozu vermis olsa da torene katilmayi reddetti Tac giyme toreni 4 Kasim da gerceklesti ve bunu dostca kutlamalar takip etti Kutlama birkac gun surdugunde kale kilitlendi ve Kral Christian in eski dusmanlari hapsedildi Sten Sture nin eski destekcilerine karsi sapkinlikla ilgili suclamalar gundeme getirildi Ertesi gun cezalar aciklandi Stockholm Kan Banyosu olarak bilinen katliamda aralarinda Gustav in babasi Erik Johansson ve yegeni Joakim Brahe nin bulundugu 100 e yakin kisi idam edildi Gustav in kendisi de o siralarda yakinlarindaki kaliyordu Dalarna Gustav Vasa Dalarna Mora da adamlarina sesleniyor Johan Gustaf Sandberg in tablosu Gustav in hayatindan endiselenmek icin nedenleri vardi ve Rӓfsnӓs tan ayrildi O zamanlar kuzeybati Isvec olan Dalarna eyaletine gitti Orada yasananlar Peder Svart in Gustav hakkinda son derece onyargili bir kahramanlik hikayesi olarak tanimlanabilecek tarihcesinde anlatilmistir Isvec in ulusal mirasinin bir parcasi olarak nitelendirilebilecek Gustav in Dalarna seruveni bu nedenle dogru bir sekilde anlatilamaz Eyaletteki koyluler arasindan asker toplamaya calistigi lakin baslarda oldukca basarisiz oldugu anlatilmaktadir Kral Christian a sadik adamlar tarafindan kovalanan ve krala meydan okuyan Gustav in Norvec e kacmaktan baska secenegi yoktu Mora dan Lima uzerinden Norvec e giderken son zamanlarda Gustav in krala karsi destek cagrisini geri ceviren insanlar fikirlerini degistirdiler Bu grubun temsilcileri Gustav i Norvec e varmadan once yakaladilar ve onlari Mora ya kadar takip etmeyi ikna ettiler Gustav in Norvec e kacisi ve geri donusu unlu kros kayagi yarisi arka planini olusturdu Isvec Bagimsizlik Savasi Gustav Vasa hovitsman yuzbasi komutan olarak atandi Liderligini yaptigi isyanci guc buyudu Grubu Subat 1521 de cogunlukla Siljan Golu cevresindeki bolgeden 400 kisiden olusuyordu Kalmar Birliginin Dagilmasindaki ilk onemli catisma Nisan ayinda Brunnbӓck Ferry de meydana geldi ve burada asi bir ordu krala sadik bir orduyu yendi Vӓsteras sehrinin yagmalanmasi ile birlikte onemli bakir ve gumus madenlerinin kontrol edilmesi Gustav Vasa ya kaynak sagladi ve destekcileri cogaldi Isvec in diger bolgeleri ornegin Smaland ve Vastergotland in Gotaland eyaletleri de isyana katildi Goteland in onde gelen soylulari Gustav Vasa nin guclerine katildilar ve Agustos ayinda Vadstena da Gustav i Isvec naibi ilan ettiler Gustav Vasa nin naip ilan edilmesi simdiye kadar Kral Christian a sadik kalan bircok Isvec soylusunun taraf degistirmesine neden oldu Hala krala sadik olan bazi soylular Isvec i terk etmeyi secerken digerleri olduruldu Sonuc olarak Isvec Ozel Meclisi eski uyelerini kaybetti ve bunlarin yerine Gustav in destekcileri geldi Mustahkem sehirlerin ve kalelerin cogu Gustav in isyancilari tarafindan ele gecirildi ancak Stockholm de dahil olmak uzere en iyi savunmaya sahip kaleler hala Danimarka kontrolu altindaydi 1522 de Gustav Vasa ve Lubeck arasindaki gorusmelerden sonra Hansa sehri Danimarka ya karsi savasa katildi 1523 kisinda musterek kuvvetler Danimarka ve Norvec in Scania Halland Blekinge ve Bohuslan bolgelerine saldirdi Kisin II Christian tahttan indirildi ve yerine I Frederick gecti Yeni kral Isvec tahtina acikca sahip cikti ve Lubeck in Isvecli isyancilari terk edecegini umuyordu Bagimsiz bir Isvec i Danimarka nin egemen oldugu guclu bir Kalmar Birligi ne tercih eden Alman sehri durumdan yararlandi ve isyancilara baski yapti Sehir gelecekteki ticarette ayricaliklar ve isyancilara verdikleri kredilerle ilgili garantiler istedi Isvec Ozel Meclisi ve Gustav Vasa Lubeck in desteginin kesinlikle cok onemli oldugunu biliyordu Konsey buna yanit olarak Gustav i kral olarak atamaya karar verdi Kral ilan edilmesi Strangnas taki Roggeborgen Gustav Vasa nin Isvec krali secildigi olaylar sirasinda merkezi bir yerdi Naip Gustav Vasa nin Isvec krali olarak torenle secilmesi Isvec in onde gelen adamlarinin Haziran 1523 te Strangnas ta bir araya gelmesiyle gerceklesti Isvec