Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hamlet (İngilizce telaffuz: veya , özgün adı:The Tragical History of Hamlet, Prince of Denmark), William Shakespeare tarafından 1599 ile 1601 yılları arasında yazılan temasında trajediyi işleyen oyundur. Danimarka'da geçen oyunda Prens Hamlet'in, kral olan babasını öldürdükten sonra tahta geçen ve annesi Gertrude ile evlenen amcası Claudius'tan nasıl intikam aldığını anlatır. Oyun renkli bir biçimde kahır dolu kederden, hiddet dolu gazaba geçen gerçek ve yapmacık cinnetin izlediği yolu çizer ve ihanet, intikam, ensest, ahlaksızlık konularını işler.
| Hamlet | |
|---|---|
The Tragical History of Hamlet, Prince of Denmark | |
 Hamlet ve Horatio: Mezar Kazıcı Sahnesi Ressam:Delacroix | |
| Yazar | William Shakespeare |
| İlk gösterim | 1600 veya 1602 |
| Ülke | İngiltere |
| Orijinal dil | İngilizce |
| Tür | Trajedi |
| Zaman ve mekân | Danimarka |
Edebi anlamda dedektifvari birçok araştırmaya rağmen oyunun hangi yılda yazıldığı hâlâ tartışma konusudur. Günümüze oyunun ilk yazıldığı dönemlerden üç farklı versiyonu kalmıştır: - Q1 (ilk orta boy baskı), - Q2 (ikinci orta boy baskı) ve - F1 (birinci büyük boy baskı). Her birinde diğerlerinde olmayan konuşmalar ve hatta sahneler bulunur. Shakespeare büyük bir olasılıkla Hamlet oyununu, 13. yüzyıl vakanüvisi Saxo Grammaticus tarafından adlı eserinde korunan ve 16. yüzyıl bilgini tarafından tekrar anlatılan Amleth efsanesi ile kaybolduğu varsayılan ve günümüzde adıyla bilinen I. Elizabeth dönemine ait bir oyundan esinlenerek yazmıştır.
Oyunun dramatik yapısı ve karakterlerinin derinliği Hamlet'in birçok açıdan tahlil edilmesine, yorumlanmasına ve üzerinde tartışılmasına neden olmuştur. Örneğin, yorumcular Hamlet'in amcasını öldürme konusundaki kararsızlığı karşısında yüzyıllarca şaşkın kalmışlardır. Bazıları bunu yalnızca olay dizisini sürdürebilmek için olduğunu düşünürken, diğerleri bunun soğukkanlılıkla işlenecek cinayetin, intikam hesaplarının ve set çekilen arzunun getirdiği karmaşık felsefi ve etik sorunların yarattığı baskı nedeniyle olduğunu söylemektedir. Yakın zamanlarda psikanalitik eleştirmenler Hamlet'in bilinçaltı arzularını tahlil ettiler ve feminist eleştirmenler sıklıkla kötü niyetli olarak değerlendirilen Ophelia ve Gertrude karakterlerini tekrar değerlendirmiş ve itibarlarını iade etmiştir.
Hamlet Shakespeare'in en uzun oyunudur ve İngiliz Edebiyatının en güçlü ve etkileyici trajedilerinden biridir. "Hemen hemen sonsuz bir yeniden anlatma ve başkaları tarafından uyarlama" yapılabilecek bir olay örgüsü sağlar. Shakespeare'in yaşadığı dönemde en popüler oyunlarından birisi olmuş, ve hâlâ en çok oynanan oyunlar arasında en üst sıralardadır, örneğin Birleşik Krallık'ta Royal Shakespeare Company'nin (Kraliyet Shakespeare Topluluğu) listesinde 1879'dan beri yer almaktadır.Goethe'den Dickens'a, Joyce'tan Murdoch'a birçok yazara esin kaynağı olmuş ve "Külkedisi'nden sonra en çok filme çekilen öykü" olarak tanımlanmıştır. Başrol şüphesiz, Shakespeare'in zamanında önde gelen trajedi oyuncusu Richard Burbage için yaratılmıştır; o zamandan beri geçen dört yüzyıl içinde, kendi dönemlerindeki büyük oyuncular ve hatta kadın oyuncular ile beraber ayrım yapılmadan canlandırılmıştır.
Karakterler
- Hamlet – Eski kralın oğlu yeni kralın yeğeni
- Claudius – Danimarka Kralı ve Hamlet'in amcası
- Gertrude – Danimarka Kraliçesi ve Hamlet'in annesi
- – Kralın başdanışmanı
- Ophelia – Polonius'un kızı
- – Hamlet'in gerçek dostu
- – Polonius'un oğlu
- Voltimand ve Cornelius – Saray mensubları
- – Saray mensubları, Hamlet'in arkadaşları
- Osric – Saray mensubu
- Marcellus – Subay
- Bernardo (ya da Barnardo) – Subay
- Francisco – Asker
- Reynaldo – Polonius'un hizmetkârı
- – Norveç Prensi
- – Sexton
- Oyuncu kral, Oyuncu kraliçe, Lucianus vs. – Oyuncular
- Bir Papaz
- Fortinbras'ın ordusunda bir yüzbaşı
- İngiliz Elçiler
- Ulaklar, Denizciler, Lordlar, Leydiler, Nöbetçiler
Kaynakları
Hamletvari efsanelere çeşitli kültürlerde rastlanır (örneğin İtalya, İspanya, İskandinavya, Bizans ve Arabistan'da) ve "soytarı kahramanlar" ana teması büyük bir olasılıkla Hint Avrupa kaynaklıdır. Çeşitli antik yazılı eserler Hamlet'e kaynak olarak tanımlanabilir. Bunlardan ilki anonim İskandinav 'dır. Bu efsanede öldürülen kralın iki oğlu vardır: ve . Cinnet taklidi yapmaktansa bu iki oğul öykünün büyük kısmında takma adlar altında kılık değiştirerek, Shakespeare'in olay örgüsünden farklı bir dizi olaya karışırlar. İkincisi iki ayrı Latince eserde kaydedilmiş olan Romalı Brutus'ün efsanesidir. Efsanenin kahramanı Lucius ("parlak, ışık"), adını ve kişiliğini değiştirerek Brutus ("fersiz, salak") olur ve babası ve kardeşlerinin kaderinden kaçmak için bir aptal rolünü oynar ve sonunda ailesinin katili Kral Tarquinius'u öldürür. 17. yüzyıl İskandinav âlimi Torfaeus, İzlanda efsane kahramanı Amlodi ve İspanyol efsane kahramanı Prens Ambales'i (Ambales Destanı'ndan) Shakespeare'in Hamlet'i karşılaştırmıştır. Benzerlikler arasında prensin sahte cinneti, annesinin yatak odasında kazara kralın danışmanını öldürmesi ve sonunda amcasını öldürmesi bulunur.
Efsanevi ögelere ilk olarak Saxo Grammaticus'un 13.yüzyıla ait eseri 'un bir parçası olan Vita Amlethi'de ("Amleth'in Yaşamı") rastlanır. Latince yazılan bu eserde Klasik Roma erdem ve kahramanlık kavramları görülür. Bu esere Shakespeare'in zamanında kolaylıkla erişilebilmekteydi. Önemli benzerlikler arasında prensin sahte cinneti, annesinin tahtı eline geçirenle acele evliliği, prensin gizlenmiş bir casusu öldürmesi ve prensin kendi yerine maiyetinde bulunan iki kişinin ölümü sayılabilir. Saxo'nun öyküsünün aslına oldukça sadık bir tercümesi Fransızcaya 1570'te 'in Histoires tragiques (Trajik Öyküler) eseriyle kazandırılmıştır. Belleforest, Saxo'nun metnini oldukça süslemiş, uzunluğu hemen hemen iki katına çıkmış ve kahramanın melankolisi eklenmiştir.
Shakespeare'in ana kaynağının günümüzde kaybolmuş olan ve adı verilen bir oyun olduğu düşünülmektedir. Muhtemelen Thomas Kyd tarafından yazılmış olan Ur-Hamlet 1589 yılında sahneleniyordu ve öykünün içinde bir hayalet olan ilk versiyon olduğu bilinmektedir. Shakespeare'in kumpanyası Lord Chamberlain's Men (Lord Chamberlain'in Adamları) bu oyunu satın almış ve bir süre Shakespeare'in yeniden düzenlediği bir versiyonunu sahneye koymuş olabilir.Ur-Hamlet'in hiçbir kopyasının günümüze kadar kalmaması nedeniyle, varsayılan yazarlarının bilinen eserleri ile dili ve yazım tarzı karşılaştırılmasının yapılması mümkün değildir. Bu nedenle Kyd'in bu oyunu yazdığına dair doğrudan bir kanıt bulunmadığı gibi, bu eserin Shakespeare tarafından Hamlet'in ilk versiyonlarından biri olmadığına dair de bir kanıt yoktur. Bu ikinci fikir, yani Hamlet'in genel olarak kabul edilmiş olan tarihten daha önce yazılmış olabileceği fikri bir kısım destek gördüyse de diğerleri bunu spekülasyon olarak değerlendirmektedir.
