Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hasan Rıza Paşa (1871, Tosya - 30 Ocak 1913, İşkodra), Türk asker.
| Hasan Rıza Paşa | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1871 Tosya, Kastamonu |
| Ölüm | 30 Ocak 1913 (42 yaşında) İşkodra |
| Bağlılığı |  Osmanlı İmparatorluğu |
| Branşı |  Osmanlı ordusu |
| Hizmet yılları | 1889-1913 |
| Rütbesi | Mirliva |
| Komutası | Harp Akademileri Tabiye Uygulaması Vazifeleri Öğretmeni, Yüksek Askeri Teftiş Kurulu Üyesi, 20. Nizamiye Tümeni, 2. Ordu Kurmay Başkanı, Genelkurmay 3. Şube, 6. Ordu Kurmay Başkanı, 4. Ordu Kurmay Başkanı, Batı Ordusu Kurmay Başkanı, Müstakil 24. İşkodra Nizamiye Tümeni, İşkodra Valisi |
| Çatışma/savaşları | 1897 Osmanlı-Yunan Savaşı Balkan Savaşları |
Hayatı
Gençlik ve Eğitim Yılları
Babası Bağdat ve Kastamonu valilikleri yapmış olan Namık Paşa'dır. İlkokulu muhtemelen İstanbul'da bitirdi. Daha sonra sırasıyla Beşiktaş Askeri Rüştiyesi'ni ve Bursa Askeri İdadisi'ni bitirdi (37. sınıf 1886 - 5 Haziran 1889). 1889 yılında girdiği Mekteb-i Harbiye'den 1892 yılında mezun oldu. 1895 yılında kurmay yüzbaşı olarak orduya katıldı.
Tophane ve Okullar Nazırı Müşir Mustafa Zeki Paşa'nın kızı Ayşe Saibe Hanımefendi ile evlendi ve bu evlilikten dört çocuğu oldu.
Mekteb-i Erkân-ı Harbiye'den mezun olunca, Kurmay Görevleri Muallimi Mahmud Muhtar Paşa tarafından Muallim Muavini olarak görevlendirildi. 1897 Osmanlı-Yunan Savaşı'nda isteği üzerine, Alasonya Ordusu'nda kurmaylık görevine atandı ve 7 Ekim 1897 tarihinde kolağası (kıdemli yüzbaşı) rütbesine terfi etti. 21 Ağustos 1898 tarihinde binbaşı ve 18 Nisan 1899 tarihinde Kaymakam rütbesine terfi etti.
Almanya'daki eğitimi ve görevi
Mayıs 1899 tarihinde eğitim için Almanya'ya gitti. O tarihte merkezi Metz Şehri olan ve meşhur General Hezler'in komutası altında bulunan 16. Kolordu'nun piyade alaylarından birine teğmen rütbesiyle katıldı. Bir buçuk sene piyade alayında hizmet ettikten sonra, Alman ordusunda, üsteğmen rütbesine terfi ederek istediği süvari ve topçu alaylarından birine nakil için kendi seçeneği sorulduğunda, yine Metz'teki dragoon süvari alaylarında birine atanmasını istedi ve tekrar Metz'te kaldı. General Hezler'in hayranı idi. Herkes Hezler'in şiddetli disiplininden ve Metz Garnizonu'nun bitmek tükenmek bilmeyen hizmet ve yorgunluğundan adeta kaçarken, o sırf Hezler'den faydalanmak için, Metz'te hizmete talip oldu ve kendisini Almanya'nın her türlü eğlenceli yaşantısından mahrum bırakabildi. Bir yıl burada süvari dragon alayında hizmet ettikten sonra, altı ay yine Metz'de bir tümen kurmaylık görevinde bulundu. Sonra diğer Türk arkadaşlarıyla beraber Berlin'deki Genelkurmay Dairesi'ne nakledildi. Bir sene, Alman Genelkurmayı'nın çeşitli şubelerindeki hizmetleri öğrenmek için çalıştıkları sırada, aynı zamanda 'de devam etti ve son sınıf kurslarını takip etti. Sene sonunda usulen Harp Akademisi son sınıfının bir buçuk aylık kurmay gezisine ve sınavlarına da katıldı.
Almanya'nın Bölgesi'nde devam eden bu kurmay gezisi ve onu izleyen sınavlar esnasında, Türk ve Alman sınıf arkadaşları arasında üstünlük ve hatta kişilik göstererek özellikle nazarı dikkatini önemli surette çekti. Alman Genelkurmayı'nın, bu Türk subayları hakkında ayrı ayrı verdiği raporda, Hasan Rıza için: Türk Ordusu Büyük Genelkurmayı Başkanlığı'nı hakkıyla idare edebilir denildi.