meclis uyeleri Gustav i kral olarak sectiklerinde Lubeck in iki misafir meclis uyesiyle bir araya geldi Alman temsilciler atamayi tereddut etmeden desteklediler ve bunun bir Tanri isi oldugunu ilan ettiler Gustav Tanri nin iradesi olarak tanimlanan seye boyun egmesi gerektigini belirtti Meclis ile yaptigi toplantida Gustav kral olmayi kabul etti Strangnas diyakozu liderligindeki torende Gustav kraliyet yemini etti Ertesi gun piskoposlar ve rahipler Laurentius Andreae nin kutsal ayini esnasinda diz cokmus bir Gustav Vasa nin uzerine kaldirdigi Roggeborgen de Gustav a katildi Yaninda Lubeck meclis uyeleri bulunan Gustav Vasa kralin bir tarafta Isvec ozel meclis uyeleri ve diger tarafta Lubeck temsilcileri ile koroda oturdugu getirildi Te Deum ilahisinden sonra Laurentius Andreae Gustav Vasa yi Isvec krali ilan etti Ancak yine de tac giymemisti 1983 yilinda Gustav in 6 Haziran da Isvec krali olarak secilmesinin anisina bu tarih ilan edildi Stockholm un ele gecirilmesi Strangnas taki olaylardan kisa bir sure sonra Lubeck ve muttefiki Hansa sehirlerine artik Isvec te ticaret yaparken gecis ucretlerinden kurtulmus olan patent mektuplari verildi Stockholm de Danimarkali savunucularla Lubeck muzakerecileri tarafindan tasarlanan bir anlasma yapildi 17 Haziran da isyancilar baskente girebildi Yaz ortasinda Stockholm un guney kapisi olan Soderport tan Kral Gustav sehre gorkemli bir sekilde girdi Bunu Peder Jakobsson liderligindeki Stockholm Katedrali olarak da bilinir bir sukran gunu ayini de dahil olmak uzere kutlamalar izledi Gustav artik sarayina yerlesebilirdi Savasin sonu Eski kral Christian a sadik icra memurlari o zamanlar Isvec in bir parcasi olan Finlandiya da hala kaleler tutuyorlardi 1523 yazi ve sonbaharinda hepsi teslim oldu Ertesi yil 24 Agustos 1524 te Gustav Danimarka Norvec krali Frederick ile bir anlasmaya varmak icin Malmo ye geldi Kral Gustav in bakis acisindan Malmo Antlasmasi nin Isvecce Malmo recess hem olumlu hem de olumsuz yanlari vardi Anlasma Danimarka Norvec in Isvec in bagimsizligini kabul ettigi anlamina geliyordu Bununla birlikte Gustav in baska eyaletleri Gotland ve Blekinge kazanma umutlari suya dustu Antlasma Isvec Bagimsizlik Savasi nin sonunu isaret ediyordu ReformasyonGustav iktidari ele gecirdikten sonra o sirada bir tur sansolyelik gorevini yuruten eski Baspiskopos ulkeden surgune gonderildi Gustav Papa VII Clemens e bir mesaj gondererek kendisi tarafindan secilen yeni bir baspiskoposun kabul edilmesini talep etti Papa Baspiskopos Gustav Trolle nin hukuka aykiri olarak sinir disi edilmesinin iptal edilmesini ve baspiskoposun goreve iade edilmesini talep ederek kararini geri gonderdi Burada Isvec in uzak cografi konumunun belirgin bir etkisi oldu cunku eski Baspiskopos Christian ile ittifak halindeydi veya en azindan cagdas Stockholm de cok muttefik oldugu dusunuluyordu ve onu eski durumuna getirmek Gustav icin neredeyse imkansiz olacakti Kral Papa ya talebin imkansizligini ve Papa israr ederse olasi sonuclari bildirdi ancak iyi ya da kotu Papa israr etti ve kralin baspiskopos onerilerini kabul etmeyi reddetti O sirada tesadufen ve farkli nedenlerle kralin Papa ya adaylar hakkinda onerilerde bulundugu ancak Papa nin adaylardan yalnizca birini kabul ettigi dort bos piskopos koltugu daha vardi Papa Gustav Trolle konusunda taviz vermeyi reddettigi icin Lutherci bilgin etkilenen kral 1531 de baska bir baspiskopos yani Olaus un kardesi atama gorevini ustlendi Bu kraliyet eylemiyle Papa Isvec Kilisesi uzerindeki tum etkisini kaybetti 1520 lerde Petri kardesler tanitilmasi icin bir kampanya yuruttuler Gecen on yil ornegin kutsanmis bir rahip olan Olaus Petri nin evliligi ve Lutheran dogmalarini savunan onun tarafindan yayinlanan birkac metin gibi Protestanligin kademeli olarak tanitilmasi olarak gorulebilecek bircok olaya tanik oldu Yeni Ahit in bir cevirisi de 1526 da yayinlandi Reformasyondan sonra 1540 41 de adi verilen tam bir ceviri yayinlandi Bununla birlikte