Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Germiyanoğulları Beyliği, Anadolu Selçuklu Devleti’nin çökmesi ve dağılmasıyla başlayan Anadolu Beylikleri döneminde Batı Anadolu’da Kütahya merkezli olarak kurulmuş bir beyliktir. Germiyan adının anlamı Farsçada "sıcak" anlamına gelen germâ sözcüğünden, yine Farsçadaki çoğul üretme takısı -yân ile türetilmiştir. "Ilıcalar" anlamına gelir. Germiyan aşiretinin menşei hakkında çeşitli görüşler vardır.
Germiyanoğulları Beyliği | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1278-1428 | |||||||||||
 | |||||||||||
| Başkent | Kütahya | ||||||||||
| Yaygın dil(ler) | Türkçe | ||||||||||
| Hükûmet | Monarşi | ||||||||||
| Bey | |||||||||||
| |||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||
| |||||||||||
| |||||||||||
I. Murat döneminde bazı toprakları (Simav, Emet, Tavşanlı ve çevresi) çeyiz olarak Osmanlılara verildi. Ankara Savaşı’ndan sonra yeniden kurulurken, 1428 yılında II. Yakub Bey memleketini kız kardeşinin torunu II. Murad'a vasiyet ederek vefatını müteakip Germiyanoğulları beyliği, Osmanlılara katıldı.
Köken
Türk/Türkmen
'ın Baybars tarihinde Germiyanoğlu "Ali-şir et-Türkmani",İbn Bîbî'nin El-Evamirü’l-Alâ’iyye fi’l-Umûri’l-Alâ’iyye adlı eserinde ise Germiyanoğulları aşireti "Türkan-ı Germiyan" olarak tanımlanmıştır.Neşri'nin Kitab-ı Cihannüma adlı eserinde "Germiyan Türkini getürdüb" ifadesi geçmektedir. Ahmed Eflaki'nin eseri olan "Ariflerin Menkıbeleri" Germiyanoğlu Alişir bey için "Çünkü o Türk'tü laubali ve velilerin aleminden habersizdi" demektedir
Diğer boylar
Fuat Köprülü Germiyanoğullarının kökeninin Moğol istilasından sonra önce Malatya'ya sonra ise Kütahya'ya göçen bir Afşar boyu olduğunu nakleder.Zeki Velidi Togan ise aşiretin Harezem'den çıktığını iddia ederek Kanglı-Kıpçak kökene bağlıyor.
Kürt-Türk iddiası
Claude Cahen "Nates Paur l'Histaire des Turcamans" adlı makalesinde geçen Kürt köken iddiaları orijinal dilin yanlış çevrilmesinden kaynaklanan hatalı çıkarımlar olduğundan dolayı herhangi bir birincil kaynak dayanağı olmayan iddialardır. Hanedanın Kürt kökenli olduğu iddiası genel kabul görmese de bazı akademisyenler mevcut savı nakletmektedirler.
Tarih
Kütahya ve civarına yerleşmeleri
Germiyanoğuları’nın kesin olarak hangi tarihte Kütahya ve civarına yerleştikleri bilinmemektedir. Sultan I. Alâeddin zamanında Kütahya'nın kesin olarak Türkler'in hakimiyetine girmesini takip eden yıllarda bu yöreye yoğun bir Türkmen yerleşmesi olmuştur. Anadolu'nun Moğollar tarafından istilası sebebiyle bu yoğunluk daha da artmıştır. O tarihlerde Kütahya ve çevresine yerleşen Türkmenler'in sayısı üç yüz bin civarındadır. Aynı tarihlerde Kütahya merkez olmak üzere bir beylik kuracak olan Germiyanoğulları aşiretinin de Kütahya yöresine yerleştiği görülür.Baba İshak ayaklanmasının 1241’de bastırılmasından sonra, II. Gıyaseddin Keyhüsrev tarafından bölgeye yerleştirildikleri ileri sürülmektedir. Ayrıca, Selçuklu şehzadesi olduğu iddiasıyla Karamanoğlu Mehmed Bey’in ortaya çıkardığı Cimri'nin (Gıyaseddin Siyavuş) yakalanması hadisesinde (1277) rol aldıklarına göre bu tarihte Kütahya, Afyon ve Denizli taraflarında yerlesmiş oldukları tahmin edilmektedir. Baba İshak'ın Babai isyânı sırasında Malatya’da olan Germiyanlılar’ın Cimri hadisesi esnasında Batı Anadolu’da bulunmaları, muhtemelen Moğol istilası sebebi ile bu bölgeye göç ettiklerine delâlet etmektedir.
Germiyanoğulları Beyliği’nin kuruluşu
Cimri olayı sırasında (1277) Batı Anadolu’da bulunan ve Anadolu Selçukluları’nın hizmetinde hareket eden Germiyanlılara bu hizmetleri karşılığında Kütahya ve civari iktâ, yani timar olarak verilmiştir. Bu hadise sırasında Sâhipataoğulları Beyliği emrinde olduğu görülen Germiyanlılar, bu tarihten itibaren güçlü bir beylik haline gelmeye başladılar. Nitekim Batı Anadolu’daki Aydın, Menteşe, Saruhan, Denizli beyleri ilk zamanlarında Germiyanoğulları’na tâbi idiler.
Moğollar’ın Anadolu’yu işgali ve Selçuklu Devleti üzerinde hakimiyet kurmalarından sonra XIII. yüzyılın sonları ile XIV. yüzyılın başlarında uçlardaki beyler bağımsızlıklarını almaya başladılar. Germiyanlılar da Selçuklu-Moğol idaresine karşı çıkarak 1283’ten itibaren bir beylik olarak teşkilatlanarak II. Mesud’a karşı mücadeleye giriştiler. 1286 tarihinde Germiyan Türkleri Eşrefoğulları'nın Gargurum Vilayeti'ni yağma ederek tahribatta bulundular. Bunun üzerinde II. Gıyaseddin Mesud Moğol ve kendi kuvvetleri ile Germiyanlılar üzerine yürüdü. Germiyan askerlerinden elde edilenlerden bazıları katledildilerse de çoğu çekilmek durumunda kaldı. Bu sırada Selçuklu veziri Sahip Ata Fahrettin Ali Konya'ya gelip oradan Gargurum'da bulunan ve Germiyanlıları cezalandırmaya giden II. Mesud'un yanına geldi. II. Mesud, ortadan kaldırdığı Germiyan kuvvetlerinin tekrar meydana çıkacağını ümit etmediğinden askerini ihtiyatsız bulundurmuştu. Hatta Germiyan emirlerinden Mesud'un ordusuna esir olan 10 kişi serbest bırakıldı. Serbest bırakılanlar, Selçuklu ordusunun gafil vaziyetini Germiyanlılara bildirdiler ve Germiyanlılar da ansızın II. Mesud'un ordusuna baskın yaparak Ramazan ayının 17. günü, çarşamba, Selçuklu ordusunu bozguna uğrattılar ve esirlerini de kurtardılar.
1287'de II. Gıyaseddin Mesud kuvvet toplayarak tekrar Germiyanlılar'ın üzerine yürüdü. Germiyan kuvvetleri hiç gözükmediler. Mesud, Germiyan vilayetini yağma ederek ve birçok ganimet malı alarak Kayseri'ye döndü.
1288'de II. Mesud İlhanlılar'ın yanında iken 'in kız kardeşinin çocuğu Bedreddin Murat Selçuklular'la barışmak üzere Konya'ya geldi. Gıyaseddin Mesud'un ümerasından Hasbalaban Konya dışında ordugah kuran Germiyanlılar'ın yanına giderek onlarla görüştü ve kendilerine ikram ile gönüllerini aldı ve bu suretle mücadele sona erdi.
1289 senesinde Selçuklular ile Germiyanoğulları arasında harp tekrar başladı, hatta sınırlardaki emirler de harekete geçtiler. Mesud'un ümerasından İzzeddin Beylerbeyi, Germiyanoğulları üzerine yürüdü ve Bedreddin Murat'ın kuvvetlerine Denizli merkez kazası yakınlarında saldırdı. Germiyan askeri bozuldu ve Bedreddin Murat öldü. Bedreddin'in başı Konya'ya getirilerek teşhir edildi. Germiyanlılar bu mağlubiyetle yılmadılar; Germiyan eyaleti yağma edildi, bazen Mesud'un kuvvetleri bazen Germiyanoğulları galip geldi. 1290 senesinde kavga yatıştı. Bu olaylardan sonra Selçuklular ile Germiyanoğulları arasındaki münasebetin ne olduğu bilinmiyorsa da 1299 tarihli bir kitabeden Germiyanlılar'ın görünüşte de olsa Selçuklular'ın hakimiyetini tanıdıkları görülür.
Germiyanoğulları'nın diğer beyliklerle ilişkileri
Aydınoğlu Mehmed Bey'in 'in emiri olduğu, Rumlar'la harp etmek üzere batıdaki İzmir Vilayeti ve etrafına gönderildiği bilinmektedir.
Menteşeoğulları'ndan Menteşe Bey'in damadı olan Emir Sasa Bey batıya daha evvel gelmiş, Tire ve Ayasuluğ (Selçuk)'u almış Sakız Adası'nı yağma etmişti. Sasa Bey, kendi fethine ortak olmak isteyen Germiyan kumandanı Mehmet Bey'in Birgi (Ödemiş) Kalesi'ni elde etmesini çekemedi. Aydın oğlu ile yalnız başa çıkamayacağını anlayan Sasa Bey Hristiyanlarla ittifak ettiyse de aralarında meydana gelen savaşta Sasa Bey öldürüldü (1310).Mevlânâ'nın torunu Ulu Arif Çelebi'nin ilk defa Birgi'yi ziyareti esnasında oranın yeni zaptedilip Aydın oğlu Mehmet Bey'in Birgi'de Germiyan emirinin subaşısı olarak bulunduğu yazar. Bu olaylardan Aydınoğulları Beyliği'nin Germiyan emirlerinden Mehmet Bey tarafından tesis edildiğini açıkça gösterir. Zaten Saruhan Bey ve Karesi Bey gibi hükûmet teşkil eden emirlerin de Germiyanoğulları emirlerinden olmaları pek muhtemeldir.