Sonuç olarak akademisyenler tarafından, Shakespeare'in Ur-Hamlet'ten, Belleforest ya da Saxo'dan ya da o dönemde bulunan diğer kaynaklardan (örneğin Kyd'in 'si gibi) ne kadar yararlandığı ortaya konulamamaktadır. Shakespeare'in Saxo'nun versiyonuna doğrudan başvurduğuna dair belirgin bir kanıt yoktur. Ancak Saxo'nun öyküsünde olmayan ama Belleforest'in versiyonunda görülen ögelere Shakespeare'in oyununda rastlanır. Shakespeare'in bunları doğrudan Belleforest'ten mi yoksa Ur-Hamlet'ten mi aldığı belirsiz kalmıştır.
Akademisyenlerin çoğu, Hamlet'in, Shakespeare'in 1596'da on bir yaşında ölen tek oğlu ile bağlantılı olduğu iddiasını reddetmektedir. Hamlet'in bir efsaneye bağlantısının çok açık olduğu ve o dönemde Hamnet adının oldukça popüler olduğu genel olarak bilinmektedir. Ancak adların benzerliği ve oğlunu kaybeden Shakepeare'in duyduğu kederin trajedinin özünde yattığını iddia eder. Oğlu Hamnet'e adını veren Stratfordlu komşusu Hamnet Sadler'ın adının sıklıkla Hamlet Sadler olarak yazıldığını ve o dönemin gevşek yazımı ile isimlerin birbirlerinin yerine geçebildiğini yazar. Shakespeare, vasiyetinde Sadler'ın ilk adını "Hamlett" olarak yazmıştır.
Yazılış tarihi
New Cambridge editörü Phillip Edwards "Hamlet'in yazılış tarihini tespit sonucu belirsiz olmalıdır" der.Hamlet'in yazıldığı en erken tarih olarak, içinde bulunan Shakespeare'in oyununa imalar bulunmasına dayandırılarak aynı oyunun yazıldığı 1599 yılının ortasından sonradır. Yazıldığı en geç tarih Stationers' Company arşivlerinde 26 Temmuz 1602 tarihli Hamlet'in kısa süre önce Lord Chamberlain'in Adamları tarafından sahneye konulduğu kaydına dayandırılmaktadır.
1598 yılında, Chaucer'dan kendi zamanına bir İngiliz Edebiyatı araştırması olan ve içinde Shakespeare'in on iki oyununun da yer aldığı Palladis Tamia adlı eserini yayımlamıştır. Bu on iki eserin arasında Hamlet'in yer almaması henüz yazılmadığı olarak değerlendirilmektedir. Hamlet çok popüler olduğundan New Swan dizisi editörü Bernard Lott, Meres'in böylesine önemli bir eseri göz ardı etmiş olmasının pek mümkün olmadığına inanmaktadır.
'da (F1) geçen "little eyases" tabiri kumpanyasını ima ediyor olabilir. Bu kumpanyanın popülerliği yüzünden, Globe kumpanyası taşrada turneye çıkmak zorunda kalmıştır. Bu diye bilinmektedir ve 1601 öncesi bir tarihi desteklemektedir.
Shakespeare döneminden yazar , kendisine ait olan Chaucer'ın eserlerinin 1598 tarihli basımının sayfa kenarına aldığı not bazı biliminsanları tarafında yazılış tarihi için kanıt olarak kullanılmaktadır. Harvey aldığı notta "daha zeki olanların" Hamlet'ten zevk aldığını ve isyan nedeniyle Şubat 1601'de idam edilen Essex Kontu Robert Devereux'nün hâlâ hayatta olduğu yazar. Diğer biliminsanları ise bunun yetersiz olduğunu söyler. Örneğin Edwards, Harvey'nin notundaki zaman kavramının çok karmaşık olduğunu dolayısıyla da Hamlet'in yazılış tarihini belirlemek için kullanılamayacağını belirtir. Çünkü aynı notta sanki Spenser ve hâlâ hayattaymış gibi bahsedilirken 1607'de basılan vecizelerinden yeni vecizeler olarak söz eder.
Metinler
Metnin ilk basımlarından üç tanesi günümüze kadar kalmıştır ve otantik tek bir metni oluşturma çabalarını zorlaştırmıştır. Her biri diğerlerinden farklıdır:
- Q1, ilk orta boy baskı 1603 yılında kitapçı Nicholas Ling ve John Trundell tarafından yayımlanmış ve tarafından basılmıştır. "" yani ilk kötü orta boy baskı adı da verilen Q1 daha sonra basılan ikinci orta boy baskı metninin yarısından biraz fazla metin içerir.
- Q2, ikinci orta boy baskı 1604'te Nicholas Ling tarafından yayımlanmış ve James Roberts tarafından basılmıştır. Bazı kopyaların 1605 tarihini taşıması ikinci bir baskıya işaret eder ve bu nedenle Q2'nin sıklıkla "1604/5" olarak verilir. Q2 ilk en uzun basımdır ancak F1'de bulunan 85 satırı içermez. Bunun nedeni büyük bir ihtimalle İngiltere Kralı I. James'in kraliçesi Danimarkalı Anne'i rencide etmemek içindir.
- F1, ilk büyük boy baskı 1623 yılında ile tarafından basılmıştır ve Shakespeare'in Tüm Eserlerinin ilk basımıdır.
Diğer sırayla basılmıştır, Q3, Q4 ve Q5 baskıları gibi (1611–37); ancak bunların ilk üç basımdan türediği düşünülmektedir.
(1709) ve 'dan (1733) başlayarak o zamanlar erişilebilen Hamlet'in ilk kaynakları olan Q2 ve F1'den metinleri birleştirmiştir. Her metin diğerinde olmayan bazı kısımlara sahiptir, kelime sıralamasında küçük farklılıklar bulunur ve yalnızca 200 satır birbiriyle aynıdır. Editörler, Shakespeare'in özgün eseinin hayali "idealini" yansıtan ve tüm satırları "kapsayan" bir metin yaratmaya çalıştılar. Theobald'ın versiyonu uzun bir süre standart metin olarak kabul gördü ve onun "tam metin" yaklaşımı günümüzde editörleri hâlâ etkilemektedir. Ancak çağımızın bazı biliminsanları bu yaklaşımı doğru bulmayarak "gerçek Hamlet'in gerçekleştirilemeyecek bir ideal olduğunu, bu oyunun tek metni değil metinleri olduğunu" ileri sürerler. Arden Shakespeare'in 2006 yılında değişik Hamlet metinlerini ayrı ciltlerde yayımlaması bu değişimin en iyi kanıtıdır.
Geleneksel olarak Shakespeare'in oyunlarınınn editörleri oyunu beş perdeye böler. Halbuki Hamlet'in ilk baskılarının hiçbiri bu şekilde düzenlenmemiştir ve oyunun perde ve sahnelere bölümü 1676 tarihli orta boy baskıdan kaynaklanır. Günümüz editörleri bu geleneksel bölümlenmeyi izlese de yeterli bulmamaktadırlar. Örneğin Hamlet Polonius'un cesedini Gertrude'un yatak odasından çıkardıktan sonra bir perde arası vardır ama bundan sonra olaylar sanki kesilmemiş gibi devam ediyor gözükmektedir.
Var olduğundan şüphelenilmeyen Q1'in 1823'te ortaya çıkması önemli derecede ilgi gördü ve editörlerin uygulamaları ve yorumlama üzerine birçok soruya yol açtı. Biliminsanları hemen Q1'deki eksiklikleri belirledi ve bu Shakespeare "" kavramının geliştirilmesine önayak oldu. Yine de Q1 oldukça değerliydi çünkü içinde Q2 ve F1'de olmayan sahne direktifleri bulunuyordu ve gerçek sahne uygulamalarını gösteriyordu. İçinde genellikle 4.6 olarak tanımlanan bir sahne bulunur ve sonraki basımlarla karşılaştırma için yararlıdır.
Q1, Q2 ve F1'den oldukça kısadır ve büyük olasılıkla küçük bir rol oynayan (muhtemelen Marcellus) bir aktör tarafından ezbere yazılmış bir metin olabilir. Biliminsanları bu ezbere yazımın izinli mi izinsiz mi olduğu konusunda anlaşamamıştır. New Cambridge editörü Kathleen Trace tarafından savunulan bir başka teoriye göre Q1 aslında turnede sahnelenmek üzere kısaltılmış bir versiyondur. Q1'in hata içermediği ve sahneye konulabileceği fikri sonucunda 1881'den beri en az 28 kere farklı yapımlarda sahnede sergilenmiştir.
Konu özeti
Hamlet'in kahramanı, kısa süre önce ölmüş olan 'in oğlu, babasının kardeşi ve halefi olan Kral Claudius'un yeğeni olan Danimarka Prensi Hamlet'tir. Kral Hamlet'in ölümünden sonra Claudius alelacele Kral Hamlet'in dul eşi ve Hamlet'in annesi Gertrude ile evlenir. Geri planda Danimarka'nın komşusu Norveç ile uzun zamandan beri süregelen düşmanlığı devam etmekte ve Norveç prensi önderliğinde bir işgal beklenmektedir.