Türkiye'ye dönmesi ve çeşitli görevleri
Alman Ordusu'ndaki dört yıl hizmetten sonra Türkiye'ye döndü. Almanya'da iken, 11 Aralık 1901 tarihinde Miralay rütbesine terfi etti.
Almanya'dan döndükten sonra, 8 Nisan 1903 tarihinde Genelkurmay Başkanlığı'nda görevlendirildi. 6 Ağustos 1903 tarihinde Mirliva rütbesine terfi etti ve Paşa oldu. 31 Ocak 1904 tarihinde Genelkurmay görevi ile ilişkisi kesilmeden Harp Akademileri Tabiye Uygulaması vazifeleri öğretmenliğine atandı. 12 Eylül 1904 tarihinde Yüksek Askeri Teftiş Kurulu üyeliğine atandı. 10 Aralık 1906 tarihinde Ferik rütbesine terfi etti.
II. Meşrutiyet'in ilanından sonra, Edirne'deki 2. Ordu komutasındaki 20. Nizamiye Tümen Komutanlığı'na atandı. 26 Eylül 1908 tarihinde 2. Ordu Kurmay Başkanlığı görevine atandı. O tarihte, 2. Ordu Komutanı Nazım Paşa idi.
İttihat ve Terakki Hükûmeti tarafından çıkarılan Tasfiye-i Rüteb Kanunu gereğince 19 Ağustos 1909 tarihinde Kaymakam rütbesine tenzil edildi. 4 Ekim 1909 tarihinde Genelkurmay 3. Şube'de görevlendirildi.
21 Mart 1910 tarihinde tekrar Miralay rütbesine terfi etti ve 6. Ordu Kurmay Başkanlığı'na atandı. 6. Ordu Komutanı Nazım Paşa ile beraber Bağdat'a gitti. 6. Ordu Kurmay Başkanlığı'na devam etmekle beraber, 22 Haziran 1910 tarihinde Bağdat'taki 11. Nizamiye Tümen Komutanlığı'na da atanarak her iki görevi birlikte yürüttü. Kolordu teşkilatının kabulü üzerine 6. Ordu, "4. Ordu Müfettişliği" ismini aldıysa da Kurmay Başkanlığı görevine devam etti.
Daha sonra 4. Ordu Kurmay Başkanlığı'ndan istifa ederek 21 Nisan 1911 tarihinde İstanbul'a döndü. 23 Mayıs 1911 tarihinde, İstanbul ve Çanakkale Boğazları ile Selanik ve İzmir limanlarının tahkimi için kurulan komisyona memur edildi.
İşkodra Komutanlığı ve Valiliği
1911 yılında, 'nda Batı Ordusu Komutanlığı ile İşkodra'ya giden Birinci Ferik Abdullah Paşa'nın Kurmay Başkanı olarak atandıysa da bu görevden istifa etti. 19 Temmuz 1911 tarihinde, Müstakil 24. İşkodra Nizamiye Tümeni Komutanlığı'na atandı. İşkodra'da görevliyken Karadağ Hükûmeti tarafından birinci dereceden 'na layık görüldü. Nişanın kabulü için o zamanın geleneklerine göre, nişanı takmasına dair 16 Mart 1912 tarihinde irade çıktı. İşkodra Valisi Hayri Bey'in görevden alınmasıyla, 27 Mart 1912 tarihinde İşkodra Valiliği'ne tayin edildi.
I. Balkan Savaşı'nın başlamasıyla İşkodra şehrini Karadağ Ordusu'na karşı savundu. İşkodra Kuşatması'ndaki üstün başarısından dolayı tekrar Mirliva rütbesine terfi ettiğine dair Padişah emri çıktıysa da bu haberi öğrenemeden aynı günün akşamı kuşatmadaki yardımcısı Esad Paşa Toptani'nin azmettirdiği bir suikast sonucu hayatını kaybetti. Şehir savunmasının komutanı olan Esad Toptani, Karadağlılarla anlaşarak şehri teslim etti.
Orta boylu, buğday tenli, geniş omuzlu, sağlam yapılı bir zattı. Çenesi düz, dudakları ince, ağzı geniş, gözleri çekik, sağlığı yerindeydi.
Vefatından sonra
Arnavutlar Hasan Rıza Paşa'yı İşkodra'yı Karadağlılara karşı kahramanca savunmasından ötürü bir kahraman olarak görürler. Arnavutluk'taki bir Türk-Arnavut Okulu'na onun ismi verildi. Ayrıca Ağustos 1996 tarihinde Arnavutluk Cumhurbaşkanı Sali Berisha tarafından İşkodra Kuşatması'ndaki kahramanlığı nedeniyle "Birinci Sınıf Kahramanlık Madalyası" (Arnavutça: "Trimëri e Klasit të Parë) ile taltif edildi.