İzmir etrafına kadar kuvvet gönderen Germiyan hükümdarlarının, Alaşehir ve Simav bölgesine kadar yayıldığı malumdur. Manisa ve Balıkesir civarına yayılan Karesi ve Saruhan Beyleri'nin her tarafı Germiyan kuvvetleri ile çevrilen bu bölgeye nereden geldiklerinin bilinmemesi de bu beylerin Germiyanoğulları'nın emirleri olduğunu doğrular. Gerek Aydın oğlu Mehmet Bey ve gerek diğer uç beyleri zaptettikleri yerlerde hükûmet ederek bir müddet için Germiyanoğulları'nın hakimiyetini tanımışlardır. Aydınoğlu Mehmet Bey'in damadı olan Emir Sadeddin Mübârek Kâbız'ın Germiyan emiri olması Mehmet Bey'in Germiyanoğulları'yla olan münasebetini açıklar.
Ertuğrul Bey'in uca yerleşmesinden ve Osmanoğulları'na sınırdaş olmasından dolayı Germiyanoğulları Osmanoğulları'yla rekabet içerisindeydi. Bundan dolayı aralarındaki münasebet, zamanında daimi surette düşmanca olmuştur. Hatta bu anlaşmazlıktan Rumlar memnun idi. Germiyan hükümdarı Bilecik taraflarına akın ederek Rum memleketlerini yağmalamış, sonradan Ertuğrul Gazi'nin o bölgeye yerleşmesiyle Germiyan oğlu bundan sonra Bilecik Rumları üzerine saldırılarından vazgeçmiştir. Ertuğrul Gazi'nin vefatı yaklaşık 1289 tarihlerinde olduğu için iki beylik arasındaki düşmanlığın başlangıcı Yakub Bey'den önceye dayanmaktadır.
Germiyan oğlunun Osman Bey'e husumet göstermesine bir sebep, Eskişehir'in Selçuk hükümdarı tarafından Osman Bey'e verilmesidir. 1313 senesinde Osman Bey, Leblüce (Leblebici) Hisarı'nı fethe giderken; Germiyanlılar saldırmasın diye Karacahisar'ın muhafazasını oğlu Orhan Bey'e bırakmıştı.
1315 senesinde Germiyan oğlunun teşviki ile Çavdar Tatarları Orhan Gazi'nin Eskişehir'de bulunduğu ve askerinin de terhis edildiği sırada Osman Bey'in arazisine hücum ederek Karacahisar şehrini ve pazarını yağmaladı. Bunu duyan Orhan Bey tedarik ettiği bir kuvvetle Tatarlar'ın arkalarından yetişerek Çavdar oğlunu mağlup etmiş ve esir almıştır.
Germiyanlılar'dan bir mültezim, Eskişehir pazarında alış-veriş eden halktan gümrük vergisi almaya kalkmış ve buna engel olunarak mültezim Eskişehir'den kovulmuş ve bu olay iki hükûmet arasında savaşa sebebiyet vererek Germiyanoğulları mağlup olmuştur.
1318 senesinde Osman Bey'in ihtiyarlığına rahatsızlığı da eklenmiş, ordu kumandasına Orhan Bey geçmiştir. Orhan Bey, Bizans İmparatorluğu arazisine esaslı bir saldırı hazırlamış ve bu planın tatbiki için mühim bir kuvvet gönderdiği sırada Germiyanoğulları'nın saldırısından dolayı bu teşebbüs neticesiz kalmıştır.
1361'de Orhan Gazi, Dimetoka'nın fethini belirten fetihnâmeyi Sarı Laçin vasıtasıyla Germiyanoğulları'na göndermiş, Germiyanoğulları da karşılık olarak Mevlânâ Ali Fakih ile cevapnâme göndermiştir.
Süleyman Şah: "Karaman oğluna kız vireli Osman oğlu diyarımıza el uzattı" diyerek Osmanoğulları'ndan şikayet etmiştir. Bu durum, bu tarihlerde Süleyman Şah ile I. Murad'ın aralarının bozuk olduğunu gösterir. Karaman ve Osmanlı Devleti gibi iki kuvvetli hükûmetin arasında kalmış olan Germiyan Devleti, bu iki hükûmetin saldırılarına daima açıktı. Bu tehlikeli vaziyeti gören ve her iki hükûmetle de dostluk ilişkileri çok iyi olmayan ve bilhassa Karamanoğlu'nun düşmanca vaziyetinden son derece tedirgin olan Süleyman Şah, kızını I. Murad'ın oğlu Yıldırım Bayezid'e vermek isteyerek Edirne'ye bir heyet gönderdi ve en güzel memleketlerini Osmanlılara hediye etti.
Germiyanoğulları Beyliği’nin hükümdarları
I. Yakub Bey
Germiyanogulları Beyliği’nin kurucusu Yakub bin olup, onun zamanında en parlak devrini yaşamıştır. Yakub Bey, Anadolu Selçuklu Devleti hizmetinde emir-i kebir sıfatını taşıyacak derecede önemli vazifelerde bulunmuştur. Yakub Bey bu dönemde nüfus sahasını Kırşehir’e kadar uzattı. III. Alâeddin Keykubad’ın saltanattan çekilmesinden sonra Selçuklu tahtına ikinci defa geçen II. Gıyaseddin Mesud’a tabi olmayan Yakub Bey, İlhanlı Devleti’nin hakimiyetini tanıyarak senelik vergi vermeye başladı. Bu dönemde Karamanoğlu Beyliği’nden sonra Anadolu’da en önemli beylik Germiyan Beyliği idi. Yakub Bey yaklaşık 1305'te kumandanı Aydınoğlu Mehmed Bey'i, Batı Anadolu'daki sınırlarını genişletmek maksadıyla görevlendirdi. Aydınoğlu Mehmed Bey, Birgi merkez olmak üzere İzmir ve civarının fethine teşebbüs etmiş ve daha sonraları bölgede kendi beyliğini kurmuştur. Yakub Bey zamanında Bizanslılar’la karşılıklı savaslar yapılmıştır. Nitekim Yakub Bey 1305'te Menderes nehri kenarındaki Tripolis şehrini ve Angir (Kiliseköy)’ü zaptetmiş ve Otuz Bin kişilik bir kuvvetle Alaşehir (Filadelfiya) kentini kuşatmıştır. Ancak Bizans’ın isteği üzerine yardıma gelen Katalanlar’ın saldırısı karşısında geri çekilmek zorunda kalmıştır. Katalanlar’ın bölgeyi terk etmesinden sonra Yakub Bey, yeniden Alaşehir (Philadelphia) üzerine giderek burayı vergiye bağladı (1314).
İlhanlı hükümdarı Olcaytu’nun Anadolu'daki beylikleri itaat altına almak için gönderdiği (1314) Emir Çoban’ın davetine gelerek itaatlerini bildiren beyler arasında Germiyanlı Alişiroğulları ve Germiyanoğulları’na tâbi beyler de vardı. Daha sonra Emir Çoban oğlu Timurtaş Noyan (Demirtaş), Anadolu’ya geldiğinde (1325) Eşref ve Hamidoğulları Beylikleri'ni ortadan kaldırmış, diğerlerini zaptetmek için Eğridir’de hazırlık yaparken maiyyetindeki beylerden Eretna’yı da Karahisar-i sahip taraflarına göndermişti. Yakub Bey’in damadı olan Karahisar Bey’i kayınpederinin yanına Kütahya’ya sığınmıştır. ile Eretna Bey arasında bir savaş çıkmak üzere iken Timurtaş Noyan (Demirtaş)’tan gelen emir üzerine Eretna Bey Sivas’a çekilmişlerdir (1327). Yakub Bey’in 1340’larda vefat ettiği tahmin edilmektedir. El-Ömerî, Yakub Bey devrinde Germiyan Beyliği'nin talimli düzenli ordusu olduğunu kaydetmektedir.
Mehmed Bey (1340-1361)
Yakub Bey'den sonra Germiyanoğulları Beyliği'nin başına oğlu geçmiştir. Mehmed Bey, mücadeleci ve savasçı anlamına gelen Çahsedan veya Çağsadan lakabıyla anılıyordu. Onun zamanında, daha önce Katalanlar tarafından işgal edilen Küldi (Kula) kasabası Rumlardan, Angir (Simav) kasabası Bizans İmparatorluğu'ndan geri alınmıştır. Mehmed Bey hakkında bilinenler çok azdır. Germiyanoğulları Beyliği Yakub Bey'den sonra eski üstünlüğünü kaybetmiş, hatta "Mehmed Bey" devrinde Aydınoğulları bağımsız hale gelmişlerdir. Mehmed Bey 1361'de ölmüştür.
Süleyman Şah (1361-1387)
Sah Çelebi olarak da anılan Süleyman Şah, babası 'in vefatı üzerine Germiyan hükümdarı olmuştur. Onun hükümdarlığının ilk yılları olaysız geçmiştir. Karamanoğulları Alaaddin Bey ile Hamidoğlu İlyas Bey arasındaki mücadelelerde İlyas Bey'in tarafını tutmuştur. Karamanoğlu'nun saldırısına uğrayan İlyas Bey kendisine sığınınca ona yardım etmiş ve topraklarını geri almasını sağlamıştır. Bu durum Süleyman Şah ile Karamanoğlu Alaaddin Bey'in arasını açmıştır.
