Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Haris bin Cebele (Arapça: الحارث بن جبلة; Yunanca kaynaklarda [Flavios] Arethas (Grekçe: [Φλάβιος] Ἀρέθας); sonraki İslami kaynaklarda Halid bin Cebele (Arapça: خالد بن جبلة)),Bizans İmparatorluğu'nun doğu sınırında yaşayan, İslam öncesi Arap Hıristiyan kabilesi olan Gassaniler'in kralıdır. Bu isimdeki beşinci Gassani hükümdarıdır, y. 528'den 569'a kadar, herhangi bir Hristiyan Arap hükümdarı arasında en uzun saltanat sürendir ve Pers-Roma savaşlarında ve Süryani Ortodoks Kilisesi'nin işlerinde önemli bir rol oynamıştır. Bizans'a yaptığı hizmetlerden dolayı patrikios ve vir gloriosissimus unvanını almıştır.
| V. Haris bin Cebele | |
|---|---|
| Hüküm süresi | y. 528 – 569 |
| Önce gelen | |
| Sonra gelen | |
| Ölüm | 569 |
| Babası | |
Hayatı
Erken dönem
Haris, IV. Cebele'nin (Yunan kaynaklarında Gabalas) oğlu ve Palaestina Salutaris'in filarkı Abu Karab'ın (Abocharabus) kardeşiydi. Babasının Thannuris Muharebesi'nde ölümünün ardından, muhtemelen 528'de Gassani hükümdarı ve Arabia Petraea ve Palaestina Secunda'nın filarşisi oldu. Kısa bir süre sonra (y. 529) Bizans imparatoru I. Justinianus (h. 527-565) tarafından, tarihçi Prokopius'un ifadesiyle "kral onuruna" yükseltildi ve İmparatorluğun Doğu'daki tüm Arap müttefiklerinin genel komutanı oldu. Grekçe: πατρίκιος καὶ φύλαρχος τῶν Σαρακηνῶν ("Sarazenlerin asilzadesi ve filarşisi"). Ancak asıl kontrol alanı başlangıçta Bizans'ın Arap sınırının kuzeydoğu kısmıyla sınırlı olabilir. O zamanlar Bizanslılar ve onların Arap müttefikleri Sasani İmparatorluğu'na ve onların Arap yandaşları Lahmîler'e karşı İberya Savaşı'na katılıyorlardı ve Justinianus'un hamlesi, Arap kabilelerini kontrol eden güçlü Lahmî hükümdarı III. Münzir'in bir muadili yaratmak için tasarlanmıştı. Perslerle müttefiktir.
Askeri kariyeri
Bu sıfatla Haris, Bizanslılar adına İran'a karşı yaptıkları sayısız çatışmada savaşmıştır. Zaten 528'de Münzir'e karşı cezalandırma seferine gönderilen komutanlardan birisidir. 529'da geniş çaplı Samiriye isyanının bastırılmasına yardımcı olmuş ve 20.000 erkek ve kızı esir alarak köle olarak satmıştır. Belki de Haris'in bu çatışmaya başarılı bir şekilde katılması Justinianus'un onu en yüksek filark rütbesine yükseltmesine yol açmıştır. Hiçbir kaynakta kendisinden açıkça bahsedilmese de, 530 yılında Bizans'ın Dara Muharebesi'nde kazandığı zaferde adamlarıyla birlikte yer almış olması mümkündür. 531'de Callinicum Muharebesi'nde 5.000 kişilik Arap birliğine liderlik etmiştir. Gassani hükümdarına düşman olan bir kaynak olan Prokopius, Bizans'ın sağında konuşlanan Arapların Bizanslılara ihanet edip kaçarak onlara savaşa mal olduğunu belirtir. Ancak kayıtları genel olarak daha güvenilir olan İoannis Malalas, bazı Arapların gerçekten kaçmasına rağmen Haris'in kararlı olduğunu bildirir. Prokopius'un Haris'e yönelttiği ihanet suçlaması, Belisarius'tan farklı olarak onun komutada kalması ve yılın ilerleyen dönemlerinde Martyropolis çevresindeki operasyonlarda aktif olması gerçeğiyle daha da zayıflamış görünmektedir.