Oyun Danimarka Kraliyet Sarayı 'da soğuk bir gecede açılır. Hamlet'in arkadaşı 'yu Kral Hamlet'in hayaletini gördüklerine inandırmaya çalışırken, Hayalet tekrar ortaya çıkar. Horatio'dan Hayalet'in ortaya çıkışını duyduktan sonra Hamlet Hayalet'i görmeye karar verir. O gece, Hayalet Hamlet'e görünür. Hamlet'e babasının ruhu olduğunu söyler ve Claudius'un Kral Hamlet'i kulaklarına zehir akıtarak öldürdüğünü ifşa eder. Hayalet, Hamlet'ten intikamını almasını ister; kabul eden Hamlet yapmacık cinnet geçirerek şüpheleri üzerinden atmaya karar verir. Ancak Hayalet'in güvenilirliğinden emin değildir.
Devlet işleriyle meşgul olan Claudius ve Gertrude, tarafından yapılacak bir işgali önlemeye çalışmaktadır. Hamlet'in babası için tuttuğu yasın devam etmesi ve giderek artan garip davranışları nedeniyle Hamlet'in iki arkadaşını () Hamlet'in değişen davranışlarının nedenini bulması için gönderirler. Hamlet arkadaşlarını sıcak bir şekilde karşılar ama hemen kendisine karşı olduklarının farkına varır.
, Claudius'un güvendiği danışmanlarından biridir; oğlu Fransa'ya dönmekte, kızı 'ya ise Hamlet tarafından kur yapılmaktadır. Ne Polonius ne de Laertes Hamlet'in Ophelia hakkında ciddi olmadığını düşünmekte ve Ophelia'yı uzak durması konusunda uyarmaktadır. Kısa bir süre sonra Hamlet'in garip davranışından telaşlanan Ophelia babasına, Hamlet'in odasına daldığını ve kendisine bakakaldığını ama hiçbir şey söylemediğini bildirir. Polonius Hamlet'in geçirdiği cinnetin sebebini yaşadığı "aşk sarhoşluğu"na bağlar ve Claudius ile Gertrude'a haber verir. Daha sonra, Manastır Sahnesi diye bilinen sahnede, Hamlet Ophelia'ya bağırarak bir manastıra gitmesinde ısrar eder.
Hamlet, Hayaletin kendisine doğruyu söylediğine kani olmamıştır ancak Elsinore'a bir oyuncu kumpanyasının gelişi ile bir çözüm bulur. Bir oyun sahneye koyacaktır, babasının öldürülmesini canlandıracak ve Claudius'un suçlu ya da masum olduğuna oyuna verdiği tepkiyi görerek karar verecektir. Saray halkı oyunu seyretmek için toplanır; Hamlet oyun boyunca yorumlarda bulunur. Cinayet sahnesi sunulduğunda Claudius birden ayağa kalkarak odayı terkeder ve Hamlet bunu amcasının suçlu olduğunun kanıtı olarak görür. Yaşamı için endişe duyan Claudius bir bahaneyle, Rozencrantz ve Guildenstern'in gözetiminde, yanına mesajı getirenin öldürülmesini söyleyen bir mektup vererek Hamlet'i İngiltere'ye sürmeye karar verir.
Gertrude, açıklama istemek için Hamlet'i yanına çağırır. Annesinin yanına giderken Hamlet dua eden Claudius'un yanından geçerken onu öldürmekten çekinir ve kendini dua ederken öldürmenin Claudius'u doğrudan cennete götüreceğini söyleyerek ikna eder. Annesinin yatak odasında Hamlet ile Gertrude arasında bir tartışma çıkar. Bir duvar halısının ardından gizlice konuşmayı dinleyen Polonius gürültü yapar; Hamlet gizlenenin Claudius olduğunu sanarak çılgınca bıçağını saplayarak Polonius'u öldürür. Hayalet tekrar ortaya çıkarak Hamlet'e Gertrude'a nazik davranmasında ısrar eder ama Claudius'u öldürmesi gerektiğini hatırlatır. Hayaleti duyamayan ve göremeyen Gertrude, Hamlet'in Hayalet ile konuşmasını geçirdiği cinnete bir kanıt olarak görür. Hamlet Polonius'un cesedini saklar.
Polonius'un ölümünden duyduğu kederle deliren Ophelia, terbiyesiz şarkılar söylerek Elsinore'da başıboş dolaşır. Erkek kardeşi Laertes Fransa'dan döner ve babasının ölümüyle kardeşinin delirmesi nedeniyle çılgına döner. Claudius, tek sorumlunun Hamlet olduğu konusunda Laertes'i ikna eder; sonradan Hamlet'in hâlâ serbest olduğu haberi gelir. Claudius hemen bir kumpas kurar. Laertes'in ucu zehirli bir kılıç kullanacağı, Laertes ile Hamlet arasında bir kılıç düellosu önerir, ama bu başarılı olmazsa Hamlet'e zehir katılmış şarap sunmaya karar verir. Gertrude, Ophelia'nın boğulduğu haberini vererek bu hileyi yarıda keser.
İki , mezarını kazarken Ophelia'nın bariz intiharını tartışır. Hamlet Horatio ile birlikte gelir ve Hamlet'in çocukluğundan bir soytarı olan 'in kafatasını ortaya çıkaran mezarkazıcılardan birine takılır. Laertes'in getirdiği Ophelia'nın cenaze alayı yaklaşır. Laertes ile Hamlet göğüs göğüse gelir ama kavga durdurulur.
Elsinore'a gelince Hamlet'e Horatio'ya nasıl kaçtığını ve Rosencrantz ile Guildenstern'in nasıl ölümlerine gönderildiğini anlatır. Saraylılardan araya girerek Hamlet'in Laertes ile düelloya davet eder. Fortinbras'ın ordusu Elsinore'a yaklaşırken karşılaşma başlar. Laertes Hamlet'i zehir sürülmüş kılıçla yaralar ama aynı zamanda kendisi de ölümcül bir yara almıştır. Gertrude zehir katılmış şarabı içer ve ölür. Ölüm anında Laertes Hamlet ile uzlaşır ve Claudius'un cani kumpasını açıklar. Yaşamının son anlarında Hamlet Claudius'u öldürmeyi başarır ve Fortinbras'ı vârisi ilan eder. Fortinbras geldiğinde Horatio öyküyü anlatır ve Fortinbras, Hamlet'in naaşına gereken saygının gösterilmesini emreder.
Çözümleme ve eleştiriler
Eleştirel tarihçe
17. yüzyılın başlarından beri oyun hayalet karakteri, melankoli ve cinnetin inandırıcı canlandırması ile tanınmıştır ve İngiltere kralı I. James ile I. Charles dönemi dramasında yer alan bir dizi deli nedim ve nedime karakterine yol açmıştır. Kitleler tarafından ilgi görmeye devam etse de 17. yüzyılın sonlarında dönemi eleştirmenleri Hamlet'i ilkel olarak değerlendirmiş ve ve uymamasını eleştirmiştir. Bu görüş 18. yüzyılda tamamen değişmiş ve eleştirmenler Hamlet'e talihsiz durumların içine düşmüş saf ve zekî bir genç kahraman gözüyle bakmıştır. ancak 18. yüzyılın ortalarına gelindiğinde Gotik edebiyatın psikolojik ve mistik yorumları tekrar Hayalet karakterini ve cinneti ön plana çıkarmıştır. Yalnızca 18. yüzyılın sonlarından sonra eleştirmenler ve oyuncular Hamlet'i kafa karıştırıcı ve tutarsız olarak görmeye başlamıştır, bu dönemden önce Hamlet ya deliydi ya da değildi, ya kahramandı ya da değildi, arada bir yerde değerlendirilmiyordu. Bu gelişmeler, oyun örgüsünden çok karakterler üzerine odaklanma ile görülen edebi eleştirilerde önemli bir temel değişikliği gösterir. 19. yüzyıla gelindiğinde Romantik eleştirmenler karakterin iç dünyası ve iç çekişmeleri üzerine güçlü vurgusunu yansıtan içsel çatışmaları nedeniyle Hamlet'e değer vermiştir. Bundan sonra eleştirmenler Hamlet'in kararındaki gecikmenin olay örgüsünü devam ettirmek için değil bir karakter özelliği olduğunu düşünmeye başlamıştır. Karakter ve iç çekişme üzerine olan bu odaklanma 20. yüzyılda da devam etmiştir. Çeşitli dallara ayrılan eleştiriler aşağıda bağlam ve yorumlar bölümünde anlatılmıştır.