Bu dönemde Germiyan beyliği iki önemli Anadolu beyliği arasında sıkışmıştır. Süleyman Sah, kuzeyde devamlı topraklarını genişleten Osmanlılar'dan ve güneydoğuda Karamanlılar'dan gelecek saldırılara karşı topraklarını koruyabilmek için bazı imkanlar aramıştır. Bu maksatla kızı Devlet Şah Hatun'u I. Murad'ın oğlu Yıldırım Bayezid ile evlendirmiş ve kızının çeyizi olmak üzere Kütahya, Tavşanlı, Simav ve Eğrigöz dolaylarını Osmanlılar'a bırakmıştır. Böylece büyük fedakârlıklarla dostluk ilişkisi kurmaya çalışan Süleyman Şah, kendisi Kula'ya çekilmiştir (1381). Yıldırım Bayezid ise Kütahya valiliğine getirilmiştir.
Aynı dönemde Karamanoğlu Alaaddin Bey de Osmanlılar'la akrabalık kurmak istemiş ve I. Murad'ın kızı Melek Hatun ile evlenmiştir. Ancak bu evlilik Germiyanoğlu Süleyman Şah'ı tedirgin etmiştir.
Süleyman Şah 1387'de Kula'da vefat etmiş ve orada yaptırdığı Gürhane Medresesi'ne defnedilmiş ve yerine oğlu II. Yakub Bey Germiyan Beyi olmuştur.
II. Yakup Bey
Babası Süleyman Şah zamanında Uşak ve Suhud bölgesinde vali bulunan Yakub Bey onun ölümü üzerine (1387) Germiyan beyi olmuştur.
Osmanlı Padişahı I. Murad'ın I. Kosova Muharebesi'ne diğer bazı beylikler gibi yardımcı kuvvet gönderen II. Yakub Bey, I. Murad'in savaş meydanında şehit düşmesi üzerine Osmanlı nüfusundan kurtulmak istedi. Karamanoğulları başta olmak üzere bazı toprakları Osmanlılar tarafından alınan Hamid, Saruhan ve Menteşe beyliklerinin oluşturdugu ittifakı destekledi. Ayrıca bu durumdan istifade ederek babası tarafından kız kardeşinin çeyizi olarak verilen yerlerden geri aldı ve Kütahya'yı ele geçirdi.
Bu durum karşısında Yıldırım Bayezid, Rumeli'de sulh ve sükunu sağladığı gibi Sırplarla da anlaşma yaptı. Daha sonra hemen Anadolu'ya geçen Bayezid, kısa zamanda kendi aleyhine gerçekleştirilen ittifakı dağıttı. Saruhan, Aydin ve Menteşe beyliklerini işgal ettikten sonra Kütahya'ya yöneldi. II. Yakup Bey bu durumdan endişeye düştüğü için Yıldırım Bayezıd'i pek çok hediyelerle karşıladı. Ancak Osmanlı Padişahı, kayınbiraderine güvenmediği için yakalatmış, veziri Hisar Bey ile birlikte Rumeli'de Ipsala kalesine hapsetti.
Böylece bütün Germiyanoğulları'na ait topraklar Osmanlı ülkesine katılmış oldu (1390).
Yakub Bey 1399'a kadar Ipsala'da kaldı ve sonunda bir fırsatını bularak kaçtı ve deniz yoluyla Şam'a gitti. O sırada Şam'a gelmiş olan Timur'a sığınan Yakup Bey, maiyyetinde olanlarla birlikte Ankara Savaşı'na katıldı (1402). Yıldırım Bayezid'in Timur'a mağlup olmasıyla Osmanlı Devleti'nin parçalanması üzerine diğer beylikler gibi Germiyan Beyliği de yeniden teskil edildi ve idaresi II. Yakup Bey'e verildi. Böylece Yakub Bey On İki yıllık bir aradan sonra yeniden beyliğinin başına geçmiş oldu. Timur, Ankara Savaşı'ndan sonra Kütahya'ya gelmiş ve bir ay kadar burada ikamet etmiştir.
Yıldırım Bayezıd'in ölümünden sonra onun sehzadeleri arasında ortaya çıkan karışıklıklar sırasında önce Karamanoğlu ile bir ittifaka giren Yakub Bey, daha sonra Çelebi Mehmed'in tarafina geçti (1410). Ancak bu duruma tepki gösteren Mehmed Bey, Germiyan ili üzerine giderek Kütahya'yı zaptetti. Bu suretle Yakub Bey, ikinci defa ülkesini terk etmek zorunda kaldı. Çelebi Mehmed'in Rumeli'de asayişi sağladıktan sonra Anadolu'ya geçmesi üzerine Bursa'ya kadar ilerlemiş olan Karamanoğlu derhal geri çekilmiş, hatta Germiyan topraklarını da terk etmiştir. Osmanlı Padişahı Çelebi Mehmed Karamanoğlu üzerine yürürken Yakub Bey de yardımcı olmaya çalısmış, zahire ve levazım tedarik ederek harekâtı kolaylaştırmıştır. Böylece Yakub Bey İkinci defa ülkesine sahip olmuş ve Osmanlı hakimiyetini tanımıştır (1413).
II. Murad devrinde de Osmanlılar'la iyi geçinmeye çalışan Yakub Bey bir oğlunun olmaması ve yaşının ilerlemesi sebebiyle ülkesini Osmanlı Padişahı'na bırakmayı düşündü. Bu maksatla yaşı sekseni mütecaviz iken Bursa üzerinden Edirne'ye seyahat etti. II. Murad'la görüşmesi sırasında hüsn-i kabul gördü ve merasimle karşılandı. Germiyan ilini II. Murad'a vasiyet ederek tekrar ülkesine döndü. Yakub Bey, Kütahya'ya dönüşünden bir sene sonra öldü (Ocak 1429) ve kendi imaretinin mescidindeki mihrabın arkasına defnedildi. Yakub Bey, aradaki fasılalarla birlikte 42 yıl hükümdarlık yaptı.
Teşkilât ve kültür
Germiyanoğulları Beyliği'nin sınırları
Germiyanoğulları Beyliği'nin sınırları içerisinde yaklaşık yedi yüz kale bulunuyordu. Batı sınırları Menderes Nehirleri'ni kapsıyordu ve halk bu nehirlerden oldukça istifade ediyordu. Germiyanoğulları'na tâbi başlıca yerleşim yerleri: Kütahya, Uşak, Gediz, Kula, Eşme, Alaşehir, Tavşanlı, Simav, Emet, Sarayköy, Banaz, Çivril, Denizli, Honaz, Dinar, Sarıgöl, Buldan, Afyonkarahisar'dır.
Sosyal ve Ekonomik Hayat
Germiyanoğulları Beyliği'nin en güçlü olduğu I. Yakub Bey devrinde sosyal ve ekonomik hayatın da gelişmiş olduğu anlaşılmaktadir. Sehabeddin Ömeri, Germiyan beyinin 700 şehir ve kalesi olduğunu, ordunun tam teçhizatlı olduğu, kıymetli eşya ve hayvanlara sahip bulunduğunu bildirmektedir. Ticarete önem veren ve nakliyesinde Menderes nehrinden yararlanan Germiyanlılar bazı ihraç mallarını bu vasıta ile Ayasulug ve Balat yoluyla denizden ihraç ederlerdi. Yine bu devirde Bizans, her yıl Germiyan beyine 100.000 dinar ve pek çok kıymetli eşyayı hediye olarak gönderiyordu.
Germiyanoğulları devrinde "Germiyan kumaşları" olarak meşhur dokumalar çok kıymetli idi. Anadolu'nun her tarafında tanınan ve Bursa pazarlarında da bulunan Germiyan kumaşları Osmanlı sarayına giden hediyelik eşyalar arasında da yer alıyordu. Yine Denizli'de dokunan ve ak alemli denilen kumaştan hil'at yapılırdı. Sarıklık bezler de yine bu bölgede dokunuyordu ve I. Murad'ın kullandığı beyaz sarık ile kırmızı kaftan ve cübbesi Germiyan dokumalarındandı. Alaşehir'in kırmızı kumaşlarından da sancak yapılırdı. Germiyan askerlerinin elbiseleri mücevherli, kırmızı atlaslı ve buna benzeyen süslü elbiselerdendi.
Kütahya'nın "Gümüş" kasabasında bolca gümüş, şimdiki Şaphane ilçesinde de bolca şap çıkıyordu. "Serköy" kasabasında da bolca pirinç ekimi yapılırdı. Menderes nehirleri sayesinde de gemilerle ticaret yapılırdı. Şecereli meşhur Germiyan atları vardı ve bunlar dışarılara da sevk edilirdi.
Germiyanoğulları'ndan Osmanlılar'a intikal eden vakfiyelerden anlaşıldığına göre tesis edilen imaret ve zaviyelerde yolcu ve fakirlere en iyi şekilde hizmet ediliyordu.
O dönemde halk yerleşik ve konar-göçer olmak üzere iki kısımdı. Köy ve kasabalarda yasayanlar zirai ekonomiye sahip oldukları halde, şehirdekiler ticaret yapıyorlardı. Konar-göçerler ise hayvan besiciliği ile meşguldüler. Meyve, süt, yoğurt ve bal oldukça ucuzdu ve ziraatle uğraşanlar refah içerisindeydi.
Germiyan hükümdarı Süleyman Şah ve II. Yakub Bey adına bastırılmış gümüş sikkeler bulunmaktadır. Ayrıca Yakub Bey, Timur'un himayesinde iken onun adına, Osmanlı himayesinde iken II. Murad adına da para bastırmıştır.
