Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hürriyet Partisi, ispat hakkı tanınması meselesinde parti yönetimiyle ters düştükleri için DP'den ayrılan 19 muhalif milletvekili tarafından 20 Aralık 1955'te kurulan merkez partisi.
| Hürriyet Partisi | |
|---|---|
 | |
| Kısaltma | HP |
| Genel başkan | Ekrem Hayri Üstündağ |
| (Genel sekreter) | İbrahim Öktem |
| Kurucu | Fevzi Lütfi Karaosmanoğlu |
| Kuruluş tarihi | 20 Aralık 1955 |
| Kapanış tarihi | 24 Kasım 1958 |
| Birleşme | Cumhuriyet Halk Partisi |
| Bölünme | Demokrat Parti |
| Önceli | Demokrat Parti |
| Ardılı | Yeni Türkiye Partisi (1961-1973) |
| İdeoloji | Liberal demokrasi |
| Siyasi pozisyon | Merkez |
Kuruluşu
1954 genel seçimlerinden sonra DP içinde, partinin ekonomik politikaları ve muhalefete karşı izlenen tutum nedeniyle önemli bir muhalefet baş göstermişti. 6-7 Eylül Olayları'ndan sonra Fuad Köprülü, Fevzi Lütfi Karaosmanoğlu, Kasım Küfrevi, Fethi Çelikbaş, Feridun Ergin ve Mükerrem Sarol gibi DP'nin önde gelenleri parti yönetimini çok sert bir biçimde eleştirdiler. Bazı milletvekillerinin ceza yasasına "ispat hakkı" getirilmesini istemesi parti içinde kargaşaya neden oldu. Karaosmanoğlu ve Çelikbaş Ekim 1955'te yapılan Genel İdare Kurulu'nda partinin basına baskı uyguladığını belirterek ispat hakkını savundular.
DP içindeki muhalefetin büyümesi üzerine, parti yönetimi 19 milletvekilini Haysiyet Divanı'na verdi. 12 Ekim 1955'te toplanan Haysiyet Divanı bu milletvekillerinden dokuzunun ihracına karar verince, öteki 10 milletvekili de istifa etti. Bu milletvekilleri birbiri ardına toplantılar düzenleyerek izlenecek stratejiyi tartıştılar. 7 Kasım 1955'te ayrı bir parti olarak örgütlenmeye karar veren Ondokuzlar, 20 Aralık 1955'te partiyi kurdular.
Genel başkanlığa başlangıçta Ekrem Hayri Üstündağ getirilse de, kısa süre sonra rahatsızlanınca yerini Fevzi Lütfi Karaosmanoğlu'na bıraktı. Genel sekreterliğini İbrahim Öktem'in üstlendiği partinin kurucuları arasında Turan Güneş, Ekrem Alican ve Fethi Çelikbaş gibi isimler de vardı.
Siyasal açıdan liberal bir merkez partisi görünümünde olan parti, demokratik ve dengeli bir meclis çalışmasına olanak verecek ölçüde anayasal değişiklikler yapılmasını, yargı bağımsızlığını, özgür ve bağımsız sendikaların kurulmasına olanak verilmesini, yönetimin yansızlığının sağlanmasını, üniversite özerkliğini, basın özgürlüğünü ve temel hak ve özgürlüklerin güvence altına alınmasını savunmaktaydı. Ekonomik alanda ise devletçilik ve liberalizm arasına somut bir eğilim belirtmeden sadece klasik demokrasi ilkelerine bağlı kalınacağı belirtilmekteydi.
Muhalefet yılları
Meclis içinde önemli bir muhalefet partisi görünümü çizen Hürriyet Partisi'nin kendisine daha sonra katılan DP milletvekilleriyle birlikte, meclisteki üye sayısının CHP'nin üye sayısını geçmesi üzerine ana muhalefet partisi konumuna yükselmesi kaçınılmaz oldu. Başta DP'nin muhalefete karşı tutumu olmak üzere birçok konuda CHP'yle birlikte iktidara karşı tavır aldı.