537/538 veya 539'da, Palmira'nın güneyinde, eski Strata Diocletiana yakınlarındaki topraklarda otlatma hakları konusunda Lahmîlerin Münzir'i ile çatıştı.Taberî'nin daha sonraki anlatımlarına göre, Gassani hükümdarı Münzir'in topraklarını işgal etti ve zengin ganimetler ele geçirdi. Sasani imparatoru I. Hüsrev (h. 531-579), Bizanslılarla düşmanlığı yeniden başlatmak için bu anlaşmazlığı bahane olarak kullandı ve 540 yılında yeniden savaş başladı. 541 seferinde Haris ve adamları, generaller Obur John ve Trajan komutasındaki 1200 Bizanslının eşliğinde Belisarius tarafından Asur'a bir baskına gönderildi. Sefer başarılı oldu, düşman topraklarının çok içine girdi ve çok fazla yağma topladı. Ancak bir noktada Bizans birliği geri gönderildi ve ardından Haris, Belisarius'la buluşmayı veya onun nerede olduğu konusunda bilgi vermeyi başaramadı. Prokopius'un anlatımına göre bu, ordu arasında bir hastalığın ortaya çıkmasının yanı sıra Belisarius'u geri çekilmeye zorladı. Prokopius ayrıca, Arapların ganimetlerini paylaşmak zorunda kalmaması için bunun kasıtlı olarak yapıldığını iddia ediyor. Ancak Gizli Tarih adlı eserinde Prokopius, Belisarius'un eylemsizliğine ilişkin, Gassani hükümdarıyla tamamen alakasız, farklı bir anlatım sunar.y. 544/545, Haris, Yunancada Asouades olarak bilinen başka bir Arap filarşisi olan el-Esved ile silahlı çatışmaya karıştı.
y. 546 itibaren iki büyük imparatorluk 545'teki mütarekeden sonra Mezopotamya'da barış içindeyken, Arap müttefikleri arasındaki çatışmalar devam etti. Ani bir baskında Münzir, Haris'in oğullarından birini yakaladı ve onu kurban ettirdi. Ancak kısa bir süre sonra Lahmîler, iki Arap ordusu arasındaki meydan savaşında ağır bir yenilgiye uğradı. Münzir'in Suriye'ye defalarca baskınlar düzenlemesiyle çatışma devam etti. Bu baskınlardan birinde, Haziran 554'te Haris onunla, İslam öncesi Arap şiirinde kutlanan, Chalcis yakınlarında Lahmîlerin mağlup edildiği Yawm Halima ("Halime Günü") adlı belirleyici muharebede karşılaştı. Münzir savaş alanında öldü ama Haris de en büyük oğlu Cebele'yi kaybetti.
Kasım 563'te Haris, halefiyetini ve sonunda sübvansiyonlarla satın alınan Lahmî hükümdarı Amr bin Hind'in kendi topraklarına yaptığı baskınları tartışmak için Konstantinopolis'te İmparator Justinianus'u ziyaret etti. İmparatorluk başkentinde kesinlikle canlı bir izlenim bıraktı, özellikle de fiziksel varlığıyla: Efesli İoannes, yıllar sonra deliliğe düşen İmparator II. Justinus'un (h. 565-578) korktuğunu ve saklanmaya gittiğini kendisine "Arethas senin için geliyor" dendiğinde kaydeder.
Ölümü
Haris 569'da rivayete göre bir deprem sırasında öldüğünde, yerine oğlu III. Münzir bin Haris geçmiştir. Bundan yararlanan yeni Lahmî hükümdarı Kabus bin Münzir bir saldırı başlatmış, ancak kesin bir yenilgiye uğramıştır.
Dini politikaları
Haris, Bizanslı derebeylerinin aksine sadık bir Miafizciydi ve Kalkedon Konsili'ni reddetti. Haris, hükümdarlığı boyunca Suriye bölgesindeki Kalkedon karşıtı eğilimleri destekledi, kilise konseylerine başkanlık etti ve teolojiyle ilgilendi, altıncı yüzyılda Miafizit kilisesinin yeniden canlanmasına aktif olarak katkıda bulundu. Böylece 542'de, Miafiz liderliğinin başını kesen yirmi yıllık zulmün ardından, Suriye'deki yeni Miafiz piskoposlarının kendi Miafizit eğilimleri iyi bilinen İmparatoriçe Theodora'ya atanması için çağrıda bulundu. Theodora daha sonra Jacob Baradaeus ve Theodore'u piskopos olarak atadı. Özellikle Yakup, paganları dönüştürerek ve Miafizit kilisesinin organizasyonunu büyük ölçüde genişletip güçlendirerek çok yetenekli bir lider olduğunu kanıtlayacaktı.