Ayrıca Germiyan hükümdarlarının Denizli'de yazlıkları vardı.
Ordu
Diğer Anadolu Beylikleri'nde olduğu gibi Germiyanoğulları'nda da askerî kuvvet timarli sipahi idi. Ayrıca beylerin iktalarına göre silahlı kuvvet beslemeleri gerekiyordu. Ordu kumandanına Subaşı deniliyordu. Germiyanoğulları'na tabi beyliklerle birlikte 200.000 atlı ve yayadan ibaretti. Beyliğin kendi ordusu ise 40.000 idi. Germiyanoğulları Beyliği ordusunda kargı kullanan ve ok atan birlikler bulunmakta, savaş haricinde ordu zaman zaman askerî manevralar yapmaktaydı. Ayrıca Germiyanlılar sınırlarının korunması maksadıyla ve savaşa karşı tedbir olmak üzere mevziler kazdırıp buralara topladıkları kuvvetlerle harp hazırlıkları yapıyorlardı.
İlmî ve kültürel faaliyetler
Germiyanoğulları devrinde Kütahya ilmî ve edebî faaliyetlerin merkezi idi. Burada, bugün olarak bilinen ve II. Yakub Bey Medresesi en önemli ilim müesseseleridir. Fıkıh âalimi ve aynı zamanda Germiyanoğulları Vakfı'nın mütevellisi olan İshak Fakih'in inşa ettirdiği medrese de bu devirde faaliyet göstermiştir. Bu medreselerde nakli ilimlerin yanında heyet ve astronomi de okutuluyordu.
Umur bin Savcı'nın yaptırdığı 'ne adını veren Müderris , uzun yıllar hocalık yapmış ve bazı eserler kaleme almıştır. Fıkıh dalında Serhu'n-nikaye adlı eseri telif eden (1403) Abdülvacid, astronomi konusunda Çagmini'nin Mülahhas adlı kitabına şerh yazmıştır.
Germiyanoğulları zamanında yetişen ilim ve fikir adamlarının varlığı bize bu devirde beylik merkezinin ne derece canlı bir kültür hayatına sahip olduguna delalet etmektedir. Germiyan beylerinin ilim ve fikir adamlarını korumaları ve onlara deger vermeleri bu ortamin gelişmesini saglamıştır. Germiyan ilinin Osmanlılar'a geçmesiyle bu dönemde yetişen ilim ve fikir adamları, edebiyatçı ve şairler de Osmanlı idaresinde hayatlarını sürdürmüşler ve eserler vermeye devam etmişlerdir.
Edebî sahada ise , Ahmedî, Şeyhî, Ahmed-i Dâî, Abdullah-ı İlahi, , , , gibi isimler yetişti.
Şeyhoğlu Mustafa, Süleyman Şah'ın emriyle Farsça Merzübannâme ve Kabusnâme'yi Türkçeye tercüme etmiştir. Yine Süleyman Şah'ın isteği üzerine kaleme aldığı Hursidnâme adlı mesneviyi onun ölümü üzerine Osmanlı Padişahı Yıldırım Bayezıd'e takdim etmiştir. Siyasetnâme tarzındaki eseri Kenzü'l-Kübera ise Türkçe mensur bir eserdir. Şeyhî Yusuf Sinan ise hem kabiliyetli bir saray doktoru olup hem de başta Hüsrev ü Şirin ve Harnâme olmak üzere önemli eserler vermiştir.
Ahmedî'nin İskendernâme'si de yine bu dönemde kaleme alınmıştır. Ahmed-i Daî ise Yakub Bey'in emriyle rüya tabirine dair Tabirnâme adıyla Farsçadan bir eser tercüme etmiştir.
İmâr Faaliyetleri
Germiyanoğulları devrinde cami, medrese, çeşme gibi çeşitli mimarî eserler inşa edilmiştir. Afyonkarahisar'da çeşmeler, Ankara'da (1299), Denizli'de Süleyman Sah'in yaptırdığı (1368) ve Merkez Çeşmesi, Sandıklı'da Çavuş Çeşmesi, Kütahya'da Yakub Çelebi Medresesi, Hisar Çeşmesi, , (1377), (1377), , , , Uşak'ta Kavşit Çesmesi, Kütahya'da İshak Fakih'e ait çeşme mimarî eserlerin en önemlileridir.
Kaynakça
- ^ Ziya Demirel (2008). "ÖSS Tarih Konu Anlatımlı". Esen Yayınları. ss. s. 113.
- ^ Uzunçarşılı, İ.H., Kütahya Şehri, İstanbul Devlet Matbaası, 1932, sayfa, 32
- ^ Baybars tarihi: al-Melik-al-Zahir (Baypars) hakkındaki tarihin ikinci cildi. Maarif Matbaası. 1941. 4 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Aralık 2022.
- ^ İbn Bîbî. El-Evamirü’l-Alâ’iyye fi’l-Umûri’l-Alâ’iyye. Tıpkı Basım. s. 698.
- ^ Neşrî. Kitâb-i Cihan-nümâ: Neṣrî tarihi. Cilt 1 (İngilizce). Turk Tarih Kurumu Basimevi. s. 103. 4 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Aralık 2022.
- ^ Ahmed Eflaki- Arifelerin Menkıbeleri. s. 307. 17 Mart 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Ocak 2024.
- ^ Köprülü, Mehmed Fuad (1988). Osmanlı devleti'nin kuruluşu. Türk Tarih Kurumu basımevi. s. 35-36. 4 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Aralık 2022.
- ^ Togan, Ahmed Zeki Velidi (1946). Umumi Türk tarihine giriş. Ismail Akgün Matbaasĭ. s. 485. 4 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Aralık 2022.
- ^ Mustafa Çetin Varlık. Germiyan-oğulları tarihi (1300-1429). s. 1-15.
- ^ Ducas, Harry J. Magoulias, Ducas, 1975, Decline and fall of Byzantium to the Ottoman Turks, p. 265, Wayne State University Press, University of Virginia , , The Germiyan were probably Kurdish and Turkish half-breeds who came from east of Malatya.
- ^ Peter Malcolm Holt, 1986, The Age of the Crusades: the Near East from the eleventh century to 1517, p. 176, Longman, University of Michigan, , 9780582493032 The second of the eastern principalities, Germiyan, developed from a group, probably of mixed Kurdish and Turkish origin
- ^ , Biblioteca apostolica vaticana - 1990, Byzantium, Europe, and the early Ottoman sultans, 1373-1513: an anonymous Greek chronicle of the seventeenth century, p. 6, A.D. Caratzas, University of Michigan, , , Near Byzantine borders in Phrygia, the emirate of Germiyan was formed by a mixed population of Turks and Kurds, who had come from east of Malatya
- ^ Carl F. Petry, 2008, The Cambridge History of Egypt, p. 527, Northwestern University, Illinois, , Germianoğulları: Anadolu'da bir Türkmen ve Kürt beyliği
- ^ Yılıdz, Hakkı Dursun, a.g.e., İstanbul, 1981-1982, s, 38
- ^ Kerimüddin Mahmud-i Aksarayî, Müsâmeretü'l-Ahbâr, "el-kıssa, ez her taraf ki bâd, ümera-yı etrak ser ber hatt-ı tâat nihâdend. Felekeddin Dündar Hamid ez bu Oğlu ve evlâd-ı Eşref ez Gurgurum ve esbât sahib-i Fahreddin ez Karahisar düvele ve ümera-yı Germiyan ve Ebna-yı Alişîr ez Kûtâhiyye ve kal'a-i an hudûd ve Süleyman Paşa ez Kastamonya ki der hiç ahdi ez uhûd mütekaddim ihdâr ve istihdar-ı îşân suret-i ne-beste bûd. Cümle müteâkıb be-kışlak-ı Karaburuk hâzır şodend ve mutâvaat u imtisal numûdend mutî ve munkad geşend"
- ^ Gargurum: Şimdiki Beyşehir ve civarı, Yenişarbademli yakınları
- ^ Selçuknâme, Paris Nüshası, sayfa, 62-63
- ^ Uzunçarşılı, İ.H., a.g.e., İstanbul Devlet Matbaası, 1932, sayfa, 29, 30, 31
- ^ Selçuknâme, Paris Nüshası
- ^ Bu kitabe Ankara'da Kızıl Bey Camii minberinde idi. Şimdi İstanbul Müzesi'ndedir
- ^ Germiyan ilinden idüp fethi bab, Germiyan tutaridi ana rikap, Sasa Bey derler adı bir gazi er, Gelmiş Aydın iline evvel meğer, Evvelâ ol birgiyi fetheylemiş, Aydın oğlunu getirmiş toylamış (Düsturname-i Enverî)
- ^ Hem hasetten fitne sasa eyledi, müminiken avni tersa eyledi, Ol gazada katl oldu ol dahi, çok ganimet mal alur miri sahi (Düsturname-i Enverî) Düsturname Birgi şehrinin Sasa Bey tarafından zapted ilüp Ayasluğ ve Keles i Mehmet Beyin aldığını ve menakibülarifiyn ise Birginin Mehmet bey tarafından zaptedildiğini yazarlar. Menakibülarifinin müteleasını Birgideki Mehmet Bey camii kapısı üzerindeki kitabe de te'yit eder. Birginin zaptı 707 hicri senesindedir. Aydın oğlu Mehmet Beyin Birgiyi zapteden Sasa Bey i istirkap ile katlettirerek kendisinin serbest kalmış olması pek muhtemeldir (Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, a.g.e., sayfa, 35)
- ^ Eflaki, Menakıb'ül Arifin, umumî kütüphane nüshası
- ^ Uzunçarşılı, İ.Hakkı, a.g.e., sayfa, 36
- ^ Memankıb'ül Arifin Germiyan oğlu yakub bin alişirin Ladik de Ulu Arif Çelebi ile olan macerasını anlatırken Yakup Beye darılan çelebinin göynünü almak üzere Aydın oğlunun damadı bulunan Sadeddin mübarek kâbızı, çelebi nezdine gönderildiğini yazar
- ^ Neşrî Tarihi ve Âşık Paşazade Tarihi, sayfa, 4, 11, 15
- ^ Hadîdî Tarihi
- ^ İn-önü ile beraber Eskişehirin Osman Beye verilmesi (688) hicri senesindedir. Buna da sebep Germiyanlılarla Selçukilerin husumeti ve Osman Beyi Germiyanlılar aleyhine kullanmak siyasetidir. (Tarih Encümeni Osmanlı Tarihi, sayfa, 581 Cihannüma)
- ^ Bu vak'ayı İbni Kemal Tarihi 713 senesinde göstermekte ve Çavdar oğlunun esaretten tahş,yes,m, 715 senesinde zikretmektedir
- ^ Hayrullah Efendi Tarihi, cilt, 2, sayfai 39-40. İbn-i Kemal Tarihi
- ^ Şikarî, Karaman-nâme
- ^ "Ya Osmanlı Olmasaydı: Germiyanoğullarının Entrikalarla Dolu Öyküsü". 5 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Şubat 2020.