Dramatik yapı
Hamlet birkaç farklı yönden, zamanının drama yazım adetlerinden ayrılır. İlk olarak, Shakespeare'in zamanında, oyunların genellikle Aristo'nun Poetika eserinde yer alan önerilere uyması yani bir dramanın karakterlere değil eyleme odaklanması beklenirdi. Hamlet'te ise Shakespeare bu adeti tersine çevirir ve seyirci Hamlet'in güdülerini ve düşüncelerini eylem ile değil monologlar yoluyla öğrenir. İkinci olarak ve Shakespeare'in Othello dışında diğer oyunlarından da farklı şekilde güçlü bir alt olay örgüsü yoktur; olay örgüsündeki tüm çatallanmalar Hamlet'in intikam çabasını oluşturan ana olay örgüsüne bağlanır. Oyunda eylemlerin süreksizliğine ve düzensizliğine oldukça sık rastlanır. Oyunun bir noktasında, Mezarkazıcı sahnesinde, Hamlet Claudius'u öldürme kararını vermiş gibidir; ancak Claudius sahneye çıktığında birdenbire Hamlet sakinleşmiştir. Biliminsanları hâlâ bu dönüşlerin hata mı olduğu yoksa oyunun karışıklık ve dualite temasına bilinçli olarak mı eklendiğini tartışmaktadır. Son olarak, hemen hemen tüm oyunların iki saat civarında sürdüğü bir dönemde, 4.042 satır ve 29.551 sözcükten oluşan, Shakespeare'in en uzun oyunu olan Hamlet'in tam metni dört saati aşkın bir sürede sahnelenmekteydi.Hamlet içinde ayrıca Shakespeare'in favori bir oyun düzeni olan "oyun içinde oyun" da içerir. İlk başta The Murder of Gonzago (Gonzago'nun Öldürülmesi) olarak adlandırılan oyunun adı, Hamlet olay örgüsünü değiştirdikten sonra The Mousetrap (Fare kapanı) olarak değiştirilir.
Sahne ve ekran uyarlamaları
Hamlet Batı Alman yönetmen Helmut Käutner tarafından Der Rest ist Schweigen'de (The Rest is Silence) ve Japon yönetmen Akira Kurosawa tarafından Warui Yatsu Hodo Yoku Nemuru'da (The Bad Sleep Well) sivil yozlaşma ile ilgili hikâyelere uyarlandı.Claude Chabrol'un Ophélia (Fransa, 1962) adlı filmindeki baş karakter Yvan, Olivier'in Hamlet'ini izler ve kendisini Hamlet'in durumunda olduğuna ikna eder.
Tom Stoppard'ın (Rosencrantz & Guildenstern are Dead) adlı oyununda (oyunun 1990 yapımı bir da bulunur) Hamlet'teki olaylar, Hamlet'in iki okul arkadaşının bakış açısı ile canlandırılır. Oyun, anlamadıkları bir dramada rollerini yerine getirebilmek için ölmeleri gereken iki küçük karakterin trajedisi olarak yeniden şekillendirilir. Bir Hamlet parodisi olan tarafından 1874'te yazıldı. 1977'de Doğu Alman oyun yazarı Heiner Müller,
Hamlet'in postmodernist, özet bir versiyonu olan Die Hamletmaschine () oyunu yazdı.
Hamlet'in Türkçeye çevirileri
- Hamlet. Çev. Abdullah Cevdet. Mısır: Matbaa-i ictihad, 1908.
- Hamlet: Danimarka Prensi. Çev. Kâmuran Şerif. İstanbul: Devlet Matbaası, 1927.
- Hamlet: Danimarka Prensi. Çev. Halide Edip Adıvar ve Vahit Turhan. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1941.
- Hamlet. Çev. Orhan Burian. 1944. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1966.
- Hamlet ve Venedikli Tüccar. Çev. Şehbal Erdeniz ve Orhan Veli Kanık. İstanbul:Doğan Kardeş Yayınları, 1949.
- Hamlet. Çev. Sabahattin Eyüboğlu. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1965.
- Hamlet. Çev. Bülent Bozkurt. 1982. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1999.
- Hamlet. Çev. Can Yücel. 1992. İstanbul: Papirüs Yayınları, 1996.
- Hamlet. Çev. Orhan Burian. Yay. Haz. ve Sadeleştiren Müjdat Gezen. İstanbul: MSM Yayınları, 2000.
Türkiye'de sahnelenen Hamlet prodüksiyonları
- Ankara Devlet Tiyatrosu-Yön--Oynayan-Arda Kanpolat-2004
- İstanbul Şehir Tiyatrosu-Yön--Oynayan- Ayhan Kavas-2003
- -Yön-Işıl Kasapoğlu-Oynayan-Tardu Flordun-1997
- İstanbul Devlet Tiyatrosu-Yön-Müge Gürman-Oynayan-Uğur Polat/Zafer Algöz
Dipnotları
- ^ "Definition of hamlet | Dictionary.com". www.dictionary.com (İngilizce). 17 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Ekim 2020.
- ^ . macmillandictionary.com (İngilizce). 15 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2020.
- ^ Thompson ve Taylor (2006a, 74).
- ^ Taylor (2002, 18)
- ^ Crystal ve Crystal (2005, 66).
- ^ Thompson ve Taylor (2006a, 17).
- ^ Bakınız Taylor (2002, 4); Banham (1998, 141); Hattaway "Richard Burbage ... Hieronimo ve Richard III'ü oynadı ama sonra ilk Hamlet, Lear ve Othello'ydu" diye belirtir (1982, 91); Peter Thomson Hamlet'in Burbage olarak kimliğinin oyunun bazı sahnelerinde işlendiğini tartışır: "eğer bunu anlamazsak konumu tamamıyla yanlış değerlendiririz, Hamlet kültürsüz insanlar hakkında konuşurken aynı zamanda Burbage en ucuz koltuklarda oturanlara konuşmaktadır." (1983, 24); ayrıca ilk oyuncunun sakalı hakkında Thomson'a bakınız (1983, 110).
- ^ Saxo ve Hansen (1983, 36–37).
- ^ Saxo ve Hansen (1983, 16–25).
- ^ Saxo and Hansen (1983, 5–15).
- ^ Saxo ve Hansen (1983, 1–5).
- ^ Saxo ve Hansen (1983, 25–37).
- ^ Edwards (1985, 1–2).
- ^ Saxo ve Hansen (1983, 66–67).
- ^ Jenkins (1982, 82–85).
- ^ Saxo ve Hansen (1983, 67).
- ^ Andrew Carincross,1936 tarihli The Problem of Hamlet: A Solution (Hamlet Sorunu:Bir Çözüm) adlı kitabında 1589'da sözü geçen Hamlet'in Shakespeare tarafından yazıldığını iddia eder; Peter Alexander (1964), Eric Sams (Jackson'a göre 1991, 267) ve yakın zamanlarda, Harold Bloom (2001, xiii ve 383; 2003, 154) bu görüşe katılmaktadır. Bu aynı zamanda 'nın da görüşüdür (Ogburn 1988, 631). Oyunun ikinci serisinin Arden basımının editörü Harold Jenkins, bu görüşün bir temeli olmadığını iddia ederek reddeder(1982, 84 n4). 'nin Palladis Tamia eserinde (1598'de muhtemelen Ekim ayında basılan) Shakespeare'in on iki oyunu listelenir ama aralarında Hamlet yoktur.
- ^ Saxo ve Hansen (1983, 66–68).
- ^ Saxo ve Hansen (1983, 6).
- ^ Greenblatt (2004a, 311); Greenblatt (2004b).
- ^ Shakespeare's Last Will and Testament 24 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ MacCary 1599 ya da 1600'ü önerir (1998, 13); James Shapiro 1600'ün sonu ile 1601'in başını önerir (2005, 341); Wells ve Taylor oyunun 1600 yılında yazıldığını ama sonradan gözden geçirildiğini önerir (1988, 653); New Cambridge editörü 1601'in ortalarını gösterir (Edwards 1985, 8); New Swan Shakespeare Advanced Series editörü 1601'de hemfikirdir (Lott 1970, xlvi); Thompson ve Taylor, ya 1601 baharı ya da 1600 yılında bir zaman der.
- ^ MacCary (1998, 12–13) ve Edwards (1985, 5–6).
- ^ a b Lott (1970, xlvi).
- ^ Hamlet F1 2.2.337. Rozencrantz, Guildenstern ve Hamlet arasında geçen ve turnedeki oyuncuların şehirden ayrılmasın ile ilgili tüm konuşma Hamlet "F1" 2.2.324–360'ta bulunur.
- ^ Edwards (1985, 5).
- ^ Hattaway (1987, 13–20).
- ^ Chambers (1923, cilt 3, 486–487) ve Halliday (1964, 204–205).
- ^ Halliday (1964, 204).
- ^ a b Thompson ve Taylor (2006a, 78).
- ^ Hibbard (1987, 22–23).
- ^ Hattaway (1987, 16).
- ^ Thompson ve Taylor Q2'yi ekleriyle birlikte ilk ciltlerinde (2006a) ve F1 ile Q1 metinlerini de ikinci ciltlerinde (2006b) yayımladı. Bate ve Rasmussen basımı (2007) F1 metnidir ve ek Q2 kısımları ekler arasında verilir. The New Cambridge dizisi, Shakespeare'in oyunlarının var olan değişik orta boy baskı versiyonlarını ayrı ciltler olarak basmaya başlamıştır. (Irace 1998).
- ^ Hamlet 3.4 ve 4.1.
- ^ Thompson ve Taylor (2006a, 543–552).
- ^ Jenkins (1982, 14).
- ^ Hamlet Q1 14.
- ^ Jackson (1986, 171).
- ^ Irace (1998); Thompson ve Taylor (2006a, 85–86).
- ^ Thompson ve Taylor (2006b, 36–37) ve içindeki Checklist of Q1 Productions(2006b, 38–39).
- ^ Hamlet 1.4.
- ^ Hamlet 2.1.99.
- ^ Wofford (1994) ve Kirsch (1968).
- ^ Vickers (1974a, 447) ve (1974b, 92).