Isvecli din adamlarinin Yunanca ve Ibranice bilgisi orijinal kaynaklardan bir ceviri icin yeterli degildi bunun yerine calisma 1534 te Martin Luther tarafindan yapilan Almanca ceviriyi takip etti Gustav Vasa nin Katolik Kilisesi nden kopmasi VIII Henry nin ayni seyi Ingiltere de yapmasiyla neredeyse eszamanlidir her iki kral da benzer bir model izleyerek hareket etti yani kralin kendi kararlarini Roma dan bagimsiz olarak almaya karar vermesiyle sonuclanan Papa ile uzun sureli bir catisma yasandi Saltanatinin sonraki yillariGustav Martin Rota Gustav ulkenin bazi bolgelerinde direnisle karsilasti Dalarna halki Gustav in saltanatinin ilk on yilinda kralin Danimarkalilarin bir destekcisi olarak gordugu herkese karsi cok sert davrandigini dusundukleri ve onun Protestanligi tanitmasina kizdiklari icin uc kez isyan ettiler Danimarkalilara karsi savasinda Gustav a yardim edenlerin cogu bu isyanlara karisti ve bunun bedelini bircogu hayatlariyla odedi Smaland daki koyluler 1542 de vergiler kilise reformu ve kilise canlari ile cubbelerine el konulmasiyla ilgili sikayetlerle alevlenerek isyan ettiler Birkac ay boyunca bu ayaklanma yogun ormanlarda Gustav a ciddi zorluklar yasatti Kral Dalarna eyaleti halkina bir mektup gondererek her Isvec eyaletine mektuplar dagitmalarini istedi birlikleriyle krala desteklerini bildirdi ve diger tum eyaletleri de aynisini yapmaya cagirdi Gustav yardimiyla ve en onemlisi de ucretli Alman parali askerleriyle 1543 baharinda isyancilari yenmeyi basardigi birliklerini aldi Isyancilarin lideri geleneksel olarak Isvec e ihanet eden biri olarak goruluyor Koylulere yazdigi kendi mektuplari ve bildirileri Roma Katolik dindarlik geleneklerinin bastirilmasina Kral in para karsiliginda eritilmek uzere kilise canlarina ve kilise levhalarina el koymasina ve Gustav in otokratik onlemlerine yonelik genel hosnutsuzluga odaklandi ve Kral in mektuplari Dacke nin birkac ay boyunca onemli bir askeri basari elde etti Tarihsel kayitlar Nils in bir savas sirasinda her iki bacagina da kursun yarasi alarak ciddi sekilde yaralandigini belirtiyor eger bu dogruysa hayatta kalmasi cagdas tip teknikleri acisindan sasirtici olabilir Bazi kaynaklar Nils in dorde bolunerek idam edildigini digerleri ise yaralarindan kurtulduktan sonra kanun kacagi durumuna dusuruldugunu ve Smaland ile Danimarka Blekinge arasindaki sinirdaki ormandan kacmaya calisirken olduruldugunu belirtiyor Vucut parcalarinin diger olasi isyancilara bir uyari olarak Isvec in her yerinde sergilendigi soyleniyor kafasi muhtemelen Kalmar da bir direge monte edilmis olsa da bu kesin degil Modern Isvec bilimi Nils Dacke ye yonelik elestirileri yumusatti ve bazen onu ozellikle Smaland da Robin Hood damarinda bir kahraman haline getirdi Kilisenin devami ile ilgili zorluklar da Gustav Vasa yi rahatsiz etti 1540 lar onun hem Petri kardeslere hem de eski sansolyesi Laurentius Andreae ye olum cezalari verdigini gordu Ancak hepsine hapiste birkac ay gecirdikten sonra af verildi 1554 1557 de Rusya nin Korkunc Ivan ina karsi sonucsuz bir savas yuruttu Olumu 1550 lerin sonlarinda Gustav in sagligi bozuldu 1945 yilinda mezari acildiginda cesedi uzerinde yapilan incelemede bir bacaginda ve cenesinde kronik enfeksiyonlara yakalandigi ortaya cikti 1560 yilinda sansolyelere cocuklarina ve diger soylulara sozde son konusma yapti ve onlari bir arada kalmaya tesvik etti 29 Eylul 1560 da oldu ve Uppsala Katedrali ne uc karisiyla birlikte sadece ikisi oyulmusken gomuldu mahzenlerinin uzerindeki Kral Gustav ve ilk iki kralicesine ait mezar anitiKaynakcaI GustavVasa HanedaniDogumu 12 Mayis 1496 Olumu 29 Eylul 1560Resmi unvanlarOnce gelen II Christian Isvec Krali olarak Isvec Kral Naibi 1521 1523 Sonra gelen Kendisi Isvec krali olarakOnce gelen Kendisi Isvec Kral Naibi olarak Isvec krali 1523 1560 Sonra gelen XIV EricBir Isveclinin biyografisi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz Hukumdar ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz