Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Binbaşı Halis Bey veya Kör Halis lâkaplarıyla da anılır. (d. 1876, Aydın - ö. 8 Ağustos 1933, Uşak) Çanakkale ve İstiklal Savaşı gazisi.
Babası; büyük defter kâtibi Ahmet Muhtar efendi (Hamlacı Muhtar); annesi Germiyanoğulları'ndan Havva Naime; eşi Zekiye Ataksor.
Okul dönemi
Halis bey 1876 yılında Aydın'da doğdu. Büyük defter kâtibi olan babası Ahmet Muhtar Efendi’nin tayini sonucu küçük yaşta Kütahya'ya geldi. İlköğrenimini, 1881 yılında girdiği Küpecik mahalle mektebinde tamamladı. 1885 - 1888 yılları arasında Kütahya rüştiyesinde okudu. Mezuniyetinden sonra Fransızca öğrenmeye başladı. 1889 yılında yeni açılan İdadi mektebine başladı. 1893 yılında Kütahya Liva Meclisi idaresine seçilerek, Bursa Mülkiye İdadisi'ne başladı. 1896 yılında İdadi'nin 6. seviyesinde tasdiknamesini alarak İstanbul'a geldi ve Harbiye’ye başladı. 1898 yılında Harp Okulu'nu üstün derece ile bitirerek subay oldu.
Askerlik dönemi
Harp okulunu bitirdikten sonra subay olarak katıldığı Türk Ordusu'nda önce Trablusgarp ve Balkan Savaşı'na katıldı. Balkan Savaşı'nda ayağından vuruldu, isabet eden bir şarapnel parçasıyla gözünden yaralandı. Bu sebeple "Kör Halis" lâkabını aldı. Balkan Savaşı'nda Yüzbaşılığa terfi etti.
1914 yılında Çanakkale Muharebeleri'nde bulundu. 9. Tümen, 27. Alay, 3. Tabur Komutanı'ydı. Çıkartmanın ilk günü olan 25 Nisan 1915'te alayı ile birlikte Arıburnu Cephesi'nde görevliydi. Arıburnu çıkarma kuvvetlerine 27. Alay'ın sağ hücum kolu olarak taarruz etti. Taarruzun ikinci aşamasında Alay Komutanı Yarbay Mehmet Şefik Bey, Tabur'un bir bölüğünün Kırmızısırt'a taarruz etmesini, diğer iki bölüğünün de Tabur Komutanı emrinde Mersinsırtı'nı savunmasını emretmiştir. 3. Tabur Komutanı emrindeki iki bölüğü, Mersinsırtı'ndan da ileriye sürerek Merkeztepe ile Bombasırtı aralığına kadar ilerletmiş, 180 rakımlı tepenin güney yamaçlarına yerleşmiştir. Bu konumda müfreze, hem 57. Alay karşısındaki, hem de Merkeztepe batısındaki Anzak birliklerini ateş altına alabilmektedir. Önündeki araziyi ve Anzak kuvvetlerinin konumunu inceleyen Tabur Komutanı, bu taktik avantajı görerek hareketini bu noktaya kadar sürdürmüştü. Bu kısa ileri hareket, Türk birliklerinin taarruzları açısından oldukça yarar sağlamıştır. Anzak örtü kuvvetleri komutanı sahilden içlere ilerleyen takviye kıt’alarının önemli bir kısmının buraya sürmek zorunda kalmıştır. Anzak birlikleri, iki Türk alayının temas noktası olan ve taarruz eden iki Alay arasında bir menteşe gibi çalışan bu iki bölüğe karşı üç koldan taarruzlar tekrarlamış, ancak bölükleri yerinden atamamıştır. Bu muharebeler sırasında kolundan ağır şekilde yaralanmasına ve çok kan kaybetmesine rağmen uzun süre komutayı bırakmamış olması üstleri tarafından takdir edildi, gösterdiği kahramanlıktan dolayı Liyakat Nişanı aldı. Erata, mevzilerini kesinlikle terk etmemeleri emrini verdikten sonra komutayı Tabur Katibi Muharrem Vehbi Bey’e bırakarak sargı yerine gitmiştir. Tüm subaylar şehit ya da yaralı olduğundan komutayı devredecek subay bulunmamaktaydı. Miralay (Albay) Şefik Aker'in Çanakkale'de Mustafa Kemal Paşa yerine 19. Tümen Komutanı olarak tayini üzerine 8 Ağustos 1915'te boşalan, 27. Alayın 3. tabur komutanlığına binbaşı olarak getirildi. Üstün hizmet verdi ve büyük kahramanlıklar gösterdi.