- ^ Wofford (1994, 184–185).
- ^ Vickers (1974c, 5).
- ^ Wofford (1994, 185).
- ^ a b Wofford (1994, 186).
- ^ Rosenberg (1992, 179).
- ^ The Gravedigger Scene: Hamlet 5.1.1–205.
- ^ MacCary (1998, 67–72, 84).
- ^ Uzunluk The Riverside Shakespeare'in ilk basımından alınmıştır. (1974).
- ^ Aşkın Çabası Boşuna ve Bir Yaz Gecesi Rüyası'nda da kullanılmıştır. Kermode (2000, 256).
- ^ Howard (2000, 300–301).
- ^ Howard (2000, 301–302).
Dış bağlantılar
hakkında daha fazla bilgi edinin | |
 | Commons'ta dosyalar |
 | Vikisöz'de alıntılar |
 | Vikikaynak'ta belgeler |
- Wikisource'da Hamlet oyununun tam metni23 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hamlet Ingilizce telaffuz ˈhaemlɪt veya ˈ h ae m l e t ozgun adi The Tragical History of Hamlet Prince of Denmark William Shakespeare tarafindan 1599 ile 1601 yillari arasinda yazilan temasinda trajediyi isleyen oyundur Danimarka da gecen oyunda Prens Hamlet in kral olan babasini oldurdukten sonra tahta gecen ve annesi Gertrude ile evlenen amcasi Claudius tan nasil intikam aldigini anlatir Oyun renkli bir bicimde kahir dolu kederden hiddet dolu gazaba gecen gercek ve yapmacik cinnetin izledigi yolu cizer ve ihanet intikam ensest ahlaksizlik konularini isler HamletThe Tragical History of Hamlet Prince of DenmarkHamlet ve Horatio Mezar Kazici Sahnesi Ressam DelacroixYazarWilliam ShakespeareIlk gosterim1600 veya 1602UlkeIngiltereOrijinal dilIngilizceTurTrajediZaman ve mekanDanimarkaHamlet 1603 yilinda yayinlanan edisyonunun ana sayfasi Edebi anlamda dedektifvari bircok arastirmaya ragmen oyunun hangi yilda yazildigi hala tartisma konusudur Gunumuze oyunun ilk yazildigi donemlerden uc farkli versiyonu kalmistir Q1 ilk orta boy baski Q2 ikinci orta boy baski ve F1 birinci buyuk boy baski Her birinde digerlerinde olmayan konusmalar ve hatta sahneler bulunur Shakespeare buyuk bir olasilikla Hamlet oyununu 13 yuzyil vakanuvisi Saxo Grammaticus tarafindan adli eserinde korunan ve 16 yuzyil bilgini tarafindan tekrar anlatilan Amleth efsanesi ile kayboldugu varsayilan ve gunumuzde adiyla bilinen I Elizabeth donemine ait bir oyundan esinlenerek yazmistir Oyunun dramatik yapisi ve karakterlerinin derinligi Hamlet in bircok acidan tahlil edilmesine yorumlanmasina ve uzerinde tartisilmasina neden olmustur Ornegin yorumcular Hamlet in amcasini oldurme konusundaki kararsizligi karsisinda yuzyillarca saskin kalmislardir Bazilari bunu yalnizca olay dizisini surdurebilmek icin oldugunu dusunurken digerleri bunun sogukkanlilikla islenecek cinayetin intikam hesaplarinin ve set cekilen arzunun getirdigi karmasik felsefi ve etik sorunlarin yarattigi baski nedeniyle oldugunu soylemektedir Yakin zamanlarda psikanalitik elestirmenler Hamlet in bilincalti arzularini tahlil ettiler ve feminist elestirmenler siklikla kotu niyetli olarak degerlendirilen Ophelia ve Gertrude karakterlerini tekrar degerlendirmis ve itibarlarini iade etmistir Amerikali oyuncu Edwin Booth Hamlet rolunde yaklasik 1870 Fotografci bilinmiyor Hamlet Shakespeare in en uzun oyunudur ve Ingiliz Edebiyatinin en guclu ve etkileyici trajedilerinden biridir Hemen hemen sonsuz bir yeniden anlatma ve baskalari tarafindan uyarlama yapilabilecek bir olay orgusu saglar Shakespeare in yasadigi donemde en populer oyunlarindan birisi olmus ve hala en cok oynanan oyunlar arasinda en ust siralardadir ornegin Birlesik Krallik ta Royal Shakespeare Company nin Kraliyet Shakespeare Toplulugu listesinde 1879 dan beri yer almaktadir Goethe den Dickens a Joyce tan Murdoch a bircok yazara esin kaynagi olmus ve Kulkedisi nden sonra en cok filme cekilen oyku olarak tanimlanmistir Basrol suphesiz Shakespeare in zamaninda onde gelen trajedi oyuncusu Richard Burbage icin yaratilmistir o zamandan beri gecen dort yuzyil icinde kendi donemlerindeki buyuk oyuncular ve hatta kadin oyuncular ile beraber ayrim yapilmadan canlandirilmistir KarakterlerHamlet Eski kralin oglu yeni kralin yegeni Claudius Danimarka Krali ve Hamlet in amcasi Gertrude Danimarka Kralicesi ve Hamlet in annesi Kralin basdanismani Ophelia Polonius un kizi Hamlet in gercek dostu Polonius un oglu Voltimand ve Cornelius Saray mensublari Saray mensublari Hamlet in arkadaslari Osric Saray mensubu Marcellus Subay Bernardo ya da Barnardo Subay Francisco Asker Reynaldo Polonius un hizmetkari Norvec Prensi Sexton Oyuncu kral Oyuncu kralice Lucianus vs Oyuncular Bir Papaz Fortinbras in ordusunda bir yuzbasi Ingiliz Elciler Ulaklar Denizciler Lordlar Leydiler NobetcilerKaynaklariSaxo Grammaticus un Amleth efsanesini iceren eserinin tipkibasimi Hamletvari efsanelere cesitli kulturlerde rastlanir ornegin Italya Ispanya Iskandinavya Bizans ve Arabistan da ve soytari kahramanlar ana temasi buyuk bir olasilikla Hint Avrupa kaynaklidir Cesitli antik yazili eserler Hamlet e kaynak olarak tanimlanabilir Bunlardan ilki anonim Iskandinav dir Bu efsanede oldurulen kralin iki oglu vardir ve Cinnet taklidi yapmaktansa bu iki ogul oykunun buyuk kisminda takma adlar altinda kilik degistirerek Shakespeare in olay orgusunden farkli bir dizi olaya karisirlar Ikincisi iki ayri Latince eserde kaydedilmis olan Romali Brutus un efsanesidir Efsanenin kahramani Lucius parlak isik adini ve kisiligini degistirerek Brutus fersiz salak olur ve babasi ve kardeslerinin kaderinden kacmak icin bir aptal rolunu oynar ve sonunda ailesinin katili Kral Tarquinius u oldurur 17 yuzyil Iskandinav alimi Torfaeus Izlanda efsane kahramani Amlodi ve Ispanyol efsane kahramani Prens Ambales i Ambales Destani ndan Shakespeare in Hamlet i karsilastirmistir Benzerlikler arasinda prensin sahte cinneti annesinin yatak odasinda kazara kralin danismanini oldurmesi ve sonunda amcasini oldurmesi bulunur Thomas Kyd in Ispanyol Trajedisi adli eserinin kapak sayfasi Bu populer intikam trajedisi Hamlet in yazilisinda etkili olmus olabilir Yazarinin ayni zamanda i de yazdigi sanilmaktadir Efsanevi ogelere ilk olarak Saxo Grammaticus un 13 yuzyila ait eseri un bir parcasi olan Vita Amlethi de Amleth in Yasami rastlanir Latince yazilan bu eserde Klasik Roma erdem ve kahramanlik kavramlari gorulur Bu esere Shakespeare in zamaninda kolaylikla erisilebilmekteydi Onemli benzerlikler arasinda prensin sahte cinneti annesinin tahti eline gecirenle acele evliligi prensin gizlenmis bir casusu oldurmesi ve prensin kendi yerine maiyetinde bulunan iki kisinin olumu sayilabilir Saxo nun oykusunun aslina oldukca sadik bir tercumesi Fransizcaya 1570 te in Histoires tragiques Trajik Oykuler eseriyle kazandirilmistir Belleforest Saxo nun metnini oldukca suslemis uzunlugu hemen hemen iki katina cikmis ve kahramanin melankolisi eklenmistir Shakespeare in ana kaynaginin gunumuzde kaybolmus olan ve adi verilen bir oyun oldugu dusunulmektedir Muhtemelen Thomas Kyd tarafindan yazilmis olan Ur Hamlet 1589 yilinda sahneleniyordu ve oykunun icinde bir hayalet olan ilk versiyon oldugu bilinmektedir Shakespeare in kumpanyasi Lord Chamberlain s Men Lord Chamberlain in Adamlari bu oyunu satin almis ve bir sure Shakespeare in yeniden duzenledigi bir versiyonunu sahneye koymus olabilir Ur Hamlet in hicbir kopyasinin gunumuze kadar kalmamasi nedeniyle varsayilan yazarlarinin bilinen eserleri ile dili ve yazim tarzi karsilastirilmasinin