- ^ Mesalikülebsar
- ^ Müneccimbaşı Ahmed Dede, Câmiü’d-Düvel
- ^ Âşıkpaşazâde, Tevârîh-i Âl-i Osman
- ^ Joseph von Hammer, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi Tercemesi, c, 1, s, 222
- ^ Mesalikü'l Ebsar
- ^ Ahmed Vefik Paşa, Lehçe-i Osmani
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Germiyanogullari Beyligi Anadolu Selcuklu Devleti nin cokmesi ve dagilmasiyla baslayan Anadolu Beylikleri doneminde Bati Anadolu da Kutahya merkezli olarak kurulmus bir beyliktir Germiyan adinin anlami Farscada sicak anlamina gelen germa sozcugunden yine Farscadaki cogul uretme takisi yan ile turetilmistir Ilicalar anlamina gelir Germiyan asiretinin mensei hakkinda cesitli gorusler vardir Germiyanogullari Beyligi1278 1428BaskentKutahyaYaygin dil ler TurkceHukumetMonarsiBey 1278 1302 1341 1341 1361 1361 1387Suleyman Sah 1387 1390 1402 1411 1413 1428II Yakub BeyTarihce Kurulusu1278 Dagilisi1428Onculler ArdillarAnadolu Selcuklu Devleti Osmanli Devleti I Murat doneminde bazi topraklari Simav Emet Tavsanli ve cevresi ceyiz olarak Osmanlilara verildi Ankara Savasi ndan sonra yeniden kurulurken 1428 yilinda II Yakub Bey memleketini kiz kardesinin torunu II Murad a vasiyet ederek vefatini muteakip Germiyanogullari beyligi Osmanlilara katildi KokenTurk Turkmen in Baybars tarihinde Germiyanoglu Ali sir et Turkmani Ibn Bibi nin El Evamiru l Ala iyye fi l Umuri l Ala iyye adli eserinde ise Germiyanogullari asireti Turkan i Germiyan olarak tanimlanmistir Nesri nin Kitab i Cihannuma adli eserinde Germiyan Turkini geturdub ifadesi gecmektedir Ahmed Eflaki nin eseri olan Ariflerin Menkibeleri Germiyanoglu Alisir bey icin Cunku o Turk tu laubali ve velilerin aleminden habersizdi demektedir Diger boylar Fuat Koprulu Germiyanogullarinin kokeninin Mogol istilasindan sonra once Malatya ya sonra ise Kutahya ya gocen bir Afsar boyu oldugunu nakleder Zeki Velidi Togan ise asiretin Harezem den ciktigini iddia ederek Kangli Kipcak kokene bagliyor Kurt Turk iddiasi Claude Cahen Nates Paur l Histaire des Turcamans adli makalesinde gecen Kurt koken iddialari orijinal dilin yanlis cevrilmesinden kaynaklanan hatali cikarimlar oldugundan dolayi herhangi bir birincil kaynak dayanagi olmayan iddialardir Hanedanin Kurt kokenli oldugu iddiasi genel kabul gormese de bazi akademisyenler mevcut savi nakletmektedirler TarihKutahya ve civarina yerlesmeleri Germiyanogulari nin kesin olarak hangi tarihte Kutahya ve civarina yerlestikleri bilinmemektedir Sultan I Alaeddin zamaninda Kutahya nin kesin olarak Turkler in hakimiyetine girmesini takip eden yillarda bu yoreye yogun bir Turkmen yerlesmesi olmustur Anadolu nun Mogollar tarafindan istilasi sebebiyle bu yogunluk daha da artmistir O tarihlerde Kutahya ve cevresine yerlesen Turkmenler in sayisi uc yuz bin civarindadir Ayni tarihlerde Kutahya merkez olmak uzere bir beylik kuracak olan Germiyanogullari asiretinin de Kutahya yoresine yerlestigi gorulur Baba Ishak ayaklanmasinin 1241 de bastirilmasindan sonra II Giyaseddin Keyhusrev tarafindan bolgeye yerlestirildikleri ileri surulmektedir Ayrica Selcuklu sehzadesi oldugu iddiasiyla Karamanoglu Mehmed Bey in ortaya cikardigi Cimri nin Giyaseddin Siyavus yakalanmasi hadisesinde 1277 rol aldiklarina gore bu tarihte Kutahya Afyon ve Denizli taraflarinda yerlesmis olduklari tahmin edilmektedir Baba Ishak in Babai isyani sirasinda Malatya da olan Germiyanlilar in Cimri hadisesi esnasinda Bati Anadolu da bulunmalari muhtemelen Mogol istilasi sebebi ile bu bolgeye goc ettiklerine delalet etmektedir Germiyanogullari Beyligi nin kurulusu Cimri olayi sirasinda 1277 Bati Anadolu da bulunan ve Anadolu Selcuklulari nin hizmetinde hareket eden Germiyanlilara bu hizmetleri karsiliginda Kutahya ve civari ikta yani timar olarak verilmistir Bu hadise sirasinda Sahipataogullari Beyligi emrinde oldugu gorulen Germiyanlilar bu tarihten itibaren guclu bir beylik haline gelmeye basladilar Nitekim Bati Anadolu daki Aydin Mentese Saruhan Denizli beyleri ilk zamanlarinda Germiyanogullari na tabi idiler Mogollar in Anadolu yu isgali ve Selcuklu Devleti uzerinde hakimiyet kurmalarindan sonra XIII yuzyilin sonlari ile XIV yuzyilin baslarinda uclardaki beyler bagimsizliklarini almaya basladilar Germiyanlilar da Selcuklu Mogol idaresine karsi cikarak 1283 ten itibaren bir beylik olarak teskilatlanarak II Mesud a karsi mucadeleye giristiler 1286 tarihinde Germiyan Turkleri Esrefogullari nin Gargurum Vilayeti ni yagma ederek tahribatta bulundular Bunun uzerinde II Giyaseddin Mesud Mogol ve kendi kuvvetleri ile Germiyanlilar uzerine yurudu Germiyan askerlerinden elde edilenlerden bazilari katledildilerse de cogu cekilmek durumunda kaldi Bu sirada Selcuklu veziri Sahip Ata Fahrettin Ali Konya ya gelip oradan Gargurum da bulunan ve Germiyanlilari cezalandirmaya giden II Mesud un yanina geldi II Mesud ortadan kaldirdigi Germiyan kuvvetlerinin tekrar meydana cikacagini umit etmediginden askerini ihtiyatsiz bulundurmustu Hatta Germiyan emirlerinden Mesud un ordusuna esir olan 10 kisi serbest birakildi Serbest birakilanlar Selcuklu ordusunun gafil vaziyetini Germiyanlilara bildirdiler ve Germiyanlilar da ansizin II Mesud un ordusuna baskin yaparak Ramazan ayinin 17 gunu carsamba Selcuklu ordusunu bozguna ugrattilar ve esirlerini de kurtardilar 1287 de II Giyaseddin Mesud kuvvet toplayarak tekrar Germiyanlilar in uzerine yurudu Germiyan kuvvetleri hic gozukmediler Mesud Germiyan vilayetini yagma ederek ve bircok ganimet mali alarak Kayseri ye dondu 1288 de II Mesud Ilhanlilar in yaninda iken in kiz kardesinin cocugu Bedreddin Murat Selcuklular la barismak uzere Konya ya geldi Giyaseddin Mesud un umerasindan Hasbalaban Konya disinda ordugah kuran Germiyanlilar in yanina giderek onlarla gorustu ve kendilerine ikram ile gonullerini aldi ve bu suretle mucadele sona erdi 1289 senesinde Selcuklular ile Germiyanogullari arasinda harp tekrar basladi hatta sinirlardaki emirler de harekete gectiler Mesud un umerasindan Izzeddin Beylerbeyi Germiyanogullari uzerine yurudu ve Bedreddin Murat in kuvvetlerine Denizli merkez kazasi yakinlarinda saldirdi Germiyan askeri bozuldu ve Bedreddin Murat oldu Bedreddin in basi Konya ya getirilerek teshir edildi Germiyanlilar bu maglubiyetle yilmadilar Germiyan eyaleti yagma edildi bazen Mesud un kuvvetleri bazen Germiyanogullari galip geldi 1290 senesinde kavga yatisti Bu olaylardan sonra Selcuklular ile Germiyanogullari arasindaki munasebetin ne oldugu bilinmiyorsa da 1299 tarihli bir kitabeden Germiyanlilar in gorunuste de olsa Selcuklular in hakimiyetini tanidiklari gorulur Germiyanogullari nin diger beyliklerle iliskileri Aydinoglu Mehmed Bey in in emiri oldugu Rumlar la harp etmek uzere batidaki Izmir Vilayeti ve etrafina gonderildigi bilinmektedir Menteseogullari ndan Mentese Bey in damadi olan Emir Sasa Bey batiya daha evvel gelmis Tire ve Ayasulug Selcuk u almis Sakiz Adasi ni yagma etmisti Sasa Bey kendi fethine ortak olmak isteyen Germiyan kumandani Mehmet Bey in Birgi Odemis Kalesi ni elde etmesini cekemedi Aydin oglu ile yalniz basa cikamayacagini anlayan Sasa Bey Hristiyanlarla ittifak ettiyse de aralarinda meydana gelen savasta Sasa Bey olduruldu 1310 Mevlana nin torunu Ulu Arif