Daha sonra Millî Mücadele'de Fransız cephesinde (Diyarbakır - Mardin - Urfa - Siverek) menzil mıntıka müfettişliği hizmetinde bulundu. Ömrünü savaş meydanında geçiren ve genç yaşında hayata veda eden piyade Binbaşı Halis, doğu ve batı dillerine vakıf; son derece mütevazı ve o nispette de kahraman bir askerdi. Savaş sonrası memleket hizmetinde de askerlik hizmetindeki sebat ve gayretle çalıştı.
Sivil hayattaki hizmetleri
Millî mücadeleden sonra memleketi olan Kütahya'nın o vakit ki kazası Uşak'a gitti. Zekiye Hanımla (Zekiye Ataksor) evlendi ve ölümüne kadar Belediye Mühendisi olarak şehre hizmetlerde bulundu. 1925-1933 yılları arasında, Fransa'dan dönmüş olan Alaattin Tiritoğlu ile beraber çalıştı. Alaattin Tiritoğlu'nun Uşak Belediye Reisi bulunduğu sırada Uşak'ta o vakit için yeni sayılabilecek hizmetlere giriştiler. Parklandırmak, kanalizasyonları yapmak ve henüz Ankara'da başlamak üzereyken asfalt işlemlerini Uşak'ta daha önce hizmete sokmak bunlar arasındadır.
Eserleri
Halis Bey Farsça, Arapça, Almanca ve Fransızca dillerini biliyordu. Örnekleri Genelkurmay Başkanlığı’na gönderilen tercümelerden anlaşılacağı üzere askeri sahalara ait hizmetlerini sivil hayatında da devam ettirmiştir.
Halis Bey’in Tarih ve Sosyolojiye olan merakı onu bazı konularda çalışmalara yönlendirmiş, Diyarbakır'da bulunduğu yıllarda, önceleri, tanıştığı Ziya Gökalp'in çıkardığı Küçük Mecmua'da, "Diyarbakır tarihinde, (Asur Krallığı zamanında) ()" ile "Diyarbakır Abideleri", "Ulu Camii Kitabevleri" isimli seri makaleler yazmıştır. Başlamış olduğu Herodot Tarihi'nin tercümesini tamamlamaya ömrü yetmemiş, eser yarıda kalmıştır. Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı'na o vakit gönderilmiş olan müsveddelerinin, başkanlıkça verilen cevabında bu tercümelerin yarıda kaldığı görülmektedir.
Halis Bey’in ayrıca henüz basılmamış Çanakkale Raporu'nun ikinci cildi, Trablusgarp Hatıraları, Balkan Harbi Anıları ve Millî Mücadele, Mardin ve Diyarbakır'a ait günlüklerle, Ziya Gökalp’in mektupları da daha basılmamıştır.
Hastalanması ve vefatı
Uşak Belediye Mühendisliğinde bulunduğu yıllarda geceleri dahi imar işleri ile uğraşıp işçilerin başında çok geç saatlere kadar çalışan Halis Bey bu sırada zatürre hastalığına tutulmuş, tedavi için Merkez Kumandanı tarafından İstanbul’a getirilerek tedavi ettirilmiştir. Uşak'a dönüşünde tekrarlayan hastalığını, maddi imkânlarının da elverişsiz olması yüzünden tedavide güçlük çekmiş, sıkıntılarını duyan İzmir Valisi Kazım Dirik kendisini davet ederek Halis Beyi tedavi ettirmiştir. Fakat tedavilerden bir sonuç alınamamış, 8 Ağustos 1933'te 53 yaşında iken hayata gözlerini yummuştur. Halis Beyin kabri Uşak’ın Bozkırlı mezarlığının bir köşesinde, vaktiyle dövüştüğü üç kıtadaki dağları, tepeleri hatırlatırcasına bir küçücük tümseğin altındadır.
Soyadı konusu
çıktığı zaman Halis Bey'in soyadına rastlanmaması merak konusu olmuştu. Kendisi 1933 yılında öldüğü zaman henüz soyadı kanunu çıkmamıştı. Bu itibarla soyadı alamadan ölmüştür. Halis Bey ATAKSOY ismini çok sever ve torunlarına bu ismin konulmasını İsterdi. Soyadı kanunu çıkınca henüz torunları da yoktu. Vârisleri ATAKSOY'u soy isim olarak almışlardır. Şimdi kendisinin mezar taşında HALİS ATAKSOY yazılıdır. Ne yazık ki nüfus memurlarının o devirdeki hatalı yazışları (Y) harfi yerine (R) harfini yazmaları neticesi vârisleri hâlâ ATAKSOR olarak bilinmektedir.