Kaynakça
- ^ Robert Elsie (2012), A Biographical Dictionary of Albanian History, I. B. Tauris, s. 192, ISBN
- ^ Shkodra përkujtoi Hasan Riza Pashën [Shkodra commemorates Hasan Riza Pasha] (Arnavutça), lajmeshqip.com, 18 Mart 2011, 1 Aralık 2018 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 6 Aralık 2014
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hasan Riza Pasa 1871 Tosya 30 Ocak 1913 Iskodra Turk asker Hasan Riza PasaDogum1871 Tosya KastamonuOlum30 Ocak 1913 42 yasinda IskodraBagliligi Osmanli ImparatorluguBransi Osmanli ordusuHizmet yillari1889 1913RutbesiMirlivaKomutasiHarp Akademileri Tabiye Uygulamasi Vazifeleri Ogretmeni Yuksek Askeri Teftis Kurulu Uyesi 20 Nizamiye Tumeni 2 Ordu Kurmay Baskani Genelkurmay 3 Sube 6 Ordu Kurmay Baskani 4 Ordu Kurmay Baskani Bati Ordusu Kurmay Baskani Mustakil 24 Iskodra Nizamiye Tumeni Iskodra ValisiCatisma savaslari1897 Osmanli Yunan Savasi Balkan SavaslariHayatiGenclik ve Egitim Yillari Babasi Bagdat ve Kastamonu valilikleri yapmis olan Namik Pasa dir Ilkokulu muhtemelen Istanbul da bitirdi Daha sonra sirasiyla Besiktas Askeri Rustiyesi ni ve Bursa Askeri Idadisi ni bitirdi 37 sinif 1886 5 Haziran 1889 1889 yilinda girdigi Mekteb i Harbiye den 1892 yilinda mezun oldu 1895 yilinda kurmay yuzbasi olarak orduya katildi Tophane ve Okullar Naziri Musir Mustafa Zeki Pasa nin kizi Ayse Saibe Hanimefendi ile evlendi ve bu evlilikten dort cocugu oldu Mekteb i Erkan i Harbiye den mezun olunca Kurmay Gorevleri Muallimi Mahmud Muhtar Pasa tarafindan Muallim Muavini olarak gorevlendirildi 1897 Osmanli Yunan Savasi nda istegi uzerine Alasonya Ordusu nda kurmaylik gorevine atandi ve 7 Ekim 1897 tarihinde kolagasi kidemli yuzbasi rutbesine terfi etti 21 Agustos 1898 tarihinde binbasi ve 18 Nisan 1899 tarihinde Kaymakam rutbesine terfi etti Almanya daki egitimi ve gorevi Mayis 1899 tarihinde egitim icin Almanya ya gitti O tarihte merkezi Metz Sehri olan ve meshur General Hezler in komutasi altinda bulunan 16 Kolordu nun piyade alaylarindan birine tegmen rutbesiyle katildi Bir bucuk sene piyade alayinda hizmet ettikten sonra Alman ordusunda ustegmen rutbesine terfi ederek istedigi suvari ve topcu alaylarindan birine nakil icin kendi secenegi soruldugunda yine Metz teki dragoon suvari alaylarinda birine atanmasini istedi ve tekrar Metz te kaldi General Hezler in hayrani idi Herkes Hezler in siddetli disiplininden ve Metz Garnizonu nun bitmek tukenmek bilmeyen hizmet ve yorgunlugundan adeta kacarken o sirf Hezler den faydalanmak icin Metz te hizmete talip oldu ve kendisini Almanya nin her turlu eglenceli yasantisindan mahrum birakabildi Bir yil burada suvari dragon alayinda hizmet ettikten sonra alti ay yine Metz de bir tumen kurmaylik gorevinde bulundu Sonra diger Turk arkadaslariyla beraber Berlin deki Genelkurmay Dairesi ne nakledildi Bir sene Alman Genelkurmayi nin cesitli subelerindeki hizmetleri ogrenmek icin calistiklari sirada ayni zamanda de devam etti ve son sinif kurslarini takip etti Sene sonunda usulen Harp Akademisi son sinifinin bir bucuk aylik kurmay gezisine ve sinavlarina da katildi Almanya nin Bolgesi nde devam eden bu kurmay gezisi ve onu izleyen sinavlar esnasinda Turk ve Alman sinif arkadaslari arasinda ustunluk ve hatta kisilik gostererek ozellikle nazari dikkatini onemli surette cekti Alman Genelkurmayi nin bu Turk subaylari hakkinda ayri ayri verdigi raporda Hasan Riza icin Turk Ordusu Buyuk Genelkurmayi Baskanligi ni hakkiyla idare edebilir denildi Turkiye