Celebi nin ilk defa Birgi yi ziyareti esnasinda oranin yeni zaptedilip Aydin oglu Mehmet Bey in Birgi de Germiyan emirinin subasisi olarak bulundugu yazar Bu olaylardan Aydinogullari Beyligi nin Germiyan emirlerinden Mehmet Bey tarafindan tesis edildigini acikca gosterir Zaten Saruhan Bey ve Karesi Bey gibi hukumet teskil eden emirlerin de Germiyanogullari emirlerinden olmalari pek muhtemeldir Izmir etrafina kadar kuvvet gonderen Germiyan hukumdarlarinin Alasehir ve Simav bolgesine kadar yayildigi malumdur Manisa ve Balikesir civarina yayilan Karesi ve Saruhan Beyleri nin her tarafi Germiyan kuvvetleri ile cevrilen bu bolgeye nereden geldiklerinin bilinmemesi de bu beylerin Germiyanogullari nin emirleri oldugunu dogrular Gerek Aydin oglu Mehmet Bey ve gerek diger uc beyleri zaptettikleri yerlerde hukumet ederek bir muddet icin Germiyanogullari nin hakimiyetini tanimislardir Aydinoglu Mehmet Bey in damadi olan Emir Sadeddin Mubarek Kabiz in Germiyan emiri olmasi Mehmet Bey in Germiyanogullari yla olan munasebetini aciklar Ertugrul Bey in uca yerlesmesinden ve Osmanogullari na sinirdas olmasindan dolayi Germiyanogullari Osmanogullari yla rekabet icerisindeydi Bundan dolayi aralarindaki munasebet zamaninda daimi surette dusmanca olmustur Hatta bu anlasmazliktan Rumlar memnun idi Germiyan hukumdari Bilecik taraflarina akin ederek Rum memleketlerini yagmalamis sonradan Ertugrul Gazi nin o bolgeye yerlesmesiyle Germiyan oglu bundan sonra Bilecik Rumlari uzerine saldirilarindan vazgecmistir Ertugrul Gazi nin vefati yaklasik 1289 tarihlerinde oldugu icin iki beylik arasindaki dusmanligin baslangici Yakub Bey den onceye dayanmaktadir Germiyan oglunun Osman Bey e husumet gostermesine bir sebep Eskisehir in Selcuk hukumdari tarafindan Osman Bey e verilmesidir 1313 senesinde Osman Bey Lebluce Leblebici Hisari ni fethe giderken Germiyanlilar saldirmasin diye Karacahisar in muhafazasini oglu Orhan Bey e birakmisti 1315 senesinde Germiyan oglunun tesviki ile Cavdar Tatarlari Orhan Gazi nin Eskisehir de bulundugu ve askerinin de terhis edildigi sirada Osman Bey in arazisine hucum ederek Karacahisar sehrini ve pazarini yagmaladi Bunu duyan Orhan Bey tedarik ettigi bir kuvvetle Tatarlar in arkalarindan yetiserek Cavdar oglunu maglup etmis ve esir almistir Germiyanlilar dan bir multezim Eskisehir pazarinda alis veris eden halktan gumruk vergisi almaya kalkmis ve buna engel olunarak multezim Eskisehir den kovulmus ve bu olay iki hukumet arasinda savasa sebebiyet vererek Germiyanogullari maglup olmustur 1318 senesinde Osman Bey in ihtiyarligina rahatsizligi da eklenmis ordu kumandasina Orhan Bey gecmistir Orhan Bey Bizans Imparatorlugu arazisine esasli bir saldiri hazirlamis ve bu planin tatbiki icin muhim bir kuvvet gonderdigi sirada Germiyanogullari nin saldirisindan dolayi bu tesebbus neticesiz kalmistir 1361 de Orhan Gazi Dimetoka nin fethini belirten fetihnameyi Sari Lacin vasitasiyla Germiyanogullari na gondermis Germiyanogullari da karsilik olarak Mevlana Ali Fakih ile cevapname gondermistir Suleyman Sah Karaman ogluna kiz vireli Osman oglu diyarimiza el uzatti diyerek Osmanogullari ndan sikayet etmistir Bu durum bu tarihlerde Suleyman Sah ile I Murad in aralarinin bozuk oldugunu gosterir Karaman ve Osmanli Devleti gibi iki kuvvetli hukumetin arasinda kalmis olan Germiyan Devleti bu iki hukumetin saldirilarina daima acikti Bu tehlikeli vaziyeti goren ve her iki hukumetle de dostluk iliskileri cok iyi olmayan ve bilhassa Karamanoglu nun dusmanca vaziyetinden son derece tedirgin olan Suleyman Sah kizini I Murad in oglu Yildirim Bayezid e vermek isteyerek Edirne ye bir heyet gonderdi ve en guzel memleketlerini Osmanlilara hediye etti Germiyanogullari Beyligi nin hukumdarlariGermiyanogullari Hukumdarlarinin Soy AgaciI Yakub Bey Germiyanogullari Beyligi nin kurucusu Yakub bin olup onun zamaninda en parlak devrini yasamistir Yakub Bey Anadolu Selcuklu Devleti hizmetinde emir i kebir sifatini tasiyacak derecede onemli vazifelerde bulunmustur Yakub Bey bu donemde nufus sahasini Kirsehir e kadar uzatti III Alaeddin Keykubad in saltanattan cekilmesinden sonra Selcuklu tahtina ikinci defa gecen II Giyaseddin Mesud a tabi olmayan Yakub Bey Ilhanli Devleti nin hakimiyetini taniyarak senelik vergi vermeye basladi Bu donemde Karamanoglu Beyligi nden sonra Anadolu da en onemli beylik Germiyan Beyligi idi Yakub Bey yaklasik 1305 te kumandani Aydinoglu Mehmed Bey i Bati Anadolu daki sinirlarini genisletmek maksadiyla gorevlendirdi Aydinoglu Mehmed Bey Birgi merkez olmak uzere Izmir ve civarinin fethine tesebbus etmis ve daha sonralari bolgede kendi beyligini kurmustur Yakub Bey zamaninda Bizanslilar la karsilikli savaslar yapilmistir Nitekim Yakub Bey 1305 te Menderes nehri kenarindaki Tripolis sehrini ve Angir Kilisekoy u zaptetmis ve Otuz Bin kisilik bir kuvvetle Alasehir Filadelfiya kentini kusatmistir Ancak Bizans in istegi uzerine yardima gelen Katalanlar in saldirisi karsisinda geri cekilmek zorunda kalmistir Katalanlar in bolgeyi terk etmesinden sonra Yakub Bey yeniden Alasehir Philadelphia uzerine giderek burayi vergiye bagladi 1314 Ilhanli hukumdari Olcaytu nun Anadolu daki beylikleri itaat altina almak icin gonderdigi 1314 Emir Coban in davetine gelerek itaatlerini bildiren beyler arasinda Germiyanli Alisirogullari ve Germiyanogullari na tabi beyler de vardi Daha sonra Emir Coban oglu Timurtas Noyan Demirtas Anadolu ya geldiginde 1325 Esref ve Hamidogullari Beylikleri ni ortadan kaldirmis digerlerini zaptetmek icin Egridir de hazirlik yaparken maiyyetindeki beylerden Eretna yi da Karahisar i sahip taraflarina gondermisti Yakub Bey in damadi olan Karahisar Bey i kayinpederinin yanina Kutahya ya siginmistir ile Eretna Bey arasinda bir savas cikmak uzere iken Timurtas Noyan Demirtas tan gelen emir uzerine Eretna Bey Sivas a cekilmislerdir 1327 Yakub Bey in 1340 larda vefat ettigi tahmin edilmektedir El Omeri Yakub Bey devrinde Germiyan Beyligi nin talimli duzenli ordusu oldugunu kaydetmektedir Mehmed Bey 1340 1361 Yakub Bey den sonra Germiyanogullari Beyligi nin basina oglu gecmistir Mehmed Bey mucadeleci ve savasci anlamina gelen Cahsedan veya Cagsadan lakabiyla aniliyordu Onun zamaninda daha once Katalanlar tarafindan isgal edilen Kuldi Kula kasabasi Rumlardan Angir Simav kasabasi Bizans Imparatorlugu ndan geri alinmistir Mehmed Bey hakkinda bilinenler cok azdir Germiyanogullari Beyligi Yakub Bey den sonra eski ustunlugunu kaybetmis hatta Mehmed Bey devrinde Aydinogullari bagimsiz hale gelmislerdir Mehmed Bey 1361 de olmustur Suleyman Sah 1361 1387 Sah Celebi olarak da anilan Suleyman Sah babasi in vefati uzerine Germiyan hukumdari olmustur Onun hukumdarliginin ilk yillari olaysiz gecmistir Karamanogullari Alaaddin Bey ile Hamidoglu Ilyas Bey arasindaki mucadelelerde Ilyas Bey in tarafini tutmustur Karamanoglu nun saldirisina ugrayan Ilyas Bey kendisine sigininca ona yardim etmis ve topraklarini geri almasini saglamistir Bu durum Suleyman Sah ile Karamanoglu Alaaddin Bey in arasini acmistir Bu donemde Germiyan beyligi iki onemli Anadolu beyligi arasinda sikismistir Suleyman Sah kuzeyde devamli topraklarini genisleten Osmanlilar dan ve guneydoguda Karamanlilar dan