Çanakkale Beratı
| “ | Mevk-i harpte fevkal-ade şecaat ve cesaret ibraz suretiyle hizmet-i vataniyede bulunan erkan ve ümera ve zabitan ile küçük zabitan ve efradın ve memurin-i askeriye ve mülkiyenin beynel-emasil bais-i fahr u mübahat olacak surette taltif ve tesririemr u ferman-ı humayun-padişahanem iktizayi celilinden bulunduğuna ve yirmiyedinci alayın üçüncü tabur kamutanı binbaşı kı dvetül-emacid vel-ekarim Halis efendi muharebedesebkeden hüsn-i hizmet ve gayretinden naşi şayeste-i telattufat-i seniye-i şahanem olduğuna binaen bil-istizan şeref sadir olan irade-iseniyye-i mülükanem hüku-i münifine ve nizamname-i mahsusuna tevfikan kendisine gümüş liyakat muharebe madalyası ita kılınmış olduğunu mütezammın işbu berat-alişan isdar olundu. Hurrire fil-yemil-aşir min şehri muharremil-haram liseneti erbain ve selasune ve selasemie ve elf (10 muharrem 1334). | „ |
İstiklâl Beratı
| “ | Türkiye Cumhuriyeti Istiklal madalyası Vesikası No: 5692. Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin 30 Mayıs 1926 tarihinde vukubulan üçüncü içtima senesinin yüzonuncu içtimasının birinci celsesinde kabul buyurulmuş olan İstiklal Madalyası kanununun birinci maddesinin müzeyyel 30 Mayıs 1926 tarihli ve 869 nolu kanunnamenin ikinci maddesine tevfikan Millî Ordu'da vazife almış olan mütekaid piyade binbaşı Halis efendinin kırmızı şeritli İstiklal Madalyası ile taltifi 9.8.1927 tarihinde tastik-i aliye iktiran eylediğini mübayyin vesikadır. İstiklâl Madalyası alan zatın hüviyeti: Mütekait piyade binbaşı Halis efendi Kütahya 314-32 | „ |
Kaynakça
- ^ "Çanakkale-Arıburnu Savaşları ve 27. Alay", Miralay Şefik Aker, s.55
- ^ Bakınız: İngiliz Kemal
- ^ . 6 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2008.
Dış kaynaklar
- 17.8.2004 Milliyet: "Hurafeye Yanıt"19 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Genelkurmay askeri tarih ve Statejik Etüt Başkanlığı yayınları.
- "Çanakkale Ruhu Nasıl Doğdu ve Azerbaycan Savaşları", Yazar: 27. Alayın genç teğmenlerinden Mucip Kemalyeri.
- Binbaşı Halis Bey'in hayatı6 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Binbasi Halis Bey veya Kor Halis lakaplariyla da anilir d 1876 Aydin o 8 Agustos 1933 Usak Canakkale ve Istiklal Savasi gazisi Binbasi Halis Bey Ataksor Miralay Sefik Bey Aker ve 27 Alay kurmaylari ve komutanlari Canakkale Cephesi 1915 Babasi buyuk defter katibi Ahmet Muhtar efendi Hamlaci Muhtar annesi Germiyanogullari ndan Havva Naime esi Zekiye Ataksor Okul donemiHalis bey 1876 yilinda Aydin da dogdu Buyuk defter katibi olan babasi Ahmet Muhtar Efendi nin tayini sonucu kucuk yasta Kutahya ya geldi Ilkogrenimini 1881 yilinda girdigi Kupecik mahalle mektebinde tamamladi 1885 1888 yillari arasinda Kutahya rustiyesinde okudu Mezuniyetinden sonra Fransizca ogrenmeye basladi 1889 yilinda yeni acilan Idadi mektebine basladi 1893 yilinda Kutahya Liva Meclisi idaresine secilerek Bursa Mulkiye Idadisi ne basladi 1896 yilinda Idadi nin 6 seviyesinde tasdiknamesini alarak Istanbul a geldi ve Harbiye ye basladi 1898 yilinda Harp Okulu nu ustun derece ile bitirerek subay oldu Askerlik donemiHarp okulunu bitirdikten sonra subay olarak katildigi Turk Ordusu nda once Trablusgarp ve Balkan Savasi na katildi Balkan Savasi nda ayagindan vuruldu isabet eden bir sarapnel parcasiyla gozunden yaralandi Bu sebeple Kor Halis lakabini aldi Balkan Savasi nda Yuzbasiliga terfi etti 1914 yilinda Canakkale Muharebeleri nde bulundu 9 Tumen 27 Alay 3 Tabur Komutani ydi Cikartmanin ilk gunu olan 25 Nisan 1915 te alayi ile birlikte Ariburnu Cephesi nde gorevliydi Ariburnu