Kaynakça
- Özel
- ^ Shahîd 1995, ss. 260, 294–297.
- ^ Shahîd 1995, ss. 216–217.
- ^ a b Greatrex & Lieu 2002, ss. 102–103.
- ^ a b c d e Kazhdan 1991, s. 163.
- ^ Martindale 1992, s. 111.
- ^ Shahîd 1995, s. 69.
- ^ Martindale 1992, ss. 111–112.
- ^ a b Greatrex & Lieu 2002, s. 88.
- ^ Shahîd 1995, ss. 84–85, 95–109.
- ^ Shahîd 1995, s. 63.
- ^ Shahîd 1995, s. 357.
- ^ Shahîd 1995, ss. 70–75.
- ^ a b c d Martindale 1992, s. 112.
- ^ Shahîd 1995, ss. 82–89.
- ^ Shahîd 1995, ss. 132–133.
- ^ Greatrex & Lieu 2002, ss. 92–93.
- ^ Shahîd 1995, ss. 133–142.
- ^ Shahîd 1995, s. 142.
- ^ Greatrex & Lieu 2002, s. 102.
- ^ Shahîd 1995, ss. 209–210.
- ^ Greatrex & Lieu 2002, ss. 108–109.
- ^ Shahîd 1995, ss. 220–223, 226–230.
- ^ Martindale 1992, ss. 112, 137.
- ^ Martindale 1992, ss. 112–113.
- ^ Greatrex & Lieu 2002, s. 123.
- ^ Shahîd 1995, ss. 237–239.
- ^ Martindale 1992, ss. 111, 113.
- ^ Greatrex & Lieu 2002, ss. 129–130.
- ^ a b c Martindale 1992, s. 113.
- ^ Greatrex & Lieu 2002, s. 135.
- ^ Shahîd 1995, ss. 282–288.
- ^ Shahîd 1995, s. 288.
- ^ Shahîd 1995, s. 337.
- ^ Greatrex & Lieu 2002, s. 136.
- ^ Shahîd 1995, ss. 225–226.
- ^ Greatrex & Lieu 2002, s. 112.
- Genel
- Greatrex, Geoffrey; Lieu, Samuel N. C. (2002). The Roman Eastern Frontier and the Persian Wars (Part II, 363–630 AD) (İngilizce). Londra: Routledge. ISBN .
- Alexander Kazhdan, (Ed.) (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. ISBN .
- Martindale, John R., (Ed.) (1992). The Prosopography of the Later Roman Empire: Volume III, AD 527–641 (İngilizce). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN .
- Shahîd, Irfan (1995). Byzantium and the Arabs in the Sixth Century, Volume 1 (İngilizce). Washington, DC: Dumbarton Oaks. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Haris bin Cebele Arapca الحارث بن جبلة Yunanca kaynaklarda Flavios Arethas Grekce Flabios Ἀre8as sonraki Islami kaynaklarda Halid bin Cebele Arapca خالد بن جبلة Bizans Imparatorlugu nun dogu sinirinda yasayan Islam oncesi Arap Hiristiyan kabilesi olan Gassaniler in kralidir Bu isimdeki besinci Gassani hukumdaridir y 528 den 569 a kadar herhangi bir Hristiyan Arap hukumdari arasinda en uzun saltanat surendir ve Pers Roma savaslarinda ve Suryani Ortodoks Kilisesi nin islerinde onemli bir rol oynamistir Bizans a yaptigi hizmetlerden dolayi patrikios ve vir gloriosissimus unvanini almistir V Haris bin CebeleHukum suresiy 528 569Once gelenSonra gelenOlum569BabasiHayatiErken donem Haris IV Cebele nin Yunan kaynaklarinda Gabalas oglu ve Palaestina Salutaris in filarki Abu Karab in Abocharabus kardesiydi Babasinin Thannuris Muharebesi nde olumunun ardindan muhtemelen 528 de Gassani hukumdari ve Arabia Petraea ve Palaestina Secunda nin filarsisi oldu Kisa bir sure sonra y 529 Bizans imparatoru I Justinianus h 527 565 tarafindan tarihci Prokopius un ifadesiyle kral onuruna yukseltildi ve Imparatorlugun Dogu daki tum Arap muttefiklerinin genel komutani oldu Grekce patrikios kaὶ fylarxos tῶn Sarakhnῶn Sarazenlerin asilzadesi ve filarsisi Ancak asil kontrol alani baslangicta Bizans in Arap sinirinin kuzeydogu kismiyla sinirli olabilir O zamanlar Bizanslilar ve onlarin Arap muttefikleri Sasani Imparatorlugu na ve onlarin Arap yandaslari Lahmiler e karsi Iberya Savasi na katiliyorlardi ve Justinianus un hamlesi