gelecek saldirilara karsi topraklarini koruyabilmek icin bazi imkanlar aramistir Bu maksatla kizi Devlet Sah Hatun u I Murad in oglu Yildirim Bayezid ile evlendirmis ve kizinin ceyizi olmak uzere Kutahya Tavsanli Simav ve Egrigoz dolaylarini Osmanlilar a birakmistir Boylece buyuk fedakarliklarla dostluk iliskisi kurmaya calisan Suleyman Sah kendisi Kula ya cekilmistir 1381 Yildirim Bayezid ise Kutahya valiligine getirilmistir Ayni donemde Karamanoglu Alaaddin Bey de Osmanlilar la akrabalik kurmak istemis ve I Murad in kizi Melek Hatun ile evlenmistir Ancak bu evlilik Germiyanoglu Suleyman Sah i tedirgin etmistir Suleyman Sah 1387 de Kula da vefat etmis ve orada yaptirdigi Gurhane Medresesi ne defnedilmis ve yerine oglu II Yakub Bey Germiyan Beyi olmustur II Yakup Bey Babasi Suleyman Sah zamaninda Usak ve Suhud bolgesinde vali bulunan Yakub Bey onun olumu uzerine 1387 Germiyan beyi olmustur Osmanli Padisahi I Murad in I Kosova Muharebesi ne diger bazi beylikler gibi yardimci kuvvet gonderen II Yakub Bey I Murad in savas meydaninda sehit dusmesi uzerine Osmanli nufusundan kurtulmak istedi Karamanogullari basta olmak uzere bazi topraklari Osmanlilar tarafindan alinan Hamid Saruhan ve Mentese beyliklerinin olusturdugu ittifaki destekledi Ayrica bu durumdan istifade ederek babasi tarafindan kiz kardesinin ceyizi olarak verilen yerlerden geri aldi ve Kutahya yi ele gecirdi Bu durum karsisinda Yildirim Bayezid Rumeli de sulh ve sukunu sagladigi gibi Sirplarla da anlasma yapti Daha sonra hemen Anadolu ya gecen Bayezid kisa zamanda kendi aleyhine gerceklestirilen ittifaki dagitti Saruhan Aydin ve Mentese beyliklerini isgal ettikten sonra Kutahya ya yoneldi II Yakup Bey bu durumdan endiseye dustugu icin Yildirim Bayezid i pek cok hediyelerle karsiladi Ancak Osmanli Padisahi kayinbiraderine guvenmedigi icin yakalatmis veziri Hisar Bey ile birlikte Rumeli de Ipsala kalesine hapsetti Boylece butun Germiyanogullari na ait topraklar Osmanli ulkesine katilmis oldu 1390 Yakub Bey 1399 a kadar Ipsala da kaldi ve sonunda bir firsatini bularak kacti ve deniz yoluyla Sam a gitti O sirada Sam a gelmis olan Timur a siginan Yakup Bey maiyyetinde olanlarla birlikte Ankara Savasi na katildi 1402 Yildirim Bayezid in Timur a maglup olmasiyla Osmanli Devleti nin parcalanmasi uzerine diger beylikler gibi Germiyan Beyligi de yeniden teskil edildi ve idaresi II Yakup Bey e verildi Boylece Yakub Bey On Iki yillik bir aradan sonra yeniden beyliginin basina gecmis oldu Timur Ankara Savasi ndan sonra Kutahya ya gelmis ve bir ay kadar burada ikamet etmistir Yildirim Bayezid in olumunden sonra onun sehzadeleri arasinda ortaya cikan karisikliklar sirasinda once Karamanoglu ile bir ittifaka giren Yakub Bey daha sonra Celebi Mehmed in tarafina gecti 1410 Ancak bu duruma tepki gosteren Mehmed Bey Germiyan ili uzerine giderek Kutahya yi zaptetti Bu suretle Yakub Bey ikinci defa ulkesini terk etmek zorunda kaldi Celebi Mehmed in Rumeli de asayisi sagladiktan sonra Anadolu ya gecmesi uzerine Bursa ya kadar ilerlemis olan Karamanoglu derhal geri cekilmis hatta Germiyan topraklarini da terk etmistir Osmanli Padisahi Celebi Mehmed Karamanoglu uzerine yururken Yakub Bey de yardimci olmaya calismis zahire ve levazim tedarik ederek harekati kolaylastirmistir Boylece Yakub Bey Ikinci defa ulkesine sahip olmus ve Osmanli hakimiyetini tanimistir 1413 II Murad devrinde de Osmanlilar la iyi gecinmeye calisan Yakub Bey bir oglunun olmamasi ve yasinin ilerlemesi sebebiyle ulkesini Osmanli Padisahi na birakmayi dusundu Bu maksatla yasi sekseni mutecaviz iken Bursa uzerinden Edirne ye seyahat etti II Murad la gorusmesi sirasinda husn i kabul gordu ve merasimle karsilandi Germiyan ilini II Murad a vasiyet ederek tekrar ulkesine dondu Yakub Bey Kutahya ya donusunden bir sene sonra oldu Ocak 1429 ve kendi imaretinin mescidindeki mihrabin arkasina defnedildi Yakub Bey aradaki fasilalarla birlikte 42 yil hukumdarlik yapti Teskilat ve kulturGermiyanogullari Beyligi nin sinirlari Germiyanogullari Beyligi nin sinirlari icerisinde yaklasik yedi yuz kale bulunuyordu Bati sinirlari Menderes Nehirleri ni kapsiyordu ve halk bu nehirlerden oldukca istifade ediyordu Germiyanogullari na tabi baslica yerlesim yerleri Kutahya Usak Gediz Kula Esme Alasehir Tavsanli Simav Emet Saraykoy Banaz Civril Denizli Honaz Dinar Sarigol Buldan Afyonkarahisar dir Sosyal ve Ekonomik Hayat Germiyanogullari Beyligi nin en guclu oldugu I Yakub Bey devrinde sosyal ve ekonomik hayatin da gelismis oldugu anlasilmaktadir Sehabeddin Omeri Germiyan beyinin 700 sehir ve kalesi oldugunu ordunun tam techizatli oldugu kiymetli esya ve hayvanlara sahip bulundugunu bildirmektedir Ticarete onem veren ve nakliyesinde Menderes nehrinden yararlanan Germiyanlilar bazi ihrac mallarini bu vasita ile Ayasulug ve Balat yoluyla denizden ihrac ederlerdi Yine bu devirde Bizans her yil Germiyan beyine 100 000 dinar ve pek cok kiymetli esyayi hediye olarak gonderiyordu Germiyanogullari devrinde Germiyan kumaslari olarak meshur dokumalar cok kiymetli idi Anadolu nun her tarafinda taninan ve Bursa pazarlarinda da bulunan Germiyan kumaslari Osmanli sarayina giden hediyelik esyalar arasinda da yer aliyordu Yine Denizli de dokunan ve ak alemli denilen kumastan hil at yapilirdi Sariklik bezler de yine bu bolgede dokunuyordu ve I Murad in kullandigi beyaz sarik ile kirmizi kaftan ve cubbesi Germiyan dokumalarindandi Alasehir in kirmizi kumaslarindan da sancak yapilirdi Germiyan askerlerinin elbiseleri mucevherli kirmizi atlasli ve buna benzeyen suslu elbiselerdendi Kutahya nin Gumus kasabasinda bolca gumus simdiki Saphane ilcesinde de bolca sap cikiyordu Serkoy kasabasinda da bolca pirinc ekimi yapilirdi Menderes nehirleri sayesinde de gemilerle ticaret yapilirdi Secereli meshur Germiyan atlari vardi ve bunlar disarilara da sevk edilirdi Germiyanogullari ndan Osmanlilar a intikal eden vakfiyelerden anlasildigina gore tesis edilen imaret ve zaviyelerde yolcu ve fakirlere en iyi sekilde hizmet ediliyordu O donemde halk yerlesik ve konar gocer olmak uzere iki kisimdi Koy ve kasabalarda yasayanlar zirai ekonomiye sahip olduklari halde sehirdekiler ticaret yapiyorlardi Konar gocerler ise hayvan besiciligi ile mesgulduler Meyve sut yogurt ve bal oldukca ucuzdu ve ziraatle ugrasanlar refah icerisindeydi Germiyan hukumdari Suleyman Sah ve II Yakub Bey adina bastirilmis gumus sikkeler bulunmaktadir Ayrica Yakub Bey Timur un himayesinde iken onun adina Osmanli himayesinde iken II Murad adina da para bastirmistir Ayrica Germiyan hukumdarlarinin Denizli de yazliklari vardi Ordu Diger Anadolu Beylikleri nde oldugu gibi Germiyanogullari nda da askeri kuvvet timarli sipahi idi Ayrica beylerin iktalarina gore silahli kuvvet beslemeleri gerekiyordu Ordu kumandanina Subasi deniliyordu Germiyanogullari na tabi beyliklerle birlikte 200 000 atli ve yayadan ibaretti Beyligin kendi ordusu ise 40 000 idi Germiyanogullari Beyligi ordusunda kargi kullanan ve ok atan birlikler bulunmakta savas haricinde ordu zaman zaman askeri manevralar yapmaktaydi Ayrica Germiyanlilar sinirlarinin korunmasi maksadiyla ve savasa karsi tedbir olmak uzere mevziler kazdirip buralara topladiklari kuvvetlerle harp