cikarma kuvvetlerine 27 Alay in sag hucum kolu olarak taarruz etti Taarruzun ikinci asamasinda Alay Komutani Yarbay Mehmet Sefik Bey Tabur un bir bolugunun Kirmizisirt a taarruz etmesini diger iki bolugunun de Tabur Komutani emrinde Mersinsirti ni savunmasini emretmistir 3 Tabur Komutani emrindeki iki bolugu Mersinsirti ndan da ileriye surerek Merkeztepe ile Bombasirti araligina kadar ilerletmis 180 rakimli tepenin guney yamaclarina yerlesmistir Bu konumda mufreze hem 57 Alay karsisindaki hem de Merkeztepe batisindaki Anzak birliklerini ates altina alabilmektedir Onundeki araziyi ve Anzak kuvvetlerinin konumunu inceleyen Tabur Komutani bu taktik avantaji gorerek hareketini bu noktaya kadar surdurmustu Bu kisa ileri hareket Turk birliklerinin taarruzlari acisindan oldukca yarar saglamistir Anzak ortu kuvvetleri komutani sahilden iclere ilerleyen takviye kit alarinin onemli bir kisminin buraya surmek zorunda kalmistir Anzak birlikleri iki Turk alayinin temas noktasi olan ve taarruz eden iki Alay arasinda bir mentese gibi calisan bu iki boluge karsi uc koldan taarruzlar tekrarlamis ancak bolukleri yerinden atamamistir Bu muharebeler sirasinda kolundan agir sekilde yaralanmasina ve cok kan kaybetmesine ragmen uzun sure komutayi birakmamis olmasi ustleri tarafindan takdir edildi gosterdigi kahramanliktan dolayi Liyakat Nisani aldi Erata mevzilerini kesinlikle terk etmemeleri emrini verdikten sonra komutayi Tabur Katibi Muharrem Vehbi Bey e birakarak sargi yerine gitmistir Tum subaylar sehit ya da yarali oldugundan komutayi devredecek subay bulunmamaktaydi Miralay Albay Sefik Aker in Canakkale de Mustafa Kemal Pasa yerine 19 Tumen Komutani olarak tayini uzerine 8 Agustos 1915 te bosalan 27 Alayin 3 tabur komutanligina binbasi olarak getirildi Ustun hizmet verdi ve buyuk kahramanliklar gosterdi Daha sonra Milli Mucadele de Fransiz cephesinde Diyarbakir Mardin Urfa Siverek menzil mintika mufettisligi hizmetinde bulundu Omrunu savas meydaninda geciren ve genc yasinda hayata veda eden piyade Binbasi Halis dogu ve bati dillerine vakif son derece mutevazi ve o nispette de kahraman bir askerdi Savas sonrasi memleket hizmetinde de askerlik hizmetindeki sebat ve gayretle calisti Sivil hayattaki hizmetleriMilli mucadeleden sonra memleketi olan Kutahya nin o vakit ki kazasi Usak a gitti Zekiye Hanimla Zekiye Ataksor evlendi ve olumune kadar Belediye Muhendisi olarak sehre hizmetlerde bulundu 1925 1933 yillari arasinda Fransa dan donmus olan Alaattin Tiritoglu ile beraber calisti Alaattin Tiritoglu nun Usak Belediye Reisi bulundugu sirada Usak ta o vakit icin yeni sayilabilecek hizmetlere giristiler Parklandirmak kanalizasyonlari yapmak ve henuz Ankara da baslamak uzereyken asfalt islemlerini Usak ta daha once hizmete sokmak bunlar arasindadir EserleriHalis Bey Farsca Arapca Almanca ve Fransizca dillerini biliyordu Ornekleri Genelkurmay Baskanligi na gonderilen tercumelerden anlasilacagi uzere askeri sahalara ait hizmetlerini sivil hayatinda da devam ettirmistir Halis Bey in Tarih ve Sosyolojiye olan meraki onu bazi konularda calismalara yonlendirmis Diyarbakir da bulundugu yillarda onceleri tanistigi Ziya Gokalp in cikardigi Kucuk Mecmua da Diyarbakir tarihinde Asur Kralligi zamaninda ile Diyarbakir Abideleri Ulu Camii Kitabevleri isimli seri makaleler yazmistir Baslamis oldugu Herodot Tarihi nin tercumesini tamamlamaya omru yetmemis eser yarida kalmistir Turkiye Cumhuriyeti Milli Egitim Bakanligi na o vakit gonderilmis olan musveddelerinin baskanlikca verilen cevabinda bu tercumelerin yarida kaldigi gorulmektedir Halis