Haşıl, Kars, Sivas, Erzurum, Rize,Gümüşhane, Bayburt ve Yusufeli başta olmak üzere Anadolu ve Kuzey İran'da yapılan bir yemektir. Kars yöresine özgü olduğu düşünülen haşılın yapımı bölgeden bölgeye farklılık göstermektedir.
Haşıl | |
---|---|
Ülke(ler) | Türkiye, İran |
Etimoloji
Haşıl kelimesi, aş kelimesinden türemiştir. Aş kelimesi Eski Türkçe āş, Farsça ve Orta Farsça āş, Avestaca āsa ve Ermenice χaştır.
Kars usulü
Buğday, un, tuz, yoğurt, sarımsak ve tereyağı ile yapılır. Kars usulü haşıl yapılırken buğdaylar su ve tuzla beraber pişirilerek buğdayın suyu çekmesi sağlanır. Suyu çeken buğdaya un eklenir. Ardından yoğurt ve sarımsakla sarımsaklı yoğurt yapılır. Haşılın üzerine önce tereyağı, sonra sarımsaklı yoğurt dökülür. Son aşamada tabağın ortası boşaltılır ve boşaltılan yere tereyağı ilave edilir.
Sivas usulü
Sivas usulü haşılın ana malzemesi bulgur veya yarma buğdaydır. Kullanılan diğer malzemeler ise süzme yoğurt, su, tuz ve tereyağıdır. Yapımı Kars usulü haşıla benzer. Kullanılan malzeme tam olarak piştiğinde üzerine yağ eklenir.
Kuzey Erzurum ve Batı Rize usulü
Rize'nin batısı ve Erzurum'un kuzeyinde de popüler olan Haşıl, en çok Gümüşhane'nin Torul ve Rize'nin İkizdere ile Salarha bölgelerinde yapılır. Diğer yörelerden farklı olarak yapımında kavut unu kullanılır. Ayrıca tereyağı, yoğurt ve sütte Rize-Erzurum usulü haşıl için kullanılan malzemelerdendir. Rize usulü haşıl yapılırken ilk önce mısır unu su ile beraber pişirilir. Sonrasında pişirme devam ederken karışıma tereyağı ilave edilir. Yemek katı kıvama gelince soğuması için ateş kapatılır. Soğuyan haşılın üzerine yoğurt veya süt eklenerek servis edilir. Haşıl, ortasına tereyağı konularak yenir. Geleneksel olarak haşıl yenirken tereyağına ekmek bandırılır. Yağın bitmesiyle beraber aynı yere yoğurt konur ve ekmeği bandırarak yemeğe devam edilir. Tercihen haşılın pişirildiği tavada sıcak servis edilir.
Doğu Rize-Artvin usulü
Laz mutfağında da tüketilen haşıl, Rize'nin Çamlıhemşin, Ardeşen ve Pazar ilçelerinde "centuseri", Artvin'de ise "gaviçi" adıyla tüketilir. Centuserinin yapımında mısır unu, su ve tereyağı kullanılır.
Ağrı usulü
Ağrı haşıl yemeğinin malzemeleri bulgur veya yarma, tereyağı, su, tuz ve tercihen çiriş otu (Asphodelus aestivus L) dur. Ağrı Haşıl Yemeği 22.11.2022 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.
Erzurum Kavut Haşılı
Erzurum Kavut Haşılı 16.02.2023 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.
İran usulü
İran Türklerinin yaptığı haşıl bir helva türüdür. Kullanılan hamura tatlandırıcı olarak şeker veya bal eklenir.
Kaynakça
- ^ Türk folkloru. Türk Folkloru. 1986. s. 28. 27 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Haziran 2020.
- ^ Kristbergsson, Oliveira, Kristberg, Jorge (2016). Traditional Foods: General and Consumer Aspects. Springer. s. 93. ISBN . 26 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Haziran 2020.
- ^ Ataoğlu, Hüseyin (2019). Karadeniz Yemek Kültürü ve Tarifler. Hüseyin Ataoğlu. 28 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Haziran 2020.
- ^ Özdem, Filiz (2006). Kars: "beyaz uykusuz uzakta". YKY. s. 353. ISBN . 26 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Haziran 2020.
- ^ . Nişanyan Sözlük. 7 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2023.
- ^ . hurriyet.com.tr. 21 Ocak 2019. 22 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2020.
- ^ Üçer, Müjgân (2006). Anamın aşı tandırın başı: Sivas mutfağ̮ı : il merkezi ve ilçe yemekleri : gelenek, görenek, inançlar ve sözlü kültür. Kitabevi. s. 468. ISBN . 26 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Haziran 2020.
- ^ Öztürk, Özhan (2005). Karadeniz: ansiklopedik sözlük. Heyamola Yayınları. s. 499. ISBN . 29 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Haziran 2020.
- ^ Nejdet Dokur. . 26 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2020.
- ^ "Ağrı Haşıl Yemeği". Türk Patent ve Marka Kurumu. 10 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Aralık 2022.
- ^ "Erzurum Kavut Haşılı". Türk Patent ve Marka Kurumu. 4 Mart 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Mart 2023.