yapilmasi mumkun degildir Bu nedenle Kyd in bu oyunu yazdigina dair dogrudan bir kanit bulunmadigi gibi bu eserin Shakespeare tarafindan Hamlet in ilk versiyonlarindan biri olmadigina dair de bir kanit yoktur Bu ikinci fikir yani Hamlet in genel olarak kabul edilmis olan tarihten daha once yazilmis olabilecegi fikri bir kisim destek gorduyse de digerleri bunu spekulasyon olarak degerlendirmektedir Sonuc olarak akademisyenler tarafindan Shakespeare in Ur Hamlet ten Belleforest ya da Saxo dan ya da o donemde bulunan diger kaynaklardan ornegin Kyd in si gibi ne kadar yararlandigi ortaya konulamamaktadir Shakespeare in Saxo nun versiyonuna dogrudan basvurduguna dair belirgin bir kanit yoktur Ancak Saxo nun oykusunde olmayan ama Belleforest in versiyonunda gorulen ogelere Shakespeare in oyununda rastlanir Shakespeare in bunlari dogrudan Belleforest ten mi yoksa Ur Hamlet ten mi aldigi belirsiz kalmistir Akademisyenlerin cogu Hamlet in Shakespeare in 1596 da on bir yasinda olen tek oglu ile baglantili oldugu iddiasini reddetmektedir Hamlet in bir efsaneye baglantisinin cok acik oldugu ve o donemde Hamnet adinin oldukca populer oldugu genel olarak bilinmektedir Ancak adlarin benzerligi ve oglunu kaybeden Shakepeare in duydugu kederin trajedinin ozunde yattigini iddia eder Oglu Hamnet e adini veren Stratfordlu komsusu Hamnet Sadler in adinin siklikla Hamlet Sadler olarak yazildigini ve o donemin gevsek yazimi ile isimlerin birbirlerinin yerine gecebildigini yazar Shakespeare vasiyetinde Sadler in ilk adini Hamlett olarak yazmistir Yazilis tarihiNew Cambridge editoru Phillip Edwards Hamlet in yazilis tarihini tespit sonucu belirsiz olmalidir der Hamlet in yazildigi en erken tarih olarak icinde bulunan Shakespeare in oyununa imalar bulunmasina dayandirilarak ayni oyunun yazildigi 1599 yilinin ortasindan sonradir Yazildigi en gec tarih Stationers Company arsivlerinde 26 Temmuz 1602 tarihli Hamlet in kisa sure once Lord Chamberlain in Adamlari tarafindan sahneye konuldugu kaydina dayandirilmaktadir 1598 yilinda Chaucer dan kendi zamanina bir Ingiliz Edebiyati arastirmasi olan ve icinde Shakespeare in on iki oyununun da yer aldigi Palladis Tamia adli eserini yayimlamistir Bu on iki eserin arasinda Hamlet in yer almamasi henuz yazilmadigi olarak degerlendirilmektedir Hamlet cok populer oldugundan New Swan dizisi editoru Bernard Lott Meres in boylesine onemli bir eseri goz ardi etmis olmasinin pek mumkun olmadigina inanmaktadir da F1 gecen little eyases tabiri kumpanyasini ima ediyor olabilir Bu kumpanyanin populerligi yuzunden Globe kumpanyasi tasrada turneye cikmak zorunda kalmistir Bu diye bilinmektedir ve 1601 oncesi bir tarihi desteklemektedir Shakespeare doneminden yazar kendisine ait olan Chaucer in eserlerinin 1598 tarihli basiminin sayfa kenarina aldigi not bazi biliminsanlari tarafinda yazilis tarihi icin kanit olarak kullanilmaktadir Harvey aldigi notta daha zeki olanlarin Hamlet ten zevk aldigini ve isyan nedeniyle Subat 1601 de idam edilen Essex Kontu Robert Devereux nun hala hayatta oldugu yazar Diger biliminsanlari ise bunun yetersiz oldugunu soyler Ornegin Edwards Harvey nin notundaki zaman kavraminin cok karmasik oldugunu dolayisiyla da Hamlet in yazilis tarihini belirlemek icin kullanilamayacagini belirtir Cunku ayni notta sanki Spenser ve hala hayattaymis gibi bahsedilirken 1607 de basilan vecizelerinden yeni vecizeler olarak soz eder Metinler1623 yilinda basilan Hamlet in basiminin ilk sayfasinin tipkibasimi Metnin ilk basimlarindan uc tanesi gunumuze kadar kalmistir ve otantik tek bir metni olusturma cabalarini zorlastirmistir Her biri digerlerinden farklidir Q1 ilk orta boy baski 1603 yilinda kitapci Nicholas Ling ve John Trundell tarafindan yayimlanmis ve tarafindan basilmistir yani ilk kotu orta boy baski adi da verilen Q1 daha sonra basilan ikinci orta boy baski metninin yarisindan biraz fazla metin icerir Q2 ikinci orta boy baski 1604 te Nicholas Ling tarafindan yayimlanmis ve James Roberts tarafindan basilmistir Bazi kopyalarin 1605 tarihini tasimasi ikinci bir baskiya isaret eder ve bu nedenle Q2 nin siklikla 1604 5 olarak verilir Q2 ilk en uzun basimdir ancak F1 de bulunan 85 satiri icermez Bunun nedeni buyuk bir ihtimalle Ingiltere Krali I James in kralicesi Danimarkali Anne i rencide etmemek icindir F1 ilk buyuk boy baski 1623 yilinda ile tarafindan basilmistir ve Shakespeare in Tum Eserlerinin ilk basimidir Diger sirayla basilmistir Q3 Q4 ve Q5 baskilari gibi 1611 37 ancak bunlarin ilk uc basimdan turedigi dusunulmektedir Olmak ya da olmamak monologunun gectigi sahnenin Q1 basimi 1709 ve dan 1733 baslayarak o zamanlar erisilebilen Hamlet in ilk kaynaklari olan Q2 ve F1 den metinleri birlestirmistir Her metin digerinde olmayan bazi kisimlara sahiptir kelime siralamasinda kucuk farkliliklar bulunur ve yalnizca 200 satir birbiriyle aynidir Editorler Shakespeare in ozgun eseinin hayali idealini yansitan ve tum satirlari kapsayan bir metin yaratmaya calistilar Theobald in versiyonu uzun bir sure standart metin olarak kabul gordu ve onun tam metin yaklasimi gunumuzde editorleri hala etkilemektedir Ancak cagimizin bazi biliminsanlari bu yaklasimi dogru bulmayarak gercek Hamlet in gerceklestirilemeyecek bir ideal oldugunu bu oyunun tek metni degil metinleri oldugunu ileri surerler Arden Shakespeare in 2006 yilinda degisik Hamlet metinlerini ayri ciltlerde yayimlamasi bu degisimin en iyi kanitidir Geleneksel olarak Shakespeare in oyunlarininn editorleri oyunu bes perdeye boler Halbuki Hamlet in ilk baskilarinin hicbiri bu sekilde duzenlenmemistir ve oyunun perde ve sahnelere bolumu 1676 tarihli orta boy baskidan kaynaklanir Gunumuz editorleri bu geleneksel bolumlenmeyi izlese de yeterli bulmamaktadirlar Ornegin Hamlet Polonius un cesedini Gertrude un yatak odasindan cikardiktan sonra bir perde arasi vardir ama bundan sonra olaylar sanki kesilmemis gibi devam ediyor gozukmektedir Var oldugundan suphelenilmeyen Q1 in 1823 te ortaya cikmasi onemli derecede ilgi gordu ve editorlerin uygulamalari ve yorumlama uzerine bircok soruya yol acti Biliminsanlari hemen Q1 deki eksiklikleri belirledi ve bu Shakespeare kavraminin gelistirilmesine onayak oldu Yine de Q1 oldukca degerliydi cunku icinde Q2 ve F1 de olmayan sahne direktifleri bulunuyordu ve gercek sahne uygulamalarini gosteriyordu Icinde genellikle 4 6 olarak tanimlanan bir sahne bulunur ve sonraki basimlarla karsilastirma icin yararlidir Q1 Q2 ve F1 den oldukca kisadir ve buyuk olasilikla kucuk bir rol oynayan muhtemelen Marcellus bir aktor tarafindan ezbere yazilmis bir metin olabilir Biliminsanlari bu ezbere yazimin izinli mi izinsiz mi oldugu konusunda anlasamamistir New Cambridge editoru Kathleen Trace tarafindan savunulan bir baska teoriye gore Q1 aslinda turnede sahnelenmek uzere kisaltilmis bir versiyondur Q1 in hata icermedigi ve sahneye konulabilecegi fikri sonucunda 1881 den beri en az 28 kere farkli yapimlarda sahnede sergilenmistir Konu ozetiHoratio Hamlet and the Ghost Horatio Hamlet ve Hayalet Ressam Henry Fuseli 1798Hamlet in aciklamada karanlik giysiler onun ic keder dis isareti olan guclu bir retorik beceri gosteriyor Ressam Eugene Delacroix 1834Ophelia nin gizemli olarak suda bogulup olmesini