Parti, Mart 1957'de Cumhuriyetçi Millet Partisi'yle birleşme girişiminde bulunduysa da, bu girişim sonuçsuz kaldı. 22 Ekim 1957 genel seçimleri öncesinde de CHP ve CMP ile seçimlerde ittifak yapma olanağı arandı. Ancak, DP iktidarı seçim yasasında bir değişiklik yaparak seçimlerde partiler arasında ittifak kurulmasını engelledi. Seçimlerde oyların %3,8'ini alan Hürriyet Partisi, sadece Burdur'da çoğunluğu sağlayarak bu ilden 4 milletvekili çıkardı.
Kapanışı
Seçimlerden yenik çıkan partide, zamanla ayrı bir parti olarak kalmanın yarar sağlamayacağı yolundaki görüş ağırlık kazandı. Seçimlerden 13 ay sonra, 24 Kasım 1958'de toplanan olağanüstü parti kurultayında 5 muhalife karşı 175 oyla partinin feshine ve bütün mal varlığının CHP'ye devrine karar verildi. Bu kararların ardından parti üyelerinin çoğu CHP'ye katılırken çok az sayıda üye ise DP'ye döndü.
Hürriyet Partisi ve seçimler
| Türkiye Büyük Millet Meclisi | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Seçim | Genel Başkan | Oy | Sandalye | Meclis | Sıra | Harita | |||
| # | % | ± | # | ± | |||||
| 1957 | Fevzi Lütfi Karaosmanoğlu | 321.471 | %3,50 | — | 4 / 487 |  1 | Muhalefet. | 4. |  |
Kaynakça
Konuyla ilgili yayınlar
- Diren Çakmak. "Türk Siyasal Yaşamında Bir Muhalefet Partisi Örneği: Hürriyet Partisi (1955-1958) 25 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .", Gazi Üniversitesi Akademik Bakış Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 3, Kış 2008.
- Hürriyet Partisi Yayınları, Hürriyet Partisi Kuruluş Beyannamesi, Ayyıldız Matbaası, Ankara 1957
- Hürriyet Partisi Yayınları, İleriye Atılış, Ayyıldız Matbaası, Ankara 1957
- Hürriyet Partisi Yayınları, Hürriyet Partisi Seçim Beyannamesi, Ayyıldız Matbaası, Ankara 1957
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hurriyet Partisi ispat hakki taninmasi meselesinde parti yonetimiyle ters dustukleri icin DP den ayrilan 19 muhalif milletvekili tarafindan 20 Aralik 1955 te kurulan merkez partisi Hurriyet PartisiKisaltmaHPGenel baskanEkrem Hayri UstundagGenel sekreterIbrahim OktemKurucuFevzi Lutfi KaraosmanogluKurulus tarihi20 Aralik 1955Kapanis tarihi24 Kasim 1958BirlesmeCumhuriyet Halk PartisiBolunmeDemokrat PartiOnceliDemokrat PartiArdiliYeni Turkiye Partisi 1961 1973 IdeolojiLiberal demokrasiSiyasi pozisyonMerkezKurulusu1954 genel secimlerinden sonra DP icinde partinin ekonomik politikalari ve muhalefete karsi izlenen tutum nedeniyle onemli bir muhalefet bas gostermisti 6 7 Eylul Olaylari ndan sonra Fuad Koprulu Fevzi Lutfi Karaosmanoglu Kasim Kufrevi Fethi Celikbas Feridun Ergin ve Mukerrem Sarol gibi DP nin onde gelenleri parti yonetimini cok sert bir bicimde elestirdiler Bazi milletvekillerinin ceza yasasina ispat hakki getirilmesini istemesi parti icinde kargasaya neden oldu Karaosmanoglu ve Celikbas Ekim 1955 te yapilan Genel Idare Kurulu nda partinin basina baski uyguladigini belirterek ispat hakkini savundular DP icindeki muhalefetin buyumesi uzerine parti yonetimi 19 milletvekilini Haysiyet Divani na verdi 12 Ekim 1955 te toplanan Haysiyet Divani bu milletvekillerinden dokuzunun ihracina karar