ye donmesi ve cesitli gorevleri Alman Ordusu ndaki dort yil hizmetten sonra Turkiye ye dondu Almanya da iken 11 Aralik 1901 tarihinde Miralay rutbesine terfi etti Almanya dan dondukten sonra 8 Nisan 1903 tarihinde Genelkurmay Baskanligi nda gorevlendirildi 6 Agustos 1903 tarihinde Mirliva rutbesine terfi etti ve Pasa oldu 31 Ocak 1904 tarihinde Genelkurmay gorevi ile iliskisi kesilmeden Harp Akademileri Tabiye Uygulamasi vazifeleri ogretmenligine atandi 12 Eylul 1904 tarihinde Yuksek Askeri Teftis Kurulu uyeligine atandi 10 Aralik 1906 tarihinde Ferik rutbesine terfi etti II Mesrutiyet in ilanindan sonra Edirne deki 2 Ordu komutasindaki 20 Nizamiye Tumen Komutanligi na atandi 26 Eylul 1908 tarihinde 2 Ordu Kurmay Baskanligi gorevine atandi O tarihte 2 Ordu Komutani Nazim Pasa idi Ittihat ve Terakki Hukumeti tarafindan cikarilan Tasfiye i Ruteb Kanunu geregince 19 Agustos 1909 tarihinde Kaymakam rutbesine tenzil edildi 4 Ekim 1909 tarihinde Genelkurmay 3 Sube de gorevlendirildi 21 Mart 1910 tarihinde tekrar Miralay rutbesine terfi etti ve 6 Ordu Kurmay Baskanligi na atandi 6 Ordu Komutani Nazim Pasa ile beraber Bagdat a gitti 6 Ordu Kurmay Baskanligi na devam etmekle beraber 22 Haziran 1910 tarihinde Bagdat taki 11 Nizamiye Tumen Komutanligi na da atanarak her iki gorevi birlikte yuruttu Kolordu teskilatinin kabulu uzerine 6 Ordu 4 Ordu Mufettisligi ismini aldiysa da Kurmay Baskanligi gorevine devam etti Daha sonra 4 Ordu Kurmay Baskanligi ndan istifa ederek 21 Nisan 1911 tarihinde Istanbul a dondu 23 Mayis 1911 tarihinde Istanbul ve Canakkale Bogazlari ile Selanik ve Izmir limanlarinin tahkimi icin kurulan komisyona memur edildi Iskodra Komutanligi ve Valiligi 1911 yilinda nda Bati Ordusu Komutanligi ile Iskodra ya giden Birinci Ferik Abdullah Pasa nin Kurmay Baskani olarak atandiysa da bu gorevden istifa etti 19 Temmuz 1911 tarihinde Mustakil 24 Iskodra Nizamiye Tumeni Komutanligi na atandi Iskodra da gorevliyken Karadag Hukumeti tarafindan birinci dereceden na layik goruldu Nisanin kabulu icin o zamanin geleneklerine gore nisani takmasina dair 16 Mart 1912 tarihinde irade cikti Iskodra Valisi Hayri Bey in gorevden alinmasiyla 27 Mart 1912 tarihinde Iskodra Valiligi ne tayin edildi I Balkan Savasi nin baslamasiyla Iskodra sehrini Karadag Ordusu na karsi savundu Iskodra Kusatmasi ndaki ustun basarisindan dolayi tekrar Mirliva rutbesine terfi ettigine dair Padisah emri ciktiysa da bu haberi ogrenemeden ayni gunun aksami kusatmadaki yardimcisi Esad Pasa Toptani nin azmettirdigi bir suikast sonucu hayatini kaybetti Sehir savunmasinin komutani olan Esad Toptani Karadaglilarla anlasarak sehri teslim etti Orta boylu bugday tenli genis omuzlu saglam yapili bir zatti Cenesi duz dudaklari ince agzi genis gozleri cekik sagligi yerindeydi Vefatindan sonraArnavutlar Hasan Riza Pasa yi Iskodra yi Karadaglilara karsi kahramanca savunmasindan oturu bir kahraman olarak gorurler Arnavutluk taki bir Turk Arnavut Okulu na onun ismi verildi Ayrica Agustos 1996 tarihinde Arnavutluk Cumhurbaskani Sali Berisha tarafindan Iskodra Kusatmasi ndaki kahramanligi nedeniyle Birinci Sinif Kahramanlik Madalyasi Arnavutca Trimeri e Klasit te Pare ile taltif edildi Kaynakca Robert Elsie 2012 A Biographical Dictionary of Albanian History I B Tauris s 192 ISBN 978 1780764313 Shkodra perkujtoi Hasan Riza Pashen Shkodra commemorates Hasan Riza Pasha Arnavutca lajmeshqip com 18 Mart 2011 1 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 6 Aralik 2014