gosteren resim Bu olumun intihar olup olmadigi ve cenaze merasiminde Hristiyan kilisesi geleneksel dinsel defin ayininin uygulanip uygulanamayacagi oyunun inceledigi dinsel sorunlardan biridir Ressam John Everett Millais 1852 Sarah Bernhardt Hamlet rolunde elinde in kafatasi Fotograf James Lafayette yak 1885 1900 Hamlet in kahramani kisa sure once olmus olan in oglu babasinin kardesi ve halefi olan Kral Claudius un yegeni olan Danimarka Prensi Hamlet tir Kral Hamlet in olumunden sonra Claudius alelacele Kral Hamlet in dul esi ve Hamlet in annesi Gertrude ile evlenir Geri planda Danimarka nin komsusu Norvec ile uzun zamandan beri suregelen dusmanligi devam etmekte ve Norvec prensi onderliginde bir isgal beklenmektedir Oyun Danimarka Kraliyet Sarayi da soguk bir gecede acilir Hamlet in arkadasi yu Kral Hamlet in hayaletini gorduklerine inandirmaya calisirken Hayalet tekrar ortaya cikar Horatio dan Hayalet in ortaya cikisini duyduktan sonra Hamlet Hayalet i gormeye karar verir O gece Hayalet Hamlet e gorunur Hamlet e babasinin ruhu oldugunu soyler ve Claudius un Kral Hamlet i kulaklarina zehir akitarak oldurdugunu ifsa eder Hayalet Hamlet ten intikamini almasini ister kabul eden Hamlet yapmacik cinnet gecirerek supheleri uzerinden atmaya karar verir Ancak Hayalet in guvenilirliginden emin degildir Devlet isleriyle mesgul olan Claudius ve Gertrude tarafindan yapilacak bir isgali onlemeye calismaktadir Hamlet in babasi icin tuttugu yasin devam etmesi ve giderek artan garip davranislari nedeniyle Hamlet in iki arkadasini Hamlet in degisen davranislarinin nedenini bulmasi icin gonderirler Hamlet arkadaslarini sicak bir sekilde karsilar ama hemen kendisine karsi olduklarinin farkina varir Claudius un guvendigi danismanlarindan biridir oglu Fransa ya donmekte kizi ya ise Hamlet tarafindan kur yapilmaktadir Ne Polonius ne de Laertes Hamlet in Ophelia hakkinda ciddi olmadigini dusunmekte ve Ophelia yi uzak durmasi konusunda uyarmaktadir Kisa bir sure sonra Hamlet in garip davranisindan telaslanan Ophelia babasina Hamlet in odasina daldigini ve kendisine bakakaldigini ama hicbir sey soylemedigini bildirir Polonius Hamlet in gecirdigi cinnetin sebebini yasadigi ask sarhoslugu na baglar ve Claudius ile Gertrude a haber verir Daha sonra Manastir Sahnesi diye bilinen sahnede Hamlet Ophelia ya bagirarak bir manastira gitmesinde israr eder Hamlet Hayaletin kendisine dogruyu soyledigine kani olmamistir ancak Elsinore a bir oyuncu kumpanyasinin gelisi ile bir cozum bulur Bir oyun sahneye koyacaktir babasinin oldurulmesini canlandiracak ve Claudius un suclu ya da masum olduguna oyuna verdigi tepkiyi gorerek karar verecektir Saray halki oyunu seyretmek icin toplanir Hamlet oyun boyunca yorumlarda bulunur Cinayet sahnesi sunuldugunda Claudius birden ayaga kalkarak odayi terkeder ve Hamlet bunu amcasinin suclu oldugunun kaniti olarak gorur Yasami icin endise duyan Claudius bir bahaneyle Rozencrantz ve Guildenstern in gozetiminde yanina mesaji getirenin oldurulmesini soyleyen bir mektup vererek Hamlet i Ingiltere ye surmeye karar verir Gertrude aciklama istemek icin Hamlet i yanina cagirir Annesinin yanina giderken Hamlet dua eden Claudius un yanindan gecerken onu oldurmekten cekinir ve kendini dua ederken oldurmenin Claudius u dogrudan cennete goturecegini soyleyerek ikna eder Annesinin yatak odasinda Hamlet ile Gertrude arasinda bir tartisma cikar Bir duvar halisinin ardindan gizlice konusmayi dinleyen Polonius gurultu yapar Hamlet gizlenenin Claudius oldugunu sanarak cilginca bicagini saplayarak Polonius u oldurur Hayalet tekrar ortaya cikarak Hamlet e Gertrude a nazik davranmasinda israr eder ama Claudius u oldurmesi gerektigini hatirlatir Hayaleti duyamayan ve goremeyen Gertrude Hamlet in Hayalet ile konusmasini gecirdigi cinnete bir kanit olarak gorur Hamlet Polonius un cesedini saklar Polonius un olumunden duydugu kederle deliren Ophelia terbiyesiz sarkilar soylerek Elsinore da basibos dolasir Erkek kardesi Laertes Fransa dan doner ve babasinin olumuyle kardesinin delirmesi nedeniyle cilgina doner Claudius tek sorumlunun Hamlet oldugu konusunda Laertes i ikna eder sonradan Hamlet in hala serbest oldugu haberi gelir Claudius hemen bir kumpas kurar Laertes in ucu zehirli bir kilic kullanacagi Laertes ile Hamlet arasinda bir kilic duellosu onerir ama bu basarili olmazsa Hamlet e zehir katilmis sarap sunmaya karar verir Gertrude Ophelia nin boguldugu haberini vererek bu hileyi yarida keser Iki mezarini kazarken Ophelia nin bariz intiharini tartisir Hamlet Horatio ile birlikte gelir ve Hamlet in cocuklugundan bir soytari olan in kafatasini ortaya cikaran mezarkazicilardan birine takilir Laertes in getirdigi Ophelia nin cenaze alayi yaklasir Laertes ile Hamlet gogus goguse gelir ama kavga durdurulur Elsinore a gelince Hamlet e Horatio ya nasil kactigini ve Rosencrantz ile Guildenstern in nasil olumlerine gonderildigini anlatir Saraylilardan araya girerek Hamlet in Laertes ile duelloya davet eder Fortinbras in ordusu Elsinore a yaklasirken karsilasma baslar Laertes Hamlet i zehir surulmus kilicla yaralar ama ayni zamanda kendisi de olumcul bir yara almistir Gertrude zehir katilmis sarabi icer ve olur Olum aninda Laertes Hamlet ile uzlasir ve Claudius un cani kumpasini aciklar Yasaminin son anlarinda Hamlet Claudius u oldurmeyi basarir ve Fortinbras i varisi ilan eder Fortinbras geldiginde Horatio oykuyu anlatir ve Fortinbras Hamlet in naasina gereken sayginin gosterilmesini emreder Cozumleme ve elestirilerElestirel tarihce 17 yuzyilin baslarindan beri oyun hayalet karakteri melankoli ve cinnetin inandirici canlandirmasi ile taninmistir ve Ingiltere krali I James ile I Charles donemi dramasinda yer alan bir dizi deli nedim ve nedime karakterine yol acmistir Kitleler tarafindan ilgi gormeye devam etse de 17 yuzyilin sonlarinda donemi elestirmenleri Hamlet i ilkel olarak degerlendirmis ve ve uymamasini elestirmistir Bu gorus 18 yuzyilda tamamen degismis ve elestirmenler Hamlet e talihsiz durumlarin icine dusmus saf ve zeki bir genc kahraman gozuyle bakmistir ancak 18 yuzyilin ortalarina gelindiginde Gotik edebiyatin psikolojik ve mistik yorumlari tekrar Hayalet karakterini ve cinneti on plana cikarmistir Yalnizca 18 yuzyilin sonlarindan sonra elestirmenler ve oyuncular Hamlet i kafa karistirici ve tutarsiz olarak gormeye baslamistir bu donemden once Hamlet ya deliydi ya da degildi ya kahramandi ya da degildi arada bir yerde degerlendirilmiyordu Bu gelismeler oyun orgusunden cok karakterler uzerine odaklanma ile gorulen edebi elestirilerde onemli bir temel degisikligi gosterir 19 yuzyila gelindiginde Romantik elestirmenler karakterin ic dunyasi ve ic cekismeleri uzerine guclu vurgusunu yansitan icsel catismalari nedeniyle Hamlet e deger vermistir Bundan sonra elestirmenler Hamlet in kararindaki gecikmenin olay orgusunu devam ettirmek icin degil bir karakter ozelligi oldugunu dusunmeye baslamistir Karakter ve ic cekisme uzerine olan bu odaklanma 20 yuzyilda da devam etmistir Cesitli dallara ayrilan elestiriler asagida baglam ve yorumlar bolumunde anlatilmistir Dramatik yapi Hamlet birkac farkli yonden zamaninin drama yazim adetlerinden ayrilir Ilk olarak Shakespeare in zamaninda oyunlarin genellikle