Arap kabilelerini kontrol eden guclu Lahmi hukumdari III Munzir in bir muadili yaratmak icin tasarlanmisti Perslerle muttefiktir Askeri kariyeri Dogu Bizans Piskoposlugu Kendi filarsileri altinda bir dizi Arap kabilesi cesitli eyaletlere foederati olarak yerlestirildi Haris in kralliga yukselmesiyle birlikte II Palaestina da yerlesik Gassaniler aralarinda en ustun konuma geldi Bu sifatla Haris Bizanslilar adina Iran a karsi yaptiklari sayisiz catismada savasmistir Zaten 528 de Munzir e karsi cezalandirma seferine gonderilen komutanlardan birisidir 529 da genis capli Samiriye isyaninin bastirilmasina yardimci olmus ve 20 000 erkek ve kizi esir alarak kole olarak satmistir Belki de Haris in bu catismaya basarili bir sekilde katilmasi Justinianus un onu en yuksek filark rutbesine yukseltmesine yol acmistir Hicbir kaynakta kendisinden acikca bahsedilmese de 530 yilinda Bizans in Dara Muharebesi nde kazandigi zaferde adamlariyla birlikte yer almis olmasi mumkundur 531 de Callinicum Muharebesi nde 5 000 kisilik Arap birligine liderlik etmistir Gassani hukumdarina dusman olan bir kaynak olan Prokopius Bizans in saginda konuslanan Araplarin Bizanslilara ihanet edip kacarak onlara savasa mal oldugunu belirtir Ancak kayitlari genel olarak daha guvenilir olan Ioannis Malalas bazi Araplarin gercekten kacmasina ragmen Haris in kararli oldugunu bildirir Prokopius un Haris e yonelttigi ihanet suclamasi Belisarius tan farkli olarak onun komutada kalmasi ve yilin ilerleyen donemlerinde Martyropolis cevresindeki operasyonlarda aktif olmasi gercegiyle daha da zayiflamis gorunmektedir 537 538 veya 539 da Palmira nin guneyinde eski Strata Diocletiana yakinlarindaki topraklarda otlatma haklari konusunda Lahmilerin Munzir i ile catisti Taberi nin daha sonraki anlatimlarina gore Gassani hukumdari Munzir in topraklarini isgal etti ve zengin ganimetler ele gecirdi Sasani imparatoru I Husrev h 531 579 Bizanslilarla dusmanligi yeniden baslatmak icin bu anlasmazligi bahane olarak kullandi ve 540 yilinda yeniden savas basladi 541 seferinde Haris ve adamlari generaller Obur John ve Trajan komutasindaki 1200 Bizanslinin esliginde Belisarius tarafindan Asur a bir baskina gonderildi Sefer basarili oldu dusman topraklarinin cok icine girdi ve cok fazla yagma topladi Ancak bir noktada Bizans birligi geri gonderildi ve ardindan Haris Belisarius la bulusmayi veya onun nerede oldugu konusunda bilgi vermeyi basaramadi Prokopius un anlatimina gore bu ordu arasinda bir hastaligin ortaya cikmasinin yani sira Belisarius u geri cekilmeye zorladi Prokopius ayrica Araplarin ganimetlerini paylasmak zorunda kalmamasi icin bunun kasitli olarak yapildigini iddia ediyor Ancak Gizli Tarih adli eserinde Prokopius Belisarius un eylemsizligine iliskin Gassani hukumdariyla tamamen alakasiz farkli bir anlatim sunar y 544 545 Haris Yunancada Asouades olarak bilinen baska bir Arap filarsisi olan el Esved ile silahli catismaya karisti y 546 itibaren iki buyuk imparatorluk 545 teki mutarekeden sonra Mezopotamya da baris icindeyken Arap muttefikleri arasindaki catismalar devam etti Ani bir baskinda Munzir Haris in ogullarindan birini yakaladi ve onu kurban ettirdi Ancak kisa bir sure sonra Lahmiler iki Arap ordusu arasindaki meydan savasinda agir bir yenilgiye ugradi Munzir in Suriye ye defalarca baskinlar