- ^ Kalafat, Yaşar (2005). İran Türklüğü: jeokültürel boyut. Yeditepe Yayınevi. s. 101. ISBN . 28 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Haziran 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hasil Kars Sivas Erzurum Rize Gumushane Bayburt ve Yusufeli basta olmak uzere Anadolu ve Kuzey Iran da yapilan bir yemektir Kars yoresine ozgu oldugu dusunulen hasilin yapimi bolgeden bolgeye farklilik gostermektedir HasilUlke ler Turkiye IranHasilEtimolojiHasil kelimesi as kelimesinden turemistir As kelimesi Eski Turkce as Farsca ve Orta Farsca as Avestaca asa ve Ermenice xastir Kars usuluBugday un tuz yogurt sarimsak ve tereyagi ile yapilir Kars usulu hasil yapilirken bugdaylar su ve tuzla beraber pisirilerek bugdayin suyu cekmesi saglanir Suyu ceken bugdaya un eklenir Ardindan yogurt ve sarimsakla sarimsakli yogurt yapilir Hasilin uzerine once tereyagi sonra sarimsakli yogurt dokulur Son asamada tabagin ortasi bosaltilir ve bosaltilan yere tereyagi ilave edilir Sivas usuluSivas usulu hasilin ana malzemesi bulgur veya yarma bugdaydir Kullanilan diger malzemeler ise suzme yogurt su tuz ve tereyagidir Yapimi Kars usulu hasila benzer Kullanilan malzeme tam olarak pistiginde uzerine yag eklenir Kuzey Erzurum ve Bati Rize usuluRize nin batisi ve Erzurum un kuzeyinde de populer olan Hasil en cok Gumushane nin Torul ve Rize nin Ikizdere ile Salarha bolgelerinde yapilir Diger yorelerden farkli olarak yapiminda kavut unu kullanilir Ayrica tereyagi yogurt ve sutte Rize Erzurum usulu hasil icin kullanilan malzemelerdendir Rize usulu hasil yapilirken ilk once misir unu su ile beraber pisirilir Sonrasinda pisirme devam ederken karisima tereyagi ilave edilir Yemek kati kivama gelince sogumasi icin ates kapatilir Soguyan hasilin uzerine yogurt veya sut eklenerek servis edilir Hasil ortasina tereyagi konularak yenir Geleneksel olarak hasil yenirken tereyagina ekmek bandirilir Yagin bitmesiyle beraber ayni yere yogurt konur ve ekmegi bandirarak yemege devam edilir Tercihen hasilin pisirildigi tavada sicak servis edilir Dogu Rize Artvin usuluLaz mutfaginda da tuketilen hasil Rize nin Camlihemsin Ardesen ve Pazar ilcelerinde centuseri Artvin de ise gavici adiyla tuketilir Centuserinin yapiminda misir unu su ve tereyagi kullanilir Agri usuluAgri hasil yemeginin malzemeleri bulgur veya yarma tereyagi su tuz ve tercihen ciris otu Asphodelus aestivus L dur Agri Hasil Yemegi 22 11 2022 tarihinde Turk Patent ve Marka Kurumu tarafindan tescillenmis ve cografi isaret almistir Erzurum Kavut HasiliErzurum Kavut Hasili 16 02 2023 tarihinde Turk Patent ve Marka Kurumu tarafindan tescillenmis ve cografi isaret almistir Iran usuluIran Turklerinin yaptigi hasil bir helva turudur Kullanilan hamura tatlandirici olarak seker veya bal eklenir Kaynakca Turk folkloru Turk Folkloru 1986 s 28 27 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Haziran 2020 Kristbergsson Oliveira Kristberg Jorge 2016 Traditional Foods General and Consumer Aspects Springer s 93 ISBN 1489976485 26 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Haziran 2020 Ataoglu Huseyin 2019 Karadeniz Yemek Kulturu ve Tarifler Huseyin Ataoglu 28 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Haziran 2020 Ozdem Filiz 2006 Kars beyaz uykusuz uzakta YKY s 353 ISBN 9750811542 26 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Haziran 2020 Nisanyan Sozluk 7 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Mart 2023 hurriyet com tr 21 Ocak 2019 22 Ocak 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Haziran 2020 Ucer Mujgan 2006 Anamin asi tandirin basi Sivas mutfag i il merkezi ve ilce yemekleri gelenek gorenek inanclar ve sozlu kultur Kitabevi s 468 ISBN 9756403845 26 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Haziran 2020 Ozturk Ozhan 2005 Karadeniz ansiklopedik sozluk Heyamola Yayinlari s 499 ISBN 9756121009 29 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Haziran 2020 Nejdet Dokur 26 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Haziran 2020 Agri Hasil Yemegi Turk Patent ve Marka Kurumu 10 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Aralik 2022 Erzurum Kavut Hasili Turk Patent ve Marka Kurumu 4 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Mart 2023 Kalafat Yasar 2005 Iran Turklugu jeokulturel boyut Yeditepe Yayinevi s 101 ISBN 9756480254 28 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Haziran 2020