Aristo nun Poetika eserinde yer alan onerilere uymasi yani bir dramanin karakterlere degil eyleme odaklanmasi beklenirdi Hamlet te ise Shakespeare bu adeti tersine cevirir ve seyirci Hamlet in gudulerini ve dusuncelerini eylem ile degil monologlar yoluyla ogrenir Ikinci olarak ve Shakespeare in Othello disinda diger oyunlarindan da farkli sekilde guclu bir alt olay orgusu yoktur olay orgusundeki tum catallanmalar Hamlet in intikam cabasini olusturan ana olay orgusune baglanir Oyunda eylemlerin sureksizligine ve duzensizligine oldukca sik rastlanir Oyunun bir noktasinda Mezarkazici sahnesinde Hamlet Claudius u oldurme kararini vermis gibidir ancak Claudius sahneye ciktiginda birdenbire Hamlet sakinlesmistir Biliminsanlari hala bu donuslerin hata mi oldugu yoksa oyunun karisiklik ve dualite temasina bilincli olarak mi eklendigini tartismaktadir Son olarak hemen hemen tum oyunlarin iki saat civarinda surdugu bir donemde 4 042 satir ve 29 551 sozcukten olusan Shakespeare in en uzun oyunu olan Hamlet in tam metni dort saati askin bir surede sahnelenmekteydi Hamlet icinde ayrica Shakespeare in favori bir oyun duzeni olan oyun icinde oyun da icerir Ilk basta The Murder of Gonzago Gonzago nun Oldurulmesi olarak adlandirilan oyunun adi Hamlet olay orgusunu degistirdikten sonra The Mousetrap Fare kapani olarak degistirilir Sahne ve ekran uyarlamalariHamlet Bati Alman yonetmen Helmut Kautner tarafindan Der Rest ist Schweigen de The Rest is Silence ve Japon yonetmen Akira Kurosawa tarafindan Warui Yatsu Hodo Yoku Nemuru da The Bad Sleep Well sivil yozlasma ile ilgili hikayelere uyarlandi Claude Chabrol un Ophelia Fransa 1962 adli filmindeki bas karakter Yvan Olivier in Hamlet ini izler ve kendisini Hamlet in durumunda olduguna ikna eder Tom Stoppard in Rosencrantz amp Guildenstern are Dead adli oyununda oyunun 1990 yapimi bir da bulunur Hamlet teki olaylar Hamlet in iki okul arkadasinin bakis acisi ile canlandirilir Oyun anlamadiklari bir dramada rollerini yerine getirebilmek icin olmeleri gereken iki kucuk karakterin trajedisi olarak yeniden sekillendirilir Bir Hamlet parodisi olan tarafindan 1874 te yazildi 1977 de Dogu Alman oyun yazari Heiner Muller Hamlet in postmodernist ozet bir versiyonu olan Die Hamletmaschine oyunu yazdi Hamlet in Turkceye cevirileriHamlet Cev Abdullah Cevdet Misir Matbaa i ictihad 1908 Hamlet Danimarka Prensi Cev Kamuran Serif Istanbul Devlet Matbaasi 1927 Hamlet Danimarka Prensi Cev Halide Edip Adivar ve Vahit Turhan Istanbul Istanbul Universitesi Edebiyat Fakultesi Yayinlari 1941 Hamlet Cev Orhan Burian 1944 Ankara Milli Egitim Bakanligi Yayinlari 1966 Hamlet ve Venedikli Tuccar Cev Sehbal Erdeniz ve Orhan Veli Kanik Istanbul Dogan Kardes Yayinlari 1949 Hamlet Cev Sabahattin Eyuboglu Istanbul Remzi Kitabevi 1965 Hamlet Cev Bulent Bozkurt 1982 Istanbul Remzi Kitabevi 1999 Hamlet Cev Can Yucel 1992 Istanbul Papirus Yayinlari 1996 Hamlet Cev Orhan Burian Yay Haz ve Sadelestiren Mujdat Gezen Istanbul MSM Yayinlari 2000 Turkiye de sahnelenen Hamlet produksiyonlariAnkara Devlet Tiyatrosu Yon Oynayan Arda Kanpolat 2004 Istanbul Sehir Tiyatrosu Yon Oynayan Ayhan Kavas 2003 Yon Isil Kasapoglu Oynayan Tardu Flordun 1997 Istanbul Devlet Tiyatrosu Yon Muge Gurman Oynayan Ugur Polat Zafer AlgozDipnotlari Definition of hamlet Dictionary com www dictionary com Ingilizce 17 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Ekim 2020 macmillandictionary com Ingilizce 15 Mart 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Ekim 2020 Thompson ve Taylor 2006a 74 Taylor 2002 18 Crystal ve Crystal 2005 66 Thompson ve Taylor 2006a 17 Bakiniz Taylor 2002 4 Banham 1998 141 Hattaway Richard Burbage Hieronimo ve Richard III u oynadi ama sonra ilk Hamlet Lear ve Othello ydu diye belirtir 1982 91 Peter Thomson Hamlet in Burbage olarak kimliginin oyunun bazi sahnelerinde islendigini tartisir eger bunu anlamazsak konumu tamamiyla yanlis degerlendiririz Hamlet kultursuz insanlar hakkinda konusurken ayni zamanda Burbage en ucuz koltuklarda oturanlara konusmaktadir 1983 24 ayrica ilk oyuncunun sakali hakkinda Thomson a bakiniz 1983 110 Saxo ve Hansen 1983 36 37 Saxo ve Hansen 1983 16 25 Saxo and Hansen 1983 5 15 Saxo ve Hansen 1983 1 5 Saxo ve Hansen 1983 25 37 Edwards 1985 1 2 Saxo ve Hansen 1983 66 67 Jenkins 1982 82 85 Saxo ve Hansen 1983 67 Andrew Carincross 1936 tarihli The Problem of Hamlet A Solution Hamlet Sorunu Bir Cozum adli kitabinda 1589 da sozu gecen Hamlet in Shakespeare tarafindan yazildigini iddia eder Peter Alexander 1964 Eric Sams Jackson a gore 1991 267 ve yakin zamanlarda Harold Bloom 2001 xiii ve 383 2003 154 bu goruse katilmaktadir Bu ayni zamanda nin da gorusudur Ogburn 1988 631 Oyunun ikinci serisinin Arden basiminin editoru Harold Jenkins bu gorusun bir temeli olmadigini iddia ederek reddeder 1982 84 n4 nin Palladis Tamia eserinde 1598 de muhtemelen Ekim ayinda basilan Shakespeare in on iki oyunu listelenir ama aralarinda Hamlet yoktur Saxo ve Hansen 1983 66 68 Saxo ve Hansen 1983 6 Greenblatt 2004a 311 Greenblatt 2004b Shakespeare s Last Will and Testament 24 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde MacCary 1599 ya da 1600 u onerir 1998 13 James Shapiro 1600 un sonu ile 1601 in basini onerir 2005 341 Wells ve Taylor oyunun 1600 yilinda yazildigini ama sonradan gozden gecirildigini onerir 1988 653 New Cambridge editoru 1601 in ortalarini gosterir Edwards 1985 8 New Swan Shakespeare Advanced Series editoru 1601 de hemfikirdir Lott 1970 xlvi Thompson ve Taylor ya 1601 bahari ya da 1600 yilinda bir zaman der MacCary 1998 12 13 ve Edwards 1985 5 6 a b Lott 1970 xlvi Hamlet F1 2 2 337 Rozencrantz Guildenstern ve Hamlet arasinda gecen ve turnedeki oyuncularin sehirden ayrilmasin ile ilgili tum konusma Hamlet F1 2 2 324 360 ta bulunur Edwards 1985 5 Hattaway 1987 13 20 Chambers 1923 cilt 3 486 487 ve Halliday 1964 204 205 Halliday 1964 204 a b Thompson ve Taylor 2006a 78 Hibbard 1987 22 23 Hattaway 1987 16 Thompson ve Taylor Q2 yi ekleriyle birlikte ilk ciltlerinde 2006a ve F1 ile Q1 metinlerini de ikinci ciltlerinde 2006b yayimladi Bate ve Rasmussen basimi 2007 F1 metnidir ve ek Q2 kisimlari ekler arasinda verilir The New Cambridge dizisi Shakespeare in oyunlarinin var olan degisik orta boy baski versiyonlarini ayri ciltler olarak basmaya baslamistir Irace 1998 Hamlet 3 4 ve 4 1 Thompson ve Taylor 2006a 543 552 Jenkins 1982 14 Hamlet Q1 14 Jackson 1986 171 Irace 1998 Thompson ve Taylor 2006a 85 86 Thompson ve Taylor 2006b 36 37 ve icindeki Checklist of Q1 Productions 2006b 38 39 Hamlet 1 4 Hamlet 2 1 99 Wofford 1994 ve Kirsch 1968 Vickers 1974a 447 ve 1974b 92 Wofford 1994 184 185 Vickers 1974c 5 Wofford 1994 185 a b Wofford 1994 186 Rosenberg 1992 179 The Gravedigger Scene Hamlet 5 1 1 205 MacCary 1998 67 72 84 Uzunluk The Riverside Shakespeare in ilk basimindan alinmistir 1974 Askin Cabasi Bosuna ve Bir Yaz Gecesi Ruyasi nda da kullanilmistir Kermode 2000 256 Howard 2000 300 301 Howard 2000 301 302 Dis baglantilarVikipedi nin kardes projelerinden hakkinda daha fazla bilgi edininCommons ta dosyalarVikisoz de alintilarVikikaynak ta belgelerWikisource da Hamlet oyununun tam metni23 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Ingilizce