verince oteki 10 milletvekili de istifa etti Bu milletvekilleri birbiri ardina toplantilar duzenleyerek izlenecek stratejiyi tartistilar 7 Kasim 1955 te ayri bir parti olarak orgutlenmeye karar veren Ondokuzlar 20 Aralik 1955 te partiyi kurdular Genel baskanliga baslangicta Ekrem Hayri Ustundag getirilse de kisa sure sonra rahatsizlaninca yerini Fevzi Lutfi Karaosmanoglu na birakti Genel sekreterligini Ibrahim Oktem in ustlendigi partinin kuruculari arasinda Turan Gunes Ekrem Alican ve Fethi Celikbas gibi isimler de vardi Siyasal acidan liberal bir merkez partisi gorunumunde olan parti demokratik ve dengeli bir meclis calismasina olanak verecek olcude anayasal degisiklikler yapilmasini yargi bagimsizligini ozgur ve bagimsiz sendikalarin kurulmasina olanak verilmesini yonetimin yansizliginin saglanmasini universite ozerkligini basin ozgurlugunu ve temel hak ve ozgurluklerin guvence altina alinmasini savunmaktaydi Ekonomik alanda ise devletcilik ve liberalizm arasina somut bir egilim belirtmeden sadece klasik demokrasi ilkelerine bagli kalinacagi belirtilmekteydi Muhalefet yillariMeclis icinde onemli bir muhalefet partisi gorunumu cizen Hurriyet Partisi nin kendisine daha sonra katilan DP milletvekilleriyle birlikte meclisteki uye sayisinin CHP nin uye sayisini gecmesi uzerine ana muhalefet partisi konumuna yukselmesi kacinilmaz oldu Basta DP nin muhalefete karsi tutumu olmak uzere bircok konuda CHP yle birlikte iktidara karsi tavir aldi Parti Mart 1957 de Cumhuriyetci Millet Partisi yle birlesme girisiminde bulunduysa da bu girisim sonucsuz kaldi 22 Ekim 1957 genel secimleri oncesinde de CHP ve CMP ile secimlerde ittifak yapma olanagi arandi Ancak DP iktidari secim yasasinda bir degisiklik yaparak secimlerde partiler arasinda ittifak kurulmasini engelledi Secimlerde oylarin 3 8 ini alan Hurriyet Partisi sadece Burdur da cogunlugu saglayarak bu ilden 4 milletvekili cikardi KapanisiSecimlerden yenik cikan partide zamanla ayri bir parti olarak kalmanin yarar saglamayacagi yolundaki gorus agirlik kazandi Secimlerden 13 ay sonra 24 Kasim 1958 de toplanan olaganustu parti kurultayinda 5 muhalife karsi 175 oyla partinin feshine ve butun mal varliginin CHP ye devrine karar verildi Bu kararlarin ardindan parti uyelerinin cogu CHP ye katilirken cok az sayida uye ise DP ye dondu Hurriyet Partisi ve secimlerTurkiye Buyuk Millet MeclisiSecim Genel Baskan Oy Sandalye Meclis Sira Harita 1957 Fevzi Lutfi Karaosmanoglu 321 471 3 50 4 487 1 Muhalefet 4 Kaynakca a b c Ispat hakki Hurriyet Partisi ni dogurdu Cumhuriyet Ansiklopedisi 1923 2000 2 Cilt 3 bas Istanbul YKY Mayis 2002 s 273 Konuyla ilgili yayinlarDiren Cakmak Turk Siyasal Yasaminda Bir Muhalefet Partisi Ornegi Hurriyet Partisi 1955 1958 25 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Gazi Universitesi Akademik Bakis Dergisi Cilt 2 Sayi 3 Kis 2008 Hurriyet Partisi Yayinlari Hurriyet Partisi Kurulus Beyannamesi Ayyildiz Matbaasi Ankara 1957 Hurriyet Partisi Yayinlari Ileriye Atilis Ayyildiz Matbaasi Ankara 1957 Hurriyet Partisi Yayinlari Hurriyet Partisi Secim Beyannamesi Ayyildiz Matbaasi Ankara 1957