duzenlemesiyle catisma devam etti Bu baskinlardan birinde Haziran 554 te Haris onunla Islam oncesi Arap siirinde kutlanan Chalcis yakinlarinda Lahmilerin maglup edildigi Yawm Halima Halime Gunu adli belirleyici muharebede karsilasti Munzir savas alaninda oldu ama Haris de en buyuk oglu Cebele yi kaybetti Kasim 563 te Haris halefiyetini ve sonunda subvansiyonlarla satin alinan Lahmi hukumdari Amr bin Hind in kendi topraklarina yaptigi baskinlari tartismak icin Konstantinopolis te Imparator Justinianus u ziyaret etti Imparatorluk baskentinde kesinlikle canli bir izlenim birakti ozellikle de fiziksel varligiyla Efesli Ioannes yillar sonra delilige dusen Imparator II Justinus un h 565 578 korktugunu ve saklanmaya gittigini kendisine Arethas senin icin geliyor dendiginde kaydeder Olumu Haris 569 da rivayete gore bir deprem sirasinda oldugunde yerine oglu III Munzir bin Haris gecmistir Bundan yararlanan yeni Lahmi hukumdari Kabus bin Munzir bir saldiri baslatmis ancak kesin bir yenilgiye ugramistir Dini politikalariHaris Bizansli derebeylerinin aksine sadik bir Miafizciydi ve Kalkedon Konsili ni reddetti Haris hukumdarligi boyunca Suriye bolgesindeki Kalkedon karsiti egilimleri destekledi kilise konseylerine baskanlik etti ve teolojiyle ilgilendi altinci yuzyilda Miafizit kilisesinin yeniden canlanmasina aktif olarak katkida bulundu Boylece 542 de Miafiz liderliginin basini kesen yirmi yillik zulmun ardindan Suriye deki yeni Miafiz piskoposlarinin kendi Miafizit egilimleri iyi bilinen Imparatorice Theodora ya atanmasi icin cagrida bulundu Theodora daha sonra Jacob Baradaeus ve Theodore u piskopos olarak atadi Ozellikle Yakup paganlari donusturerek ve Miafizit kilisesinin organizasyonunu buyuk olcude genisletip guclendirerek cok yetenekli bir lider oldugunu kanitlayacakti KaynakcaOzel Shahid 1995 ss 260 294 297 Shahid 1995 ss 216 217 a b Greatrex amp Lieu 2002 ss 102 103 a b c d e Kazhdan 1991 s 163 Martindale 1992 s 111 Shahid 1995 s 69 Martindale 1992 ss 111 112 a b Greatrex amp Lieu 2002 s 88 Shahid 1995 ss 84 85 95 109 Shahid 1995 s 63 Shahid 1995 s 357 Shahid 1995 ss 70 75 a b c d Martindale 1992 s 112 Shahid 1995 ss 82 89 Shahid 1995 ss 132 133 Greatrex amp Lieu 2002 ss 92 93 Shahid 1995 ss 133 142 Shahid 1995 s 142 Greatrex amp Lieu 2002 s 102 Shahid 1995 ss 209 210 Greatrex amp Lieu 2002 ss 108 109 Shahid 1995 ss 220 223 226 230 Martindale 1992 ss 112 137 Martindale 1992 ss 112 113 Greatrex amp Lieu 2002 s 123 Shahid 1995 ss 237 239 Martindale 1992 ss 111 113 Greatrex amp Lieu 2002 ss 129 130 a b c Martindale 1992 s 113 Greatrex amp Lieu 2002 s 135 Shahid 1995 ss 282 288 Shahid 1995 s 288 Shahid 1995 s 337 Greatrex amp Lieu 2002 s 136 Shahid 1995 ss 225 226 Greatrex amp Lieu 2002 s 112 GenelGreatrex Geoffrey Lieu Samuel N C 2002 The Roman Eastern Frontier and the Persian Wars Part II 363 630 AD Ingilizce Londra Routledge ISBN 0 415 14687 9 Alexander Kazhdan Ed 1991 The Oxford Dictionary of Byzantium Ingilizce Oxford ve New York Oxford University Press ISBN 0 19 504652 8 Martindale John R Ed 1992 The Prosopography of the Later Roman Empire Volume III AD 527 641 Ingilizce Cambridge Cambridge University Press ISBN 0 521 20160 8 Shahid Irfan 1995 Byzantium and the Arabs in the Sixth Century Volume 1 Ingilizce Washington DC Dumbarton Oaks ISBN 978 0 88402 214 5