hazirliklari yapiyorlardi Ilmi ve kulturel faaliyetler Germiyanogullari devrinde Kutahya ilmi ve edebi faaliyetlerin merkezi idi Burada bugun olarak bilinen ve II Yakub Bey Medresesi en onemli ilim muesseseleridir Fikih aalimi ve ayni zamanda Germiyanogullari Vakfi nin mutevellisi olan Ishak Fakih in insa ettirdigi medrese de bu devirde faaliyet gostermistir Bu medreselerde nakli ilimlerin yaninda heyet ve astronomi de okutuluyordu Umur bin Savci nin yaptirdigi ne adini veren Muderris uzun yillar hocalik yapmis ve bazi eserler kaleme almistir Fikih dalinda Serhu n nikaye adli eseri telif eden 1403 Abdulvacid astronomi konusunda Cagmini nin Mulahhas adli kitabina serh yazmistir Germiyanogullari zamaninda yetisen ilim ve fikir adamlarinin varligi bize bu devirde beylik merkezinin ne derece canli bir kultur hayatina sahip olduguna delalet etmektedir Germiyan beylerinin ilim ve fikir adamlarini korumalari ve onlara deger vermeleri bu ortamin gelismesini saglamistir Germiyan ilinin Osmanlilar a gecmesiyle bu donemde yetisen ilim ve fikir adamlari edebiyatci ve sairler de Osmanli idaresinde hayatlarini surdurmusler ve eserler vermeye devam etmislerdir Edebi sahada ise Ahmedi Seyhi Ahmed i Dai Abdullah i Ilahi gibi isimler yetisti Seyhoglu Mustafa Suleyman Sah in emriyle Farsca Merzubanname ve Kabusname yi Turkceye tercume etmistir Yine Suleyman Sah in istegi uzerine kaleme aldigi Hursidname adli mesneviyi onun olumu uzerine Osmanli Padisahi Yildirim Bayezid e takdim etmistir Siyasetname tarzindaki eseri Kenzu l Kubera ise Turkce mensur bir eserdir Seyhi Yusuf Sinan ise hem kabiliyetli bir saray doktoru olup hem de basta Husrev u Sirin ve Harname olmak uzere onemli eserler vermistir Ahmedi nin Iskendername si de yine bu donemde kaleme alinmistir Ahmed i Dai ise Yakub Bey in emriyle ruya tabirine dair Tabirname adiyla Farscadan bir eser tercume etmistir Imar Faaliyetleri Germiyanogullari devrinde cami medrese cesme gibi cesitli mimari eserler insa edilmistir Afyonkarahisar da cesmeler Ankara da 1299 Denizli de Suleyman Sah in yaptirdigi 1368 ve Merkez Cesmesi Sandikli da Cavus Cesmesi Kutahya da Yakub Celebi Medresesi Hisar Cesmesi 1377 1377 Usak ta Kavsit Cesmesi Kutahya da Ishak Fakih e ait cesme mimari eserlerin en onemlileridir Kaynakca Ziya Demirel 2008 OSS Tarih Konu Anlatimli Esen Yayinlari ss s 113 Uzuncarsili I H Kutahya Sehri Istanbul Devlet Matbaasi 1932 sayfa 32 Baybars tarihi al Melik al Zahir Baypars hakkindaki tarihin ikinci cildi Maarif Matbaasi 1941 4 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Aralik 2022 Ibn Bibi El Evamiru l Ala iyye fi l Umuri l Ala iyye Tipki Basim s 698 Nesri Kitab i Cihan numa Neṣri tarihi Cilt 1 Ingilizce Turk Tarih Kurumu Basimevi s 103 4 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Aralik 2022 Ahmed Eflaki Arifelerin Menkibeleri s 307 17 Mart 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Ocak 2024 Koprulu Mehmed Fuad 1988 Osmanli devleti nin kurulusu Turk Tarih Kurumu basimevi s 35 36 4 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Aralik 2022 Togan Ahmed Zeki Velidi 1946 Umumi Turk tarihine giris Ismail Akgun Matbaasĭ s 485 4 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Aralik 2022 Mustafa Cetin Varlik Germiyan ogullari tarihi 1300 1429 s 1 15 Ducas Harry J Magoulias Ducas 1975 Decline and fall of Byzantium to the Ottoman Turks p 265 Wayne State University Press University of Virginia 0 8143 1540 2 978 0 8143 1540 8 The Germiyan were probably Kurdish and Turkish half breeds who came from east of Malatya Peter Malcolm Holt 1986 The Age of the Crusades the Near East from the eleventh century to 1517 p 176 Longman University of Michigan 0 582 49303 X 9780582493032 The second of the eastern principalities Germiyan developed from a group probably of mixed Kurdish and Turkish origin Biblioteca apostolica vaticana 1990 Byzantium Europe and the early Ottoman sultans 1373 1513 an anonymous Greek chronicle of the seventeenth century p 6 A D Caratzas University of Michigan 0 89241 430 8 978 0 89241 430 7 Near Byzantine borders in Phrygia the emirate of Germiyan was formed by a mixed population of Turks and Kurds who had come from east of Malatya Carl F Petry 2008 The Cambridge History of Egypt p 527 Northwestern University Illinois 9780521068857 Germianogullari Anadolu da bir Turkmen ve Kurt beyligi Yilidz Hakki Dursun a g e Istanbul 1981 1982 s 38 Kerimuddin Mahmud i Aksarayi Musameretu l Ahbar el kissa ez her taraf ki bad umera yi etrak ser ber hatt i taat nihadend Felekeddin Dundar Hamid ez bu Oglu ve evlad i Esref ez Gurgurum ve esbat sahib i Fahreddin ez Karahisar duvele ve umera yi Germiyan ve Ebna yi Alisir ez Kutahiyye ve kal a i an hudud ve Suleyman Pasa ez Kastamonya ki der hic ahdi ez uhud mutekaddim ihdar ve istihdar i isan suret i ne beste bud Cumle muteakib be kislak i Karaburuk hazir sodend ve mutavaat u imtisal numudend muti ve munkad gesend Gargurum Simdiki Beysehir ve civari Yenisarbademli yakinlari Selcukname Paris Nushasi sayfa 62 63 Uzuncarsili I H a g e Istanbul Devlet Matbaasi 1932 sayfa 29 30 31 Selcukname Paris Nushasi Bu kitabe Ankara da Kizil Bey Camii minberinde idi Simdi Istanbul Muzesi ndedir Germiyan ilinden idup fethi bab Germiyan tutaridi ana rikap Sasa Bey derler adi bir gazi er Gelmis Aydin iline evvel meger Evvela ol birgiyi fetheylemis Aydin oglunu getirmis toylamis Dusturname i Enveri Hem hasetten fitne sasa eyledi muminiken avni tersa eyledi Ol gazada katl oldu ol dahi cok ganimet mal alur miri sahi Dusturname i Enveri Dusturname Birgi sehrinin Sasa Bey tarafindan zapted ilup Ayaslug ve Keles i Mehmet Beyin aldigini ve menakibularifiyn ise Birginin Mehmet bey tarafindan zaptedildigini yazarlar Menakibularifinin muteleasini Birgideki Mehmet Bey camii kapisi uzerindeki kitabe de te yit eder Birginin zapti 707 hicri senesindedir Aydin oglu Mehmet Beyin Birgiyi zapteden Sasa Bey i istirkap ile katlettirerek kendisinin serbest kalmis olmasi pek muhtemeldir Uzuncarsili Ismail Hakki a g e sayfa 35 Eflaki Menakib ul Arifin umumi kutuphane nushasi Uzuncarsili I Hakki a g e sayfa 36 Memankib ul Arifin Germiyan oglu yakub bin alisirin Ladik de Ulu Arif Celebi ile olan macerasini anlatirken Yakup Beye darilan celebinin goynunu almak uzere Aydin oglunun damadi bulunan Sadeddin mubarek kabizi celebi nezdine gonderildigini yazar Nesri Tarihi ve Asik Pasazade Tarihi sayfa 4 11 15 Hadidi Tarihi In onu ile beraber Eskisehirin Osman Beye verilmesi 688 hicri senesindedir Buna da sebep Germiyanlilarla Selcukilerin husumeti ve Osman Beyi Germiyanlilar aleyhine kullanmak siyasetidir Tarih Encumeni Osmanli Tarihi sayfa 581 Cihannuma Bu vak ayi Ibni Kemal Tarihi 713 senesinde gostermekte ve Cavdar oglunun esaretten tahs yes m 715 senesinde zikretmektedir Hayrullah Efendi Tarihi cilt 2 sayfai 39 40 Ibn i Kemal Tarihi Sikari Karaman name Ya Osmanli Olmasaydi Germiyanogullarinin Entrikalarla Dolu Oykusu 5 Subat 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Subat 2020 Mesalikulebsar Muneccimbasi Ahmed Dede Camiu d Duvel Asikpasazade Tevarih i Al i Osman Joseph von Hammer Osmanli Imparatorlugu Tarihi Tercemesi c 1 s 222 Mesaliku l Ebsar Ahmed Vefik Pasa Lehce i Osmani