Bey in ayrica henuz basilmamis Canakkale Raporu nun ikinci cildi Trablusgarp Hatiralari Balkan Harbi Anilari ve Milli Mucadele Mardin ve Diyarbakir a ait gunluklerle Ziya Gokalp in mektuplari da daha basilmamistir Hastalanmasi ve vefatiUsak Belediye Muhendisliginde bulundugu yillarda geceleri dahi imar isleri ile ugrasip iscilerin basinda cok gec saatlere kadar calisan Halis Bey bu sirada zaturre hastaligina tutulmus tedavi icin Merkez Kumandani tarafindan Istanbul a getirilerek tedavi ettirilmistir Usak a donusunde tekrarlayan hastaligini maddi imkanlarinin da elverissiz olmasi yuzunden tedavide gucluk cekmis sikintilarini duyan Izmir Valisi Kazim Dirik kendisini davet ederek Halis Beyi tedavi ettirmistir Fakat tedavilerden bir sonuc alinamamis 8 Agustos 1933 te 53 yasinda iken hayata gozlerini yummustur Halis Beyin kabri Usak in Bozkirli mezarliginin bir kosesinde vaktiyle dovustugu uc kitadaki daglari tepeleri hatirlatircasina bir kucucuk tumsegin altindadir Soyadi konusuciktigi zaman Halis Bey in soyadina rastlanmamasi merak konusu olmustu Kendisi 1933 yilinda oldugu zaman henuz soyadi kanunu cikmamisti Bu itibarla soyadi alamadan olmustur Halis Bey ATAKSOY ismini cok sever ve torunlarina bu ismin konulmasini Isterdi Soyadi kanunu cikinca henuz torunlari da yoktu Varisleri ATAKSOY u soy isim olarak almislardir Simdi kendisinin mezar tasinda HALIS ATAKSOY yazilidir Ne yazik ki nufus memurlarinin o devirdeki hatali yazislari Y harfi yerine R harfini yazmalari neticesi varisleri hala ATAKSOR olarak bilinmektedir Canakkale Berati Mevk i harpte fevkal ade secaat ve cesaret ibraz suretiyle hizmet i vataniyede bulunan erkan ve umera ve zabitan ile kucuk zabitan ve efradin ve memurin i askeriye ve mulkiyenin beynel emasil bais i fahr u mubahat olacak surette taltif ve tesririemr u ferman i humayun padisahanem iktizayi celilinden bulunduguna ve yirmiyedinci alayin ucuncu tabur kamutani binbasi ki dvetul emacid vel ekarim Halis efendi muharebedesebkeden husn i hizmet ve gayretinden nasi sayeste i telattufat i seniye i sahanem olduguna binaen bil istizan seref sadir olan irade iseniyye i mulukanem huku i munifine ve nizamname i mahsusuna tevfikan kendisine gumus liyakat muharebe madalyasi ita kilinmis oldugunu mutezammin isbu berat alisan isdar olundu Hurrire fil yemil asir min sehri muharremil haram liseneti erbain ve selasune ve selasemie ve elf 10 muharrem 1334 Istiklal Berati Turkiye Cumhuriyeti Istiklal madalyasi Vesikasi No 5692 Turkiye Buyuk Millet Meclisi nin 30 Mayis 1926 tarihinde vukubulan ucuncu ictima senesinin yuzonuncu ictimasinin birinci celsesinde kabul buyurulmus olan Istiklal Madalyasi kanununun birinci maddesinin muzeyyel 30 Mayis 1926 tarihli ve 869 nolu kanunnamenin ikinci maddesine tevfikan Milli Ordu da vazife almis olan mutekaid piyade binbasi Halis efendinin kirmizi seritli Istiklal Madalyasi ile taltifi 9 8 1927 tarihinde tastik i aliye iktiran eyledigini mubayyin vesikadir Istiklal Madalyasi alan zatin huviyeti Mutekait piyade binbasi Halis efendi Kutahya 314 32 Kaynakca Canakkale Ariburnu Savaslari ve 27 Alay Miralay Sefik Aker s 55 Bakiniz Ingiliz Kemal 6 Ocak 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Mart 2008 Dis kaynaklar17 8 2004 Milliyet Hurafeye Yanit 19 Aralik 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Genelkurmay askeri tarih ve Statejik Etut Baskanligi yayinlari Canakkale Ruhu Nasil Dogdu ve Azerbaycan Savaslari Yazar 27 Alayin genc tegmenlerinden Mucip Kemalyeri Binbasi Halis Bey in hayati6 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde